________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વ–આભૂષણ આદિ અચેતન તથા માતા-પિતા- દેવગતિના દિવ્ય શરીર કે જે શ્રદ્ધાગમ્ય ભાઈ-ભગિની–સ્ત્રી-નોકર આદિ સચેતન વસ્તુ છે તેની જેને શ્રદ્ધા હોતી નથી એવા પુદ્ગએને પરંપર સંબંધ છે. અર્થાત આ બધીય લાનંદી-જડાસક્ત જ પશુ-પક્ષી આદિ વસ્તુઓને દેહની સાથે સંબંધ છે. આત્મા તિર્યંચોના શરીર સાથે પિતાના દેહને અનંતર સંબંધવાળા દેહને છોડી દે છે કે તરત- સરખાવીને માનવદેહને ઉત્તમ માને છે. અર્થાત જ પરંપર સંબંધવાળા બાગ-બંગલા આદિ વૈષયિક સુખના સાધને મેળવીને બુદ્ધિપૂર્વક તથા માતા-પિતા આદિને સંબંધ છુટી જ જેવી રીતે ઉપગ કરે છે અને જે કાંઈ સુખજાય છે પણ ધન તથા માતા-પિતા આદિનો શાંતિ તથા આનંદ મેળવે છે તેવી રીતે પશુસંબંધ છુટવા માત્રથી દેહનો સંબંધ છુટી શક્તો પક્ષી આદિ સુખના સાધન મેળવીને આનંદ નથી. તાત્વિક દષ્ટિથી વિચાર કરીએ તે અંદા- મેળવીને આનંદ ભેળવી શકતા નથી. તિર્ય રિક આદિ ત્રણ સ્થળ દેહને સંબંધ પરંપર બુદ્ધિ વગરના હોવાથી કદાચ તેમને ખાવાછે અને કામણ શરીર કર્મને સંબંધ અનં. પીવાની સારી વસ્તુ મળી જાય તો પણ તેનાથી તર છે, અને એટલા માટે જ દારિક દેહનો તેમને કાંઈ આનંદ કે સુખ જેવું જણાતું નથી. સંબંધ છુટી જવાથી કર્મને સંબંધ છૂટે નહિં તિર્યંચે માત્ર પેટ ભરી જાણે છે. તેમને મિષ્ટાન્ન પણ કર્મને સંબંધ છૂટવાથી બધાય દેહને મળે યા ઘાસ મળે અથવા તો બીજો કોઈ સંબંધ ટી જાય છે અને તેથી કરીને સમગ્ર પણ જાતને ખાદ્ય પદાર્થ મળે બધું ય સરખું સંસારને સંબંધ પણ સર્વથા છૂટી જાય છે જ હોય છે. તેમને ઉદ્દેશ માત્ર ખાવાને જ એટલે પછી જીવ મુક્તામા તરીકે ઓળખાય હાય છે; પણ બુદ્ધિ તથા સમજણના અભાવથી છે. પરંપર સંબંધવાળા દારિકાદિ સ્થળ મોજશોખને હેતો નથી અને માણસ દેહને સંબંધ મર્યાદિત હોય છે અને તેના બાગ, બંગલા, મેટર, વસ્ત્ર, ઘરેણાં આદિના વિયેગનું પ્રત્યક્ષ અલ્પજ્ઞ અથવા તો તદ્દન ઉપભેગથી તેમજ સિનેમા તથા સંગીત અણજાણુ માણસને પણ થાય છે કે જે વિયે- આદિથી સમજપૂર્વક જેટલું સુખ તથા આનંદ ગને સમગ્ર જનતા મૃત્યુના નામથી ઓળખે મેળવે છે તિર્યંચાને તેમાંનું કશું ય હોતું છે, પરંતુ અનંતર સંબંધ ધરાવનાર કર્મના નથી. તાત્પર્ય કે પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયે માનવી વિયેગનું પ્રત્યક્ષ તો અતિશય જ્ઞાની સિવાય મેળવે છે, ભગવે છે અને સુખશાંતિ તથા કેઈને પણ થતું નથી. કર્મ તથા આત્માના આનંદ અનુભવે છે. તે બધાયથી તિર્ય સંયોગને દૂધ-પાણી તથા અગ્નિ ને લેઢાના ખાલી જ હોય છે માટે જ દેહદષ્ટિ માનવસંગાથ–સંબંધના ઉદાહરણથી સમજાવ્યું છે. દેહને ઉત્તમ માને છે. જેમ લેતું અને અગ્નિ તથા દૂધ અને પાણી જેઓ દેવગતિ માને છે અને દિવ્ય ક્રિય) પરસપર મળીને એવા રહે છે કે બંને એક શરીરની જેમને શ્રદ્ધા છે એવા પગલાનંદી સ્વરૂપ જેવાં દેખાય છે. બંનેને સંગાવસ્થામાં વિષયાસક્ત છ વૈષયિક સુખને લઈને જ જુદા પાડીને પ્રત્યક્ષ કરાવી શકાય નહિં તેમ જે માનવદેહને પ્રધાનતા આપતા હોય તે અનાદિ કાળથી ઓતપ્રોત થઈને રહેલા જીવ તેઓ ભૂલ કરે છે, કારણ કે દિવ્ય શરીર સંબંધી તથા કર્મને જુદા પાડી દેખાડી શકાય નહિં વૈષયિક સુખે આગળ માનવદેહના વૈષયિક સુખ પણ જાણી શકાય તથા કહી શકાય ખરાં. અત્યંત તુચ્છ તથા જુગુસનીય છે. મનુષ્યનું શરીર
For Private And Personal Use Only
