Atmanand Prakash Pustak 038 Ank 03

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

-
- -
-
-
-
-
-
-
[૬૨]
શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ.
કે વેદક સમ્યકૃત્વમાં જે વિશુદ્ધિ છે તેના કરતાં જાણવાથી સહેજે ખ્યાલમાં આવશે. તે ત્રણેયનું અનન્તગુણવિશુદ્ધિની પ્રાપ્તિ એ એક જ રાજ- સ્વરૂપ અનુક્રમે આ પ્રમાણે - માર્ગ તેને માટે ખુલ્લે છે, તેને કોઈ પણ રીતિએ સંક્ષિણ પરિણામ આવવાને સંભવ જ નથી. કારક સમ્યક્ત્વ-“1 18 મળિથે તે કારણ કે વેદક સમકિત પછીના અવાન્તર સમ- 1
तह करेइ सह जम्मि कारगं तं तु।" યમાં અવશ્ય ક્ષાયિક સમકિતની પ્રાપ્તિ આપણે
ભાવાર્થ-જિનેશ્વર ભગવતેએ જે પ્રમાણે જણાવી ગયા છીએ.
ને મોક્ષને માર્ગ જણાવેલ છે તે પ્રમાણે જ જે
અવસ્થા વિશેષમાં વર્તન થાય તેને કારક સમ્યક્ષપશમ એ જ વેદક
કત્વ કહેવાય છે. અર્થાત્ જગબંધુ મહાનુભાવ કેટલાક આચાર્ય ભગવત ક્ષપશમ સમા તીર્થંકર મહારાજાઓએ કાયના જાની કિતને જ વેદક સમકિતના નામથી સંબોધે છે. ત્રિકરણાગે રક્ષા કરવા માટે શ્રી આચારાંગાદિ એટલે કે ભાયિકની પ્રાપ્તિ પહેલાં જે ક્ષે- સૂત્રમાં- શાળા વય મૂના ના સીવા પશમ સમકિતને સમય તેનું જ નામ વેદક એમ સત્તt નાં દંતા” ઈત્યાકારક જે આજ્ઞા નહિં, પરંતુ ક્ષપશમ સમકિતની કઈ પણ ફરમાવેલ છે તે આજ્ઞાનું યથાશક્તિ આરાધન અવસ્થામાં વેદક સમક્તિને વ્યપદેશ થઈ શકે કરવાની અભિલાષાથી સંસારના દુરન્ત મહછે. “સમકિત મોહનીયના પંજનું વેદન” ત્યારે પાશને છેતીને જે ભાગ્યવાન આ મા મેક્ષના જ્યારે વર્તતું હોય ત્યારે ત્યારે વેદક (પશમ અસાધારણ કારણભૂત સર્વવિરતિચારિત્રનો ભાવથી સમક્તિ હોય એમ તે આચાર્ય ભગવંતે અર્થ સ્વીકાર કરે છે તે આત્મા આ કારક સમ્યકત્વનો સમન્વય કરે છે. અપેક્ષાએ તે પણ બરાબર છે. અધિકારી છે, એટલે કે પ્રમત્ત-અપ્રમતાદિ (છઠ્ઠા
સાતમા વિગેરે) ગુણસ્થાનકની હદવાળી આત્માઆ પ્રમાણે સમ્યગદર્શનના પથમિકક્ષાપશમિક ક્ષાયિક, સાસ્વાદન અને વેદક એમ કુમશઃ શકે છે. તેથી નીચેના અર્થાત દેશવિરતિ–અવિરત
એ જ આ સમ્યગ્રદર્શનની યોગ્યતાવાળા હેઈ આ પાંચ ભેદનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું તે ઉપરાંત
તે સમ્યગ દષ્ટિ આદિ ગુણસ્થાનવાળા આત્માઓ કારક, રેચક અને ટપક એવા પણ ત્રણ ભેદા કારકસમતિવંત ગણાતા નથી. મેઘકુમાર, જંબૂ સમ્યગ્રદર્શનને અંગે જણાવવામાં આવ્યા છે. સ્વામી. વજસ્વામી, અલભદ્રસ્વામી વિગેરે અહિં એટલું અવશ્ય ધ્યાનમાં રાખવું કે-ઔપ
સંખ્યાબંધ ભાવચારિત્રવંત આત્માઓ આ શમિક, ક્ષાપશમિક વિગેરે જે ભેદે અગાઉ
કારકસમકિતના દષ્ટાનરૂપે ગણી શકાય છે. બતાવવામાં આવ્યા છે તે દર્શનમોહનીયના ઉપશમ-ક્ષપશમ વિગેરેની અપેક્ષાએ બતા- રોચક સમ્યકત્વ- ઇનામ7 pm વવામાં આવ્યા છે. જ્યારે આ કારકાદિ ત્રણ મિત્તા મુળ " ભાવાર્થ-રોચકસમ્યકત્વ ભેદોમાં દર્શન મેહના ઉપશમ-શોપશમાદિની ચારિત્રાદિ ભવાની રુચિમાત્ર કરનારું (કરાવનારું) મુખ્યતાએ અપેક્ષા નથી, પરંતુ આત્માને જાણવું.' તાત્પર્ય એ છે કે આ રેચક સમકિત તથા પ્રકારના પરિણામવિશેષની અપેક્ષા રહેલી આમભુવનમાં ઉત્પન્ન થવાથી જિનેશ્વરભગવંતોએ છે. જે બાબત તે ત્રણેનું કમશ સ્વરૂપ મેક્ષના અસાધારણ કારણરૂપે જણાવેલા ચારિ.