________________
)
*
M
પાદલિપ્તસૂરિ જગતમાં કોઇ જૈન આચાર્યના નામ ઉપરથી કોઇ નગરનું નામ પડ્યું હોવાનો દાખલો ઇતિહાસમાં એક જ મળે છે : પાલિતાણા - પાદલિપ્તપુર. વિશ્વના કથા સાહિત્યમાં આગવું સ્થાન ધરાવતી પ્રાકૃત મહાકથા તરંગવતીના સર્જક આર્ય
પાદલિપ્તના યશસ્વી નામ સાથે જોડાયેલું આ નગર શ્રીશત્રુંજયતીર્થની તળેટીરૂપે સૈકાઓથી જગપ્રસિદ્ધ છે. આ પાદલિપ્ત મૂળ અયોધ્યાના શ્રેષ્ઠિપુત્ર હતા. પૂર્વના તીવ્ર સંસ્કારબલે આઠવર્ષે જ આચાર્ય નાગહસ્તી ગુરુ પાસે દીક્ષિત થયા અને પ્રચંડ મેધાના બળે ૧૧ વર્ષની ઉંમરે તો તે આચાર્યપદે પહોંચી ગયા! આમ તો એમનું નામ હતું નાગેન્દ્ર, પણ એક વાર આહાર લેવા ગયા હશે, તે લઇને પાછા આવ્યા અને ગુરુની સમક્ષ આપનાર સ્ત્રીના સ્વરૂપનું એવું કાવ્યમય વર્ણન કર્યું કે ગુરુ પણ બાળમુનિની આ ક્ષમતાથી હેરત પામી ગયા, ને તેમના મોંમાંથી સહસા નીકળી ગયું.: તું તો પાલિત્ત (લેપાઈ ગયો) છે ! ચાલાક બાળમુનિ ગુરુના મનની દહેશત કળી ગયા. ને તેમણે કહ્યું: આપની કૃપાથી હું પાલિત્ત જરૂર બનીશઃ તે ક્ષણથી તેઓ પાલિત્ત-પાદલિત તરીકે ઓળખાયા. વળી, તેઓ અનેક સિદ્ધિઓના સ્વામી હતા, અને અમુક ઔષધિઓનો લેપ પગે કરતાં આકાશમાર્ગે ઉડવાની ક્ષમતા પણ તેઓ ધરાવતા. આ યોગના બળે તેઓ નિત્ય પ્રભાતે શત્રુંજય-ગિરનાર-અષ્ટાપદ-સમેતશિખર અને મથુરા એ પંચતીર્થીની યાત્રા કરતા અને પછી આહાર લેતા. આ પાદલેખની શક્તિના કારણે પણ તેમનું નામ પાદલિપ્ત પડ્યું હોય તે સંભવિત છે.
એકવાર રસયોગી નાગાર્જુન તેમની પાસે આવ્યો, અને પોતે મેળવેલો સિદ્ધરસ તેમને ભેટ ધર્યો. પાદલિપ્તસૂરિ તો નિગ્રંથ શ્રમણ! તેમણે તે રસને ઢોળી નાંખ્યો. આથી નાગાર્જુન ખૂબ અકળાઇ ગયો. એટલે મંદ મંદ સ્મિત ફરકાવતા ગુરુએ પોતાના સ્પર્શમાં તથા મળમૂત્રાદિમાં પણ કેવી સ્વર્ણસિદ્ધિ છે તેનો તેને પરચો બતાવ્યો ને કહ્યું કે આ સિદ્ધિ હોય પછી તારા રસનો મારે શો ખપ? પણ આ સિદ્ધિ અઘરી નથી; અઘરું તો આ બધી સિદ્ધિઓ અને ચમત્કારોને ત્યાગીને આત્મસિદ્ધિ
મેળવવી તે છે.
આ પછી નાગાર્જુન તેમનો શિષ્ય અને પરમભક્ત બની રહ્યો.
આ પાદલિપ્તસૂરિએ રચેલા નિર્વાણકલિકા વગેરે ગ્રંથો આજે પણ સંઘમાન્ય છે. અનેક રાજાઓ તેમનાથી ધર્મબોધ પામ્યા હતા.
La Education Internal
For Private & Personal Use Only
www.jainelibre.org
