Atmanand Prakash Pustak 064 Ank 02

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

મનના મહિમા
મનુષ્ય જીવનમાં સૌથી મહત્ત્વનું બળ તેનુ મન છે. માનવમન તે માનવના સ` સુખદુઃખનું કારણ છે. માનવીના વૈયક્તિક સુખદુઃખને, સમાજ અને રાષ્ટ્રના સુખદુ ખતા તેમજ સમસ્ત માનવજાતિના સુખદુ ખને। અધાર મનના શુભ કે અશુભ સંકલ્પ ઉપર છે. યજુર્વેદમાં પ્રાર્થના છે કે તમે મનઃ ચિત્ર સવમસ્તુ તે મારૂ મન શિવ-શુભ સં૫વાળું
હા !
બુદ્ધ ભગવાને પણ સર્વે પદાર્થોમાં મનને શ્રેષ્ઠ કહ્યો અને પદાર્થોને મનેમય કથા; તેથી પ્રદુષ્ટ મના જીવનવ્યવહાર દુ:ખનું કારણુ અને પ્રસન્ન મના જીવનવ્યવહાર સુખનું કારણ બને છે એવા ઉપદેશ આપ્યા.
અહિંસા એજ પરમ ધર્મ છે એવા ઉપદેશ આપનાર શ્રવણુ ભગવાન મહાવીર આનૈપમ્યના પાયા ઉપર–પોતાના મનને જે સુદુઃખ થાય તે ખીજાને પણ થાય એવી સરખામણીના પાયા ઉપરઅહિ સાધમને ઉપદેશે છે.
માણસની એક પ્રકારની મનેાવૃત્તિ તેને વિસા તરફ પ્રેરે છે. નીવા નોત્રમ્ય મક્ષળ જીવનું ભક્ષણ જીવ છે એ સાજિક મનેત્તિ છે, તે માણસ અહિંસા તરફ કેમ વળી શકે ? એની બીજી સ હું જિક વૃત્તિની પ્રે ણાથી જ માણુસથી સાચા અહિં સક બની શકાય, એ બીજી સાહજિક વૃત્તિ તે પેાતાને-પેાતાના મનને શુ થાય છે, પોતાને શું ગમે છે, શુ ઈષ્ટ છે તે જોવું તે. અજોવાય તાઅર્થાત્ મનમાં પ્રત્યક્ષ થાય, એ દુ:ખનું મરણુ થાય તા-એ સાહજિક વૃત્તિ બીન ઉપર દુખ નાંખતા પાછી કરે. અને એ રીતે અહિંસા પણુ સાહિજક બને. આ તત્ત્વને ભગવાન મહાવીર પ્રકટ કરે છેઃ
संधि यस जाणित्ता, आयमो बहिया जमिण अन्नमन्न विइगिच्छाए, पडिल छाए न પાસ, તદ્દા ન ્તાન ત્રિધાચણ્ ।
લેકાના સંબંધ જાણી (આચરણ કરવું) પેતાના
રેડ પાત્ર Ç એકબીજા તરફના વિરો લો માસ પાપકર્મ કરતા નથી.
(સચિત)
આચારાંગ સૂત્ર જૈનધમ ના પ્રમાણભૂત અવા સૌથી પ્રાચીન ગ્રંથ છે. તેમાં ભગવાન મહાવીર ઉપ દેશ છે કે
આત્માની જેમ બહુાર જો. તે પછી કાઈને હાથે નહીં, કાષ્ટા વિષાત થશે નહીં !
આ ઉપદેશમાં અહિંસાની પ્રેણા માણસના મનમાં મૂકી છે. માણસ પેાતાના તરફ્ર જૂએ પાતાના ધાત થાય તે પેાતાને ગમે ? ન ગમે ! હવે બહાર જુએ. જગતમાં પેાતાનાં જેવાં ખીજાં મનુષ્યા અને પ્રાણી છે. તેમના આત્માને પણ તેમની હિંસા થાય તો ગમે ! ન ગમે ! આમ સર્વ પ્રાણીઓની આત્મસમતા - અવધારી હિંસામાંથી નિવૃત્ત થવાને ઉપદેશ છે.