________________
હીરવિજયસૂરિ હિંદુસ્તાનના ઇતિહાસમાં મુસ્લિમ શાસનનો કાળ એ ભારે અંધાધૂધીનો અને આંતક- છાયો કાળ રહ્યો. હિંદની અહિંસક અને ધર્મી પ્રજા માટે તો આ કાળ કેવળ અમાનુષી યાતનાનો જ કાળ બની રહ્યો છે. આમ છતાં, હિંસા અને રંજાડના એ દીર્ઘ અંધકાર યુગમાં પણ શહેનશાહ અકબર એક શીતલ પ્રકાશ વેરતો સિતારો થઇ ગયો. તેની નીતિમાં ઉદારતા વધુ હતી. કટ્ટરતા ઓછી, તેથી તેના શાસનકાળમાં પ્રજાએ જરાક ચેનનો શ્વાસ લીધો હતો, એમ કહી શકાય. અકબરનું વલણ ધર્મસહિષ્ણુતાનું તેમજ સમન્વયનું હતું. તેના દરબારમાં દરેક ધર્મોના વિદ્વાનોને સ્થાન હતું. અને નિત્ય ધર્મની, તત્ત્વની, કલા તથા વિદ્યાઓની ચર્ચા જામતી. આવી એક ધર્મચર્ચા દરમિયાન એક દરબારી દ્વારા અકબરે જૈનાચાર્ય હીરવિજયસૂરિની પ્રશંસા સાંભળી. તદુપરાંત-ચંપા શ્રાવિકાએ કરેલા છ મહિનાના સળંગ ઉપવાસનો વરઘોડો, ચંપાબાઇની શાહે કરેલી પરીક્ષા, અને તે પ્રસંગે પણ ‘બધો પ્રભાવ હીરવિજયસૂરિ ગુરુનો’ એવું સાંભળેલું જ. આથી અકબરે પોતાના ખાસ દૂતો મારફત ગાંધારમાં બિરાજમાન હીરવિજયસૂરિજીને દીલ્હી આવવા આમંત્રણ પાઠવ્યું. સૂરિજી પણ સંમતિપૂર્વક શાસનના ઉદ્યોતનું કારણ સમજીને
દીલ્હી પધાર્યા. માર્ગમાં અમદાવાદ આવ્યું, ત્યારે ત્યાં શાહના સુબાએ હ83
તેમનું સ્વાગત કર્યું, ને કિમતી નજરાણું ભેટ ધર્યું. પણ સૂરિજીએ પોતે સંસારત્યાગી સાધુ છે તે મુદો સમજાવીને તેનો અસ્વીકાર કરતાં સૂબો પણ ચકિત થયો. ફત્તેહપુર સીક્રીના શાહી મહેલમાં અકબરની
વિનંતીથી સૂરિજી પધાર્યા, ત્યારે મહેલની ફરસ ઉપર ગાલીચો બિછાવેલો, તેથી તેના ઉપર ચાલવાની સૂરિજીએ ના કહેતાં શાહે પૂછ્યું: શું આની નીચે જીવડાં છે ? સૂરિજીએ હા કહેતાં શાહે તરત ગાલીચો ઉપડાવ્યો,
તો નીચે સેંકડો કીડી-મંકોડા ફરતા જોવામાં આવ્યા. સૂરિજીના જ્ઞાનથી તથા દયાધર્મથી શાહ પ્રભાવિત થઇ ગયો. પછી તો તેણે સૂરિજીનો ઘણો સત્સંગ કર્યો. છેવટે તેણે સૂરિજીને કાંઇક માગવા માટે ખૂબ આગ્રહ કર્યો ત્યારે સૂરિજીએ કહ્યું કે અમે તો ત્યાગી છીએ. એટલે બીજું તો કાંઇ નથી ખપતું. પરંતુ જો તમે જીવદયા પાળો ને પળાવો તો અમને આનંદ થશે. શાહે તત્કાલ ૧૨ દિવસ માટે સમગ્ર દેશમાં અમારિનું ફરમાન જાહેર કર્યું. ઉપરાંત અસંખ્ય પશુઓપંખીઓને અભયદાન આપ્યું. પોતાના ખાણામાં રોજ
સવાશેર ચકલીની જીભ રંધાતી, તે હિંસા બંધ કરી. આ ઉપરાંત પણ વિવિધ પ્રસંગોથી જુદા-જુદા વાર તહેવારોમાં જીવહિંસા પર પ્રતિબંધ ફરમાવ્યો. શત્રુંજય આદિ તીર્થોની માલિકી જૈન સંઘને સુપ્રત કરી. અને સૂરિજીના જ્ઞાન તથા નિઃસ્પૃહતાથી અત્યંત પ્રભાવિત બનેલા શાહે સૂરિજીને જગદ્ગુરુની પદવી અર્પણ કરી. શાહ જીવ્યો ત્યાં સુધી તેના દરબારમાં સૂરિજીના કોઇને કોઇ વિદ્વાન શિષ્યની ઉપસ્થિતિ રહે-તેવો તેણે આગ્રહ રાખ્યો હતો. આમ જગગુરુ હીરવિજયસૂરિજીએ જ્યારે ખરેખર જરૂર હતી ત્યારે જ અહિંસા ધર્મની-જિનશાસનની અનન્ય પ્રભાવના | સેવા કરી છે.
26ી
90 , O
org
