Atmanand Prakash Pustak 045 Ank 01

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531526/1

Page #1

IT
પુસ્તક ૫ મુ.
સંવત ૨૦૦૩.
આમ સ', પર
So
અંક ૧ લે.
શ્રાવણ : આગ52
ઈઝી
0 0 0
|
26 )
TRIA
લા
"
Pજ આત્મા
રાપ્તઝમી
ભાવના
-
૦)
૦) ૦
વાર્ષિક લવાજમ શા. ૩-૦૦ પારટેજ સહિત.
પ્રકાશક ૪ શ્રી જૈન આત્માનં સભા–ભાવનગર :
CLCULUCULUCULUULUCULL
premઈrURrU2T
כתבותכתבות

Page #2

અ નુ ક મ ણિ કા.
-
૧
૧ પર્યુષણ પર્વ આરાધે.
નિમહારાજશ્રી લમીસાગરજી ૨ નૂતન વર્ષનું મંગળમય વિધાન.
... લે શ્રી ફતેચંદ જવેરભાઈ - ૨ ૩ શ્રી સિદ્ધસેનસૂરિજીકૃત. (બત્રીશ બત્રીશીઓ) ... આચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ ૯ ૪ માનવ દેહ ઉત્તમ કેમ ? ..
.. આચાર્ય શ્રી વિજ્યકતૂરસૂરિજી મહારાજ ૧૧ ૫ યુગમીમાંસા,
... સં. મુનિ પુણ્યવિજયજી (સંવિજ્ઞપાક્ષિક) ૧૭ ૬ શ્રી મહાવીર જિન સ્તવન
... મુનિમહારાજ શ્રી દક્ષવિજયજી મહારાજ ૧૮ ૭ ધર્મ કૌશલ્ય ...
| માક્તિક ૧૯ ૮ જ્ઞાનગીતા શતક
| અમરચંદ માવજી શાહ ૨૩ ૯ વર્તમાન સમાચાર...( સત્કાર સમારંભ )
સભા ૨૪ આ માસમાં નવા થયેલા માનવતા સભાસદો. ૧ શ્રીયુત ઓધવજીભાઈ ધનજીભાઈ શાહ B.A.LL,B. સોલીસીટર પેટ્રન મુંબઈ ૨ મહેતા કાતિલાલ રીખવચંદ વેલચંદ
(૧) લાઈફમેમ્બર પાલણપુર ૩ શાહ તલકચંદ રવચંદ
અમદાવાદ ૪ શાહ ચીમનલાલ દેવચ દ ૫ શ્રી હે સવિજયજી જૈન પાઠશાળા હા. સેક્રેટરી ચીમનલાલ ચત્રભુજ (૧) ૬ શ્રી ભક્તિવિજય જૈન લાયબ્રેરી સેક્રેટરી કેશવલાલ કરમચંદ
સાલડી | ૭ શેઠ ધીરજલાલ લાડકચંદ
બાટાદ ૮ મહેતા ચુનીલાલ ઝવેરચંદ (ચલાલાવાળા)
ધ'ટકા પર ૯ શાહ જસવંતરાય કેશવલાલ
ભાવનગર ૧૦ શાહ હિરાલાલ જમનાદાસ ૧૧ શાહ કાન્તિલાલ છગનલાલ રાણપુરવાલા ૧૨ વકીલ ભાઈચંદ અમરચંદ B.ALL.B.
(૧)
હવે પછી નવા થનારા લાઇફમેમ્બર બંધુઓને નમ્ર સૂચના સભાના ધારા પ્રમાણે રૂ. ૧૦૧) આપી બીજા શ્રાવણ વદી ૩૦ સુધી પ્રથમ વર્ગના લાઈફ મેરે થનારને હાલમાં અપાતા શ્રી સંધપતિ ચરિત્ર તથા શ્રી મહાવીર યુગની મહાદેવીએ ( દશ રૂપીઆની કિંમત ) ભેટ આપવામાં આવશે. પછી ગમે તેટલી કિંમતના દરેક છપાતાં ગ્રંથા ધારા પ્રમાણે ભેટ મળશે.
૧. બીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બરોને નમ્ર સુચના. હજી સુધી જે બંધુઓ રૂા. પ૦) બીજા ભરી પ્રથમ વર્ગના લાઇફ મેમ્બર થયા નથી, તેને પણ વિચાર કરી તેમ કરી શકે તે માટે અષાડ વદી ૩૦ ને બદલે બીજા શ્રાવણ વદી ૩૦ સુધીમાં રૂા. ૫૦) વધારે આપી પ્રથમ વર્ગમાં દાખલ થશે તેઓને પણ આ બંને ગ્રંથની ભેટનો લાભ ક્રી મળી શકશે. વિશેષ બંધુઓ લાભ લઈ શકે તે માટે સભાએ મુદત વધારી છે; જેથી પ્રથમ વર્ગના લાઈફ મેમ્બર થઈ ક્રો ભેટનો લાભ લેવા નમ્ર સુચના છે.
સૂચના, અધિક માસનું માસિક પ્રગટ થતું નથી અને દર વર્ષના શ્રાવણ માસથી વર્ષ શરૂ થાય છે,

Page #3

A 09.
IFSFIRST SિTITUEURSELFFISF
UિTUFFSFTERIFISFIEF અમારા નવા થયેલા માનવતા પેટ્રન સાહેબ, રા. રા. શ્રીયુત્ ઓધવજીભાઈ ધનજીભાઈ શાહ,
બી. એ. એલ. એલ. બી. સેલીસીટર
ભાવનગર હાલ મુંબઈ. રાજેશ્રી ઓધવજીભાઈ મૂળ ભાવનગરના વતની છે. તેઓ સ્વભાવે સરલ, માયાળુ અને મિલનસાર છે. લઘુવયથી જ ધર્મપ્રેમી હોવાથી ધાર્મિક શિક્ષણ (કર્મગ્રંથ સુધી)નું પ્રાપ્ત કર્યું હતું. ઉચ્ચ કેળવણી ઉપર પ્રથમથી પ્રેમ હોવાથી સામાન્ય સ્થિતિ હોવા છતાં, ક્રમે ક્રમે કોલેજનું ઉચ્ચ શિક્ષણ લઈ બી. એ. એલ. એલ. બી, સોલીસીટરની પરીક્ષા ઉંચે નંબરે પસાર કરી, ધારાશાસ્ત્રી તરીકૅ મુંબઇમાં લગભગ પચ્ચીસ વર્ષથી પ્રેકટીસ) ધ ધ કરી, એક બાહોશ સોલીસીટર તરીકે પ્રખ્યાતિ મેળવી પોતાના ધંધામાં સારી પ્રગતિ કરી રહેલ છે. કીતિ કે વાહવાહ કહેવરાવવાથી તેઓ સદા દૂર રહે છે. જૈન સમાજનું એક છુપું રત્ન છે. જૈન સમાજમાં આવા કેટલાએ વિદ્વાને હજી અપ્રગટ રહેલ હશે. શ્રી ઓધવજીભાઈ કેળવણી પ્રિય હોવાથી પોતાના સુપુત્ર ભાઈ ચંદ્રકાન્તને ઉચ્ચ કેળવણી આપેલ છે, જે હાલમાં બી. કેમ. ની ઉચે નંબરે પરીક્ષામાં ઉત્તીર્ણ થયેલ છે.
આ સભા ઉપર શ્રી ઓધવજીભાઈના ઘણા વર્ષો થયા પ્રેમ હોઈ, પચીશ વર્ષથી તેઓ સભામાં લાઇફ મેમ્બર થયેલા છે. સભાની કાર્યવાહી, પ્રગતિ, વહીવટ, વ્યવસાય અને ઉચ્ચ કક્ષાના સાહિત્ય પ્રકાશને જોઈ અમારી વિનતિને માન આપી, વગર આનાકાનીએ સરલ રીતે આ સભાનું માનવંતુ પેટ્રન પદ સ્વીકાર્યું છે, તે માટે આભાર માનવામાં આવે છે.
સભાના ધારા ધોરણ પ્રમાણે તેઓશ્રીના ફ્રોટ અને જીવન પરિચય આત્માનંદ પ્રકાશમાં મૂકવા માટે આગ્રહપૂર્વક માંગ્યા છતાં, તેઓએ કઈ રીતે કબુલ કર્યું જ નહિ, એ જ એમની સાદાઈ અને નિરાભિમાનીપણું બતાવે છે. માત્ર ઉપલક દ્રષ્ટિએ જેટલું જણાયેલ છે તેટલે જ આ પરિચય આપવામાં આવ્યા છે.
URITUTIFUTUREFFERSHIFSFIRSTUFF
ટાઈ
BABENISm

Page #4

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
... પ્રકાશકઃ–શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર .
વીર સં. ર૪૭૩. વિક્રમ સં. ૨૦૦૩
શ્રાવણ :: ઇ. સ. ૧૯૪૭ સપ્ટેમ્બર ::
પુસ્તક ૪૫ મું.
અંક ૧ લો.
પર્યુષણ પર્વ આરાધે
(રાગ –આ તે લાખેણી આંગી સહાય) આ તે પર્યુષણ પર્વ ઉજવાય. શેભે શાસનમાં તપ જપ જ્ઞાન ખૂબ થાય. શ શાસનમાં. ટેક. આઠ દિવસ મંગલ સુખકારી તમે ધર્મ કરો પ્રેમે નર નારી
વીર પ્રભુ ચરિત્ર સુણાય, શોભે શાસનમાં. ૧ ક૯પસૂત્ર ગુરુમુખેથી ભાવે સુણો દેવ દર્શન આદિ સુખેથી કરો
છઠ્ઠ અઠ્ઠમ તપશ્ચર્ય થાય. શોભે શાસનમાં. ૨ કરો શક્તિ પ્રમાણે ઉપવાસ ખરો દેવ ગુરુ ધર્મની આરાધના કરો
પડેવ દિને જન્મ વંચાય. શોભે શાસનમાં. ૩ બારસાસૂત્ર ગુરુમુખેથી પ્રેમે સુણો શીલવૃત નર નારી ખૂબ પાળો
બ્રહ્મચર્યથી તેજ છવાય. શેભે શાસનમાં. ૪ સંવત્સરી પ્રતિક્રમણ મનનથી કરે પરસ્પર ખમતખામણા ભાવે લેજે
લક્ષ્મીસાગરપર્વ ઉજવાય. શોભે શાસનમાં ૫ રચયિતા–મુનિ મહારાજશ્રી લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ રે

Page #5

תכחכחכחכחכחכחכחככתבתבחבתבכתבתכתבתכתובתבונתכתבתלתכתבתם
SASFLEUR
नूतन वर्ष- मंगलमय विधान.
הכופרבולתל
कल्याणपादपारामं श्रुतगंगाहिमाचलम् । विश्वांभोजरविं देवं वंदे श्रीज्ञातनंदनम् ॥
પરિશિષ્ટ પર્વ-શ્રીમદ્દ હેમચંદ્રાચાર્ય. प्रकाशनो प्रवेश.
વિક સિદ્ધાંતને સમજાવતું, સકલ સૃષ્ટિના અનંત શાસનાધિપતિ ચરમ તીર્થકર શ્રીવ- પદાર્થોમાંથી આત્માર્ટુને શોધી કાઢી તમામ માન પરમાત્માને નમસ્કાર કરી, સ્વ. આ. પગલિક પદાર્થોથી હું ભિન્ન છું-અજર છું-અમર મ. શ્રી વિજયાનંદસૂરિજી કે જેમનું અપર છુ એવા ભાનપૂર્વક ઓળખાવતું, બહિરામાં નામ શ્રી આત્મારામજી મહારાજ હતું અને અંતરાત્મરૂપ થઇ પરમાત્મપદ સાથે ઐકય કેમ જેમના ઉભય પવિત્ર નામને સમ્મિલિત મેળવી શકે તેની ચાવી અર્પતું અને પીગલિક કરી પ્રસ્તુત જેન આત્માનંદ સભાનો આનંદને ક્ષણવિનશ્વર માની આમિક આનંદ એકાવન વર્ષ પહેલાં મંગલમય આરંભ થયો પ્રકટાવવાની કળાનું શિક્ષણ આપી પુરુષાર્થહતે તેમને વંદન કરી, જે જૈન ધર્મ પરાયણ જાગૃતિ અર્પતું આમાનંદ પ્રકાશ સિદ્ધાંત અને ક્રિયાના ઉભય દષ્ટિબિંદુથી પત્ર દ્વિતીય શ્રાવણ માસના મંગલમય પ્રભાતે સર્વ ધર્મોમાં શ્રેષ્ઠતા ધરાવે છે એટલું જ નહિ ૪૫ માં વર્ષમાં પ્રવેશ કરે છે. પણ * જિનવરમાં સઘળાં દર્શન છે-દશને શ્રાવણ માસ લોકિક પર્વોથી ભરપૂર હોય જિનવર ભજના રે” એ શ્રીમદ્ આનંદઘન છે, તેમાં લોકોત્તર પર્યુષણ પર્વની અષ્ટલિકાજીના વચનાનુસાર સર્વ ધર્મને સમન્વય ના પૂર્વાર્ધ પણ આવી જાય છે; મહામંગલ(Compromise) કરી શકે છે અને સર્વ કારી કલપસૂત્રના શ્રવણને આરંભ થાય છે. દર્શનને પુરુષના અંગોપાંગ કલપીએ ” તો એકેદ્રિયથી માંડીને પંચંદ્રિય સુધીની તમામ જે ધર્મનું સ્થાન મસ્તકરૂપે છે તે જિન જીવસૃષ્ટિ સાથે સાંવત્સરિક પ્રતિક્રમણના ધર્મને પ્રણામ કરી આધ્યાત્મિક સૃષ્ટિમાં “મિચ્છામિ દુક્કડ'ની પૂર્વ ભૂમિકા તૈયાર થાય ધામિક આત્માના હદને વિકસિત કરી પ્રકાશ છે. શ્રદ્ધા, જ્ઞાન અને ક્રિયાના સુયોગની જૈન અતિ, અસંખ્ય નારૂપ કિરવડે જૈન સમાજરૂપ મહાસાગરમાં ભરતી આવે છે. દર્શનના ઉચ્ચ દ્વારા સ્વાવાદના રહસ્ય એ આ પવિત્ર માસની વિશિષ્ટતા છે. અર્પતુ, વાસનામય જીવનમાં મધુબિંદુની માફક ઓતપ્રેત થયેલ સંસારી અને સતકર્મ અને સંશ-પ . દુષ્કર્મનું ભાન કરાવતું, અદ્યતન સુધારકોના ૪૫ ની સંજ્ઞા એ જેનષ્ટિએ ૪+૫ નવતર્કવાદી ( Rational ) જ્ઞાન કરતાં-ઘી પદજીનું સૂચન કરે છે આ નવ પદેનું સ્વરૂપ તરાં નિહિત દ્વાયાં એ સૂત્રને ગંભીરતાથી સાત નથી જાણીને, હૃદયકમળમાં સ્થાપીને સમજાવી અહિંસા, તપ અને સંયમના વાસ્ત- દ્રવ્ય અને ભાવપૂજારૂપ આચરણ તપશ્ચર્યા સાથે

Page #6

આરાધન કરવા માનવીને પ્રેરણા આપે છે કેમકે વીશ અથવા તેમાંથી એક પણ પદનું આરાધન મન, વચન, કાયાના ચેાગાવ ચકપણે જો કરવામાં આવે તા તીર્થંકરનામકર્મ ઉપાર્જ વા સુધીનું ફળ પરિણમી શકે છે; ૫-૪ આત્મા એક જ છે, પાંચ જ્યેાથી ભિન્ન છે; ‘શોરૂં નથ્થિ મે જોક્” એ સૂત્રથી અનિત્યતાનુ ભાન, જે આત્મા જાગૃત હાય તા, સમર્પે છે; ૫૪ સવાની સંજ્ઞાથી સવા વિશ્વાકેરી જીવદયા, નિત્ય પાળું ૨' એ શ્રીમદ્ વીરવિજયજીના વાકયથી ગૃહસ્થ વર્ગની ઓછામાં ઓછી સવા વસા દયાની સમજણુ આપે છે; અને મીજી રીતે શ્રી ૧। ની સ ંજ્ઞાથી નૂતન વષૅમાં વાંચકાને પ્રસ્તુત પત્ર સવાયા આત્મિક લાભ આપવા સૂચના કરે છે–સમગ્ર રીતિએ ૪૫ ની સ`જ્ઞા ગણુધર ભગવંત શ્રી સુધર્માસ્વામીવિરચિત દ્વાદશાંગીના ઝરણારૂપે પીસ્તાલીશ આગમરૂપે સૂચવે છે કે, જે આગમા શ્રીદેવગિણિ ક્ષમાશ્રમણે પૂર્વજન્મના મિત્ર હરિગમેષી દેવની સહાયથી વલ્લભીપુરમાં પુસ્તકારૂઢ કરાવ્યા હતા. તદુપરાંત ચારની સંજ્ઞા દાન, શીલ, તપ અને ભાવરૂપ જિનધર્મ ના પાયાની સૂચક છે અને પાંચના આંક પ ચપરમેષ્ઠિ કેજે જિનશાસનમાં ભાવ મંગળરૂપ છે, તેનું સૂચન કરે છે.—આ રીતે નૂતન વર્ષની સંજ્ઞા “ Books running brooks and tongues trees ” એ મહાન કવિ શેકસપીઅરના વચનાનુસાર–દુનિયાના દરેક પદાર્થ જો આત્મા જાગૃત હાય તા સમજણુ આપી રહ્યો છે, તેમ પ્રસ્તુત સ'ના પ્રત્યેક માનવને જાગૃતિ અપી શકે છે અને પ્રગતિના પંથે આગળ વધવાની પ્રેરણા આપી રહે છે.
નૂતન વર્ષોંનુ મ ંગલમય વિધાન
ફલિત થાય છે; ૪૫ વીશસ્થાનક તપનુંપદાર્થાંમાં સાત નયેાનુ અને ચાર નિક્ષેપનું અવતરણ થઇ શકે છે. તે રીતે પ્રસ ંગેાપાત્ત આત્માનંદ પ્રકાશને અંગેનુ' અવતરણ જાણવું ચેાગ્ય થઇ પડશે. ( ૧ ) મૈગમ નયથી સ આત્માઓની ચેતના-પ્રકાશ અક્ષરના અન તમે ભાગે ખુલ્લી હાય છે, ( ૨ ) સંગ્રહ નયથી સર્વ આત્માઓની પ્રકાશ સત્તા અસંખ્ય પ્રદેશ રૂપ સમાન છે, ( ૩ ) વ્યવહાર નયથી આત્મા સંસારી-મુક્ત-ભવ્ય-અભવ્યૂ વિગેરે અનેક ભેદારૂપ ગણાય છે, ( ૪ ) ઋસૂત્ર નયથી પારિણામિક ભાવથી આત્માના જે સમયે જે ઉપયાગ હાય જેમકે કષાયાત્મા, ચેાગાત્મા વિગેરે તે ગણાય છે, ( ૫ ) શબ્દ નયથી આત્મા આત્માના આનંદને એળખી સ્વપ્રતીતિ પ્રાપ્ત કરે તે સમ્યગ્દČન ગુણુરૂપ હાય છે, (૬) સમભિરૂઢ નયથી અષ્ટમગુણુસ્થાનકથી શ્રેણિમાં વર્તતાં કૈવલ્યરૂપ આત્માનંદ પ્રાપ્ત કરે તે અવસ્થા અને ( ૭ ) એવ ભૂત નયથી અનંત કાળ પર્યંત આત્મા સર્વ કમ ક્ષયથી અનંત જીણુની પ્રાપ્તિ સાથે આત્માનંદ પ્રાપ્ત કરે તે સિદ્ધાવસ્થા;–નિક્ષેપ સંબ ંધમાં (૧) આત્માનંદ પ્રકાશ નામ એ નય નિક્ષેપ, ( ૨ ) આત્માનંદ પ્રકાશનું પત્ર શરીર તે સ્થાપના નિક્ષેપ, (૩) આત્માના શુભ કે શુદ્ધ ઉપયાગ વગર પત્રનું વાંચન તે દ્રવ્ય નિક્ષેપ અને (૪) in આત્માનંદ પ્રકાશ પત્રના ઉપયેગપૂર્ણાંક વાચinનથી થતા આત્મિક અનેક ગુણેાના વિકાસ (manifestation),તે ભાવ નિક્ષેપ, શ્રીમદ્ આન ંદઘનજી શ્રી શાંતિનાથજીના સ્તવનમાં કહે છે કે · સકલ નયવાદે વ્યાપી રહ્યો, તે શિવસાધન સંધિરે’-અર્થાત નયા અસંખ્ય હાવા છતાં પ્રત્યેક પદાર્થનું જ્ઞાન સંક્ષિપ્તમાં સાત નયેાથી કરવામાં આવતાં વસ્તુસ્વરૂપ સહેલાઈથી સમજાઈ જાય છે. દૃષ્ટાંત તરીકે
आत्मानंद अने नयनिक्षेप.
જૈનદર્શનના સ્યાદ્વાદ મા અનુસાર પ્રત્યેક હે પ્રભુ! અમાને મેાક્ષસુખ આપે।' તા પ્રભુ
૩

Page #7

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
નિરંજન નિરાકાર હોવાથી મોક્ષસુખ શી આકારમાં તૈયાર થઈ ગયા છે, પ્રસ્તુત પત્રનું રીતે આપી શકે? આ વ્યવહારનું સાપેક્ષ પ્રકાશન દ્વિ. શ્રાવણ માસમાં થશે તે પહેલાં વચન હોવાથી સત્ય અને સુનય છે; પરંતુ નજીકમાં જ રાષ્ટ્રભરમાં ઘંટનાદ સાથે વ્યાપક એવંભૂતનયથી તો જૈન દર્શનાનુસાર જિન- ઉત્સવ દીપાવલિના પર્વથી પણ અધિક ઉત્સાહ પૂજા, સંઘપૂજા, સામાયિક, પ્રતિક્રમણ, પિષધ, સાથે ઉજવાઈ ગયો હશે, જે કે રાષ્ટ્રને દેહ તપશ્ચર્યા વિગેરે શુભ અનુષ્ઠાન કરતાં આત્મા અંદરથી જર્જરિત થઈ ગયો છે; નવયુગની શુદ્ધ થતાં બીજને ચંદ્ર જેમ પૂર્ણિમાએ ઉષા કેવળ પ્રકાશ અને સંગીતમય નથી; નૂતન પૂર્ણતાને પામે છે તેમ એવંભૂતનયથી અપૂર્ણ હિંદ ભાગલા પડ્યાથી પાંખ કપાઈ ગયેલ આત્મા (બહિરાત્મા) અંતરાત્મસ્વરૂપ થઈ પક્ષી જેવું છે, વર્તમાનમાં ભાવી ઉજજવળ પરમાત્મરૂપ પોતે જ બને છે અને સંપૂર્ણ અને નિરજ ભાસતું નથી છતાં હિંદુસ્તાનના આત્માનંદ સ્વતંત્રપણે પિતામાંથી જ પ્રકટાવે છે. થયેલ ભાગલાની વિષાદમય હકીકતને ગૌણ કરી વાતાવરણ અને સંક્રાંતિકાળ
ખંડિત થયેલું હિંદુસ્તાન વહેલી તકે ફરીથી
અખંડિત થઈ જશે અને હિંદુ મુસ્લીમ એકતા અખિલ હિંદુસ્તાનમાં અને ખાસ કરીને બની જશે તેવી પ્રબળ આશા ધારણ કરી ગુજરાત કાઠિયાવાડમાં વરસાદની અપતાથી વર્તમાન પરિસ્થિતિને વધાવી લઈ આવતા દુષ્કાળ ડિકિયાં કરી રહ્યો છે, મોંઘવારી પુષ્કળ ભર્યા ઉપર વિજય મેળવવા લોકનેતાઓએ છે, હિંદુ મુસલમાનના ઝઘડાઓ ચાલ છે; નિર્ણય કર્યો છે. ચાલ, આપણે તેમને સહ સાથે ખાસ કરીને પંજાબ કલકત્તા બંગાળમાં આપીએ અને ઈછીએ કે લોકનેતાઓ રચનાઅનેક મનુષ્યનો તેમજ માલ મીલકતોને (મક દષ્ટિએ નજીકના વર્ષોમાં હિંદી જનતાને વિનાશ થઈ રહ્યો છે; ઈતિહાસમાં પહેલી જ શારીરિક, માનસિક, આર્થિક, કેળવણી વિષયક, વખત અખંડ હિંદુસ્તાનના પાકીસ્તાન અને સામાજિક, આરોગ્ય વિષયક અને ઔદ્યોગિક હિંદીસંઘરૂપ બે ભાગલાઓ થઈ ચૂકયા છે ઉન્નતિને પંથે મૂકી પોતાનું સ્થાન દીપાવે. મ. ગાંધીજીના ત્યાગ અને અનેક વર્ષોના પ્રચંડ પ્રયાસ પછી અને બાસઠ વર્ષની કેસની મહેનતના ફળરૂપે સાંસ્થાનિક સ્વરાજ્ય, ગત વર્ષમાં દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર (દીક્ષા) રૂપ સ્વતંત્રતાની પ્રાપ્તિ થઈ છે, તે માટે અને તપને પુષ્ટિ આપે તેવાં અનેક સત્રભવ્ય ઉત્સવ અખિલ હિંદમાં લોકનેતાઓએ કાર્યો જૈન સૃષ્ટિમાં થયેલાં છે; પૂ. આ૦ મ૦ અનેક નિરાશાઓમાં અમર આશાને સન્મુખ શ્રી વિજયેલાવણ્યસૂરિજી કે જેઓ વર્તમાનમાં રાખી તા. ૧૫મી ઓગસ્ટે ઉજવવાનું નક્કી કર્યું અત્રે ચાતુર્માસ છે તેમના નેતૃત્વ નીચે અત્રે છે; હિંદુસ્તાન ઉપર લગભગ બસો વર્ષથી રાજ્ય મોટા દેરાસરજીમાં જિનબિંબપ્રવેશને ઉત્સવ કરતી બ્રિટિશ સત્તા વિદાય લે છે. પં. જવા- કરવામાં આવ્યો હતો તેમજ સ્વ. સત જગહરલાલ હિંદી સંઘના વડા પ્રધાન બની ચુક્યા જીવન ફલ ચંદના આત્મશ્રેયાર્થે તેમના પુત્ર છે; પ્રાંતીય ગવર્નર તરીકે હિંદીઓની નિમ- તરફથી અઠ્ઠા મહોત્સવ, શત્રુંજયતીર્થરચના
કે થઈ ચૂકી છે, સમ્રા અશેકના પુરાતન અને શાંતિસ્નાત્ર વિગેરે કરવામાં આવ્યા હતા; સીમાસ્તંભમાંને ચકાંકિત રાષ્ટ્રધ્વજ નૂતન શ્રી બબલચંદ કેશવલાલ મોદી કે જેઓ આ

Page #8

નૂતન વર્ષનું મંગળમય વિધાન
સભાના પેટ્રન છે અને જેમણે વસુદેવહિંડી શેઠ નગીનદાસ કરમચંદ તથા રા. બ. શેઠ ભાષાંતર ગ્રંથમાં આર્થિક સહાય આપેલી છે, જીવતલાલ પ્રતાપસિંહ આ કાર્યમાં મુખ્ય તેમને માનપત્ર આપવાને મેળાવડે શ્રીયુત હોવાથી કાર્યસિદ્ધિ સુંદર રીતે પાર પડશે તેવી ભેગીલાલ મગનલાલ શેઠના પ્રમુખપદે સભા આશા અસ્થાને નથી. ગત વર્ષમાં સમર્થ તરફથી કરવામાં આવ્યા હતા, પૂ. આમ. તિર્ધર સ્વ. શ્રી વિજ્યાનંદસૂરિને સ્વર્ગશ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજીને ૭૭ મે જન્મોત્સવ રહણું અર્ધશતાબ્દિ મહોત્સવ પંજાબમાં ગુજરાંવાલા શહેરમાં ભવ્ય રીતે ઉજવાય હતે; ગુજરાવાળા શહેરમાં જેઠ માસમાં ઉજવવાનું આ મ0 શ્રી આનંદસાગરસૂરિજીના નેતૃત્વ નક્કી થયેલ, પરંતુ પંજાબનું રાજ્ય દ્વારા વાતાનીચે સુરતમાં તામ્રપત્રમાં કતરેલ આગમ- વરણ કલુષિત હાઈ ઉત્સવ મુલતવી રહ્યો છે. મંદિરના શિલારોપણનું મુહૂર્ત શેઠ માણેકલાલ મનસુખભાઈ તરફથી કરવામાં આવ્યું હતું;
મેવાડમાં ઉદેપુરના મહારાણાએ શ્રી કનૈયાઅખિલ ભારતીય સ્વયંસેવક પરિષદનું દ્રિતીય લાલ મુન્શીની સલાહથી શ્રી કેસરીયાજી તીર્થની અધિવેશન સિદ્ધક્ષેત્ર-પાલીતાણામાં સેવાપ્રેમી પંદર લાખની રોકડ રકમ પ્રતાપ વિશ્વવિદ્યાલય પ્રખ્યાત નરરત્ન પોપટલાલ રામચંદ શ્રી પના. ઊભું કરીને તેમાં વાપરવા નિવેદન બહાર વાળાના પ્રમુખપદે ઉત્સાહપૂર્વક થયું હતું તેમાં પાડયું છે; વસ્તુત: કેસરીઆજી તીર્થની મીત જૈન શ્રાવકની જાગૃતિ માટે સૂચક ઠરા થયા
જૈનશાસ્ત્રાનુસાર દેવદ્રવ્ય હોઈ જેની સાથે હતા; સમયના પરિવર્તન સાથે સ્વરક્ષણ માટે મળીને નક્કી કર્યા સિવાય મહારાણાશ્રીને શરીરબળ, પવિત્ર વિચારે માટે મનોબળ પ્રતાપ વિશ્વવિદ્યાલયમાં વાપરવાનો અધિકાર ( Will power ), અને આધ્યાત્મિક શદ્ધિ હોઈ શકે નહિં; તેથી તે માટે વેતાંબર માટે આત્મબળ એ ત્રણે બળ જૈનની ઊગતી દિગંબર અને વગોને જૈનએ જાગૃત થઈ પ્રજાએ કેળવવા પડશે અને એ રીતે ઊગતી પુષ્કળ ઉહાપોહ કરવાની જરૂર છે. શેઠ પ્રજાની શિક્ષણ અને ચારિત્રની દોરવણી ન આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢીએ વહેલી તકે સમાજે તૈયાર કરવી પડશે. તિથિચર્ચા વિગેરેના આ પ્રશ્નની લડત ઉપાડી લેવી જોઈએ; આ નજીવા કલેશમાં જેને સમાજને કુસંપ કર. બાબતમાં લેખો અને ઠરાવો કરતાં જલ્દી વાનું પાલવશે નહિ. ગત વર્ષમાં મહેસાણામાં સક્રિયપણે અમલમાં આવે અને મહારાણાશ્રી ગત ચૈત્ર માસમાં શેઠ ભગુભાઈ ચુનીલાલ જલ્દી રાજ્યનો ઠરાવ પાછો ખેંચી ત્યે તેવી સુતરીઆના પ્રમુખપણું નીચે શ્રુતજ્ઞાનના સક્રિય થાજના થવી જોઈએ. મુંબઈ પ્રાંતની પ્રચાર માટે નજરાખ્યાં નોક્ષ એ સૂત્રનું સરકારે મુંબઈ ધારાસભામાં હરિજન મંદિરરહસ્ય સક્રિયપણે અમલમાં મૂકવા માટે ધાર્મિક પ્રવેશને ધારો મંજુરી માટે રજૂ કર્યો છે; જ્ઞાનનો પ્રચાર વધારવા તેમજ ધાર્મિક શિક્ષકે હરિજનને જૈનમંદિરમાં પ્રવેશ કરવાનું કારણ તૈયાર કરવા અને ધાર્મિક પાઠશાળાઓમાં કેમ કાંઈ પણ ન હોઈ શકે, કેમકે તેમને હિંદુધર્મ નવજીવન આવે વિગેરે માટે સમેલનનો ભવ્ય છે–આ બાબત મગાંધીજીએ પણ પ્રથમ ઉત્સવ ઉજવાશે હતો અને તે માટે પંદર નિવેદન કરેલું છે; તેઓ જેનધમી નથી જેથી લાખનું ફંડ કરવા નિર્ણય થયે હતે; લગભગ જેવગે નકામે ઊહાપોહ કરવાની જરૂર હાલ દોઢ લાખના ફંડની શરૂઆત પણ થઈ ગઈ છે; લાગતી નથી.

Page #9

,
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
દિલગીરીની નેધ.
અને નૂતન કવિ શ્રી અમરચંદ માવજીના જ્ઞાનગતવર્ષમાં અનુભવી વયેવૃદ્ધ જૈન આગેવાન
ગીતા શતકના છ કાવ્યો આવેલાં છે. ગદ્ય માસ્તર મોતીચંદ ઝવેરચંદ કે જેઓ ભાવ
લેખમાં આ. શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિના વિચારનગર સંઘના ઉપપ્રમુખ હતા તેમજ સ્પષ્ટ
શ્રેણિ વિગેરેના વિદ્રોગ્ય અર્થગંભીર ત્રણ અને નીડર વક્તા હોવા ઉપરાંત દ્રવ્યાનુયોગના
લેખ તથા મરતાં શીખો વિગેરે છ લેખે, વિષયના અભ્યાસી હતા તેમનું તથા શ્રી
સિદ્ધહસ્ત લેખક ર. મોતીચંદભાઈના ધર્મ
કૌશલ્યના નવ લેખે, શ્રીયુત વિઠ્ઠલદાસ દુર્લભદાસ મૂળચંદ કે જે વ્યવહારકુશળ અને મુંબઈમાં વીશાશ્રીમાળી જ્ઞાતિના અગ્રેસર
મૂલચંદના શોક મેહની નિવૃત્તિના ઉપાયના હતા તેમનું ખેદજનક અવસાન થયું છે. ઉપરાંત
અનુવાદમય બે લેખે, આત્માથી સં૦ પા૦ મુક ધાર્મિક સંસ્કારથી ઓતપ્રોત થયેલા વડેદરા
પુણ્યવિજયજીના ગમીમાંસા વિગેરે છે વાળા વૈદ્ય જમનાદાસ ચુનીલાલ તથા સંઘવી
લેખે, મુ. લલમીસાગરજીના સૂક્તમુક્તાજેચંદ દલીચંદ, સંઘવી અમરચંદ ધનજી
વલિ વિગેરે ચાર લેખો, વ્યાકરણ અને ન્યાયતથા શ્રી જગજીવન નરોત્તમ કે જેઓ આગેવાન
શાસ્ત્રના અભ્યાસી મુ. ધુરંધરવિજયજીના અને લાઈફ મેંબરો હતા-આ તમામ વ્યક્તિ
વાયર નાવલિ વિગેરે ચાર લેખો, મુ એનાં ખેદજનક અવસાન માટે પ્રસ્તુત સભા
ન્યાયવિજયજી( ત્રિપુટી )ના હેમચંદ્રાચાર્યની દિલગીરી જાહેર કરે છે અને તેમના આત્માને
જીવન ઝરમરના પાંચ લેખે, આ. શ્રી વિજય
પદ્મસૂરિજીના સિદ્ધસેન દિવાકરજીના ગ્રંથને શાંતિ ઈ છે છે.
પરિચય વિગેરે ચાર લેખે, મુ. સમુદ્રવિજયલેખદર્શન.
જીને શ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વર પ્રતિ ગુરુભક્તોનું ગતવર્ષમાં પદ્ય લેખ ૩૪ (અવાંતર સાત
કર્તવ્યને લેખ, પં. લાલન કે જેમની ઉમ્મર લેખો સહિત) અને ગદ્ય લેખો ૫૮ (અવાંતર
લગભગ નેવું વર્ષની છે તેમના મહાવીરજિન બાવીશ લેખો સહિત) આપવામાં આવ્યા છે.
સ્તવનના ભાવાર્થ વિગેરે ત્રણ લેખો, સાહિત્યપદ્ય લેખમાં મુઠ પૂર્ણાનંદજીના શ્રી પાર્શ્વનાથ
રત્ન પુણ્યવિજયજીએ સર્વધર્મપરિષદ્દમાં
- ૩ સ્તુતિ વિગેરે ત્રણ કાવ્ય, મુ. લક્ષમીસાગરજીના :
આપેલ વ્યાખ્યાનનો લેખ, રા. ચેકસી કે મહાવીરસ્વામીનું સ્તવન વિગેરે ત્રણ કાવ્યો,
જેઓ વક્તા અને લેખક છે તેમના પ્રત્યેકબુદ્ધ મુ. હમેંદ્રસાગરજીના પદ્મપ્રભ સ્તવન વિગેરે વિગેરે છ લેખ, ડૅ. ભગવાનદાસ મહેતા કે બે કાવ્ય, મુ. વિનયવિજયજીની વર્ષાભિનંદન જેમનું દ્રવ્યાનુયોગનું વિશાળ અધ્યયન છે સ્તુતિ, શીઘ્રકવિ મુ. દક્ષવિજયજીના અધ્યાત્મ તેમના શ્રીમાન યશવિજયજી પરત્વે ચાર લેખો, ઉત્સવગીત વિગેરે પાંચ કાવ્ય, સુ યશભદ્ર- પચાસમાં વર્ષનો સભાને રિપોર્ટ તથા અમારા વિજયજીનું મંદિરીએ ચાલ જિjદના રૂપ તરફથી નૂતનવર્ષનું મંગલમય વિધાનવાળો કાવ્ય, મુ. ધુરંધરવિજયજીનું વર્ધમાન જિન લેખ–આ લેખો ગતવર્ષમાં આત્માનંદ પ્રકાશે સ્તવન, ડૅ. ભગવાનદાસ મહેતાનું ગુરુમરણ વાચકસૃષ્ટિ સમક્ષ મૂકેલા છે; તદુપરાંત વર્તમાન કાવ્ય, શ્રી હીરાચંદ ઝવેરચંદના ઉવસગ્ગહર સમાચારના દસ લેખો અને જૈન સમાજને તથા સંતિકર સ્તોત્રના અનુવાદમય કાવ્ય, વિનંતિરૂપ એક લેખ રા. વલ્લભદાસ ત્રિભુવન ગોવિંદલાલ પરીખના સેવાધર્મ વિગેરે કાજો દાસ તરફથી આપવામાં આવ્યા છે. આ તમામ

Page #10

નૂતન વર્ષનું મંગળમય વિધાન.
રૂ
લેખેનું સંક્ષિપ્ત સરવૈયું છે. પ્રસ્તુત લેખ ચાલુ હતો; તેમના આધ્યાત્મિક વારસારૂપે જૈન સિદ્ધાંત અનુસાર રચનાત્મક શૈલિથી મુત્ર શ્રી પુણ્યવિજયજીની પ્રશસ્ત સક્રિય સહાવિદ્વાનોની કલમથી લખાયેલ હોઈ વાચકોને નુભૂતિ ચાલુ છે. તેઓએ વસુદેવહિંડી, બૃહતકઅનેક અંશે ઉપકારક છે; શ્રુતજ્ઞાનના પવિત્ર પસૂત્ર વિગેરે ગહન ગ્રંથનું સંશોધન કરેલું અક્ષરેનું સામર્થ્ય ચિંતન દ્વારા આત્મા સુધી છે અને હાલમાં દ્વાદશાનિયચક્ર ટીકાવાળા પહોંચી શકે છે; પવિત્ર શ્રુતજ્ઞાનને ય બુદ્ધિએ ગહન ગ્રંથનું સંશોધન કરી રહ્યા છે, તે જાણ તેમાંથી ફલિત થતી શાસ્ત્રજ્ઞા ઉપાદેય નજીકના ભવિષ્યમાં સભા તરફથી છપાશે. બુદ્ધિએ સ્વીકારતાં જાગૃત આત્મા વહેલી તકે શ્રી અજિતનાથ ચરિત્ર, સુમતિનાથ ચરિત્ર અને સંસારથી ઉત્તીર્ણ થવા મુક્તિમાર્ગ માટે પ્રયાણ મુનિસુવ્રતસ્વામી ચરિત્રના ભાષાંતરો સભા શરૂ કરે છે; ઉપનિષદ્દના “છિત જ્ઞાન વહેલી તકે શરુ કરવા ઈચ્છે છે. મેંઘારત અને પ્રાથવિધત” વચનનુસાર આમાએ અગવડ ઘણું છતાં પ્રવૃત્તિ ચાલુ રહેશે. અંતરાવલોકન (Introspection) કરી પુરુ
ગત વર્ષમાં પાંચ પેટ્રનો વધ્યા છે, તમામ ષાર્થ કર જોઈએ.
મળી સભાને ત્રીશ પેટનો અને લગભગ સોળ પ્રકાશન કાર્ય અને ભાવના
સીરીઝ ગ્રંથની સહાય અત્યાર સુધીમાં મળી પ્રસ્તુત સભા તરફથી ર૦૦૩ વર્ષમાં રા. ચૂકી છે. નવીન વર્ષમાં જેના દર્શનના સિદ્ધાંત બ, શેઠ જીવતલાલ પ્રતાપસિંહની સહાયથી અનુસાર રચનાત્મક શૈલિથી ધાર્મિક અને તૈયાર થયેલું સંઘપતિચરિત્ર તથા શ્રી મહી- આધ્યાત્મિક લેખ આપવા સભાએ ઈચ્છા વીર પ્રભુના યુગની મહાદેવીઓ બને પુસ્તકે રાખેલી છે; સભાની આ ભાવનાની સફળતા ભેટ તરીકે આપવામાં આવ્યા છે દિવાળી સાક્ષર મુનિરત્નો અને સદ્ગહસ્થના લેખે લગભગ શ્રી સંઘદાસગણિકૃત કથાનુગને ઉપર નિર્ભર છે. પ્રસ્તુત પત્ર સાથે સહાનુભૂતિ પ્રાચીનતમ વસુદેવહિંડી ગ્રંથ ભાષાંતર ધરાવનાર તરીકે પૂજ્ય મુનિશ્રીઓ અને અન્ય ભાગ ૧-૨ તથા શેઠ લાલભાઈ ભોગીલાલ સાક્ષર લેખકોને પ્રસંગ આભાર માનીએ કુસુમગરની સહાયથી શ્રી અજિતપ્રભસૂરિકૃત છીએ. અને નવીન વર્ષમાં સભાની ભાવનાને શ્રી શાંતિનાથ ચરિત્ર ભાષાંતર અને તે પછી વિશેષ બળ મળે તે માટે વિચારપ્રણાલિકાને શ્રી ચંદુલાલ ટી. શાહની સહાયથી શ્રી દેવ- લંબાવવા સૂચના કરીએ છીએ. જ્ઞાન કે જે ભદ્રાચાર્ય કૃત શ્રી પાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભાષાંતર અરૂપી આત્મગુણ છે તેને વિકસાવવાને યત્કિં. તથા શ્રી દેવભદ્રાચાર્ય કૃત કથારત્નકોશનું ચિત્ સાધન તરીકે વ્યવહાર ભૂમિકામાં જે ભાષાંતર, શ્રી માનતુંગસૂરિકૃત શ્રી શ્રેયાંસનાથ છૂળ પ્રકાશને માટે સભાને આદર્શ (Ideal) ચરિત્ર ભાષાંતર તૈયાર થાય છે; મૂળમાં બૃહક છે તેની યથાશકિત અલપ સેવા બજાવવા માટે પસૂત્રને છઠ્ઠો ભાગ તથા ત્રિષષ્ટિશલાકા પુરુષ સભા પ્રશસ્ત આનંદ અનુભવે છે. પર્વ ૨-૩-૪-૫ છપાય છે, સાહિત્યરતન. મુત્ર શ્રી પુણ્યવિજયજીના સ્વ૦ ગુરુવર્ય શ્રી
અંતિમ પ્રાર્થનાચતુરવિજયજી મહારાજ અને સ્વ. દાદાગુરુ ઉપમિતિ ભવપ્રપંચાકથાનકમાં એક રૂપક પ્રશ્રી કાંતિવિજયજી મહારાજનો આ સભા છે. સુંદર રાજ મંદિરના સાતમા મજલા ઉપપ્રતિ અપ્રતિમ ઉપકાર ગ્રંથ સંશોધન પરત્વે રથી રાજરાજેશ્વર સુસ્થિત મહારાજાની નજર

Page #11

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ :
7,
નીચે એક નિપુણ્યક દરિદ્રી ઉપર પડે છે. તે ટાગોરે એક સ્થળે કહ્યું છે કે “ અંધકારમાં ઉપરથી કથાનકમાં વધુ વેલા દરદ્રી ચેતના અસીમ ડૂબેલી માનવજાતને હજી સ ંપૂર્ણ તાપ્રાપ્ત કરે છે; તેનું રહસ્ય એ છે કે અનાદિએ પહોંચવાનું છે; અત્યારે ક્ષણે ક્ષણે દેખાતાં સસારમાં રખડતા પ્રત્યેક આત્માના જ્યારે અંધકારખળા જે દિવસે સત્યના પ્રકાશ ઉતકર્મા હલકાં થતાં જાય અને આત્મા મારશે તે દિવસે દૂર થઇ જશે ” એક આંગ્લ સન્મુખ થતા જાય છે ત્યારે પરમાત્માની દષ્ટિ વિદ્વાન કહે છે કે તેના ઉપર પડવારૂપ અતિ સુંદર બનાવ અને છે; આત્માનું યથાપ્રવૃત્તિકરણરૂપ આત્મવીય પ્રકટતાં રાગદ્વેષની નિવિડ ગ્રંથિ તૂટતાં જૈન દર્શનરૂપ રાજભુવનમાં આત્મા પ્રવેશ કરે છે. આ રૂપક ઉપરથી સમજવાનુ કે એકેદ્રિયથી પ ંચે દ્રિયતિય ંચ સુધીની ગતિએમાં કાળ, સ્વભાવ, ભવિતવ્યતા, ઉદ્યમ અને કર્મ રૂપ કારણામાં ઉદ્યમ સિવાય અન્ય કાર્યાં મુખ્ય હાય છે અને તે આત્માને સહાયક હાય છે. પરંતુ મનુષ્ય જન્મમાં પુરુષાથ ની મુખ્યતા હાય છે અને અન્ય કારણે ગૌણુ હાય છે. આ પુરુષાર્થ -
અર્થાત્ જૈન દૃષ્ટિએ તેના અર્થ કરતાં “કે આત્મન્ ! તારા ભૂતકાળ તુ તપાસ કે કેટલાં પાપકર્મોં ઉપર વિજય મેળવ્યેા છે ? આવતી કાલથી જાગૃત થઇ આત્માની શક્તિએ અને ખળામળ વિચારી આ માનવ જન્મમાં કેટલે
6
ની મુખ્યતા શ્રીમદ્ દેવચંદ્રજીએ શ્રી અજિઆત્મિક઼ વિજય મેળવી શકીશ? અજ્ઞાનની રાત્રિ પૂરી થઇ છે અને આત્માનદ પ્રકાશને દિવસ શરૂ થઇ ગયા છે. ” વિદ્વાન કવિએનાં આ રહસ્યાન જૈન દૃષ્ટિમાં સમન્વય કરતાં આત્મામાં બળ પ્રેરે છે; ઉપાદાન કારણરૂપ આત્મા જાગૃત થાય તા તમામ નિમિત્ત કારણે! તેને અનુસરે છે. અનાદિ કાળથી જે ભૂલની પર'પરા તે અન્યમાં જોતા હતા તે પાતામાં જ જોવામાં આવે છે અને પેાતાની શુદ્ધિ કરવા તૈયાર થઇ મળેલે! માનવજન્મ પુરુષાર્થ પૂર્વ ક સાર્થક કરવા માંડે છે; વ્યવહારનયથી સિદ્ધ પરમાત્માની કૃપા હોય તા જ ઉપાદાન કારણુ રૂપ આત્મા તૈયાર થઇ જાય છે જેથી રાજરાજેશ્વર સિદ્ધ પરમાત્માને ઉપનિષદ્ની મધ્યમા વાણીથી અથવા જૈન દનના વ્યવહારનયથી પ્રાર્થના કરીએ કે બુદ્ધિમાં વિવેક પૂરે, જીવ નમાં રસપૂર્તિ કરે, સમ્યગ્ દન જ્ઞાન ચારિત્ર ( અનુસંધાન પાને ૧૮ મે )
તનાથ સ્વામીના સ્તવનમાં નિવેદન કરેલ અજ કુલગત કેસરી લહેરે, નિજ પદ સિંહ નિહાળ 'ના હૃષ્ટાંતવાળા વાચાનુસાર વિચારતાં પ્રત્યેક આત્મા અનત શક્તિમાન છે–વૃત્તિએ વાસના કે કર્મોના ગુલામ નથી—તે રીતે આત્માને ઓળખી લઇ અપૂર્વ શ્રદ્ધાબળ મેળવવું જોઇએ. પછીથી તપશ્ચર્યા વિગેરે શુભ સાધનાદ્વારા આત્મામાં વિરતિ બળ પ્રકટાવી ચારિત્ર માહ નીયના પ્રતિષ્ઠ ધક ખળાને પુરુષા પૂર્વક રોકવાથી આત્મામાં પ્રતિક્ષણ ગુાના વિકાસ થતા રહે છે; કમોની પરતંત્રતાથી મુક્ત થઈ મૃત્યુ ઉપર જય મેળવવાની તાકાત આવે છે. ઉર્દૂ કવિ કહે છે કે ‘ અરે ભાઇ ! કાલે તે કહેતા હતા કે મને પથારીમાંથી ઊંઠવાની શક્તિ નથી; આજ દુનિઆમાંથી ઊઠીને ચાલી નીકળવાની તાકાત તારામાં કયાંથી આવી ? ” સ્વ. કવિ સમ્રાટ્ ડા. રવીંદ્રનાથ
}}
"Look backward how much has been won, look round how much is
Yet to win, the watehes of the night
are done, the watches of the day begin.
,,

Page #12

આ. શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિના ઉપલબ્ધ ગ્રંથને ટૂંક પરિચય ( દ્વાચિંશદ્વાત્રિશિકા–બત્રીશ બત્રીશીઓ)
Nઅમારા નામ .
લે-આચાર્યશ્રી વિજયપઘસરિજી મહારાજ
(ગત વર્ષના પ્ર૪ ૨૧૦ થી ચાલુ) ૧૦ દશમી દ્વાત્રિશિકા–અહીં અનુણ્પુ મહારાજે અહીં કેઈ રાજાની સ્તુતિ કરી હોય, છંદમાં ૩૪ શ્લોકો છે. દિવાકરજીએ શ્રી જિને- એમ જણાય છે. સર્વ મળી ૧૮ લેકે વિવિધ શ્વર દેવના ઉપદેશની બીના થાનાદિ મુખ્ય છંદમાં છે. છેવટે જણાવ્યું છે કે “તિ ગુખવસ્તુ લયમાં રાખીને સંક્ષેપમાં જણાવી છે. વરદાäરિયપરંતુ અહીં ૪ લોકે તેમાં શરૂઆતમાં કહ્યું છે કે-અવિગ્રહાદિ વિશે- ઘટે છે. પણુવાળા અમૃત શબ્દના પરમતત્વની પ્રરૂપણ ૧૨ બારમી દ્વાત્રિશિકા–આનું નામ ન્યાયકરનાર પ્રભુશ્રી મહાવીરદેવને નમસ્કાર થાઓ. મિહિર
દ્રાવિંશિકા છે તે વ્યાજબી છે, કારણ કે તેમાં છઠ્ઠા લેકમાં સંસારના કારણભૂત આર્ત રૌદ્ર
ન્યાયદર્શનસંમત સંક્ષિપ્ત પદાર્થ તત્વ જણાવ્યું ધ્યાનને નિર્દેશ કરી સાતમા લોકમાં તે બે
છે. આ લેકે ૩ર અનુષ્ટ્રમ્ છંદમાં છે. ધ્યાનના નિમિત્તાદિની પ્રરૂપણ કરી છે. આઠમાં લેકમાં સંસારનું સ્વરૂપ સંક્ષેપે જણાવીસોલમાં ૧૩ તેરમી દ્વાત્રિશિકાઅહીં સાંખ્ય દર્શન લેકમાં અપ્રમાદ વિધિ વગેરેનું સ્વરૂપ નિર્દેશ નની ટૂંક બીને જણાવેલી છે, માટે આનું કરવા ઉપરાંત સત્તરમા શ્લોકમાં જણાવ્યું છે નામ છાપેલી પ્રતમાં સાંખ્યપ્રધદ્વાબ્રિશિકા કે લેકે શબ્દાદિ વિષયક પ્રવૃત્તિ કરે છે તે જણાવ્યું છે. અનુષ્ક છંદમાં લેકે ૩ર છે. એક પ્રકારની નથી વગેરે બીના કહી છે. ૧૯ ત્રીજા લેકમાં પ્રકૃતિનું લક્ષણ વગેરે, તથા માં લેકમાં કહ્યું છે કે-ઉપધાન વિધિ ઔષ. જેથી લોકમાં સત્વ ગુણાદિ સ્વરૂપ વગેરે ધના દષ્ટાંતે આશયશુદ્ધિકારક છે. એની આગળ સંક્ષેપે જણાવ્યું. બીજા લોકમાં સાંખ્ય દર્શને વીશમાં લેકમાં કુશલ પુરુષની પ્રવૃત્તિને અંગે માનેલા બીજા તત્વોનું વર્ણન કર્યું છે. વિધિનિષેધની યથાર્થ ઘટના વગેરે જણાવી ૨૪ મા શ્લોકમાં પ્રાણાયામનું વર્ણન કર્યું છે..
૧૪ ચાદમી દ્વાáિશિકા–અહીં અનુષ્ટ્રપ ૨૭ મા લેકમાં ધર્મશકલધ્યાનની ટંક બીના છેદમાં બત્રીશ લેકે છે. તેમાં વૈશેષિક દર્શનની જણાવી છેવટે દિવાકરજી મહારાજ જણાવે ટૂંક બીના જણાવી છે, તેથી તે વૈશેષિકદ્વાનિં. છે કે–અહીં મેં જે જિનેશ્વર દેવનો ટુંક ઉપ- શિક કહેવાય છે. દેશ જણાવે છે તે વિસ્તારાથનું સાધન ૧૫ પંદરમી કાત્રિશિકાઅહીં બદ્ધ દર્શ છે. એટલે અહીં દયાનના વર્ણન ઉપરાંત- નની શૂન્ય વાદાદિ શાખાઓની બીના અનુઅપર વૈરાગ્ય, પર વૈરાગ્યાદિની સ્પષ્ટ બીના, છંદમાં ૩ી લેકમાં જણાવી છે, તેથી સ્થાન, આસનાદિ રોગપ્રક્રિયાદિનું સ્વરૂપ તેનું નામ બદ્ધસંતાનાદ્વાચિંશિકા છાપેલી પણ જણાવ્યું છે.
પ્રતમાં જણાવ્યું છે. ૧૧ અગીઆરમી દ્વાáિશિકા-દિવાકરજી ૧૬ સોળમી દ્વાવિંશિકા-અનુષ્કપ છેદમાં

Page #13

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
બત્રીશ કેમ કે દાર્શનિક વિષયની ચર્ચા- ખરી રીતે કર્મનો બંધ અને મોક્ષમાં માનસિક તર્ક દષ્ટિએ કરી હોય, એમ સંભવે છે. અહીં વિચારની જ પ્રધાનતા છે. આ વસ્તુને યથાર્થ જણાવેલી ખરી બીના અશુદ્ધિને લીધે સમ- સમજાવવા માટે દિવાકરજીએ અહીં (સત્તરમી જાતી નથી. આનું નામ છાપેલી પ્રતમાં નિય- કાત્રિશિકામાં) જણાવ્યું છે કેતિદ્વાત્રિશિકા જણાવ્યું છે પણ તે ખોટું છે; કારણ કે તેમાં નિયતિનું સ્વરૂપ દેખાતું નથી.'
तुल्यातुल्यफलं कर्म-निमित्ताश्रवयोगतः ।
यतः स हेतुवन्वेष्यो दृष्टार्थो हि न तप्यते ॥१७॥ ૧૭ થી ૨૦-સત્તરમી દ્વાત્રિશિકાથી વશમી
સ્પાર્થ-નામ વગેરેની અપેક્ષાએ જુદા દ્વાત્રિશિકા સુધીની ચાર કાત્રિશિકાઓમાં સત્તરમી દ્વાત્રિશિકાનું અને અઢારમી દ્વાત્રિ.' '
િજુદા કારણોથી બાંધેલ કર્મો ઉપલક દષ્ટિએ શિકાનું કંઈ પણ વિશેષ નામ જણાવ્યું નથી. કદાચ સરખા જણાય, પણ ફલમાં જરૂર ઓગણીશમી દ્વાત્રિશિકાનું“નિશ્ચયાત્રિશિકા '
તફાવત પડે છે. એટલે એક કાળે બાંધેલા નામ અને વશમી દ્વાત્રિશિકાનું નામ
કર્મોને નિમિત્તે કારણે જુદા જુદા સ્પષ્ટ “વિઘારિય” નામ છાપેલી પ્રતમાં
જણાય છે, માટે સરખા કર્મ બાંધનાર છમાં
પણ કેટલાક જીવો સમાન ફળને ભગવે છે જણાવ્યું છે.
ને કેટલાક જી વિષમ ફળને પણ ભોગવે છે. સત્તરમી દ્વાત્રિશિકામાં અને અઢારમી પરિસ્થિતિ આમ હોવાથી કર્મબંધના કારણે દ્વાત્રિશિકામાં અનુષ્પ છંદમાં બત્રીશ કે સ્પષ્ટ બોધ જરૂર મેળવો જ જોઈએ. વ્યાજબી અને ઓગણીશમી બત્રીશીમાં અનુબ્રુપ છંદમાં જ છે કે કર્મોદય કાળ જ્ઞાનીને ખેદ થાય જ છે. ૩૧ કો તથા વીશમી દ્વાચિંશિકામાં અનુ. ખેદ તો અજ્ઞાનીને જ થાય કારણ કે તે ધૈર્ય ટુપ છંદમાં ૩ર શ્લોકે છે.
ગુમાવી બેસે છે. આ રહસ્ય ગીતાદિમાં પણ આ ચારે કાત્રિશિકાઓ સ્યાદ્વાર દર્શનમાં
જણાવ્યું છે. તે ટૂંકામાં આ પ્રમાણે માન્ય પદાર્થ તને જણાવે છે. સત્તરમી જ્ઞાનિનોજ્ઞાનિનામ, રમે રાજધર્મ બત્રીશીમાં આશ્રવ અને સંવર શબ્દ દેખવાથી ન જ્ઞાનિનો દૈત, ચિત્યશોધેલા સમજાય છે કે-કદાચ નય દષ્ટિએ આશ્રવ સંભવ છે કે-દિવાકરજીએ કદાચ આ સંવરનું સ્વરૂપ એટલે સંસારના કારણે અને શ્લોકના તત્વને લક્ષ્યમાં રાખીને જ ઉપરની મોક્ષના કારણે વગેરે બીના જણાવી હોય. બીના જણાવી હેય.
(ચાલુ)

Page #14

‘માનવ દેહે ઉત્તમ કેમ ?’
લેખક:—આચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ. સ’સારમાં માનવ જીવન તથા માનવ દેહની ઉત્તમતા માટે એ મત છે જ નહિં પણ તે ઉત્તમ શા માટે છે તેમાં મતભેદ છે, કારણ કે માનવ જાતિ દેઢુષ્ટિ તથા આત્મષ્ટિ એમ દૃષ્ટિભેદથી એ પક્ષમાં વહેંચાયલી છે. આ એ દૃષ્ટિ માંથી દેહદષ્ટિની સંખ્યા માટી છે અને આત્મકૃષિ અત્યંત અલ્પ પ્રમાણમાં છે. દેષ્ટિ દેહને ઘણી જ પ્રધાનતા આપે છે અને દેહની સારી રીતે ઉપાસના કરે છે, કારણ કે તેમની માન્યતા પ્રમાણે દેહ સિવાય આત્મા જેવી કાઇ ખાસ વસ્તુ નથી. આત્મા દેહનું નામાન્તર છે પણુ અર્થાન્તર નથી એવી માન્યતા હેાવાથી આત્મા શબ્દથી ઉપયાગસ્વરૂપ આત્માના મેધ ન થતાં તેમને દેહના મેધ થાય છે અને એટલા માટે જ તેઓ આત્મવિકાસની પ્રવૃત્તિથી પરાંગમુખ થઇને ચાવીસ કલાક દેહની જ સેવામાં
માને છે, પણ અનાદિ કાળથી દેહના સંસર્ગને લઈને જે દેહમાં પાતે હાય છે તે દેહને પેાતાનું સ્વરૂપ માને છે. અને મેહનીયના ગાઢતમ આવરણને અગે તેમાં આતપ્રાત થઈ જવાથી આત્માને ભિન્ન પાડી આત્મષ્ટિ હાઇ શકતી નથી, અને દેહમાં અનુભવાતા કર્મના વિકારાને પોતાનાજ માને છે જેને લઈને દેહાધ્યાસી એમ કહેતા નજરે આવે છે કે હું રૂપાળા છું, મને વખાણે છે, મને તાવ ચઢ્યો છે, હું સુખી છું, હું દુખી છું, મને મારે છે, મને ગાળ ઢે છે. ઇત્યાદિ કથનથી ફ્રેડથી પોતાની અભિન્ન દશા જણાવે છે અને મારું શરીર દુ:ખે છે, મારું ધન, મારું ઘર, મારું વજ્ર ઇત્યાદિ કથનથી પેાતાને ભિન્ન જણાવે છે, છતાં તેની હાનિ વૃદ્ધિથી હ–શેાક કરે છે; કારણ કે જડાત્મક વસ્તુઓના વિલક્ષણ પરિવ
આ
મગ્ન રહે છે. પાતાને દુ:ખ થાય એવા હેતુથીને માહનીય કર્મ ના દબાણુથી પોતાને મનગમતી વસ્તુએથી દેહને પાષે છે. દેહને લાભ હાનિ માને છે અને તેના અ ંગે વિભાવ સુંદર મનાવવાને માટે સારાં ઘરેણાં-વસ્ત્રોથી શણુ-દશાને લઈને વિકૃતિને તાબે થાય છે. જાત્મક ગારે છે. પાંચે દ્વિચામાંથી કાઇ પણ ઇંદ્રિયના વસ્તુઓ સ્વત: અથવા ચૈતન્યની પ્રેરણાથી અનેક વિષયને પેાષવાની ઇચ્છા થાય તે તનતાડ અવસ્થાઓમાં બદલાય છે તેમાં લાભ–હાનિ કે પ્રયત્ન કરીને પણ સફળતા મેળવે છે. સુંદર અસુંદર જેવું ક્યું હાતું નથી છતાં મધુ ય દેષ્ટિ માનવી દેહને પ્રધાન માનીને અજ્ઞાનતાને લઇને જડાત્મક વસ્તુઓમાં થતા કરે છે. તેને સ'સારમાં ર્જિંગાચર થતાં જીવતાં ફેરફારાને જીવ પેાતાના જ માનીને સુ ંદરતા પ્રાણીચામાં માનવ દેહ જેવા બીજો કાઇપણુ તથા અસુંદરતાના કાલ્પનિક મિથ્યા જ્ઞાનથી દેહ બુદ્ધિ–ચાતુર્ય –ડહાપણુ તથા સ્વામિત્વ પાતાને લાભ-હાનિ માને અને હુ શાક કરે છે, આદિમાં અધિક જણાતા નથી એટલે જ માનવ દેહ તથા માનવ જીવનને પુદ્ગલાનંદી દેહ-હાય છે અને તે અપીયના સયાગ સબ ધ હાય છે. સયાગ સંબંધ અનંતર તથા પર પર એમ એ પ્રકારના હાય છે. તેમાં આત્માની સાથે આત્માને તારૃના અનંતર સબંધ છે અને મંગલા-ધન
આત્માને માટે જડાત્મક વસ્તુમાત્ર પર
ષ્ટિ માનવી ઉત્તમ માને છે.
આ પ્રમાણેની માન્યતા દેહમાં આત્માના આક્ષેપ કરનારી હેાય છે. તેઓ

Page #15

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વ–આભૂષણ આદિ અચેતન તથા માતા-પિતા- દેવગતિના દિવ્ય શરીર કે જે શ્રદ્ધાગમ્ય ભાઈ-ભગિની–સ્ત્રી-નોકર આદિ સચેતન વસ્તુ છે તેની જેને શ્રદ્ધા હોતી નથી એવા પુદ્ગએને પરંપર સંબંધ છે. અર્થાત આ બધીય લાનંદી-જડાસક્ત જ પશુ-પક્ષી આદિ વસ્તુઓને દેહની સાથે સંબંધ છે. આત્મા તિર્યંચોના શરીર સાથે પિતાના દેહને અનંતર સંબંધવાળા દેહને છોડી દે છે કે તરત- સરખાવીને માનવદેહને ઉત્તમ માને છે. અર્થાત જ પરંપર સંબંધવાળા બાગ-બંગલા આદિ વૈષયિક સુખના સાધને મેળવીને બુદ્ધિપૂર્વક તથા માતા-પિતા આદિને સંબંધ છુટી જ જેવી રીતે ઉપગ કરે છે અને જે કાંઈ સુખજાય છે પણ ધન તથા માતા-પિતા આદિનો શાંતિ તથા આનંદ મેળવે છે તેવી રીતે પશુસંબંધ છુટવા માત્રથી દેહનો સંબંધ છુટી શક્તો પક્ષી આદિ સુખના સાધન મેળવીને આનંદ નથી. તાત્વિક દષ્ટિથી વિચાર કરીએ તે અંદા- મેળવીને આનંદ ભેળવી શકતા નથી. તિર્ય રિક આદિ ત્રણ સ્થળ દેહને સંબંધ પરંપર બુદ્ધિ વગરના હોવાથી કદાચ તેમને ખાવાછે અને કામણ શરીર કર્મને સંબંધ અનં. પીવાની સારી વસ્તુ મળી જાય તો પણ તેનાથી તર છે, અને એટલા માટે જ દારિક દેહનો તેમને કાંઈ આનંદ કે સુખ જેવું જણાતું નથી. સંબંધ છુટી જવાથી કર્મને સંબંધ છૂટે નહિં તિર્યંચે માત્ર પેટ ભરી જાણે છે. તેમને મિષ્ટાન્ન પણ કર્મને સંબંધ છૂટવાથી બધાય દેહને મળે યા ઘાસ મળે અથવા તો બીજો કોઈ સંબંધ ટી જાય છે અને તેથી કરીને સમગ્ર પણ જાતને ખાદ્ય પદાર્થ મળે બધું ય સરખું સંસારને સંબંધ પણ સર્વથા છૂટી જાય છે જ હોય છે. તેમને ઉદ્દેશ માત્ર ખાવાને જ એટલે પછી જીવ મુક્તામા તરીકે ઓળખાય હાય છે; પણ બુદ્ધિ તથા સમજણના અભાવથી છે. પરંપર સંબંધવાળા દારિકાદિ સ્થળ મોજશોખને હેતો નથી અને માણસ દેહને સંબંધ મર્યાદિત હોય છે અને તેના બાગ, બંગલા, મેટર, વસ્ત્ર, ઘરેણાં આદિના વિયેગનું પ્રત્યક્ષ અલ્પજ્ઞ અથવા તો તદ્દન ઉપભેગથી તેમજ સિનેમા તથા સંગીત અણજાણુ માણસને પણ થાય છે કે જે વિયે- આદિથી સમજપૂર્વક જેટલું સુખ તથા આનંદ ગને સમગ્ર જનતા મૃત્યુના નામથી ઓળખે મેળવે છે તિર્યંચાને તેમાંનું કશું ય હોતું છે, પરંતુ અનંતર સંબંધ ધરાવનાર કર્મના નથી. તાત્પર્ય કે પાંચ ઇન્દ્રિયના વિષયે માનવી વિયેગનું પ્રત્યક્ષ તો અતિશય જ્ઞાની સિવાય મેળવે છે, ભગવે છે અને સુખશાંતિ તથા કેઈને પણ થતું નથી. કર્મ તથા આત્માના આનંદ અનુભવે છે. તે બધાયથી તિર્ય સંયોગને દૂધ-પાણી તથા અગ્નિ ને લેઢાના ખાલી જ હોય છે માટે જ દેહદષ્ટિ માનવસંગાથ–સંબંધના ઉદાહરણથી સમજાવ્યું છે. દેહને ઉત્તમ માને છે. જેમ લેતું અને અગ્નિ તથા દૂધ અને પાણી જેઓ દેવગતિ માને છે અને દિવ્ય ક્રિય) પરસપર મળીને એવા રહે છે કે બંને એક શરીરની જેમને શ્રદ્ધા છે એવા પગલાનંદી સ્વરૂપ જેવાં દેખાય છે. બંનેને સંગાવસ્થામાં વિષયાસક્ત છ વૈષયિક સુખને લઈને જ જુદા પાડીને પ્રત્યક્ષ કરાવી શકાય નહિં તેમ જે માનવદેહને પ્રધાનતા આપતા હોય તે અનાદિ કાળથી ઓતપ્રોત થઈને રહેલા જીવ તેઓ ભૂલ કરે છે, કારણ કે દિવ્ય શરીર સંબંધી તથા કર્મને જુદા પાડી દેખાડી શકાય નહિં વૈષયિક સુખે આગળ માનવદેહના વૈષયિક સુખ પણ જાણી શકાય તથા કહી શકાય ખરાં. અત્યંત તુચ્છ તથા જુગુસનીય છે. મનુષ્યનું શરીર

Page #16

માનવ દેહ ઉત્તમ કેમ?
૧૩.
માંસ આદિ સાત ધાતુઓનું બનેલું છે તથા તેમને મળેત્સર્ગ કરવાની દિશાએ જવાની) મળ, મૂત્ર, કફ, પિત્ત આદિ અશુચિ પદાર્થોથી જરૂરત પડતી નથી. આહારના પુદગલે શરીરની ભરેલું છે. માનવદેહના વિલાસ માત્ર ધૃણાસ્પદ સ્વચ્છતા તથા રૂપ-કાંતિના પોષક હોય છે. છે. માનવદેહની ઉત્પત્તિ અત્યંત અશુચિ દેવને ઉપગમાં આવતી ભેગોપભેગની બધી સ્થાનમાં અપવિત્ર વસ્તુઓથી થાય છે અને ય વસ્તુઓ સ્વચ્છ, સુગંધમય અને આહ્લાદક મળમૂત્રના સંસર્ગથી ઉત્પન્ન થયેલા આહાર હોય છે, માટે વૈષયિક સુખને આશ્રયીને દેવ આદિથી પોષાય છે. પોતે મળમૂત્રાદિથી શરીરપ્રધાન કહી શકાય અને ઉત્તમતા પણ વ્યાપ્ત હોવાથી ગમે તેવી સુગંધીવાળી સારામાં દેવદેહની જ હોઈ શકે. માનવદેહની હાઈ શકતી સારી વસ્તુ પણ દેહને સંસર્ગથી મળસ્વરૂપ નથી. સાચું અને સારું પદ્દગલિક સુખ તે બનીને ધૃણા ઉત્પન્ન કરાવે છે. વિલાસી માણસો દેવ જ ભગવે છે. તેમજ વૈષયિક શાંતિ તથા દેહની દુર્ગધ દૂર કરવાને સુગંધી તેલ વાપરે આનંદ પણ દેવજાતિમાં જ હોઈ શકે છે, માટે છે છતાં દેહ તે સુગધી બનતું નથી પણ જે માનવીને સારામાં સારું વૈષયિક સુખ જોઈતું દેહને ચોપડેલી સુગધી વસ્તુઓ દુધમય હોય તો તેને દેવગતિમાં જવાની જરૂરત છે, બની જાય છે. કેટલાક મેની ખરાબ વાસ દર કારણ કે માનવદેહ વૈષયિક સુખ ભેગવવાને કરવાને ઈલાયચી આદિ સુગધી વસ્તુમિશ્રિત માટે છે જ નહિ. માનવદેહના તુચ્છ તથા તાંબુલ ખાય છે તે યે મેં સગથી થવાને બદલે ધૃણિત વૈષયિક સુખ મેળવવાને માટે માનવીને તાંબુલને દુર્ગધી બનાવે છે જેથી મેં વધારે ઘણું જ મુશીબતો વેઠવી પડે છે તે એ કેઈને ગંધાય છે. માનવી પુષ્કળ પાણીનો ઉપયોગ મળે છે અને કેઈને નથી પણ મળતું. ધાર્યા કરીને દેહને સ્વચ્છ બનાવવા પ્રયાસ કરે છે પ્રમાણે તો કોઈક જ મેળવતું હશે. માનવીને તે ય તે સ્વચ્છ બનતું નથી; કારણ કે દેહરૂપ પગલિક સુખ સ્વાધીન હોતું નથી પણ તે છિદ્રવાળા કોથળામાં મળ, મૂત્ર, કફ, પિત્ત આદિ પરાધીન હોવાથી તેને મેળવવાને માટે ધનની ભરેલાં હોવાથી નિરંતર છિદ્રવાટે વહ્યા કરે છે. ઘણી જ જરૂરત પડે છે. તે ધન ભેગું કરવાને એટલે પાણી અસ્વચ્છ તથા અપવિત્ર તે થઈ ચોવીસે કલાક ચિંતિત રહેવું પડે છે, કારણ કે જાય છે પણ દેહ સ્વચ્છ તથા પવિત્ર બની ધન પરિશ્રમ કરવા માત્રથી મળતું નથી પણ શકતો જ નથી. દેવ જાતિનાં દિવ્ય શરીર માનવ- લાભાંતરાય ખર્યું હોય અને પુન્યને ઉદય દેહથી તદ્દન વિપરીત છે, દિવ્ય શરીર અશુચિ હોય તો જ મળી શકે છે. પુન્ય સિવાય સામાન્ય પુદ્ગલોનું બનેલું હોતું નથી. રુધિર આદિ સાત દેવી-દેવલાંની ઉપાસના કે તેમના જાપ, હોમ ધાતુ તથા મળમૂત્ર આદિને અંશ પણ હતો તથા સમરણ કરવાથી ધન મળી શકતું નથી નથી. દેવ સ્વચ્છ તથા સુગંધીમય શય્યામાં પણ વીતરાગ પ્રભુનું સ્મરણ, જાપ તથા પૂજાઉત્પન્ન થાય છે માટે અપવિત્રતા તથા દુર્ગધ ભક્તિ કરવાથી લાભાંતરાય ખસી જાય છે અને સર્વથા હોતી નથી. આહાર આદિના પગલો ધનની પ્રાપ્તિ થાય છે. કેટલાકને પુન્યાનુસાર પણ સ્વચ્છ તથા પવિત્ર અને મનગમતા હોય ધન પ્રાપ્ત થવા છતાં પણ લાભના અંગે પગછે. આહાર દેહસ્પ-લેમાહાર હોય છે. લિક સુખ પણ ભેગવી શક્તા નથી અને મેં વાટે આહાર કરતા નથી અર્થાત્ મેઢેથી નિરંતર તૃષ્ણાના તાપથી સંતપ્ત રહે છે. લાભાંખાતા નથી એટલે મળ જેવું કશું ય ન બનવાથી તરાય ખસવાથી ધન તો મળી જાય છે પણ

Page #17

૧૪.
* શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
www
ભેગાંતરાય તથા ઉપભેગાંતરાય નડતું હોય પ્રધાનતા કેવી રીતે આપી શકાય? માનવીને તો મેળવેલી ધનસંપત્તિ બધી ય નકામી છે, રહેવાને ઘર જોઈએ તે ન હોય તે બાંધવા કારણ કે તે તેને વાપરી શકતું જ નથી. છતે સુથાર-કડીઆ તથા સાધન-સામગ્રીની જરૂરત, પિસે કંગાલ સ્થિતિમાં જ મરીને જન્માંતરમાં કપડાં શીવવા દરજીની તથા દેવા ધાબીની લક્ષમી મેળવતાં ઉપાર્જન કરેલા પાપને જ જરૂરત, ઘરેણાં ઘડવા સોનીની તથા હજામત ભક્તા થાય છે. આ બધી ય વાતને વિચાર માટે હજામની જરૂરત, ભેજન માટે રસોઈની કરતાં સ્પષ્ટ સમજાય છે કે માનવ દેહ તથા જરૂરત અને બધાના કરતાં જીવવાનું અદ્ધિજીવન વૈષયિક સુખ ભોગવવાને માટે ન હોવાથી તીય સાધન અન્ન ઉત્પન્ન કરવાને માટે ખેતી તેના અંગે તેની ઉત્તમતા પણ નથી જ. કરવાની જરૂરત પડે છે. તેમજ વ્યાધિ આવે
વિષયાસક્તિને અંગે માનવ દેહને ઉત્તમ છે તેને મટાડવા વૈદ્ય તથા ઔષધની પણ જરૂમાનનાર માનવીએ આટલું તો જરૂર વિચારવું રત પઢે છે. આવી પરિસ્થિતિમાં માનવીને જોઈયે કે માનવ દેહને જીવ નવ મહિના મળ
પગલિક સુખ ભેગવવા સમય તથા અનુમત્રમાં રહીને ઉત્પન્ન કરે છે કે જ્યાં જીવને કૂળતા કેટલા પ્રમાણમાં મળી શકે? પ્રથમ તો અવ્યક્તપણે ઘણું જ દુ:ખ સહન કરવું પડે છે. માનવીનું જીવન બહુ જ ટૂંકું અને તેમાંય વળી પછી જન્મતી વખતે અનંતી વેદના ભગવે છે. આધિ-વ્યાધિ સંચાગ-વિયાગ અવારનવાર પવિત્ર અપવિત્રની અણસમજણને લઈને જગ્યા આવતા જ રહે એટલે તુચ્છ પણ વૈષયિક સુખ પછીની અવસ્થામાં પણ મળમૂત્રની ઘણા કરતો નિશ્ચિતતાથી સારી રીતે ભેળવી શકતા નથી. નથી. પછી બાલ્યાવસ્થામાં માતા-પિતાના સનેહને બાળ તથા વૃદ્ધ અવસ્થાને બાદ કરતાં બાકીનાં લઈને જોઇતી વસ્તુઓ મળી જવાથી નિશ્ચિત. વિશ–પચીશ જ વર્ષ સમજણપૂર્વક સુખ પણે વિચરે છે. પછી જ્યારે યુવાવસ્થા પ્રાપ્ત ભેગવવાનાં હોય છે. તેમાંયે ધન કમાવાની કરે છે ત્યારે જીવનનિર્વાહના સાધનની ચિંતાથી ચિંતા, ખોવાની ચિંતા, ખોયેલું પાછું મેળઘેરાઈ જાય છે. અને ધન ઉપાર્જન કરવાના વવાની ચિંતા અને જે વ્યાધિ ખબર લેવા
વ્યવસાયમાં ચિત્ત પવે છે. શ્રીમંત માતા- આવ્યા કરે તો જીવવાની પણ ચિંતા કનડ્યા પિતા હોય તો વધુ ચિંતા હોતી નથી પણ કરે. આવા પ્રસંગને લઈને માનવી સુખ સાધારણ સ્થિતિ હોય તો જીવવાના સાધન ભોગવવા યોગ્ય અવસ્થામાં પણ સુખ ભોગવી મેળવવાની ચિંતાથી સુખે સુઈ પણ શકતો શકતા નથી માટે પૈગલિક સુખ ભોગવવા. નથી. ધન હોય તે વધારવાની તૃષ્ણાથી અને યોગ્ય તો દેવગતિ જ છે અને એટલા માટે જ ન હોય તો મેળવવાની ચિંતાથી ઠરી ઠામ માનવદેહ તથા જીવન કરતાં દેવનું દિવ્ય શરીર બેસતો નથી, ઘડી ભરની પણ ફરસદ મેળવી તથા જીવન ઉત્તમ કહી શકાય. દેવનું આયુષ્ય શકતો નથી. વ્યવસાયમાં ચિત્તવૃત્તિ પરોવાયલી લાંબું હોય છે. અકાળ મૃત્યુ હોતું નથી. હોવાથી ન મળે ખાવાપીવામાં શાંતિ કે ન શરીરને સુંદર બનાવવા માનવીની જેમ પ્રયાસ મળે માની રાખેલા નેહીઓની સાથે નેહા- કરવો પડતો નથી, પરણવાની ચિંતા હતી લાપમાં શાંતિ. આરામ તથા વિશ્રાન્તિને તો નથી, વ્યાધિના અભાવે સુખ ભેળવવામાં વિત સ્વપ્નમાં પણ ભાળી શકતા નથી, તો પછી આવતું નથી, તેમજ જીવનની જરૂરિયાત પૂરી માનવ દેહને વૈષયિક સુખનું સાધન માની કરવામાં કઈ પણ પ્રકારને વ્યવસાય કરે

Page #18

માનવ દેહ ઉત્તમ કેમ ?
પડતા નથી એટલે નિરંતર પુન્યાનુસાર મેળવેલા વૈયિક સુખાને જીવનપર્યંત ભાગવે છે. માનવીની જેમ બાળ કે વૃદ્ધ અવસ્થા જેવું હેતું નથી પણ જન્મથી લઈને મરણુપર્યંત એક સરખી અવસ્થા હાવાથી વિષયે ભાગ
પૂર્ણાંક લાગા લાગવી શકે છે. દેવલાકમાં શાશ્વતાં દેવ વિમાન હાય છે એટલે રહેવાને ઘર બાંધવુ પડતુ નથી. સેાની, ધેાખી, હામ, દરજી આદિની જરૂરત પડતી નથી, કારણ કે પુન્યા નુસાર મેળવેલા દેવિવમાનમાં ભાગેાપભાગની બધી વસ્તુએ શાશ્ર્વતી તૈયાર જ હેાય છે. કાઇ પણ વસ્તુ ખરીદવાની જરૂરત ન હેાવાથી ધન કમાવા વેપાર કરવાની જરૂરત હાતી નથી. દેવના દ્વિવ્ય શરીર હાવાથી કેવળ આહારના અભાવે અન્ન ઉત્પન્ન કરવા ખેતી કરવાની પણ જરૂરત રહેતી નથી એટલે રસેાઈ પણ કરવી પડતી નથી. આ બધી ખાખતાના વિચાર કરતાં વૈયિક સુખ લાગવવાની દષ્ટિથી દેવશરીર જ પ્રધાન જણાય છે. વિષયાસક્ત માનવીને જો પૌલિક સુખની અત્યંત તૃષ્ણા હાય તે તેમને દેવલાકનું દિવ્ય શરીર મેળવવાની અત્યંત આવશ્યકતા છે;. બાકી તા માનવદેહ વૈષિયક સુખ માટે અપ્રધાન હાવાથી નકામુ છે.
શકે છે. આત્માની જીવા પુદ્ગલાન દીપણાથી મુક્ત હાવાથી માનવદેહની ઉત્તમતાને વૈષયક ભાવનાથી કલકિત કરતા નથી. તે માનવજીવનને સદુપયોગ કરીને માનવદેહની ઘણી જ કદર કરે છે અને દેવલાકના દ્વિવ્ય શરીરા તથા વવામાં અશક્ત બનતા નથી. અત્યંત આસક્તિ-વૈયિક સુખાને અત્યંત અસાર તથા તુચ્છ ગણુતા હાવાથી દેવગતિ મેળવવાની આકાંક્ષા રાખતા નથી. તે વૈયિક વિશ્વમાંથી મનેાવૃત્તિને વાળીને આત્મસ્વરૂપને સ્વાધીન બનાવે છે. અને સાચા સુખ-શાંતિ તથા આનંદના અનુભવથી પૌલિક કૃત્રિમ સુખના સ’કલ્પસરખાયે કરતા નથી. તે માનવદેહ તથા માનવજીવનને સાચી રીતે સમજતા હાવાથી અજ્ઞાનીને જે અત્યંત ઉર્દૂગ ઉત્પન્ન કરે એવા અસહ્ય દુઃખની અવગણના કરીને કર્મીની પરાધીનતામાંથી મુકાવાને મેળવેલી માનવશક્તિ તથા જીવનના ઉપયાગ કરીને પૂર્ણ સ્વતંત્રતા મેળવવા પ્રયાસ કરે છે.
આત્મદૃષ્ટિ વિષયવિરક્ત જીવા માનવદેહને પ્રધાન માને છે તે તાત્વિક છે, કારણ કે તેમની એવી માન્યતા છે કે આત્માના સપૂર્ણ વિકાસ માનવદેહ સિવાય સાધી શકાતા નથી. માનવદેહ તથા જીવનમાં આત્માના સાક્ષાત્કાર થાય છે અને તેની તિાભાવે રહેલી સઘળી શક્તિના આવિર્ભાવ થાય છે. આત્મા ઉપર અનાદિ કાળથી ચાંટેલા કર્મરૂપી કચરાને ધેાઇ નાંખીને સ્વચ્છ અનાવવાને માટે શુક્લધ્યાનરૂપી પાણીનાં ઝરણાંમાનવદેહરૂપ વિમલગિરિમાંથી ઝરી
દિવ્ય દેહ વૈક્રિય હાવાથી ગમે તેટલુ સારું, સુંદર અને પવિત્ર કેમ ન હાય અને વૈયિક સુખનું પ્રધાન સાધન કેમ ન ગણાતું હાય, વૈક્રિયતાયે સમ્યગ્નાની દેવા માનવ દેહને ઝંખે છે, કારણ કે માનવ દેહ વિના મુક્તિ નથી તેમજ સાચી અમરતા પણ નથી જ એવી તેમને ઢ શ્રદ્ધા હોય છે; માટે તે દૈવી સુખમાં નીરસતા અનુલાવે છે અને માનવ દેહ મેળવવાની અત્યંત ઉત્કંઠા ધરાવે છે. વધુ પડતું પાપ ભોગવવાને માટે જીવ નારક દેહ મેળવે છે અને વધુ પડતું પુન્ય ભાગવવાને માટે દેવ શરીર મેળવે છે. આ મને દેદ્વારા જીવા વધી પડેલાં પુન્ય તથા પાપ ક્ષય કરી શકે છે, અને એવા હેતુથી જ આ એ ગતિઓનું નિર્માણુ છે પણ ઊંચા પ્રકારની આત્મશુદ્ધિ માટે તથા રાગ-દ્વેષને સ`પૂર્ણ નાશ કરીને જન્મ-મરણમાંથી મૂકાવાને માટે નથી. અર્થાત્ દેવ-શરીર પુન્યકમ થી
૧૫

Page #19

૧૬
પ્રાપ્ત થયેલા પૌદ્ગલિક સુખા ભોગવવાને માટે હોય છે પણ જપ-તપ-સંયમ આદિદ્વારા ઘાતી કર્મના ક્ષય કરીને આત્મિક ગુણ્ણાના સંપૂર્ણ વિકાસ માટે નથી. તપ-ત્યાગ–સયમ આદિથી સકામ નિર્જરા ( કર્માક્ષય ) તથા વ્યાધિ આદિથી અકામ નિર્જરા દેવદેહથી ન થઈ શકે પણ માનવદેહથી થઇ;શકે છે, માજ સમ્યગ્ દિષ્ટ દેવ માનવ દેહને ઉત્તમ માની મેળવવાની ચાહના રાખે છે અને અ ંતિમ સમયે માનવ દેહ મેળવવાના હેતુથી દેવદેહ છેાડતાં જરાય દુ:ખ મનાવતા નથી. ત્યારે અજ્ઞાની વિષયાસક્ત દેવ દેવી સુખામાં આસકત હાવાથી તેમને દેવટ્રુડુ છેાડતાં અત્યંત દુ:ખ થાય છે. દૈવી સુખાની સરખામણીમાં માનવદેહ સંબંધી વૈયિક સુખા તુચ્છ લાગવાથી દેવદેહના સદા સચાગ ઇચ્છે છે પણ દૈવયુ ક્ષય થવાથી અનિચ્છાએ પણ દેવદેહ છેાડવા પડે છે અને જડાસક્તિને લઈને દેવી આભૂષામાં પણ પેદા થવું પડે છે.
આ પ્રમાણે વિચાર કરતાં માનવદેહ આત્મિક સંપૂર્ણ વિકાસ સાધવાનું અદ્વિતીય સાધન હાવાથી સભ્યજ્ઞાની જીવા માટે ઉત્તમ ગણાય છે. માનવદેહુ કેવળ આત્મવિકાસ સાધવાને માટે જ જીવને મળે છે, પણ વૈયિક સુખ માટે અત્યંત આસક્તિભાવે પૌલિક સુખ લેગ વવાને માટે નથી. અને એટલા માટે જ સમ્યગજ્ઞાની જીવાને પૂર્વજન્મના ઉચ્ચ પ્રકારના પુન્યને લઈને ગમે તેટલી પાલિક સપત્તિ કેમ ન મળી હાય અને ભાગાલિના ઉદ્દયથી ભાગવવી પણ કેમ ન પડતી હૈાય તે સભ્યષ્ટિ જીવા આસક્તિને અવકાશ આપતા જ નથી, પણ અનાસક્તિભાવે ભાગવીને અનુકૂળ સમય મળતાં સ` પાગલિક સ`પત્તિના ત્યાગ કરીને માનવ દેહદ્વારા પ્રબળ આત્મશુદ્ધિથી સંપૂર્ણ વિકાસ સાધે છે. ત્યારે અજ્ઞાની જીવા પુન્યના અભાવે પાગલિક સુખનાં સાધન મળતાં
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશ
હાય તો તેને મેળવવાને તનતાડ પ્રયત્ન કરે છે અને બીજાને લાખા તથા કરાડાની સોંપત્તિવાળા તથા બાગ-બંગલા, મેટર, સુંદર ઊાજન, વસ્ત્રાદિ દ્વારા વૈષયિક સુખ ભાગવતા જોઈને ઝૂરે છે—અદેખાઇ કરે છે, અને પાતાને મળેલા માનવદેહને તથા માનવજીવનને નિષ્ફળ સમજે છે; પણ સત્બુદ્ધિથી આત્મિક ગુણુ મેળવવાના માર્ગ તરફ વળતા નથી. અને જેમને વૈયિક સુખનાં સાધન સારી રીતે મળતાં હાય છે
તે
તેમાં અત્યંત આસક્ત બનીને પોતાને પરમ સુખી તથા કૃતકૃત્ય માને છે. આવા પુદ્ગલાનંદી જીવા માટે માનવદેહ તથા માનવ જીવન કનિષ્ઠમાં કનિષ્ઠ કહી શકાય; કારણ કે સ`સારમાં દેવ, તિય 'ચ તથા નારકીનાં શરીર તથા જીવનમાં જીવા ભવસ`ખ્યા વધારવાને
માનવ દેહ જેટલેા અધ્યવસાય કરી શકતા નથી. માનવી જેટલા ઉચ્ચ અને શુદ્ધ અધ્યવસાય કરી શકે છે તેટલા જ હલકા અને અશુદ્ધ અધ્યવસાય પણ કરી શકે છે. અને અનંતા ભવ કરીને સંસારમાં રઝળ્યા કરે છે. માનવ દેહ તથા માનવ જીવન મેળવીને જો તેના ઉપયાગ પ્રભુના માર્ગમાં રહીને શુદ્ધ શ્રદ્ધાપૂર્ણાંક વીતરાગ દશા મેળવવાને માટે ન કરવામાં આવે તેા મળેલા માનવ દેહ નિષ્ફળ છે એટલું જ નહિં પણ આત્માનું અત્યંત અહિત કરનાર છે. વિષયાસક્ત જીવા માટે તા તિર્યંચના દેહ ઉત્તમ ગણાય કે જે દેહ તથા જીવનથી જીવ ભવસ`ખ્યા વધારી શકતા નથી; કારણ કે તિર્યંચગતિમાં પરાધીનપણે સકામ નિર્જરા ઘણી થાય છે. જો કે પચેક્રિય મનવાળા તિર્યંચા અશુભ અધ્યવસાય તથા પ્રવ્રુત્તિથી પાપ-કર્મ ઉપાર્જન કરીને દુર્ગતિમાં જઇ શકે છે પણ સન્ની પચ્ચે દ્રિય મનુષ્યા જેટલા અશુભ અધ્યવસાય તથા પાપપ્રવૃત્તિ કરી શકતા નથી. અને ઝાડ-પાણી જેવા તિય ચા

Page #20

ગમીમાંસા પણ
(સંગ્રા. મુનિ પુણ્યવિજય(સંવિજ્ઞપાક્ષિક.)
(ગત વર્ષના પૃષ્ઠ ૨૨૦ થી શરૂ) ઇતર દર્શનની અપુનબંધક દશાને પ્રાપ્ત જેમાં પાપબંધની શકયતા હાય તથા કર્મબંધ કરવા માટે “પૂર્વસેવા” કારણ છે; જે ચરમા- જનિત દુઃખની શક્યતા હોય તેને સાશ્રવ અને વર્તની નજદીકના આવર્તમાં સંભવિત છે. સાપાય કહેવાય છે. વૃત્તિસંક્ષય ચોગ તો નિરાપૂર્વસેવા એટલે યેગને પ્રાપ્ત કરવા માટેની જે શ્રવ જ હાય કારણ એમાં અજ્ઞાન કે વિકલ્પયોગ્યતા પ્રાપક તત્ત્વોની ઉપાસના અર્થાત જન્ય વૃત્તિઓનું અસ્તિત્વ હોતું નથી. પ્રથમની લેકોત્તર ગુણપ્રાપ્તિની ગ્યતા સંપાદક ગુરુ, ચાર દષ્ટિએમાં અજ્ઞાનબાહુલ્ય હાઈ પ્રતિપાતિ દેવ આદિ પૂજ્ય વર્ગનું પૂજન, સદાચાર, સંભવિત છે. એમાં અપાય પણ સંભવિત છે. તપ અને મુક્તિ, અદ્વેષ એ બધી ધામિક એનો અર્થ એ ન થાય કે પ્રથમની ચાર પ્રતિવૃત્તિઓને સમાવેશ પૂર્વસેવામાં થાય છે. ઈતર પાતી જ છે. અન્યથા અચેતન ચારનો લાભ જ દર્શનાભિમત અપુનબંધક તથાવિધ ક્ષેપ થાય નહિ. ચરમાવતી જે જીવે ચરમયથાશમના અભાવે મુગ્ધભાવે અન્ય દેવાદિ પ્રત્યે પ્રવૃત્તિકરણમાં આવી ગયા હોય તે જે વસ્તુ અદ્વેષપૂર્વક સર્વ દેવાદિને માને છે, જ્યારે જૈન ગયા આદ્ય ચાર દષ્ટિઓના અધિકારી બને છે. દર્શનાભિમત અપુનબંધક શ્રી અરિહંતાદિને તે જીવો શાન્ત ઉદાત્તાદિ પ્રકૃતિમય હેય કિન્તુ દેવારિરૂપ માને છે, અને એની પૂર્વસેવા ચરમ- શુદ્ધત્વાદિ પ્રકૃતિય ભવાભિનંદી જીવ આદ્ય વર્તની પ્રાપ્તિની લગભગમાં હોય છે. એટલું દષ્ટિના વાસ્તવિક અધિકારી બની શકતા નથી. વિશેષ કે અપુનબંધકની પૂર્વસેવા નિરૂપચરિત ભવાભિનંદી જી અચરમાવર્તમાં નિબિડ છે, જ્યારે સુકૃતબંધકની પૂર્વસેવા કારણમાં મિથ્યાત્વના ઉદયના કારણે વિવેક લોચનથી કાર્યને આરોપ કરી ઉપચરિત હોય છે. આ પરાગમુખ હોય છે તથા વિપર્યાસ બુદ્ધિમંત ઉપચરિત વસ્તુ પણ અવતુ નથી, કારણ હોય છે અને એથી માત્ર કાદર માટે ધર્મચરમાવર્ત સામીપ્ય છે. સિવાય બીજા છો તો ક્રિયાના આચરનારા હોય છે. એટલે એમનું ધરવતી હોઈ અસદ્દભૂત કારણ પરત્વે જ હોય છે. અનુષ્ઠાન શુદ્ધ હોતું નથી, કિન્તુ કુતર્ક અને
પૂર્વોક્ત દષ્ટિઓમાં આદ્ય ચાર પ્રતિપાતિની તદ્દજનિત અસદભિનિવેશથી કલંકિત થએલું પણ છે અને સાપાય પણ છે, જ્યારે અંતિમ હોય છે. જ્યારે જે છો મિથ્યાત્વની મંદતાના ચાર અપ્રતિપાતિની છે. કદાચ શ્રેણિકાદિની પ્રભાવે કુતર્કથી અને મિથ્યા અભિનિવેશથી માફક સાપાય હોઈ શકે, પણ એમાં માત્ર દૂર હહ્યા હોય છતાં વિશિષ્ટ વિવેક નહિ હેવાના કાયિક જ દુઃખ હોય કિંતુ માનસિક ભાવના કારણે અનાગી હોય તેઓ ક્રમશ: ચરમતે નિર્મળ જ હોય.
વર્તની નજીકમાં આવે છે અને ભવિતવ્યતાના ચોગોમાં પણ સાશ્રયતા અને નિરાશ્રવતા ચેપગે ચરમ યથાપ્રવૃત્તિકરણ પર્યત પહોંચી તથા સાપાયતા અને અનાપાયતા હોય છે. શકે છે.
(ચાલુ.) સકામ નિર્જરા કરીને ઊંચે જ આવે છે, માટે સુખ ભગવાને દેવદેહ ઠીક બાકી આત્માનંદી પુદ્ગલાનંદી છે માટે આત્મ અહિત વધુ ન જી માટે સર્વોત્કૃષ્ટ આત્મશુદ્ધિનું કારણ થવાની દ્રષ્ટિથી તિર્યંચ ભવ ઠીક અને વિષય હોવાથી માનવદેહ જ ઉત્તમ કહી શકાય છે.

Page #21

૧૮
( અનુસંધાન પાના ૮ તું )
તપ અને ધ્યાનના અન'ત ગુણ વિકાસ માટે ખળ આપે અને સમસ્ત જીવનની પરમાત્મતત્ત્વ સાથે અભેદ એકતા ( Absorption કરાવે તેમજ મૂર્તિમાન શાશ્વત આનંદ પ્રાપ્ત કરાવી ક અને કફ્ળ ચેતનારૂપ વ્યાપાર ખંધ કરાવી સંપૂર્ણ જ્ઞાન. ચેતના પ્રકટાવે.
)
ઉપસ દ્વારમાં નમો સિન્દાળ ના મંગલમય પદનું સ્મરણ કરી ‘પુરુષાર્થ સિદ્ધયુપાય' ગ્રંથમાં શ્રી ‘ અમૃતચંદ્રાચાર્ય ’ કૃત સિદ્ધ પરમાત્માના
*********.............................. ...............
સ્તુતિ-ક્ષ્ાકને સાદર કરી વિરમવામાં આવે છે, ત: વમલે વમામા સવિષય विषयात्मा ।
શ્રી મહાવીર જિષ્ણુ સ્તવન
મેરે મદિરિયે . આ
વીર ખિન સૂનાં આનંદ મંગલકાર !, અંગના
માનાનાિમો જ્ઞાનમયો નવૃત્તિ સવૈય
લાંબી સિદ્ધશિલા ઉપર વિરાજે છે, સકલ સ્થા“ જે કૃતકૃત્ય છે, (૪૫) લક્ષ્ યાજન વર જંગમ પદાર્થોના જ્ઞાતા છે, શાશ્વત આન ૪માં મગ્ન છે. તે સર્વજ્ઞ પરમાત્મા જયવંત વર્તે છે.”
ફતેહચ'દ ઝવેરભાઇ.
( મેરે અગનામે આએ મહારાજએ રાહ )
મહાવીર ! જીવનિયાં; કીજે પાનિયાં.
શ્રી આત્માનૐ પ્રકાશ ઃ
વીર બિન મેરે મદિ ૧
અંધારૂં,
ભક્તિફેરાં તારનિયા અગિયાં રચા, રગિયાં ભચાઉં,
સમતા રસ કે (૨), પુછ્યાં સે પૂજ્જુ ચરનિયાં. મંદિરિયે આએ॰ ૨
શ્રદ્ધાફેરી આરતિયાં ઉતારું,
ભાવના જગાઉં, વાસના ગાઉં;
બિખરે બિખરે (૨), કર્મા કી કાલી ખરિયાં, મદિરિયે આએ ૩
મૈત્રીકેરી મસુરિયાં મજાઉં,
ધનકા માઉં, મનકા નચાઉં, દિલસે દીજે (ર), દક્ષ કે મુક્તિ નગરિયાં. મદિરિયે આએ ૪
...........................................................*
મુનિ મહારાજશ્રી દક્ષવિજયજી મહારાજ

Page #22

ધર્મ.... કૌશલ્ય અને
SHREEBRUR ( ૩૭ ) STUTUTERS વખતસર કામ કરી લે-Timely action. અને તારી વયના તે કઈક ચાલ્યા ગયા. જેની
જ્યાં સુધી આ શરીર–કલેવર ઠીક ઠીક સાથે રમે, હા, મા, રખડ્યો, નાગો ફર્યો વતે છે, જ્યાં સુધી ઘડપણુ દૂર છે, જ્યાં સુધી તેમાંનાં કઈક રમશાનમાં પિઢી ગયા. તું હજુ ઇંદ્રિયની શક્તિ ક્ષીણ પડી ગઈ નથી અને જીવતોજાગતો બેઠો છે, તે તેને લાભ ઉઠાવ.
અને લાભ ઉઠાવવામાં તારું પિતાનું શ્રેય થાય તે ત્યાં સુધી આત્માના શ્રેય માટે માણસે ખૂબ કર, અને શ્રેયમાં પણ લાંબી નજરે જજે. પરમ પ્રયાસ કરે ઘટે; બાકી ઘરને આગ લાગ્યા
શાંતિ ચિરકાળ માટે મળે અને તારા આ રખડ
પાટા મટી જાય તેવો તેનો લાભ લઈ લે. તારાં શરીર, પછી કૂવે ખોદ-એ પ્રયત્ન તે કેવો ગણાય?
આવડત, મગજ અને અનુકૂળતાઓનો સારો ઉપયોગ - અત્યારે તારા હાથ પગ ચાલે છે, આંખે કામ આપે છે, માઈલ બે માઈલને પંથ તું કાપી શકે
કરી લે અને આ ભવને ફેરો સફળ કર. બાકી જ્યારે છે, બે ચાર દાદરા ચઢી શકે છે, બે દહાડા એ કાકાનું તેડું આવશે ત્યારે તું કાંઈ કરી શકીશ ખાવાનું મળે કે નકોરડા ખેંચી કાઢવા પડે તે
નહિ. પછી તે વખતે તને પસ્તા થશે કે આ કામ ચલાવી શકે તેમ છે. ઉજાગરા કરી શકે તેટલી શક્તિ રહી ગયું કે પેલું કર્તવ્ય રહી ગયું, એ આવશ્યક છે, કુદરતી હાજત કે તરસને ખેંચી શકે તેમ છે- ન થયું અને પેલું ઉદ્દવહન રહી ગયું. આવી અનેક આવી તારી દીઠ ઠીક શરીરશક્તિ વતે છે તેની વાત મનમાં રહી જશે અને પછી દેવડાદોડમાં ખમતલાભ લઇ લે, તને આ ઉપરાંત શારીરિક અનેક ખામણા કરવા મંડી જઈશ કે માથા પછાડી પસ્તાવે લાભ હશે તે તું ગણું લેજે અને તેને ઉપગ કરી કરીશ એમાં કાંઈ વળશે નહિ. એ કાકાનો હુકમ લે, તેને બદલે શરીર પાસેથી વાળી લે, તેને ક્યારે છૂટશે અને કેવા સંયોગોમાં છૂટશે, એ છૂટશે કસ કાઢી લે. અને જો હજી તને ઘડપણ નથી આવ્યું, તને
ત્યારે તું સાવધ હેઈશ કે બેભાન કે બેફામ હોઈશ
એ કોઈને ખબર નથી અને એ વખતે પછી તું ઊંબરો મોટે ડુંગર નથી થઈ પડ્યો, હજી પગમાં વા
સ્મરણ કરવા મંડી જઈશ કે વસીયતનામું લખાવવા નથી આવ્યો, હજુ પક્ષઘાતથી કે મીઠી પેશાબથી
મંડી જઈશ એમાં કાંઈ વળશે નહિ. ઘરને આગ શરીર દળું નથી થઈ ગયું, હજુ આંખે તૈયાર
લાગ્યા પછી કૂવો ખોદવાનું કામ તે ડાહ્યો માણસ આવવા માંડયા નથી ત્યાં સુધીમાં તારી શરીરશક્તિને લાભ ઉઠાવી લે, તારી જુવાની કે પુખ્ત
કરે ? માટે અત્યારે બને તેટલો લાભ લઈ લે, મળેલી ઉમરને કસ કાઢી લે, તારી ચાલતી ગાડીને મજા
અનુકૂળતાનો બદલો વાળી લે અને તારું પરમ શ્રેય માણી લે અને એ ગાડી અટકે તે પહેલાં તેના થાય તે માર્ગે પકડી લે. અત્યારે કરેલી સેવા. દીધેલ ખુરદા કરી લે અને અત્યારે તારી સર્વ ઇદ્ધિ દાન, સ્વીકારેલ ત્યાગ, આદરેલ સંયમ અને પાળેલ સાબૂત છે, કાનમાં બહેરાશ નથી, આંખમાં ઝાંખ અભય તારી પહS
ખમાં આ અહ્મચર્ય તારી પડખે ટેકો આપશે. બાકી છેટલી નથી, સ્વાદમાં ફીકાશ નથી, શરીર પર સેજા નથી, ઘડીની દેડાડીમાં કાંઈ ભલીવાર નહિ થાય, માટે નાકમાં ગંધ જીવતી જાગતી છે ત્યાં સુધી તેનો લાભ છે તેને સારા વખતમાં રથાયી લાભ લઈ લે. આનું ઉઠાવી લે, તેને પાળેલ, પિષેલ અને જમાવેલ છેનામ ધર્મ કૌશલ્ય કહેવાય. એ તું નોંધી રાખજે અને તે માટે લીધેલ તરદીને બદલો લઈ લે. આ અવસર ફરી ફરીને નહિ મળે તે નેધી રાખજે. यावत्स्वस्थमिदं कलेवरगृहं यावश्च दुरे जरा, योवञ्चेन्द्रियशक्तिरप्रतिहता यावत्क्षयो नायुषः। आत्मश्रेयसि तावदेव विदुषा कार्यःप्रयत्नो महान् , प्रोद्दीप्ते भवने तु कूपखननं प्रत्युद्यमः कीदृशः ॥
ભર્તુહરિ

Page #23

(૩૮) 24&uch E. Subjectiveness.
જીવન અનુકરણીય બને છે. આવા અધ્યાત્મને અધ્યાત્મ શાસ્ત્રના અભ્યાસથી થયેલા વારંવાર અભ્યાસ કરવે, ફરી ફરીને તેની ભાવના
કરવી, તેને ઊંડા ભાવ વિચાર અને પિતામાં સંતોષ સુખને અનુભવ કરનાર પ્રાણ રાજાને
તેને સ્પર્શ થયો હોય તે યોગ્ય પાત્રને તેને વિભાગ ગણતો નથી, લક્ષ્મી આપનારને ગણતો નથી.
આપ, લાયકને તેને ભાગી બનાવો. અરે ખુદ ઇદ્રને પણ ગણતે નથી
બાકી અધ્યાત્મની વાત કરનારા અધ્યાત્મી આત્મા સંબંધી હકીકત તે અધ્યાત્મ. એના છે એમ હંમેશા ધારી લેવું નહિ. એમાં દંભ અને રસમાં જે પડ્યો હોય તે પોતે પોતાનો માલીક માયા ઘણી વાર કામ કરે છે અને કેટલીક વાર તે છે. પિતાનો શેઠ છે, પિતાને સરદાર છે, પિતાનો પણ આભચના કરી
પ્રાણ આત્મવંચના કરી પિતાની જાતને પણ ઉપરી છે, પોતાને સર્વસ્વ છે. સાચા અધ્યાત્મની છેતરે છે અને ઘણી વાર પતે અધ્યામી છે એમ દશા ઓર જ હેય. દુનિયા એને બાવરો કહે. બેવકક માનવાને લલચાઈ જાય છે. આવી આત્મવંચનાથી માને, અવ્યવહારુ માને કે ઘેલ ગણે એની એને બચી જવા જેવું છે. એમ કહે સાધ્યું નહીં પરવા કે દસ્કાર હોતી નથી. એની નજર સામે માનું, એ કહીં વાત છે મટી’ એમ આનંદન પડતી નથી, એને અન્યના અભિપ્રાયો સાંભળવાની મહારાજ કહે છે એ વાતમાં ઘણું રહસ્ય છે. સાથે પડી હોતી નથી, એને પિતા માટે બીજાઓ શું અધ્યાત્મ અશકય છે, અપરંપાર છે, અગમ્ય છે એમ ધારે છે કે કેવું બોલે છે તે જાણવાની જિજ્ઞાસા પણું માનવું નહિ. બાકી “ “ એ કહી વાત છે હોતી નથી. એ તે એના તાનમા ચાલ્યા જાય. માટી’ એ તે સાચી જ વાત છે. અને છતાં એ એની મસ્તીમાં મસ્ત રહે, આંતર વિચારણામાં મોટી વાતમાં જ જીવનને સાચા રસ છે, સંસારમગ્ન રહે અને દુનિયાના માનમરતબા, અભિનંદન, યાત્રાની સફળતા છે, સાષ્ય સન્મુખ પ્રયાણ છે અને પ્રશંસા કે પ્રમાણ પત્ર તરફ નિરપેક્ષ રહે. એને સમતા ૨સનો કાળ છે. જયારે ધનવાનાને ઢગલા વ્યવહાર કે વ્યવસાયની કાંઈ પડેલી હાય નહિ.
કે રાજાનાં રાજ્ય તરફ સમાનભાવ આવે, જ્યારે એને વેધવચકા જાળવવાના ન હોય, એને અન્યના પરિગ્રહ પર ઉદાસીનતા આવે, જ્યારે વિષયકષાય મત જાણવાની તમન્ના ન હોય, એને ધન્યવી અભિ- તરફ અંદરની અરુચિ થાય, જ્યારે વ્યવહાર તરફ પ્રાયનાં મૂલ્ય ન હોય, એટલે એની નજરમાં રાજા ઉદાસીનતા થાય, જયારે સામાને વાંક કે ગુહ મહારાજા શેકીઆ કે ઈંદ્ર તરકના કે તેમના સંબં- જોવાને બદલે તેની સાંસારિક દશા તરફ ઉપેક્ષા થાય. ધીના વિચાર જ ન હોય, એની એને તમાં ન હોય, જ્યારે ચાલું વ્યવહાર તરફ ઉદાસીનતા થાય, જ્યારે એના તરફ એના ખ્યાલાત પણ ન હોય અને તેઓ પોતાને નુકસાન થાય ત્યારે પણ સમભાવ રહે અને પિતાને નવાજશે કે ભેટશે એવી કોઈ પ્રકારની જ્યારે નિજાનંદની મસ્તી જાગતી રહે ત્યારે આકાંક્ષા કે અપેક્ષા એને ન હોય. એને જંગલમાં અધ્યાત્મ શાસ્ત્રના સુખને આસ્વાદ આવે છે અને ફરતાં ભય ન હોય, એને નીરસ ભેજન કરતાં ક્ષોભ
પછી તે આખું દૃષ્ટિબિન્દુ જ પલટાઈ જાય છે, ન હેય. એને પોતાના વિકાસ સંબંધી જ વિચારણા પછી સામે જવાને બદલે અંદર જોવાની રીત અંદરખાનેથી નિરંતર ચાલ્યા કરતી હોય, ત્યાં પુ
આવડી જાય છે અને પછી આખા સંસાર વિસ્તારગલાનંદ, શરીરવિભૂષા, ઇન્દ્રિયના વિષયો તરફ આક- ના પ્રપંચ સમજાતા જાય છે, પરભાવની પરિસ્થિતિ ર્ષણ કે સાંસારિક માન સ્નેહ દંભ કે ગૂંચવણનું એાળખાય છે અને પછી જે મેજ આવે છે તે એનામાં પ્રવે કે એને અંશ પણ ન હોય.
લખવાના શબ્દો નથી, બતાવવાનાં ચિહ્નો નથી, આવા અધ્યાત્મના રંગમાં રંગાયેલા સાચા
સમજાવવાનો પ્રસંગે નથી. પણ એ તે આંતર અધ્યાત્મીઓ પોતાના આત્માનો વિકાસ સાધે છે. રાજ્યના વિલાસે છે. “ 'બાજી હાય સે પાકે’ ઉત્તરોત્તર આગળ વધતા જાય છે અને નિરપેક્ષ એટલે એ અગમ્ય નથી, પણ એની ખોજ જોઈએ. ભાવે દુનિયાને આદર્શ દાખલો આપતા જાય છે એ માટે તમન્ના જોઈએ, એની તાલાવેલી લાગવી એના ઉચ્ચ વ્યવહાર, વિશુદ્ધ વ્યવસાય અને આદર્શ જોઇએ. આ ધર્મ કૌશલ્યનું કેંદ્ર છે. અમરાહ્યાણભૂતત્તોપગુણશારિરી જરિત 7 તારા જ શ્રી રારિ વાતવનૂ
શ્રી યશવિજય ઉપાધ્યાય,

Page #24

(૩૯) આશા-Hope.
હીન થઈ ગયેલાને પસવારે અને વિવેકવાનને વિચિત્ર જે તને સુખની, ધર્મની કે મુકિત સામાન્ય લાગે તેવું વર્તન કરે. જ્યની ખેવના હોય તો પારકાની વલી માટે આશાને સર્વ દોષની પ્રાથમિક ભૂમિકા ચીજોમાંથી માત્ર એક આશાને વશ કર, ગણું છે. આ સંસાર આશા ઉપર રચાય છે.
મનુષ્ય ભવમાં તે આશા ખૂબ જ ભાગ ભજવે છે. આ જીવનમાં પારકાની બક્ષીસ તરફ તું નજર રાખે છે. કેઈએ તજેલ, ખોયેલ કે તને સાંપડેલ
વેપારીને, વૈદ્યને, વકીલને અને દરેક ધંધાદારીને
આશા ધરાક પર હોય છે તો દાસ દાસી નોકર કે ચીજો મળે ત્યારે તેમાં તું રાજી થાય છે. પારકાની ફેંકી દીધેલ વરંતુ તને મફતમાં મળી જતી હોય ?
અમલદારને ઉપરી અધિકારીની આશા હોય છે. તે તેના તરફ તારી સ્પૃહા રહે છે, પણ જો તને ખરા
પ્રમાણે નિશાળથી માંડીને ગમે ત્યાં જવું થાય કે
ગમે તે સંયોગે કપાય તેમાં આશાના અંશે જરૂર સુખની, સાચા ધર્મની કે સર્વ સંયોગથી મુક્તિ મેળવવાની ઇચ્છા હોય, તને એમાંની ક્રોઈ પણ
તરી આવશે. આ આશા છુટી એટલે અર્ધ સંસાર ચીજ માટે સાચી લગની લાગી હોય તે પારકાની
છૂટી ગયો સમજો. ખરું સામ્રાજ્ય સ્વરાજ્ય કે આશા પરનો તારે તાંતણે તોડી નાખ, પર.
સ્વાતંત્ર્ય મેળવવા માટે આશા દાસીના પાશમાંથી વસ્તુ કે પરવ્યક્તિની આશાના દરને કાપી નાખ મુકિત મેળવવાની આવશ્યકતા છે. આશાને અને પછી તેને સર્વ સાગમાં ખૂબ મજા આવશે,
મહાન લેખકોએ રાક્ષસી કહી છે, સર્પણ કહી છે, તારા જીવન પરનો બેજે હલકો થઇ જશે, તારી મદિરા કહી છે, વિષમંજરી કહી છે, વીફરેલી વાવણ માનસિક પરિસ્થિતિમાં મેટો પલટો આવી જશે
કહી છે અને એને અનેક અધમ ઉપનામોએ સંબોધી અને તારા સંસાર ચકરાવાની પરિધ નાની થઈ છે એમાં જરી પછે
છે એમાં જરા પણ અતિશયોકિત નથી, એ વાત જતી તને પોતાને દેખાશે.
આશાને, આશાના તંતુને, આશાના પાશને બરાબર અને આશાના પાશમાં બંધાયેલા પ્રાણીઓ સમજવામાં આવે તે બરાબર સમજાઈ જાય તેવી કેવા કેવા ચેનચાળા કરે છે ! કેવાં ધાંધલ અને છે. આશામાં તણાયેલા પ્રાણી એવા જોખમો ખેડે હલામ કરે છે ? કેવા ધટતા અણઘટતા દડા છે, એવી ભૂલો સહન કરે છે, એવા મહેણાંટોણાં અને આંટા કરે છે ? આશાના પાશમાં બંધાયેલા સાંભળે છે અને પિતાની જાતને એટલી નીચી ઉતારી પ્રાણી મોટાની ખુશામત કરે, રાજા મહારાજાની પાડે છે કે એને માટે ગમે તે શબ્દ વપરાય તે હામાહા મેળવે, શેઠ સોદાગરના અણઘટતા હુક યોગ્ય છે. તે જાતે ઘણી મીઠી છે, મોહક છે, ઘેન મોનો અમલ કરે અને અનેક ન કરવાનાં કામ કરે. ચઢાવનાર છે, જાતને ભૂલાવનાર છે અને ઘણી અહીંથી મળશે, ત્યાંથી મળશે, પણેથી મળશે એવી અદશ્ય રીતે અંદરખાનેથી કામ કરનાર છે. આશામાં એ દેડાડ અને તગડાતગડી કરે અને આવી આશાને વશ કરી, એટલે પછી રસ્તે રાતદિવસ મોડું વહેલું ન જોતાં ખેંચાયા જ કરે, સાફ થઈ જાય છે, પછી પ્રગતિ કૂદકે અને ભૂસકે ખેંચ્યા જ કરે, પડો બોલ સાચા ખોટાંની તુલના
થતી જાય છે. પછી આળપંપાળ મટી જાય છે. કર્યા વગર ઉપાડી લે અને લાંબોલહ થઈ જાય. પછી પારકી દયા પરના જીવનને છેડો આવી જાય કુતરાને રોટલી બતાવી રગાવવામાં આવે તે પ્રકારે
છે અને મનમાં એક એવી જાતની ખુમારી આવી જાય આશાના દરે લટકાયેલા માણસ આશામાં ન આવ્યા છે કે જેમાં અભિમાનને અંશ ન હોવા છતાં પ્રાણી માં તણાતે જાય, એના વે'માં તણાત ખેંચાત પ્રવાહથી અલગ થઈ જાય છે. ધમ કૌશલ્ય પ્રાપ્ત જાય અને પકડાયેલી માછલી પેઠે તડફડતો જાય,
કરવાની તમન્નાવાળાએ આ જગતને સંમહિત કરછતાં ઉપરથી એક બે ટીપાં જરૂર પડશે એ આશામાં એ મધુબિંદુના દષ્ટાંતમાં લટકતા માણસની છે નારી આશા પર વિજય મેળવવાને અને તેને વશ બરાબર વ અને કાંઈક મળશે, થોડું પણ મળશે કરવાની અદિશ ૧
કરવાનો આદર્શ રાખે ખાસ જરૂરી છે. એમાં એ આશામાં અધમનાં પડખાં સેવે, અયાગ્યનાં મોઢાં એની ગુંચવણોનું નિરાકરણ છે અને અખંડ સામ્રાબેલાવે, નીચની ઉપાસના કરે, ચારિત્રમાં અતિ જ્યનું સમીકરણ છે. ___ यदीच्छसि सुखं धर्म मुक्तिसाम्राज्यमेव च । तदापरपरीहारादेकामाशां वशीकुरु ॥

Page #25

( ૪૦ ). $4921541-Fruitlessness.
પડે ત્યારે અશ્વ બ્રહ્મચર્ય પાળીએ છીએ, ત્યારે આપણાં મુનિઓએ કર્યા તે જ સઘળાં કામ-કર્મો કર્યા કર્મોમાં અને મુનિનાં કર્મોમાં ફેર શો ? એ કરે છે
પણ ફળમાં વચના થઈ રખડી પડયાં. તે જ બધું આપણે કરીએ છીએ. ભર્તુહરિએ વૈરાગ્યશતકમાં ઉપરને અથોતર બોલાચાલીમાં આપણે પણ અનેક પ્રકારે મુનિ જેવાં
ભૂખમાં અને સહન કરવામાં, રખડપાટામાં અને ન્યાસ કરીને તેની તેની ઉપર કેવા કર્મો કર્યો તેના જ હોઇએ છીએ. મનિ વાણીને સંયમ રાખે તે
ડાં નામો આપ્યાં છે અને પછી બતાવ્યું છે કે આપણે મહાજનમાં, સભામાં, સમાજમાં ચૂપ થઈ મુનિ કરે છે તેવાં કામ કર્યા, પણ આપણને તે
બેસી જઈએ છીએ. મુનિ જોઈને ચાલે તેમ આપણે ધર દી ને ધર દહાડાં રહ્યાં છે. આપણે ત્યાગી, પણ ખાડાખડિયા સંભાળી પગ મૂકીએ છીએ, મુનિ સંન્યાસી, વૈરાગી, મુનિનાં કામો તપાસીએ અને
એક ગામથી બીજે જાય તેમ આપણે પણ સામાન આપણા પોતાનાં જોઈએ, તે તેમાંનું એક પણ કામ લઈ બહારગામ જઈએ છીએ. મુનિ હાલે, ચાલે, આપણે ઓછું કરતાં નથી એ તુરત જણાઈ આવશે બોલે, જંગલ જાય. તે સર્વે આપણે પણ કરીએ અને છતાં આપણે તે જ્યાંની ત્યાં જ છીએ. જુઓ, છીએ. મુનિ વહેલા ઊઠે તેમ આપણે પણ રેહવે, બસ મનિ કે ત્યાગી ક્ષમા ધારણ કરે છે, આપણે પણ કે ટામ પકડવા ઘણીવાર વહેલા ઊઠીએ છીએ. મુનિ શેઠીઆના મિજાજ, ઉપરીના હુકમે અને અજ્ઞાનીનાં ચોળપો કે કૌપીન પહેરે તો આપણે ધોતિયું કે મહેણાં ખમી ખાઈએ છીએ. મનિ તપ કરી શરીર સાડી પહેરીએ છીએ. ત્યારે આમાં વાંધે કયાં સકવ છે: આપણને કામમાં મોડું થઈ જાય, રસાયો આ ? અને કેર શો રહ્યો ? મુનિ કોઈ કામ એવું નાસી જાય, બેરીને અડચણ હોય તે અનેક વાર નથી કરતાં જે આપણે એક યા બીજા આકારમાં ભૂખ્યાં રહીએ છીએ, અધૂરા રહીએ છીએ, શુકર- નહિ કરતા હોઈએ. વારિયા ચણા કે ગાંઠીઆનો આશ્રય લઈ ચલાવી અને છત ફળની નજરે જોઈએ તો આપણો ને લઈએ છીએ. વૈરાગી મુનિ પગે ચાલે છે, આપણે એનો મેળ જ ન ખાય. સમાન ક્રિયા બાહ્ય નજરે પણ આખો દિવસ પગ ઘસતા કે પગને ઘસડતાં અનેક બાબતમાં એક સરખી હોવા છતાં આપણાં ચાલીએ છીએ. મુનિ પિતાના પરિગ્રહનો ત્યાગ આશયભેદને લઈને આપણે સંસાર વધારીએ કરે છે, આપણે પણ દેવું દેવામાં, નાદારી પતાવવામાં છીએ, ત્યારે એ સંસારને ઘટાડી આત્મવિકાસ કરતાં કે ટાંચ લાગે ત્યારે પૂર્ણ ત્યાગ કરીએ છીએ. મનિ જાય છે. આપણે ધન, માલ, હવેલી, ગાડી, વાડીમાં શીત ઉગણ આદિ અનેક પરીષહ સહન કરે છે. રત થઈએ છીએ ત્યારે એ વસ્તુને આત્મવિકાસનું આપણે પણ ખરે બપોરે છત્રી વગર આંટા મારી સાધન ગણી તેને તે માગે ઉપયોગ કરે છે. આપણી
ભૂખમાં, ક્ષમામાં, સહનશીલતામાં, રખડપટીમાં અને સૂર્ય દેવની આતાપના લઈએ છીએ કે શિયાળામાં
ઉપર ગણાવેલી સર્વ પ્રવૃત્તિમાં આપણે આશય ઠંડીના સુસવાટા કરતાં તાપણી પાસે હાથ ધરીએ છીએ. , મુનિ પિતાના ઉપાય દેવ કે આદર્શનું ધ્યાન કરે
પિગલિક હોય છે, સાંસારિક હોય છે, પરભાવને
હોય છે. એટલે આપણી એકે વાત જામતી નથી, છે, આપણે પણ આપણું ઉપાસ્ય દેવ ધન-વિત્તનું
ચુંટતી નથી, સ્થિર થતી નથી, લાંબી રાશે લાભ ધ્યાન કરીએ છીએ. મુનિ મયાદિત કપડાં રાખે છે.
કરાવનાર થતી નથી; ત્યારે એમની દરેક પ્રવૃત્તિ આપણે પણ બે પાંચ ધેતિયાં કે પાંચ સાત પહેરણ
પાછળ સ્વભાવ તરફ રમણ હાઈવસ્તુ કે ક્રિયાનો રાખીએ છીએ. મુનિ ભાત પાણીને આહાર કરે છે, ઉપયોગ સાધન તરીકે માત્ર લાભ લેવા પૂરતે જ આપણે પણ રોટલી દાળભાતને આહાર કરીએ છીએ.
હાઈ એની અને આપણી ફળપ્રાપ્તિમાં જમીન મુન ભાઈભાંડુને સંબંધ છોડી દે છે. આપણે પણ
આસમાનને ફેર પડે છે. આશય ફરી જાય, દિશા ભાઇભાંડુ સાથે ફરગતી કરી ગેળાનાં પાણી સુદ્ધાં
બદલાઈ જાય, સુકાન પર કાબૂ આવી જાય, તો હરામ કરીએ છીએ. મુનિ એષણીય આહાર લે છે,
આપણે પણ તુરત કક્ષા બદલી શકીએ. આશય આપણે પણ ખાવા યોગ્ય આહારને જ ઉપયોગ બદલવાની જરૂર છે. બાહ્યમાં મુંઝાવા જેવું નથી. કરીએ છીએ. મુનિ બ્રહ્મચર્ય પાળે છે, આપણે પણ આ જીવ પોતે મુનિ મહંત થઈ શકે છે. આશય આ પરદેશ જાય, તેની સાથે અબોલાં થાય કે વધે બદલે, ઉદ્દેશ બદલે.
મૌક્તિક तत्तत्कर्म कृतं यदेव मुनिभिस्तैस्तैः फलैर्वञ्चिताः ॥
ભર્તુહરિ ચતુથપાઇ.

Page #26

છે. જ્ઞાન ગીતા શતક. .
(ગતાંક પુછ ૧૭૮ થી શરુ) જગતમાં વિચિત્રતા, આતમની પવિત્રતા, દ્રષ્ટિમાં ન દરિદ્રતા, સવળું દેખાય છે. દ્રય ગુણ પરયાય, છ એ દ્રવ્ય ધરતાય, વિચિત્રતા પરખાય, ભ્રમ નહીં થાય છે. પૂદ્દગલ પરમાણું, દ્રવ્ય વસ્તુનાં છે અણુ, જ્ઞાનીને દેખાય ઘણું, તેથી ન મોહાય છે, જગત કે દ્રવ્યતણે, કરતા ન કેાઈ ગણે, અનાદિ અનંત જાણે, પર્યાયો પલ્ટાય છે. ૩૭ અધ્યાતમ રસ ચાખી, નિશ્ચયનું લક્ષ રાખી, આતમાની ગ્રહી સાખી, વ્યવહાર વતીએ, કરમને વશ છવ, રાચે મોહમાં સદીવ, ભરમથી ભૂલી જવ, અજીવ ન રહીએ. પરમાત્મા જિન રૂપ, એજ છે તારું સ્વરૂપ, બહિરાભ ત્યાગી ભૂપ, અંતરાત્મ જઈએ, વિષય કષાય આદિ, મોહ રાજાતી ગાદી, કુમતિ બની છે દાદી, તેને સંગ તજીએ. ૩૮ સુમતિ શિયળવંતી, સદાય સૌભાગ્યવંતી, હેય જ્યાં એ ગુણવંતી, સુખી તે જણાય છે, હોય કુલટા કુમતિ, થાય તેને જેહ પતિ, કરતી મલિન મતિ, દુઃખી બહુ થાય છે, સુમતિનો સંગ કરો, તેની પર પ્રીત ધરે, કુમતિને દૂર કરે, શાંતિ તે પમાય છે, સુમતિનું સગપણ, દૂધમાંહી ગળપણ, આવે નહિ ઘડપણ, આનંદ છવાય છે. ૩૯ ચાહે રહા સંસારમાં, ચાહે તો વનવાસમાં, પણ જે તમામાં, વસે તે વખાણીએ, ધરમનું ધરી અંગ, કરમને કરો તંગ, નાટકના ત્યાગી રંગ, આતમ પિછાણીએ;
તમ વસંત બાગ, ફરવા મળ્યો છે લાગ, લે છે ભલી ભાત ભાગ, સુખી તેને ગણીએ, અગમ્ય અગોચર છે, અનુભવગોચર છે, પરભાવથી પર છે, ભલીભાતે જાણીએ. ૪૦ અમનસ્ક ધોગ કરી, આસકિતને દૂર કરી; નિર્વિકલ્પ ધ્યાન ધરી, અનુભવ લઈએ. શુદ્ધ ચિદરૂપ હું છું, પરભાવ રહિત છું; સ્વભાવ સહિત હું છું, એવો ભાવ કહીએ. જ્ઞાન છે સ્વરૂપ મારું, પરદ્રવ્યથી તે ન્યારું; મારું રૂપ મને પ્યારું, સ્વભાવમાં ઠરીએ. સ્થિર થતાં ચિત ધ્યાન, પ્રગટશે આત્મભાન; ચેતના મધુર ગાન, ચેતનજી સુણીએ. ૪૧ વૃત્તિઓ વિદાય થાય, શાંતિ ચિત્તમાં સ્થપાય; આનંદી આતમરાય, આરામ ને પામત. પરની પ્રવૃત્તિમાંય, વૃત્તિઓ કરે ચડાય; રાગ દ્વેષની લડાય, જંગ ત્યાં તે જામત. જોવે અને જાણે બધું, પીડામાં પડે ન વધુ; શાંત સુધારસ મધુ, રસાયણ ચાખતો. જ્ઞાન અને દષ્ટાપણું, જોવું અને જાણપણું; સ્વભાવ એ નિજમણું, એમાં ચિત્ત રાખતો. ૪૨ અનુભવી અનુભવ, જાણી શકે અન્ય નવ; આ ભવ કે પરભવ, પિતાથી જણાય છે. સુખ દુખ જેહ સહે, અનુભવ તેહ લહે; ઉપચારે બધું કહે, જે અનુભવાય છે. કેદમાં જે હોય કેદી, છૂટે તે કદી જે દી; યાતના શું તેણે વેદી, તેને સમજાય છે. વિષયી વિષય સેવે, સુખ અનુભવ લેવે; ઉપમા ન અનુભવે, આપી એ શકાય છે. ૪૩ ધ્યાનતણું સ્વયં સુખ, લાગે જેને જ્ઞાન ભૂખ; તેહ સમતાની કૂખ, લેવા લલચાય છે. જેને નહિ ગમે દુઃખ, તેહ ધરે ધ્યાન મુખ; રવાનુભવરૂપ સુખ, પિતાથી પમાય છે. ધ્યાન સુખ લેવું હોય, એકાંતે વસવું જોય; ઉપસર્ગ થાય તેય, ડગી ન જવાય છે. ઉપસર્ગ થાય જ્યારે, કરમ ખપે છે ત્યારે; સમભાવ ધરી હારે, ધ્યાનને સધાય છે. ૪૪
રચયિતા–અમરચંદ માવજી શાહ,

Page #27

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
શ્રી સંધપતિ ચરિત્ર માટે “અભિપ્રાય વિગેરે જૈન જૈનેતર આગેવાનોની હાજરી સારા
પ્રમાણમાં હતી, શરૂઆતમાં સભાના સે. શ્રી જાદવજી શ્રીજૈન આત્માનંદ સભાના સેક્રેટરી સાહેબ
ઝવેરભાઈએ આમંત્રણ પત્રિકા વાંચ્યા બાદ સે. શ્રી ભાવનગર
વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહ B. A. એ પ્રમુખસ્થાન શ્રી સંઘપતિ ચરિત્રની બુક મલી ગયેલ
માટે દરખાસ્ત મૂકી હતી. તેને સભાની ટ્રેઝરર શેઠ છે. પુસ્તક ઘણું જ સુંદર રીતે બનેલ હાઈ
અમૃતલાલ છગનલાલભાઈએ ટેકે આપેલ. ત્યાર ધર્મપ્રેમી આત્માઓ સારે લાભ લેશે.
બાદ સભાના મુખ્ય સેક્રેટરી શ્રીયુત વલભજે તકલીફથી આ પુસ્તક તૈયાર કરવામાં દાસભાઇ ત્રિભોવનદાસ ગાંધીએ જણાવ્યું કે-સભા આવેલ છે તે માટે હું આભારી છું. કામકાજ તરફથી ઘણુ મેળાવડા થાય છે પણ આજના મેળાલખશે.
વડામાં હેનની હાજરી હાઈ એ વિશિષ્ટતા છે. લી. શુભેચ્છક
પ્રમુખશ્રી રમણીકલાલભાઈ લક્ષ્મીપતિ, કુ. ધૈર્યબાળા જીવતલાલનાં પ્રણામ કેળવણીપ્રેમી અને આ સભા સાહિત્યરસિક છે આ નેટ-ઉપરોકત પ્રમાણે આ ગ્રંથમાં આર્થિક સહાય રીતે ત્રિવેણી સંગમનો આજે સુયોગ થયો છે. આપનાર રાવબહાદુર શેઠ સાહેબ જીવતલાલભાઈ આજના મેળાવડાના પ્રમુખ શ્રી શેઠ સાહેબ પ્રતાપશી ઉપર પ્રમાણે તેને જે સુંદર સત્કાર રમણિકલાલભાઈને રવયં ઓળખાવ્યા સિવાય હું કરી અભિપ્રાય આપ્યો છે, તે માટે આ સભા પિતાને રહી શકતો નથી. તેમના પૂજ્ય પિતાશ્રી ભોગીઆનંદ વ્યકત કરે છે અને આ સભા પ્રમાણિક લાલભાઈ નિવૃત થયા બાદ માત્ર બે ત્રણ વર્ષમાં પણે જ્ઞાનભકિત માટે સહાય-ભેટ આપનાર ધર્મપ્રેમી તો રમણિકલાલભાઈ એક ખરેખરા ઉદ્યોગપતિ થયા બંધુઓને સંતોષ આપવા તેમજ સભાના દરેક છે. બે મીનું કાર્ય શેઠ સાહેબ ભોગીલાલભાઈ કરતાં સેવાના કાર્યોમાં તે રીતે જ પ્રમાણિકપણે ફરજ અદા ઘણાં થોડા વર્ષમાં સંભાળી લઈ, ઉદ્યોગપતિ તરીકે કરવા માગે છે.
પ્રશંસાપાત્ર બની નામના મેળવી છે. તેઓની આકૃતિ સેક્રેટરીઓ
તેઓના ગુણોને બતાવે છે. “શ્રાહગુણવિવરણ” ગ્રંથ શ્રી જેન આત્માનંદ સભા ભાવનગર, જેમાં જૈન શ્રાવકોના ગુણના વર્ણનમાં રાતિ
ળાનું પતિ એવું એક સૂત્ર છે. આકૃતિ ગુણને વર્તમાન સમાચાર બતાવે છે તે સત્ય છે. તે રીતે શેઠ રમણિકલાલ
ભાઈમાં સૌમ્યતા, સિજન્યતા, સૌંદર્યતા અને ઉદારતા સત્કાર-સમારંભ.
એ ગુણનું સરખું મિલન છે. માયાળુ સ્વભાવ, સર કુમારી હૈયબાળા છગનલાલ એમ. એ. માં હતા અને શાંતતા વાણીમાં છે. અને કદાચ શેઠ અર્થશાસ્ત્રના વિષયમાં ઊંચ નંબરે પાસ થતાં સાહેબ ભોગીલાલભાઈ કરતાં પણ વધી જાય ! વળી તેમને અભિનંદન આપવાનો એક મેળાવડે આ સભા તેઓ કુળદીપક છે તે આપ સર્વે આ બધું જોઈ તરફથી પ્ર. શ્રા. શુ. ૩ રવિવારે બપોરના શ્રી ભોગી શકે છે. લાલ લેકચર હાલમાં માસ્તર મીલના જનરલ મેને- હવે આપ સર્વેને સભાના ઉદેશે શું છે તે જરશ્રીયુત રમણિકલાલ ભેગીલાલભાઈના પ્રમુખ- સંક્ષિપ્તમાં કહીશ. આ સભાના ત્રણ ઉદ્દેશ દેવગુરુસ્થાને થયેલ જે વખતે પ્રો. ભરૂચા સાહેબ, ધારા- ભક્તિ, સાહિત્યપ્રકાશન પ્રચાર અને ઉદારતાપૂર્વક સભાના સે. છબીલદાસભાઇ, શ્રીયુત રણછોડભાઈ ગાંધી ભેટ, સાહિત્ય સેવક, ધર્મવીર, દાનવીર, કે ઉચ્ચ

Page #28

માનવ દેહ ઉત્તમ કેમ?
૨૫
કેળવણી પ્રાપ્ત કરેલ બહેન કે બંધુઓ વગેરેને ગ્રાનું પ્રકાશન કર્યું હતું. છેવટે ઘેર્યબાળા ચોગ્ય સત્કાર કરવો એ છે. આવા સત્કાર સમારંભ હેનને જૈન સમાજની બહેને તેમની જેમ ઉચ તે ઉદેશ પ્રમાણે આ સભા તરફથી થયાજ કરે છે. કેળવણી પ્રાપ્ત કરે, સંસ્કારી બને તે રીતે સમાજ
કુ ઘેર્યબાળા જ્યારે મેટ્રિક તેમજ બી. એ. માં સેવા કરવાની જે તક આપને સાંપડી છે તે સેવા કરી પાસ થયા ત્યારે સભાની ઈચ્છા મેળાવડે કરી ફરજ અદા કરે તેમ જણાવી પછી પૈર્યબાળા બહેનનું અભિનંદન આપવાની હતી પરંતુ તે સમયે તેમણે દીર્ધાયુ ઈચ્છી પોતાનું વકતવ્ય પૂર્ણ કર્યું હતું. ના પાડેલ જેથી લિખિત મોકલેલ. આજે ઘણું જ બાદ શ્રીયુત ભીમજીભાઈ સુશીલે જણાવ્યું કેઆમઠ બાદ મેળાવડો કરી શકયા છીએ. હૈયબાળા સ્ત્રી કેળવણીને સાચે ખ્યાલ તમને અત્યારે નહીં પહેલેથી જ તેજસ્વી વિદ્યાર્થીની છે. હવે તેઓ પી. આવે. ગુજરાતમાં સૌ પ્રથમ સ્ત્રીકેળવણીને પ્રચાર એચ. ડીની ડીગ્રી પ્રાપ્ત કરવા ભાગ્યશાળી બને થયો ત્યારે સ્વ. કાબરાજી સ્ત્રીબોધ નામનું માસિક અને પોતે મેળવેલી કેળવણીને સમાજની બહેને બહાર પડતા, અને તેના પર મુદ્રાલેખ રાખતા– તેમજ બાળાઓને શિક્ષિત કરવા અંગે ઉપયોગ કરે
કહે નેલિયન દેશને કરવા આબાદાન એમ ભલામણ કરું છું.
સરસ રીતે તે એજ કે, ઘો માતાને જ્ઞાન. જૈન શાસ્ત્રકારોએ સ્ત્રીની સમાનતા સ્વીકારી છે અને સ્ત્રી કેળવણીને જૈન ઇતિહાસ સાહિત્યમાં પણ તે વખતે રાષ્ટ્રિય જીવન જેવું જ કાંઈ નહોતું મુખ્ય સ્થાન આપેલ છે. કારણ કે શાસ્ત્રોમાં પ્ર. તા રાજકીય જીવને, તે હાય જ શાનું ? પરિષદ પની જેમ સ્ત્રીઓ પણ મોક્ષ પામી શકે છે, આજે ભરાતી અને બહુ બહુ તે સરકારી ખાતામાં અમને દેશમાં સ્ત્રીની સમાનતા અને કેળવણીની જરૂરિયાતને પણ નોકરી આપે તેવી બેહુદી માગણીઓ થતી.
જ્યારે નાદ સંભળાય છે ત્યાં અમારી ચેન સમાજમાં તેવા સમયમાં સ્ત્રી કેણવણીને પ્રચાર થશે અને તેના કેટલીક સંસ્થાઓ સ્ત્રીઓ ને તેમાં પ્રવેશવાની પણ ના સામે વિરોધનો વંટોળ ઊઠયા. વિરોધ ઊડતાં તેટલું પાડે છે આ સભાએ સ્ત્રી સમાનતાનું ધોરણ સ્વીકારી જ માત્ર નહિ પણ હાંસી પણ કરવામાં આવતી. આ સભામાં બહેનોને સભ્ય તરીકે દાખલ કરેલ છે. આજે આટલાં વર્ષો યુગ પલટાય છે અને આપણે એમ. એ. બી. એ. થયેલ બહેન સભ્ય છે. અને સ્ત્રી કેળવણીના સન્માન કરવા જેવી સ્થિતિએ આવી માનવંતા પ્રમુખશ્રીના પૂજ્ય માતુશ્રી અને ધમ. પહોંચ્યાં છીએ પત્ની પણ સભ્ય છે વગેરેથી જ અમારી સમાજની કુ. ધૈર્યબાળા બહેને પણ આપણા સમાજમાં કોઈ બહેન ઉચ્ચ કેળવણી પ્રાપ્ત કરે, ઉત્તીર્ણ થાય ઉચ્ચ શિક્ષણની પહેલ કરી છે. તેમને સફળતા મળે તેને પણ સત્કાર ગ્ય રીતે કરે તે ઉદ્દેશને તેમ ઇચ્છું છું. અનુસરી આજનો સત્કાર સમારંભ યોજ્યો છે. કેળવણી લેવી એ જરૂરીયાતની વસ્તુ છે. કેળ
વૈર્યબાળા એમ. એ થયેલા છે એટલે સાહિત્ય વણીને અંત નથી. તમે એમ ધારતા હશે કે ઘેર્ય. વિષય પણ સમજી શકે તેથી સંક્ષિપ્તમાં સાહિત્ય પ્રકાશન બાળા બહેન આટલી કેળવણી લીધી એટલે તેમના સંબંધી કહેવું તે અસ્થાને નથી. આ સભા તરફથી માટે અભ્યાસ કરવાને નહિં રહેતો હેય. કેળવહાલમાં ઉચ્ચ કોટીના સાહિત્યના ગ્રંથ શ્રી વસુદેવ ણીનો અંતજ નથી. મારી મતલબ એ છે કે કેળહિંડી, સંઘપતિ ચરિત્ર વગેરે જેને ઐતિહાસિક વણીને મર્યાદા નથી. હવે બહેન ઘેર્યબાળા પોતાના સાહિત્યના તેમજ બીજ આ સભાએ પ્રાકૃત-સંસ્કૃત વિષયમાં સંપૂર્ણ સફળતા પ્રાપ્ત કરે તેવા મારા મૂળ અને અનુવાદના વિવિધ સાહિત્યના સુમારે બોંબ આશીર્વાદ છે.

Page #29

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
બાદ શ્રી ચુનીલાલભાઇ શ્રી મહિલા વિદ્યાલયના થાય છે. અહીં ભેદ નથી રાખે. મને ખાસ વિચાર હેડ માસ્તર તથા શ્રીમતી ગૌરીબહેને પ્રાસંગિક આવે છે કે આપણે સંસ્થાના સભ્યો ભાઈઓ અને પ્રવચન કર્યા બાદ કુમારી શ્રીમતી ભૈર્યબાળાએ બહેનોની એક સભા બેલાવીને વિચાર તે કરીએ પિતાના સન્માન સમારંભનાં ઉત્તર આપતાં જણાવ્યું કે કે જેને સમાજની બહેને અભ્યાસમાં આગળ નથી આજે તમે સાએ મારૂં જે સન્માન કર્યું છે તે અત્યારે વધતી તેની પાછળ શું કારણે છે? પણ હું ઈચ્છું તે વધારે પડતું છે. ભવિષ્યમાં જે સેવાકાર્યની મારી કે વહેલી તકે એ વિચાર માટે સભા બેલાવીએ પાસેથી અપેક્ષા રાખવામાં આવી છે તે યોગ્યતા અને અને તે વખતે જો સંસ્થાને મારો ખપ હોય તે શકિત માટે આગળથી જ પ્રશંસા કરીને એવો કર્તવ્ય- હું આવીને જરૂર મારા વિચારો રજૂ કરીશ, ભાર મારી ઉપર મૂકવામાં આવ્યો છે કે જેથી હવે મોટા ભાગની જોન હેને ડું તે ભણે છે હું ઈચ્છું તે પણ એ કામમાંથી છૂટી ન શકું.
કારણ કે એટલું ભણતર એ નવી ફેશનનું ઘરેણું સૌની સતત લાગણી, કદર અને અભિનંદન માટે
મનાયું છે જે ન હોય તે દીકરીઓની શોભામાં આભાર માનું છું.
- ડી ઊણપ રહે. જૈન વેપારી પ્રજા છે, પૈસાદાર આજે આનંદને દિવસ મનાવ એ મને યોગ્ય
છે, ઘરેણાથી દીકરીઓને શણગારવામાં આવે છે નથી લાગતું. જેને સમાજને માટે આનંદનો દિવસ
અને આટલી કેળવણી આપે છે તે પણ એ જ દષ્ટિત્યારે હશે જ્યારે ઘણી બધી બહેને પિતાને અનુ- એ આપતા હોય છે. કૂળ એવા વિવિધ દેશમાં વિકાસ કરીને સિદ્ધિઓ
વધુમાં વધુ મેટ્રિક આગળ તે હદ આવી જાય પ્રાપ્ત કરતી હશે, કે તેમને માટે આવા સમારંભે
છે. પછી તરત એ બહેન પરણતી હોય છે એવું કરતાં થાકી જવાય. આજે આ પ્રકારનું સન્માન
નથી તો પછી કેમ અટકી જાય છે એ વિચારવાની કરવું પડે છે એ તે જેને સમાજમાં હજી શરૂઆત
જરૂર છે. જ થાય છે તેનું ભાન કરાવે છે.
તે નથી માનતી પણ જે સમાજને લાગતું વળી એ માટે પણ જૈન સમાજ તરીકે ગૌરવ
હોય કે આ કેળવણી નીતિ રહિત અને સંસ્કાર લઈ શકાય એવું સક્રિય કંઇજ પગલું જૈન સમાજે
રહિત કરે છે, અથવા સ્ત્રી જાતિને યોગ્ય અભ્યાસઆજ સુધી લીધું નથી. એકાદ બે બહેને આગળ
ક્રમ નથી અને નકામી વસ્તુઓ છે, તે જેનેની વધી છે તે તે આ યુગના રાષ્ટ્રીય અને સામાજિક
નવા અભ્યાસક્રમવાળી એક જૈન સ્ત્રી યુનિવર્સિટી બળાનું પરિણામ છે. હું તે દૂર રહી છું પણ જે કેમ ન હોય! ખોટી દલીલે કરવાનું બંધ કરવું જૈન વિદ્યાર્થીનીઓ શહેરમાં વસે છે તેમને ઘણી જઇએ. શ્રી કને જયારે ખામી લાગી ત્યારે તેણે ટીકાઓ સહન કરવી પડે છે. આ બધું બતાવે છે તેના સામાજિક આદર્શ પ્રમાણે સ્ત્રી શિક્ષણ માટે કે ગેરવ લેવાને દિવસ હજી દૂર છે.
નવી વિદ્યાપીઠ કરી, તે જેનેને એવું પણ નથી પણ આ તે એક જૈન સંસ્થા છે. શ્રી આત્મા- સૂઝતું. વિદ્યા અને જ્ઞાન માટે જે સાચે જ પ્રીતિ રામજી મહારાજ જેવા સુધારક, કેળવણપ્રિય મહા- હોય, એક દષ્ટિ અને યોજના હેયે તે જૈન સંસ્થાને પુરુષના નામ સાથે સંકળાયેલી આ સંસ્થા છે તેથી પૈસાની ખોટ નહિ જ પડે. જેનેએ મુન્શીજીની તેની પાસે હું કંઈક સક્રિય કાર્ય આ દિશામાં થાય સંસ્થાઓ માટે પૈસા આપ્યા છે તે આપણને ન મળે ? એવી આશા રાખું છું.
શ્રી આત્મારામજી મહારાજે પંજાબ અને મારઆ સંસ્થામાં બહેનો પણ લાઈફ મેમ્બર ને વાડમાં જ્યાં ગામડાઓમાં ગુરૂભકિત ન હતી, જ્યાં આજીવન સભાસદ છે એ જાણીને મને ઘણે આનંદ દેવમંદિરની સગવડ ન હતી ત્યાં ખૂબ પરિશ્રમ

Page #30

માનવ દેહ ઉત્તમ કેમ ?
લઈને એકલે હાથે પંજાબ અને મારવાડમાં દેવગરની ભકિત માટે સગવડ ઊભી કરી. કાઠિયાવાડમાં દેવમંદિરો પુરતાં છે. હવે તે સરસ્વતી મંદિરે કરીએ.
મહાવીરસ્વામીએ તે ક્રાંતિકારી ધર્મ પ્રવર્તાવ્યો છે, આત્મારામજી મહારાજ એવાજ ક્રાંતિકારી અનુયાયી હતા. આપણે તેમની એ દષ્ટિને અનુસરવાનું છે.
અન્ય ધમઓ પાસે પશ્ચિમની રીતે દલીલે કરીને સ્ત્રીની સ્થિતિ વિષે કે કેળવણી વિષે સમજાવિવું પડે. જૈન ધર્મમાં તો ઠેર ઠેર રસ્ત્રી પુરૂષને સમાન શકિતવાળા ગણાવ્યા છે. કશે ભેદ કે પ્રતિબંધ નથી. કેવળજ્ઞાન અને મોક્ષ પણ પ્રાપ્ત સ્ત્રીઓને થઈ શકે છે. આપણે એક તીર્થંકર તો સ્ત્રી છે. અહીંયા જૈન પ્રાકૃત અને સંસ્કૃત ગ્રંથોના જાણકાર અભ્યાસીઓ છે તેમને આ સમજવામાં વિલંબ ન થવો જોઈએ..
જૈન દષ્ટિની આ વિશિષ્ટતાને લીધે જેમાં નવી પેઢી અને જૂની પેઢી વચ્ચે આ બાબતમાં એકરાગતા શક્ય છે, જેને સંસ્થા આ કાર્ય માટે
બાદ સભાપતિ શ્રી રમણિકલાલભાઈ ભેગીસૌથી વધારે યોગ્ય છે.
લાલ શેઠે કહ્યું કે આજની સભાનું પ્રમુખસ્થાન આ સંસ્થા સંકુચિત જ્ઞાતિસંસ્થા નથી. વિશા કઈ ઐઢ વિદ્વાનને અપાયું હોત તો વધુ ઉચિત શ્રીમાળી જ્ઞાતિમાંથી જ અથવા છે. મૂર્તિપૂજક જૈન ગણત. મારી આટલી નાની વયમાં સભાપતિ તરીજ એના સભ્ય હોય એવું નથી ગમે તે જ્ઞાતિનો કેની જવાબદારી નાંખી તે માટે હું આપને આણી માણસ હોય અને જેનના ગમે તે ફિરકાનો હાથ છું. આવી યુવાન, વિદ્વાન સન્નારીનું સન્માન થાય તે પણ એક જૈન દષ્ટિના અનુયાયી તરીકે અહિં તેવા પ્રસંગે હું આ સ્થાને હોવાથી મારા અહેસે જોડાય છે એ દષ્ટિ બહુજ ઉદાર અને સુધા
ભાગ્ય માનું છું. રક છે. પછી ભલે તે અત્યારે ભૂલાઈ ગઈ હોય.
- કુ. ધૈર્યબાળા મેટ્રિકની પરીક્ષામાં ભાવનગર એ દષ્ટિને ધ્યાનમાં રાખીને જ મેં આજે સમાન
સેન્ટરમાં સૌથી પ્રથમ આવતા જસવંતસિંહજી
કોલરશીપ તેમને મળી હતી તેમજ તેમની કોલેસ્વીકાર્યું છે અને આ સંસ્થામાં મારી સેવા આપ
જની કારકીર્દિમાં F. Y. Arts થી B. A. વાની તૈયારી બતાવી છે.
સુધીમાં હંમેશાં પ્રથમ વર્ગમાં જ ઉત્તીર્ણ થયા છે. એવી સંસ્થા પાસે હું આશા રાખું છું કે એ બાદ તેઓ કોલેજમાં ફેલ તરીકે નીમાયા હતા. સ્ત્રી-કેળવણીનું સન્માન કરવાની ભૂમિકાથી આગળ M. A. ની છેલ્લી પરીક્ષામાં અર્થ શાસ્ત્ર જેવા ગહન વધે અને એ સ્ત્રી કેળવણીને અપનાવે. એ માત્ર અને અટપટો વિષય લઈને પિતાના ગ્રુપમાં તેઓ સમાજ સુધારકનું કાર્ય જ નહિ પણ જૈન દષ્ટિની બીજા વર્ગમાં પહેલા આવ્યા છે. એ વધારે ગૌરવની વિશાળતા વ્યકત કરવાનું કાર્ય છે એટલું બોલી વાત છે. ભાવનગર શામળદાસ કોલેજના ૬૦ વર્ષના આભાર માન્ય હતો.
ઈતિહાસમાં ભાવનગરના વતની અને કોલેજના

Page #31

૨૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
વિદ્યાર્થીની કુ. ધેયબાળા અર્થશાસ્ત્રના અધ્યાપક કેળવણું પ્રત્યે અને ખાસ કરીને સ્ત્રી કેળવણી પ્રત્યે તરીકે નીમાયા છે તે બદલ ધન્યવાદ આપું છું અને થોડેઘણે, છુપ છુપ, અણગમો હોય છે, કારણ આ માટે આપણે સૈએ મગરૂર થવા જેવું છે. કે તેમાંના કેટલાકનું સકારણ એમ માનવું થાય છે - કુ. ધંય બાલા મને સીધે પરિચય નથી, પરંતુ કે, આજનું સહશિક્ષણ અને પાશ્ચાત્ય પદ્ધતિ ઉપર મારા મિત્ર, તથા અન્ય કેટલાક વડિલે, જે એમના અપાતી કેલવણી, માણસને જાણે અજાણે, સ્વઅભ્યાસમાં તથા ભવિષ્યમાં રસ લઈ રહ્યા છે તેમની દતા અને ઉકંખલતા તરફ ઘસડી જાય છે. અને વાતો પરથી મારા જાણવામાં આવ્યું છે કે, એમનું આવા વાતાવરણ માં ભણેલી સ્ત્રી, પિતાના ત્રીસહજ વિદ્યાર્થી જીવન, ઘણું સાદું, સરલ અને એકધારું ફરજેથી ઉમુખ થઈ, પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિનું અંધ વહ્યું છે. એમની અભ્યાસ માટેની ધગશ, ખરેખર અનુકરણ કરી, પોતાના જીવનનું મૂલ્યાંકન, આપણા પ્રશંસામાત્ર છે. આજની ઊંચી કેળવણીની તથા સમાજને અને સંસ્કૃતિને અનુકુલ ન થાય તેવું કરે સહશિક્ષણની પ્રથાની એક પણ ક્ષતિ, તેમને અડી છે. હૈયબાળા બહેનનો દાખલો, બહેનને ઉચ્ચ કેળશકી નથી. કોલેજની તથા ઇતર પ્રવૃત્તિઓમાં એ વણી લેવાનું પ્રોત્સાહન આપશે, એમ હું આશા પિતાના ચારિત્રબળથી, અનેખી ભાત પાડતાં આવ્યાં રાખું છું. ખામી હોય તે તે કેળવણીની નથી, છે. એમની નમ્રતા તથા સૈજન્ય, એમને ટૂંક પરિ- પરંતુ વ્યકિતની સાચી કેળવણી તરફની ઉદાસીનચયમાં આવનાર કોઈપણ વ્યકિતને, માન ઉપજાગ્યો તામાં છે. હૈયબાળા બહેને પોતાની કેળવણી ખરેવિના રહે તેમ નથી. એમનો વિવેક, સંસ્કારિતા ખર પચાવી છે. અને જે વિદ્યા પતે સંપાદન કરી અને સુશીલતા કેઇનું સહેજે પણ ધ્યાન ખેંચે છે તે હવે પછીના અધ્યાપક તરીકેની જીવનમાં તેવા છે. દરેકનો સાથ સરખેજ હોય તો પ્રાણ દીપાવશે એમ હું આશા રાખું છું. આપી શકે તેવા પણ તેજ બની શકે તેમ છે "
નજીકના સ્વતંત્ર ભારતને આવી એક નહિ, પણ તે બધું જ સંગઠ્ઠનબળ–ઐક્યતા, પરસ્પરનાં
છે પરંતુ અનેક વિદ્વાન સ્ત્રીઓની જરૂર રહેશે. આપણે સુંદર વાતાવરણમાં હર્ષ અને ઊંડેઊંડે ધાર્મિક પ્રવૃત્તિઓ પ્રાણભૂત બની જાય છે તે કાર્ય તદન દેશની આર્થિક પુનરચનામાં આવી અર્થશાસ્ત્રવિશાસહેલાઇથી બની શકે તેમ છે.
૨૬ બહેન, જરૂર પિતાને સક્રિય અને કીંમતી કાળો' લખવા બેસીએ તે પાનાં ભરાવા જ માંડે પણ આપી શકે. સમાજ અને જ્ઞાતિઓની સંકુચિત તેથી સુજ્ઞ વાચકવર્ગને કંટાળો નહિ આપતાં ભવિ- પ્રણાલિકાઓમાંથી બહાર આવીને, બહેને એ જીવ
ના વિચાર ઉપર રાખી દિશાસૂચન કરવું જ નના દરેક ક્ષેત્રમાં, પિતાને ફાળો આપવાનો છે. દેશનું વ્યાજબી ગણું છું તે આ સંબંધમાં લખવા, બેલવા ભાવી ખરી રીતે જુઓ તો સ્ત્રીઓના હાથમાં છે, અને કે કાર્યદિશા તરફ પહોંચી વળવા માટે સુંદર વિચા- તેઓ ધારે તેવું ઉજવેલ એને ઘડી શકે તેમ છે. રક અને પ્રેરક મારા ઓ પૂ. આચાર્યપંગ ! એ અંતમાં કે. વૈયબાલાને ફરીથી મારા હાર્દિક પદવીધો ! એ પૂ. મુનિવરો ! અગ્રગણ્ય નેતાઓ! અભિનંદન આપું છું અને તેમની ભવિષ્યની કારવડિલો ! અને લેખક બંધુઓ ! ઐક્યતા સાધી પર- કીર્દી વધારે અને વધારે યશસ્વી અને ઉજવેલ નીવડે સ્પરનાં અંતરને દૂર ફગાવી, સાચી કdદશાને એમ ઈચ્છું છું. લક્ષ્યમાં લઈ, જુદી જુદી જાતની ઉજાગર૨દશા- બાદ સભાના પ્રમુખશ્રી ગુલાબચંદભાઈ આણંદમાંથી સચેત થાઓ એટલે જાગે અને મને પણ છએ આમંત્રિત ભાઈઓ અને બહેનોને આભાર તે જ રાહે દોરો.
માન્યા બાદ ફૂલહાર અર્પણ થયા પછી દુગ્ધ-પાનને ચારિત્ર શીલ અને સંયમ એ શિક્ષિત સ્ત્રી ઈન્સાફ આપી મેળાવડ વિસર્જન કરવામાં સમાજના મૂળભૂત અંગો છે, તેથી સ્ત્રીની વિદ્યા આવ્યો હતો. વધારે શોભે છે. આપણામાંના કેટલાકને વધારે પડતી

Page #32

બીજા વગમાંથી પ્રથમ વગ થયેલા માનવંતા લાઇફ મેમ્બરો. શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશના વૈશાક-જયેક માંસનો અંકમાં જણાવ્યા પ્રમાણે અમારી નમ્ર સુચનાને માન આપી હાલમાં અપાતાં શ્રી સંધપતિ ચરિત્ર, તથા મહાવીર યુગની મહાદેવી એ ( રૂા. ૧૦)ના ) એ ગ્રંથા રૂા. પ૦) ના વધારાના આપી પ્રથમ રગના લાઈક મેમરે ઘણુ બધુઓ ( આત્મિક અને આર્થિક દૃષ્ટિનો લાભ વિચારી ઉત્સાહપૂર્વક થયા છે તેમને ભેટ અપાયેલી છે. તેના મુબારક નામ Se ગયા અંકમાં આપેલા છે. તે એક છપાયા પછી અન્ય ઘણા ધર્મપ્રેમી બંધુએ તે પ્રમાણે નવા પ્રથમ વર્ગના સભાસદો થયા છે તેનાં મુબારક નામ નીચે પ્રમાણે છે..
*
બીજા વર્ગમાંથી પ્રથમ વર્ગના થયેલા માનવંતા સભાસદો. ૧ શેઠ માણેકલાલ જેઠાલાલ ૨૫ પન્યાસશ્રી નયવિજયજી મહા- ૪૮ '' હિરાચંદ હરગોવન ૨ શાહ છોટાલાલ નાથાલાલ રાજ, હા: મણિયાર વૃજલાલ ૪૯ ” મણીલાલ મુલજી ૩ ?મંગળદાસ લલુભાઈ અમૃતલાલ
૫૦ ” બલવંતરાય ભાઈચંદ ૪ શ્રીદશપુરા આત્મારામજી જૈન ૨૬ શ્રી સાણંદ સાગરગચ્છ જ્ઞાન વારા પરમાણુ'દદાસ નરોપુસ્તકાલય ભંડાર
તમદાલ ૫ ડગલી રતીલાલ હરગોવિંદદાસ ૨૭ ઘડીયાલી ચીમનલાલ નરશી પર ભાવસાર હરિચંદ ત્રીભુવનદાસ | M. A. L. L. B.
દાસ
૫૩ શેઠ મનમોહનદાસ ગુલાબચંદ ) ૬ શ્રી વેરાવળ જ્ઞાનવધ ક સભા
૨૮ શાહ ફૂલચંદ શામજીભાઈ ૫૪ ” શાંતિલાલ ગુલાબચંદ ૭ શ્રી ઝીંઝુવાડા ઉમેદ-ખાનિત
૨૯ ” ફૂલચંદ ખુશાલચંદ ૫૫ સાત મેહનલાલ જગજીવન જૈન જ્ઞાનમંદિર,
૩૦ મહેતા પ્રતાપરાય અનોપચંદ ૫૬ શેઠ ગુલાબચંદ દેવચંદ ૮ મહેતા બાબુલાલ ભગવાનજી
૩૧ શાહ ગુલાબચંદ ગફલભાઈ | પ૭ ” હહિલાલ દેવચંદ ૯ શાહ માણેકચંદ પોપટલાલ
૩૨ દેસી રાયચંદ કરમચંદ ૫૮ ” જમનાદાસ દેવચંદ ૧૦ ” લક્ષ્મીચંદ ધરમચંદ
૩૭ શાહ ત્રીક મલાલ મગનલાલ ૧૯ શાહ ફત્તેચંદ ઝવેરભાઈ ૧૧ રહેતા કાન્તિલાલ રતનચંદ
૩૪ શેઠ ચુનીલાલ ગરબડદાસ | ” હિંમતલાલ ફત્તેચંદ ૧૨ શાહ વાડીલાલ શીવલાલ ૩૫ કોઠારી ભીખાભાઈ ભુદરદાસ ૬૧ ” ત્રિભુવનદાસ મેઘજીભાછે. ૧૩ મહેતા નાગરદાસ પ્રાગજીભાઈ
૩૬ શેઠ લલ્લુભાઈ કરમચંદ દલાલ ૬૨ ” વિઠ્ઠલદાસ મૂલચંદ B.A. ૧૪ શેઠ ચત્રભજ ભગવાનદાસ ૩૭ * ફલચંદ ગુલાબચંદ ૬૩ ?” ભાસ્કરરાય વિઠ્ઠલદાસ ૧૫ દેશાઈ નરોત્તમદાસ ખીમચ દે ૩૮ શાહ શશીકાન્ત ત્રિભુવનદાસ I L. L. B. ૧૬ શ્રી સાવરકુંડલા વિજયદાન- ૩૯ શાહ નગીનદાસ હરજીવનદાસ - ૬૪ વકીલ ન્યાલચંદ લક્ષ્મીચંદ
સૂરી જ્ઞાનમંદિર, હી: દેસી ૪૦ ” રમગુલાલ જમનાદાસ | B. A. L. L. B.. જયંતિલાલ બેચરદાસ
૪૧ એન. બી. ભાવસાર ૬૫ શાહ કાતીલાલ લવજીભાઈ ૧૭ શ્રી કાન્તિલાલ સુરચંદ મહેતા ૪૨ પ્રોફેસર સાહેબ ખીમચંદુભાઈ
ટેપીવાલા ૧૮ શેઠ નાનાલાલ દીપચંદ
ચાંપસી શાહ M. A.. ૬૬ વકીલ ચત્રભુજ જયચંદભાઈ ૧૯ શાહ હરીલાલ તારાચંદા
શાહ મણિલાલ નારણુજી
I L. L. B. ૨૦ ઝવેરી ધીરજલાલ હિરાચંદ ૪૪ ?? ભુપતરાય નાથાલાલ
૬૭ દલાલ છગનલાલ ગોકળદાસ ૨૧ શાહ જીવણલાલ ચુનીલાલ ૪૫ ?? ગુલાબચંદ લલુભાઈ
૬૮ ડોકટર જસવંતરાય મૂલચંદ ૨૨ સંધવી નગીનદાસ કરમચંદ
વિનયચંદ ગુલાબચંદ
- શાહ, M. B. B, S. ૨૩ ” કેશવલાલ નાગજીભાઈ
B, A.
૬૯ શાહ કાન્તીલાલ મૂળચંદ ૨૪ દાસી અમૃતલાલ કાળીદાસ ૪૭ ?” હિંમતલાલ વલભદાસ બાકીના નામે હવે પછી

Page #33
Reg. No. B 481 - સુખશાતામાં બિહા-માજમાન છે. તે ગુજરાનવાલા પબમાં આચાર્ય મહારાજશ્રી વિજયવૃલભસુરીશ્વર, પરિવાર, બિરાજમાન છે. આ શહેરમાં હુલ્લડ, તોફાન, એમ્ પડે છે. આપણા મદિર, ઉપાશ્રય, વગેરે પણ ભયમાં હતા છતાં અધિષ્ઠાયક દેવની કૃપાથી સર્વ મુનિરાજ મંદિર વગેરે સહીસલામત છે. ગુરૂ મંદિર ઉપર એમ્બ પડેલ જેથી આરી બારણાના નાશ થયા છતાં લકરની મદદ વડે બચી ગયેલ છે. આચાર્ય મહારાજ સપરિવાર સુખશાતામાં બિરાજમાન છે. ઠેઠ ગુજરાનવાળા પંજાબ, 2, બહારગામના બીજા વર્ગના લાઇફ મેમ્બરાને રૂા. 6-140 નું” વી. પી. કરી ભેટના પુસ્તકે એ મેકલાઈ ગયેલ છે. જેમને ન મળ્યા હોય તેમણે પત્ર દ્વારા અમાને જણ વિવું. ભેટ અને વેચાણમાં આ બે ર મેટી સંખ્યામાં જતા હોવાથી, 2 થિ જે મિલિક માં નહિં રહે તે સભા શી રીતે ભેટ મોકલી શકશે; જેથી વિચારી બીજા શ્રાવણ વદી 70 સુધીમાં બીજા વર્ગના સભાસદ બધુઓએ ગમે તે નિર્ણય કરી ગ્રંથા મંગાવી લેવા નમ્ર સૂચના છે. 3. ભાવનગર સ્થાનિક સભ્યને નમ્ર સુચના. બીજા વર્ગના લાઈફ મેમ્બર બંધુઓએ આ સૂચના વાંચી કાં તો પ્રથમ વર્ગ લાઈફ મેમ્બર થઈ લાભ લેવા, અથવા તો તે બંને ગ્રંથા (ધારા પ્રમાણે રૂા. 6-0-0 ) આપી સક્ષાએથી ભેટના લઈ જવા નમ્ર સુચના છે. ગમે તે નિર્ણય બીજા શ્રાવણ વદી 3 0 સુધીમાં કરી લેવા સુચના છે. ઉપરની સવ" હકીકત પણ વાંચી જવા તસદી લઈ નિર્ણય કરી લેશે, પછી સિલિકે ન રહે તે ભેટના તે ગથિી ભેટ આપવાનું બનવું અશકય છે. 1. આ સભાના વાર્ષિક સભાસઢાને નમ્ર સુચના. | વધતી જતી મોંધવારીને લઇને, સંભાના વહીવટી ખર્ચ” બધી બાબતોમાં વધેલો હોવાથી કેટલાક અસાધારણ સાગા વચ્ચે વાર્ષિક સભ્યની વાર્ષિક ફી, રૂા. 3-0-0 ને બદલે રૂા. 5) કરવામાં આવી છે. દર વર્ષના કારતક સુદ 1 થી નવું વર્ષ શરૂ થાય છે. ગમે તે માસમાં લવાજમ ભરનારને તેજ વર્ષ નું યુ” ગુણવામાં આવશે. તેજ રીતે— 2. શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશના ગ્રાહકોને નમ્ર સુચના. આઠ વર્ષથી સખ્ત મોંધવારી દિન-પ્રતિદિન વધતી જતી હોવાથી આત્માન દ પ્રકાશમાં દર વર્ષે મહેાટી રકમના તૂટી પડેલે હોવાથી ( જેમ તે માટે ફંડ કયુ'' નથી તેમ અત્યાર સુધી લવાજમ વધાયુ" નથી) તેને હવે પછીને માટે પહોંચી વળવા નિરૂપાયે માસિકના રૂા. 1-8-0 લવાજમને બદલે 20 ૦૩ના શ્રાવણુ શુદ 1 વર્ષ 45 પ્રથમ અકથી) રૂા. 3-0-0 ( પેસ્ટેજ સહિત) લવાજમના ક્યો છે. અમારા માનવતા ગ્રાહકે એ વસ્તુ સમજી અમારી નમ્ર સુચનાને માન આપી સહકાર આપશે જ. " 2 શ્રી શાંતિનાથ ચત્રિ - શ્રી અજિતપ્રભસૂરિત. મૂળ. ઉપરથી ગુજરાતી ભાષાંતરે સુંદર–સર–વિવિધ કલરીંગ સચિત્રો સાથે, ઉંચા કાગળા ઉપર, સુદર ગુજરાતી ટાઈપમાં છપાય છે, પાકા બાઈડીંગથી અલ'કૃત કરવામાં આવશે. દેવાધિદેવ શ્રી શાંતિનાથ પ્રભુના બાર ભવેનું અપૂર્વ સ્વરૂપ, અનેક બીજી અંતર્ગત કથાઓ, બાર વ્રત અને બીજી વિષે ઉપરની દેશના, અનુકંપા( જીવદયા )નું અદ્દભૂત, અપૂર્વ, અનુપમ વૃત્તાંત આ ચરિત્રમાં આવેલ છે જે મનન કરવા જેવું છે. ઘણે ભાગે દીવાળી લગભગ પ્રકટ થશે, છપાય છે. રૂા. 101) આપી પ્રથસ વગના શ્રાવણ (1) વદી 30 સુધીમાં નવા થનારા લાઈફ મેમ્બરોને આ ભેટનો લાભ મળશે. મુક ચાહ ગુલાબચંદ વભાઈ : શ્રી બહાદઃ પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ : દાણાપીઠ-ભાવનગર For Private And Personal Use Only