________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કારણે ચાલ્યા કરે છે, એવી આંતરખેજ કરી. અને માટે છે. સાથે જ એ પણું બતાવી આપ્યું કે બીજા શોધી કાઢયું કે આ બધાએ વાદનું મૂળ કારણ આવા વાદ પણ કેટલા અંશમાં સાચા છે અને કેટલા વાદોને ફેલાવો કરનારની બીજી વાદો વિશેની ગેરસમજ અંશમાં ખોટા છે.. છે. પ્રત્યેક વાદી પોતે જે કહે છે અને કરે છે એ જ પરમ સત્ય છે એમાં માને છે. બીજા વાદોમાં ગમે આ રીતે ભગવાન મહાવીરે પોતાની મમયી એટલે સત્યનો અંશ હોય તે પણ એને સત્યના અંશ વાણીથી સમાજમાં પ્રવાતી અનેક ગેરસમજ દૂર કરી. તરીકે સ્વીકારવા તૈયાર નથી. આમ પોતે જ સાચો એમણે એક મોટું સત્ય સમજાવ્યું કે કોઈ પણ વ્યક્તિ છે અને અન્ય બેટા છે એવી મમત તથા એવા સંપૂણુ રીતે ખેતી નથી તેમ જ સંપૂર્ણ રીતે સાચી દુરાગ્રહથી ભલે અમુક અંશમાં પોતે સાચા હોય તે નથી, જ્યના અનેક પાસા હેાય છે. આમાંથી કોઈ એક પણ તકરાર વધે છે. આ પ્રકારની તકરાર જયાં જાઓ પાસાને પકડી એને જ સંપૂર્ણ અને છેટનું સત્ય માની ત્યાં જોવા મળતી. કેઈ કેઈની સાચી વાત માનવા લેવાથી જ આવું માનનાર ખોટે રસ્તે દેરવાય છે તથા તૈયાર જ નહતું.
બીજા સાથે પણ એ વિશે તકરાર કરે છે. ખરૂં
જોતાં આપણે સામૂદ્ધિક રીતે કે વ્યક્તિગત રીતે તપાસીશું ભગવાન મહાવીરે ઉપર જણાવ્યું તેમ આ તકરા- તો જણાશે કે આખા વિશ્વમાં જે અનેક પ્રકારના ઝઘડાઓ રોના અને ઝઘડામોના મૂળ-કારણરૂપે લેકની પારસ્પરિક અને વિવાદ ચાલી રહ્યા છે એનું મૂળ કારણ જ ગેરસમજને શોધી કાઢી. આ ગેરસમજનું કારણું પણ સમાજની તથા શક્તિનો પરસ્પરની ગેરસમજ છે. આ માણસના અજ્ઞાન અને મોહને કારણે તે જ સાચું છે કે
છે ગેરસમજ દૂર કરવાના ઉપાયરૂપે જ ભગવાને અનેકાન્ત
, તે એવી ખોટી દુરાગ્ર શીલતા પણ શેધી કાઢી. આવા વાદનો ઉપદેશ કર્યો. નજીવા કારણસર આ સંસારમાં નાહકના અનેક ઝઘs તથા મોટી તકરીરે ચાલ્યા કરે છે એ જોઈને સંત એમણે પ્રત્યેક સમાજને અને વ્યક્તિને જણાવ્યું કે પુરુષ ભગવાન મહાવીરનું હૃદય પણ ખૂબ જ દુખિત “વિશ્વમાં કોઈ વ્યકિત કે સમાજ સંપૂર્ણ સતા એકદમ થતું. એટલે એમના ઉપદેશ દ્વારા આ મૂળ કારણે જ વિચારી શકે નહિ. તેમ જ એ સંપૂર્ણ ખરો છે એમ ાર કરવાનો પ્રયત્ન કર્યો. એટલે આવા ખોટા વાદો પણું કહી શકાય નહિ.” પરિસ્થિતિ આમ હાઈ દરેક ચલાવનારા સૌને ખૂબ જ પ્રેમથી ઉપદેશ આપે કે વ્યક્તિ કે સહે તે જે માને છે એ જ પરમ સત્ય “તમે બધાયે સાચા છે. તમારી કોઈની વાત ખોટી છે અને સંપૂર્ણ સત્ય છે એમ માનવા કરતાં બીજી નથી, પરંતુ તમારા ઝઘડાનું અને તકરારનું મૂળ તમે વ્યકિત કે સમાજ જે રીતે વિચાર કરે છે એમાં પણ એકલા જ સાચા છે અને બીજા બધા ખોટા છે એમાં કંઈક સત્યનો અંશ રહે છે એ પણ જેવું. જ્ઞાન રહેલું છે. બીજો જે કહે છે એને તમારા જ દષ્ટિબિંદુધી વિષયક આહંકારથી પણ સાચી વ્યક્તિ યા સમાજના નહિ પણ એને દૃષ્ટિબિંદુથી તો વિચારી જુઓ? તમને સત્ય અંશને સ્વીકાર ન કો એના જેવું જરૂર જશે કે એ પણ તમે ધારો છો એ ખોટો બીજું અજ્ઞાન પણ નથી. આમ પરસ્પરના દષ્ટિબિંદુને નથી. તમે એને પૂરેપૂરો સમજ્યા વિના જ આ તકરાર સમજવાને પ્રામાણિક પ્રયતન કરવામાં આવે તે ચલાવે છે.” આ પ્રકારને ઉપદેશ એમણે પ્રત્યેક સંસારના અનેક ઝગડાઓ મટી જાય. ભગવાન મહાવીરે વાદ ફેલાવનારાઓને આપ્યો અને પિતાની કુશાગ્ર બુદ્ધિ અનેકાંતના ઉપદેશ દ્વારા અને અનેકાંતની સમજણ તથા ન્યાયીપણુથી તેને વાદ કરનારાઓને બતાવી આપ્યું દ્વારા સમાજમાં જે અનેક પ્રકારના ધર્મ વિષયક તથા કે એ કેટલા અંશમાં સાચે છે અને કેટલા અંશમાં બીરને પણ ઝઘડાઓ ચાલી રહૃાા હતા તે દૂર કરવાને
સમાજ સુધારક ભ. મહાવીર
For Private And Personal Use Only
