________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
7,
નીચે એક નિપુણ્યક દરિદ્રી ઉપર પડે છે. તે ટાગોરે એક સ્થળે કહ્યું છે કે “ અંધકારમાં ઉપરથી કથાનકમાં વધુ વેલા દરદ્રી ચેતના અસીમ ડૂબેલી માનવજાતને હજી સ ંપૂર્ણ તાપ્રાપ્ત કરે છે; તેનું રહસ્ય એ છે કે અનાદિએ પહોંચવાનું છે; અત્યારે ક્ષણે ક્ષણે દેખાતાં સસારમાં રખડતા પ્રત્યેક આત્માના જ્યારે અંધકારખળા જે દિવસે સત્યના પ્રકાશ ઉતકર્મા હલકાં થતાં જાય અને આત્મા મારશે તે દિવસે દૂર થઇ જશે ” એક આંગ્લ સન્મુખ થતા જાય છે ત્યારે પરમાત્માની દષ્ટિ વિદ્વાન કહે છે કે તેના ઉપર પડવારૂપ અતિ સુંદર બનાવ અને છે; આત્માનું યથાપ્રવૃત્તિકરણરૂપ આત્મવીય પ્રકટતાં રાગદ્વેષની નિવિડ ગ્રંથિ તૂટતાં જૈન દર્શનરૂપ રાજભુવનમાં આત્મા પ્રવેશ કરે છે. આ રૂપક ઉપરથી સમજવાનુ કે એકેદ્રિયથી પ ંચે દ્રિયતિય ંચ સુધીની ગતિએમાં કાળ, સ્વભાવ, ભવિતવ્યતા, ઉદ્યમ અને કર્મ રૂપ કારણામાં ઉદ્યમ સિવાય અન્ય કાર્યાં મુખ્ય હાય છે અને તે આત્માને સહાયક હાય છે. પરંતુ મનુષ્ય જન્મમાં પુરુષાથ ની મુખ્યતા હાય છે અને અન્ય કારણે ગૌણુ હાય છે. આ પુરુષાર્થ -
અર્થાત્ જૈન દૃષ્ટિએ તેના અર્થ કરતાં “કે આત્મન્ ! તારા ભૂતકાળ તુ તપાસ કે કેટલાં પાપકર્મોં ઉપર વિજય મેળવ્યેા છે ? આવતી કાલથી જાગૃત થઇ આત્માની શક્તિએ અને ખળામળ વિચારી આ માનવ જન્મમાં કેટલે
6
ની મુખ્યતા શ્રીમદ્ દેવચંદ્રજીએ શ્રી અજિઆત્મિક઼ વિજય મેળવી શકીશ? અજ્ઞાનની રાત્રિ પૂરી થઇ છે અને આત્માનદ પ્રકાશને દિવસ શરૂ થઇ ગયા છે. ” વિદ્વાન કવિએનાં આ રહસ્યાન જૈન દૃષ્ટિમાં સમન્વય કરતાં આત્મામાં બળ પ્રેરે છે; ઉપાદાન કારણરૂપ આત્મા જાગૃત થાય તા તમામ નિમિત્ત કારણે! તેને અનુસરે છે. અનાદિ કાળથી જે ભૂલની પર'પરા તે અન્યમાં જોતા હતા તે પાતામાં જ જોવામાં આવે છે અને પેાતાની શુદ્ધિ કરવા તૈયાર થઇ મળેલે! માનવજન્મ પુરુષાર્થ પૂર્વ ક સાર્થક કરવા માંડે છે; વ્યવહારનયથી સિદ્ધ પરમાત્માની કૃપા હોય તા જ ઉપાદાન કારણુ રૂપ આત્મા તૈયાર થઇ જાય છે જેથી રાજરાજેશ્વર સિદ્ધ પરમાત્માને ઉપનિષદ્ની મધ્યમા વાણીથી અથવા જૈન દનના વ્યવહારનયથી પ્રાર્થના કરીએ કે બુદ્ધિમાં વિવેક પૂરે, જીવ નમાં રસપૂર્તિ કરે, સમ્યગ્ દન જ્ઞાન ચારિત્ર ( અનુસંધાન પાને ૧૮ મે )
તનાથ સ્વામીના સ્તવનમાં નિવેદન કરેલ અજ કુલગત કેસરી લહેરે, નિજ પદ સિંહ નિહાળ 'ના હૃષ્ટાંતવાળા વાચાનુસાર વિચારતાં પ્રત્યેક આત્મા અનત શક્તિમાન છે–વૃત્તિએ વાસના કે કર્મોના ગુલામ નથી—તે રીતે આત્માને ઓળખી લઇ અપૂર્વ શ્રદ્ધાબળ મેળવવું જોઇએ. પછીથી તપશ્ચર્યા વિગેરે શુભ સાધનાદ્વારા આત્મામાં વિરતિ બળ પ્રકટાવી ચારિત્ર માહ નીયના પ્રતિષ્ઠ ધક ખળાને પુરુષા પૂર્વક રોકવાથી આત્મામાં પ્રતિક્ષણ ગુાના વિકાસ થતા રહે છે; કમોની પરતંત્રતાથી મુક્ત થઈ મૃત્યુ ઉપર જય મેળવવાની તાકાત આવે છે. ઉર્દૂ કવિ કહે છે કે ‘ અરે ભાઇ ! કાલે તે કહેતા હતા કે મને પથારીમાંથી ઊંઠવાની શક્તિ નથી; આજ દુનિઆમાંથી ઊઠીને ચાલી નીકળવાની તાકાત તારામાં કયાંથી આવી ? ” સ્વ. કવિ સમ્રાટ્ ડા. રવીંદ્રનાથ
}}
"Look backward how much has been won, look round how much is
Yet to win, the watehes of the night
are done, the watches of the day begin.
,,
For Private And Personal Use Only
