________________
સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિ ‘કવિઓ ઘણા થયા ને થાય, પણ બધા સિદ્ધસેનથી હેઠ” –આવી લોકોક્તિ જેમના માટે પ્રચલિત થઇ તે આચાર્ય સિદ્ધસેન દિવાકર મૂળે તો બ્રાહ્મણ પંડિત; ભારે ગર્વિષ્ઠઃ મારા જેવો કોઇ વિદ્વાન નહિ, ને મને જે હરાવે તેનો શિષ્ય બની જઇશ- આવો એમનો ગર્વ. એકવાર એમને આચાર્ય વૃદ્ધવાદિસૂરિનો ભેટો થઇ ગયો, અને તેમની સાથેના શાસ્ત્રાર્થમાં તેઓ બે વખત હાર્યા. હાર્યા એવાં જ બધું પડતું મૂકીને તેઓના શિષ્ય થઇ ગયા. દીક્ષા લઇ દીધી. પ્રતિભા અપૂર્વ એટલે જોતજોતામાં આચાર્ય બન્યા, અને ગુરુએ બધો ભાર તેમને સોંપી દીધો. તેમને વિવિધ સિદ્ધિઓ પણ વરેલી. જેના પ્રભાવે તેમણે મંત્રસૈનિકો તથા સુવર્ણ પેદા કરીને રાજા દેવપાળને શત્રુઓથી બચાવી લીધો.
એક પ્રસંગે બ્રાહ્મણ વિદ્વાનોએ ઠેકડી કરી કે તમારા તીર્થકર અજ્ઞાન હતા, જે સંસ્કૃત ને બદલે સ્ત્રીઓ અને બાળકો બોલે તેવી પ્રાકૃત-લોકભાષામાં સૂત્રો બનાવ્યા !- સૂરિજીએ તરત બધા ધર્મસૂત્રોને સંસ્કૃતમાં ફેરવી નાંખવાનો સંકલ્પ કર્યો, ને ગુરુજીની રજા માંગી, ગુરુએ તેમને આવો-તીર્થકરોની અવજ્ઞા સમાન વિચાર કરવા બદલ ઠપકો આપ્યો અને આના પ્રાયશ્ચિતરૂપે ૧૨ વર્ષ
6િ -0A
અજ્ઞાતવાસ રહેવાનું અને અંતે વિશિષ્ટ શાસન પ્રભાવના કરવાનું કહ્યું. તેમણે તે સ્વીકાર્યું. બાર વર્ષના અંતે તેઓ ઉજ્જૈનીએ આવ્યા અને ભગવાન મહાદેવના મંદિરમાં જઇ, શિવલિંગ સામે પગ થાય તેમ સૂઇ ગયા. પૂજારીઓ, ભક્તો અને છેવટે રાજસૈનિકોએ તેમને ત્યાંથી ઉઠાડવા-ખસેડવા ઘણી મહેનત કરી; માર્યા પણ ખરા, પણ તેઓ ન જ હટ્યા. છેવટે સ્વયં રાજા વિક્રમ ત્યાં આવ્યો ને તેણે સૂરિજીને વીનવ્યા, તો સૂરિજીએ ત્યાં ઉભા થઇને બત્રીશ બત્રીશી નામે બૃહત્ સ્તોત્રનું સર્જન કર્યું, જેના પ્રભાવે ત્યાં શિવલિંગની નીચેથી અવંતી પાર્શ્વનાથની શ્યામ પ્રતિમા પ્રગટ થઇ. આથી પ્રભાવિત થયેલા રાજાએ તથા હજારો નગરજનોએ સૂરિજીને ઓળખ્યા અને જૈન ધર્મ સ્વીકાર્યો. સૂરિજી પુનઃ ગચ્છારૂઢ થયા, ને રાજસભામાં તેમને માનભર્યું સ્થાન તથા પાલખી વગેરેનું માન મળ્યું. તે બધાથી પ્રમાદી બનેલા સૂરિજીને ગુરુએ પુનઃ પ્રતિબોધ પમાડી નિગ્રંથતાનો મર્મ સમજાવતાં સૂરિજી પુનઃ અપ્રમત્ત બન્યા. તેમણે રચેલા સંમતિતર્ક, શક્રસ્તવ, બત્રીશી વગેરે ગ્રંથો જૈન સંઘનો અણમોલ ખજાનો છે.
