________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૩૯) આશા-Hope.
હીન થઈ ગયેલાને પસવારે અને વિવેકવાનને વિચિત્ર જે તને સુખની, ધર્મની કે મુકિત સામાન્ય લાગે તેવું વર્તન કરે. જ્યની ખેવના હોય તો પારકાની વલી માટે આશાને સર્વ દોષની પ્રાથમિક ભૂમિકા ચીજોમાંથી માત્ર એક આશાને વશ કર, ગણું છે. આ સંસાર આશા ઉપર રચાય છે.
મનુષ્ય ભવમાં તે આશા ખૂબ જ ભાગ ભજવે છે. આ જીવનમાં પારકાની બક્ષીસ તરફ તું નજર રાખે છે. કેઈએ તજેલ, ખોયેલ કે તને સાંપડેલ
વેપારીને, વૈદ્યને, વકીલને અને દરેક ધંધાદારીને
આશા ધરાક પર હોય છે તો દાસ દાસી નોકર કે ચીજો મળે ત્યારે તેમાં તું રાજી થાય છે. પારકાની ફેંકી દીધેલ વરંતુ તને મફતમાં મળી જતી હોય ?
અમલદારને ઉપરી અધિકારીની આશા હોય છે. તે તેના તરફ તારી સ્પૃહા રહે છે, પણ જો તને ખરા
પ્રમાણે નિશાળથી માંડીને ગમે ત્યાં જવું થાય કે
ગમે તે સંયોગે કપાય તેમાં આશાના અંશે જરૂર સુખની, સાચા ધર્મની કે સર્વ સંયોગથી મુક્તિ મેળવવાની ઇચ્છા હોય, તને એમાંની ક્રોઈ પણ
તરી આવશે. આ આશા છુટી એટલે અર્ધ સંસાર ચીજ માટે સાચી લગની લાગી હોય તે પારકાની
છૂટી ગયો સમજો. ખરું સામ્રાજ્ય સ્વરાજ્ય કે આશા પરનો તારે તાંતણે તોડી નાખ, પર.
સ્વાતંત્ર્ય મેળવવા માટે આશા દાસીના પાશમાંથી વસ્તુ કે પરવ્યક્તિની આશાના દરને કાપી નાખ મુકિત મેળવવાની આવશ્યકતા છે. આશાને અને પછી તેને સર્વ સાગમાં ખૂબ મજા આવશે,
મહાન લેખકોએ રાક્ષસી કહી છે, સર્પણ કહી છે, તારા જીવન પરનો બેજે હલકો થઇ જશે, તારી મદિરા કહી છે, વિષમંજરી કહી છે, વીફરેલી વાવણ માનસિક પરિસ્થિતિમાં મેટો પલટો આવી જશે
કહી છે અને એને અનેક અધમ ઉપનામોએ સંબોધી અને તારા સંસાર ચકરાવાની પરિધ નાની થઈ છે એમાં જરી પછે
છે એમાં જરા પણ અતિશયોકિત નથી, એ વાત જતી તને પોતાને દેખાશે.
આશાને, આશાના તંતુને, આશાના પાશને બરાબર અને આશાના પાશમાં બંધાયેલા પ્રાણીઓ સમજવામાં આવે તે બરાબર સમજાઈ જાય તેવી કેવા કેવા ચેનચાળા કરે છે ! કેવાં ધાંધલ અને છે. આશામાં તણાયેલા પ્રાણી એવા જોખમો ખેડે હલામ કરે છે ? કેવા ધટતા અણઘટતા દડા છે, એવી ભૂલો સહન કરે છે, એવા મહેણાંટોણાં અને આંટા કરે છે ? આશાના પાશમાં બંધાયેલા સાંભળે છે અને પિતાની જાતને એટલી નીચી ઉતારી પ્રાણી મોટાની ખુશામત કરે, રાજા મહારાજાની પાડે છે કે એને માટે ગમે તે શબ્દ વપરાય તે હામાહા મેળવે, શેઠ સોદાગરના અણઘટતા હુક યોગ્ય છે. તે જાતે ઘણી મીઠી છે, મોહક છે, ઘેન મોનો અમલ કરે અને અનેક ન કરવાનાં કામ કરે. ચઢાવનાર છે, જાતને ભૂલાવનાર છે અને ઘણી અહીંથી મળશે, ત્યાંથી મળશે, પણેથી મળશે એવી અદશ્ય રીતે અંદરખાનેથી કામ કરનાર છે. આશામાં એ દેડાડ અને તગડાતગડી કરે અને આવી આશાને વશ કરી, એટલે પછી રસ્તે રાતદિવસ મોડું વહેલું ન જોતાં ખેંચાયા જ કરે, સાફ થઈ જાય છે, પછી પ્રગતિ કૂદકે અને ભૂસકે ખેંચ્યા જ કરે, પડો બોલ સાચા ખોટાંની તુલના
થતી જાય છે. પછી આળપંપાળ મટી જાય છે. કર્યા વગર ઉપાડી લે અને લાંબોલહ થઈ જાય. પછી પારકી દયા પરના જીવનને છેડો આવી જાય કુતરાને રોટલી બતાવી રગાવવામાં આવે તે પ્રકારે
છે અને મનમાં એક એવી જાતની ખુમારી આવી જાય આશાના દરે લટકાયેલા માણસ આશામાં ન આવ્યા છે કે જેમાં અભિમાનને અંશ ન હોવા છતાં પ્રાણી માં તણાતે જાય, એના વે'માં તણાત ખેંચાત પ્રવાહથી અલગ થઈ જાય છે. ધમ કૌશલ્ય પ્રાપ્ત જાય અને પકડાયેલી માછલી પેઠે તડફડતો જાય,
કરવાની તમન્નાવાળાએ આ જગતને સંમહિત કરછતાં ઉપરથી એક બે ટીપાં જરૂર પડશે એ આશામાં એ મધુબિંદુના દષ્ટાંતમાં લટકતા માણસની છે નારી આશા પર વિજય મેળવવાને અને તેને વશ બરાબર વ અને કાંઈક મળશે, થોડું પણ મળશે કરવાની અદિશ ૧
કરવાનો આદર્શ રાખે ખાસ જરૂરી છે. એમાં એ આશામાં અધમનાં પડખાં સેવે, અયાગ્યનાં મોઢાં એની ગુંચવણોનું નિરાકરણ છે અને અખંડ સામ્રાબેલાવે, નીચની ઉપાસના કરે, ચારિત્રમાં અતિ જ્યનું સમીકરણ છે. ___ यदीच्छसि सुखं धर्म मुक्तिसाम्राज्यमेव च । तदापरपरीहारादेकामाशां वशीकुरु ॥
For Private And Personal Use Only
