________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
-
-
==== ==== == === === - સુધ–સાહિત્ય છે - BCC
मधुमक्षिका अन्योक्ति એક મધમાખી દોરડા પર બેસીને પોતાના બળાત્કારે લુંટી ગયો. તેથી અમે પૂણે ઊંડે હાથ-પગે ઘસતી હતી તે જોઈ કઈ શાણા પશ્ચાત્તાપ કરી દિલની દાઝેલીએ હાથ-પગે માણસે કવિને પૂછયું કે- આ માખી શા ઘસીએ છીએ. કવિ દલપતરામે એ જ કારણથી હાથ-પગ ઘસી રહી છે ? પ્રત્યુ- મતલબથી ગાયું છે કે ત્તરમાં કવિ કહે છે કે-ભાઈ ! એમાં સાંસા- “માખીઓએ મધ કીધું, ન ખાધું ન દાન દીધું; રિક બંધનું ઉત્તમ રહસ્ય રહેલું છે, તેનું “લૂંટારાએ લંટી લીધું રે પામર પ્રાણું !” સ્પષ્ટીકરણ હું કહી બતાવું તે સાભળ એક સંસારનો પાક અનુભવી કહે છે કેઃ આ મધમાખી સંપત્તિસંપન્ન ધનાઢોને
ખા ગયા સો એ ગયા, દે ગયા સા લે ગયા, ઉદ્દેશી કહે છે કે – ! ગૃહસ્થ ! રેä માં ક્ષયને ધનં યુઝતિમ સંવત સવા, ૨પ ગયા સો જખ માર ગયા. ?? શ્રીનાહ્ય યશ્ચ વિશ્રામઘાવ સીતઃ થતા વિવેકી વાંચનાર બધુઓ ! આપણું પણ
હ્માકં નવું વામનતં ન ચાલ્યાવત, પિલી હાથ ઘસતી માખીઓની પેઠે જીવनिर्वेदादिति पाणिपादयुगलं घर्षत्यहो मक्षिका॥१॥
નનુ પસ્તાવાભર્યું પરિણામ ન આવે માટે ભાવ સહિત લેકાર્થ નીચે પ્રમાણે – અગાઉથી જ ચેતજો ! આગ લાગ્યા પછી
હે શ્રીમંત ! તમે સંગ્રહિત કરી રાખેલા ફૂવા ખોદવે વ્યર્થ છે. માનવજીવનની સાથેદ્રવ્યમાંથી એગ્ય પાત્ર ( નિરાશ્રિતે, ધન- કતા પરમાર્થ ( દાન-દયા દગેરે ) છે. દ્રવ્યરહિત, ગરિબ વગેરે ને આપે, પોતાની ની તે ત્રણ જ સ્થિતિ છે. કાં દાન કરે, કાં સમૃદ્ધિને પરમાર્થે ઉપગ કરવાથી જ રાજા ઉપભેગ કરો, એ બેમાંથી કાંઈ નહીં થાય કણ, બલિ રાજા તેમજ નૃપ વિક્રમનાં નામે તે ત્રીજી ગતિ નાશ જ છે, માટે આ અન્યાઘણા કાળ વીત્યા છતાં સત્કીર્તિરૂપે અમર ક્તિમાંથી હસવતું સાર ગ્રહણ કરી લે છે–પ્રાતઃ સ્મરણીય છે.
દોહરો માખી કહે છે કે અમારા જ કથા કેરું પાપ કરતાં વારીએ, ધર્મ કરંતા હા; છું કે અમે આજ સુધીમાં (વનવન-ફૂલે
બે મારગ બતલાવીએ, પછી ગમે ત્યાં જા. ૧ ફૂલ ) રઝળી રખડી ભૂખ-તરસ, ટાઢ-તાપ
મહત પુરુષ માખણ ગ્રહે, રહે છતહણ છાશ, વેઠી આ મધપુડે મધથી ભરી દીધા હતા.
નીચ બુદ્ધિ નરકે પડે, વડાને વૈકુંઠ વાસ. ૨ અમે એ મધ ન ખાધું, ન ખરચ્યું, ન દાન કર્યું, કેવળ ભગવટો કર્યા વિના આ અમારું
રેવાશંકર વાલજી બધેકા એકઠું કરેલું મધ અમારા પાસેથી આ શિકારી
નીતિધર્મોપદેશક-ભાવનગર
For Private And Personal Use Only
