________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છાત્રાલયે.
[ ૭૪ ]
શારીરિક અને નૈતિક કેળવણી આપી તેમની શક્તિ- જના કેળવાએલ તથા શ્રીમંત વર્ગની આવી એને વિકાસ કરે છે. જે માબાપ જાતે જ અજ્ઞાન સંસ્થાઓ તરફ કૃપાદ્રષ્ટિ હેય તે, અત્યારસુધી હોય તે કેળવણીની બાબતમાં બાળકને ભાગ્યેજ સંસ્થાઓને નિભાવફંડ માટે સમાજ પાસે હરમદદગાર થઈ શકે છે. જ્યારે આવી સંસ્થાઓમાં હંમેશ માંગણી કરવી પડે છે તે વખત રહે વસનારા નિરંતર અભ્યાસના વાતાવરણમાં રહેતા નહિ. ઉપર પ્રમાણે સ્થિતિ હોવા છતાં દિનપ્રતિ હેવાથી તેમના શિક્ષણમાં ઘણી જ સહાય મળે છે. દિન આવી જાતની બે ડિગોની આવશ્યક્તા સ્વીઆવી સંસ્થામાં રહેનારનું ધ્યાન સંસારની અન્ય કારનારાઓની સંખ્યા વધતી જ જાય છે અને પ્રવૃત્તિઓથી દૂર રહે છે અને અનેક વિદ્યાર્થીઓના નવા નવા સ્થળમાં બેકિંગ ખુલ્લી મૂકવા જવાના પરસ્પર સહવાસથી પિતાના જ્ઞાનમાં વધારે કરી સમાચાર સાંભળીએ છીએ. આવી સંસ્થાઓની શકે છે. હશિયાર બાળકે નબળાને શિક્ષણ આવક જે થાય તે તેના બીજરૂપે હોવાથી ફડો આપી આગળ વધારવા મદદ કરે છે. ઊભા કરવામાં આવે છે, પરંતુ આવી રીતે કેળ- વિદ્યાથીઓ સાથે રહી અભ્યાસ કરે અને વણીના પ્રચારાર્થે દાન કરનારા શ્રીમતે ઘણેપિતાનું જીવન આવી સંસ્થાઓમાં પસાર કરે ભાગે કેળવણીથી અજ્ઞાન તેમજ વ્યાપારી દષ્ટિથી તેમાં અનેક જાતના લાભ સમાયેલ છે. તેઓની જોનાર હોવાથી આવી સંસ્થાઓમાં જે પ્રકારની માનસિક શક્તિ મેળવવા માટે શાળાઓમાં કેળવણીની દષ્ટિ આવવી જોઈએ અથવા તો આદર્શ ઘણે જ ટૂંક સમય મળત હેવાથી પરીક્ષા સંસ્થા ગણાવી જોઈએ તેવી ગણતરીઓમાં આવી પસાર કરવા પૂરતેજ અભ્યાસક્રમ ગોઠવવામાં આવે શકતી નથી, અને તેથી જ કરીને પૂષ્કળ દ્રવ્ય છે જ્યારે આવા સ્થાનમાં માનસિક ઉપરાંત સામગ્રી હોવા છતાં, અને બાહ્ય દેખાવ પણ ગમે શારીરિક અને ધાર્મિક અભ્યાસને પણ પ્રબંધ તે કરવામાં આવતા હોવા છતાં, આવી સંસ્થાઓ કરવામાં આવેલ હોવાથી આવી સંસ્થાઓ ખાસ કેળવણીની બાબતમાં પછાત રહી છે અને આવી ઉપયોગી છે. આ ઉપરથી એમ જણાય છે કે સ્થિતિમાંથી કયારે બહાર આવશે તે જ જોવાનું રહે દિનપ્રતિદિન કેળવણી એટલી બધી મોંઘી થતી છે. આવી જાતની બોડિ કે ઠેકાણે જુદા જુદા જાય છે કે સામાન્ય અને મધ્યમ વર્ગને તે શું ગામના સેંકડો વિદ્યાર્થીઓ સાથે રહી શિક્ષણ પરંતુ લક્ષમીને પિતાનું ધ્યેય માનનારા ન લે તેને હેતુ શું હોવો જોઈએ?તે ખાસ વિચારવા શ્રીમંતને પણ પોતાના બાળકોને કેળવણી લાયક પ્રશ્ન છે. આવી સંસ્થાઓ મારફત શિક્ષણ આપવા સારુ આવી સંસ્થાઓની શોધ કરવી લેવાને મુખ્ય ઉદ્દેશ દરેક વિદ્યાર્થીને લગતા પડશે; એટલા જ માટે આવી જાતના છાત્રાલયેની ચારિત્રવિકાસને હોવા જોઈએ. પછી ભલે આ આવશ્યકતાને પ્રશ્ન ઘણો જ મહત્વનું છે. મુખ્ય હેતુની સાથે બીજા નાના મોટા હેતુઓ હોય.
દિલગીરીની વાત તે એટલી જ છે કે આપણા જ કુમળી વયમાં વિદ્યાર્થીનું ચારિત્ર બંધાય તે કેળવાયેલ વર્ગનું આવી સંસ્થાઓની વ્યવસ્થા કુદરતી રીતે ભવિષ્યમાં તેઓને માથે આવતી તરફ જોઈએ તેવું લક્ષ દેરાયું નથી તેથી આજની ગમે તેવી ફરજો હોય તે તે વ્યાજબી રીતે જૂનામાં જૂની ગણાતી બેડિગો અથવા છાત્રાલયો બજાવી શકે તે બનવાજોગ છે. કેળવણી લેવાને હજુ સુધી પગભર થઈ શકયા નથી, જે સમા- પણ મુખ્ય ઉદ્દેશ એ હવે જોઈએ કે પિતાની
For Private And Personal Use Only
