Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
|
તીર્થાધિરાજનું એક દશ્ય.
પુસ્તક ૩૭ મું. અંક ૮ મે
સંવત ૧૯૯૬ ફાગણ
પ્રકાશક :
તેન ઓમાનંદ
૮ સભા
જે
શ્રી
ભાવનગર,
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Aવષવ-પરિચય
૧. ઊઘાડી આંખથી જોશે. (કવ્વાલી) ( આ. શ્રી વિજય કસ્તૂરસૂરિ મહારાજ ) ૨૦૭ ૨. આત્મ-દર્શન
( મુનિરાજશ્રી લક્ષ્મીસાગરજી મહારાજ ) ૨૦૮ ૩. શ્રી શ્રુતજ્ઞાન
( પંન્યાસ શ્રી ધર્મવિજયજી ગણિ) ૨૧૦ ૪. સંસાર પરિભ્રમણનું મૂળ : પરિગ્રહ ... ... ... ... ... ... ૨૧૩ ૫. સુબેધક સાહિત્ય
( રેવાશંકર વાલજી બધેકા ) ૨૧૪ ૬. ગુણ પ્રતિ પ્રયાણ
| ( મેહનલાલ દીપચંદ ચેકસી ) ૨૧૫ ૭. પૂજનીય માતાપિતા .... ...
... ... ૨૧૭ ૮. વીરશાસનની વિશેષતા
( ઉર્ધારિત “અનેકાંત” ) ૨૧૮ ૯. સાચો ધર્મ ૧૦. પ્રભુ મહાવીરે મેહમસ્ત જગતને ત્યાગધર્મ ' જ કેમ આપ્યો ?
(મુનિ શ્રી હંસસાગરજી મહારાજ ૨૨૨ ૧૧. પરમાત્માનું અધિરાજ્ય ૧૨. સ્વીકાર સમાલોચના...
२०० ૧૩ વર્તમાન સમાચાર...
૨૩૨
૨૨પ
નવસ્મરણાદિ સ્તોત્ર સન્દાહ: નિરંતર પ્રાતઃકાળમાં સ્મરણીય, નિર્વિધનપણું પ્રાપ્ત કરાવનાર, નિત્ય પાઠ કરવા લાયક નવ સ્મરણ સાથે બીજા પ્રાચીન ચમત્કારિક પૂર્વાચાર્યકૃત દશ સ્તોત્ર, તથા રત્નાકર પચ્ચીશી, અને બે યંત્રો વિગેરેને સંગ્રહ આ ગ્રંથમાં આપેલ છે. ઊંચા કાગળે, જૈની સુંદર અક્ષરેથી નિર્ણયસાગર પ્રેસમાં છપાયેલ, સુશોભિત બાઈડીંગ અને શ્રી મહાવીરસ્વામી તથા ગૌતમસ્વામી અને બે પૂજ્યપાદ ગુરુ મહારાજાઓની સુંદર રંગીન છબીઓ પણ ભકિત નિમિત્તે સાથે આપવામાં આવેલ છે. આટલે મેટો તેનો સંગ્રહ, છતાં સર્વ કેાઈ લાભ લઈ શકે જે માટે મુદ્દલથી પણ ઓછી કિંમત માત્ર રૂ. ૦-૬-૦ ચાર આના. પિસ્ટેજ રૂા. ૦–૧–૩ મળી મંગાવનારે રૂા. ૦–૨– ૩ ની ટીકીટો એક બુક માટે મોકલવી.
લખાઃ – શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા- ભાવનગર.
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ માસિકનું વાર્ષિક લવાજમ, રૂા. ૧-૮-૦ પિસ્ટેજ ચાર આના અલગ
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીઆ નાનંદ
)
૨
-
8
પુસ્તક : ૩૭ મું : આત્મ સં. ૪૪: વીર સં. ૨૪૬૬: ફાગણ : અંક : ૮ મો :
છે
વિક્રમ સં. ૧૯૯૬ : માર્ચ : IETIEC) “ ઊ ઘા ડો આ ખ થી જે શેર
( કવાલી ) કર્યું શું કામ એવું કે, પુલાઓ છો તમે મનમાં? તમારી ભૂલના માટે, ઊઘાડી આંખથી જોશે.
ન જાણ્યું જિંદગાનીનું , ખરું કર્તવ્ય કરવાનું
તમારા પ્રેયના માટે, ઊઘાડી આંખથી જોશે. રડાવીને ગરીબોને, રિબાવીને અનાથને, ખુશી માને તમે કેવી? ઊઘાડી આંખથી જોશે.
તમે આવ્યા અહિં કયાંથી? અહિંથી ક્યાં જવાના છે?
શું કરવાને અહિં આવ્યા? ઊઘાડી આંખથી જોશે. ૪ જે લાવ્યા ના તમે સાથે, વધાર્યું કે ઘટાડ્યું છે? રહ્યું છે કેટલું પાસે ? ઊઘાડી આંખથી જોશે.
તમારી તુચ્છ તૃષ્ણાઓ, કદીયે પૂરી નહિં થાશે;
મરણ આવી જશે પાસે, ઊઘાડી આંખથી જોશે. ઘણી લક્ષમી કરી ભેગી , પછાડી મૂકવા માટે તમે શું લઈ જશે સાથે ? ઊઘાડી આંખથી જોશે.
અનાદિ કાળથી ભટકે, ચોરાશી લાખ નિમાં
હજુયે કેમ રખડે છે ? ઊઘાડી આંખથી જોશો. ન માની પુન્ય–પાપને, કરી કૃત્યે ઘણું કૂડાં તમારી શું ગતિ થાશે ? ઊઘાડી આંખથી જોશે.
હજાર દંભ સેવીને, ઠગ અણુજાણ જીને
ઠગાશે શું પ્રભુ તેથી? ઊઘાડી આંખથી જોશે. કરે છે ગર્વ શું કરવા? મળ્યું છે. પૂર્ણ શું તમને? બધી વાતે અઘરા છે, ઊઘાડી આંખથી જોશે, ૧૧
) 8
(૨
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
STA-
>૦૦આ ભેદ શ . ( હરિગીત ) સિધ્ધાંત જેના સર્વદા વિજ્ઞાનના ગુણથી ભર્યા દેવેન્દ્ર ભજતા ભાવથી જેને ભજે ભક્તો રૂડાં જે આપ્તમુખ તેજસ્વી ને વીતરાગ મૂર્તિ વિશ્વમાં એ દિવ્ય તીર્થ કરતણુ ચરણે નમું અતિ હર્ષમાં આત્મા અનાદિ કાળથી પરિભ્રમણ આ જગમાં કરે પયાય રૂપ અનિત્ય તે ને દ્રવ્ય રૂપથી નિત્ય છે. ના પુરુષ, સ્ત્રી, નપુંસકે સઘળું દીસે અજ્ઞાનથી કરી દૂર સઘળાં કર્મ પામે સ્થાન સિદ્ધિ જ્ઞાનથી. આત્મા ગણું મુજ એક શાશ્વત સુખદુઃખે સમજે બધા જ્ઞાન દર્શન યુક્ત જે છે બાહ્ય સુબહીન તે સદા કર્મ થતાં સંયોગ સહુ ચંચળ અને દુઃખદાયી છે ત્યજ હ તું જીવ! સર્વ સમજી મોક્ષમાર્ગ સ્વીકારી લે. નિગદમાં સાથે હતા હું તું ઉભય પરમાતમાં અવ્યક્ત સહતા યાતના સાથે જ સહુ પરિતાપમાં પરિભ્રમણ કીધું વિશ્વમાં ચિરકાળ સહ સાથે ભમી વિકાસ કરી આત્માતણ તપી તપ બને તું સંયમી. પ્રભુતા મળી પુરૂષાર્થથી હું પરિભ્રમણ કરતો રહ્યો જન્મ-મરણનાં દુઃખોમાં ચક સમ ગતિને વર્યો ભૂલ્યો સ્વરૂપ હું શુધ્ધ ને મિથ્યાત્વબળ વ્યાપી રહ્યું કાર્યો કર્યાં અતિશુદ્ર ને પછી દ્વારા પાપે નરકનું. પશુ પક્ષી ને તિર્યંચની પુષ્પ વૃક્ષ વિષે ભ શરૂપે તવ કાર્યમાં કંટક બની પથમાં પડ્યો રંક નીને નિહાળી રાજ્યદંડ કરે ગ્રહ્યો મિથ્યાત્વયોગે ધમહીણ પશુતા વિષે રાચી રહ્યો. પણ પુણ્યબળ થતાં પ્રબળ દર્શન થયા પછી આપને સમ્યગ હદય-દષ્ટિ બની ઊર સંશયે સહુ દૂર થતાં તુજ રમ્ય મૂત્તિને નિહાળી હર્ષનાં ઝરણાં સ્પયાં હું તું જ અને તું મુજ હવે એ પ્રેમ ગીતે ઊર ઠર્યા પછી પુણ્યબળના ઉદયથી અતિ શુધ્ધતા હૃદયે વસી તારા સ્વરૂપની ઝંખનાથી પાપ–મતિ મારી ખસી આજે કરી દર્શન ખરે નયને સફલતા પામતાં બસ એક ચાહું પૂર્ણતા વંદુ પ્રેમથી શિર નામતાં.
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આમ-દશન
| [ ૨૦૯ ]
એકાંતમાં રોદન કર્યું દિનરાત તુજને શોધવા વનમાં ભયે અતિમૂઢ પેરે કર્મ સઘળાં છેદવા ધારી પ્રપંચ અંતરે વળી છેતર્યો અતિશે તને આજે ટળી ભ્રમણ બધી ને પ્રાપ્ત કી પ્રેમને. સ્વપ્ન જાગ્રત ને સુષુપ્તિ સર્વમાં દર્શન થતું આનંદની લહેરે ઊઠે વપુ બાહ્ય ભ્રમણ ભૂલતું ક્ષણ ક્ષણ ગણું સુખરૂપ સે સદ્ભાગ્યના સાફલ્યથી જે વાંચ્છના દર્શનની ફળી પુણ્યના પ્રાબલ્યથી. - ૧૦ પરિચિત હતા તેવા સમે કર્તવ્યને વિસરી ગયે પરિચિતપણું વિસરી જતાં શિર દુઃખને ડુંગર તૂટ્યો એવી સ્થિતિમાં પુણ્યબળથી શ્રેષ્ઠતાને હું વયે તુજ દર્શના પરિબળથકી મતિ શુદ્ધ કરીને હું તર્યો. ને આ સ્થિતિમાં અન્ય વાચ્છા આ હદયમાં છેબીજી ઊગાર તુજ શરણે હવે હું દેષ મુજ સઘળા તજી તુજ સ્વરૂપમાં એક થાવા લાખ યત્નો આદરું પરમેષ્ટિ સહમાં શ્રેષ્ઠ તું શિર સદા ચરણે ધરું. ૧૨ જન્મ મૃત્યુ અનંત કરીને સર્વને જોયા હવે વિશ્વાસ તેથી તુજ વિષે સાચે બને છે આ ભવે દર્શન કરું તુજ સર્વમાં પશુ પક્ષી પલ્લવ પુષ્પમાં તારા વિનાની બાહ્ય વસ્તુ ના ગણું મુજ પ્રેમમાં. ૧૩ ધ્યાવતા અંતર તજી ભવિ પામતા તુજ રૂપને પરમાત્મ–પદકેરી દશા પછી પામવી સહેજે બને પામે હથોડા દેહને અગ્નિ વિષે બળતું રહે એ હેમ સમ અતિ શુદ્ધ થતાં દિવ્ય દર્શન ઊર વહે. ૧૪ અન્યના વચન સુણી હારા વિષે મમતા વધે તે કદી હારા વિના નવ અન્ય આકષી શકે તુજ જ્ઞાન છે સાગર સમું નવ પાર પામી કે શકે સમદ વચને અન્યના તુજ જ્ઞાનસાગર-બિન્દુ છે. ૧૫ જે દષ્ટિએ જગ સુખ ગણે તે સુખ કદી સાચું નથી લહેરો મળે જે સહજ સુખની દર્શને તે દઢ બની તન્મય બનું સમરણે પળે પળ “બુદ્ધિસાગર” ચિંતને અજિત પદ અભિલાષી મુનિ હેમેન્દ્ર રટતો અંતરે. ૧૬
સંગ્રાહક–સુનિરાજ લક્ષ્મીસાગરજી.
૦૦૦૦
200૦૦
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
શ્રી શ્રુતજ્ઞાન
www.kobatirth.org
લેખક—શાસનપ્રભાવક શ્રીમદ્ વિજયમેાહનસૂરીશ્વરજી પ્રશિષ્ય ૫. શ્રી ધર્મવિજયજી ગણિ ॥ ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૯૪ થી શરૂ ] [ અવાન્તર સમ્યગ્દર્શન સ્વરૂપ ]
આ પ્રમાણે સિધ્ધાન્તકારના મતે સર્વથી પ્રથમ ક્ષાપશમ સમ્યગ્દર્શન પ્રાપ્ત કરવાની ચેાગ્યતા હેાવાનુ જણાવવામાં આવ્યું. સિધ્ધાન્ત કાર અને કર્મગ્રન્થકાર એ બન્નેમાં આ એક જ વસ્તુ માટે વિવાદ નથી પરંતુ બીજી પણ કેટલીક એવી ખાખતા છે કે જેમાં બન્નેનાં મન્તવ્યે ભિન્નભિન્ન હેાય છે. જેમકે કર્મ ગ્રન્થ કારના મત પ્રમાણે અનાદિ મિથ્યાટષ્ટિ ઉપશમ સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્ત કર્યાં બાદ વિશુદ્ધિ અનુસારે ક્ષયેાપશમમાં, મિશ્રમાં અથવા તે મિથ્યાત્વમાં જઇ શકે છે. જ્યારે સિદ્ધાન્તકારના મત પ્રમાણે અનાદિ મિથ્યાટષ્ટિ સર્વથી પ્રથમ ઉપશમ સભ્ય ત્વ પામે તે ઉપશમના કાળ પૂર્ણ થયા બાદ અવશ્ય મિથ્યાત્વે જ જાય, પરંતુ ક્ષયાપશમ અથવા મિશ્રમાં ન જઇ શકે. જે માટે કહ્યું છે કેआलंबणमलहंती, जह सहाणं न मुंचए इलिया । एवं अकयतिपुंजी मिच्छं चिय उवसमी पइ ॥ [રમાથ સમ્યક્ત્વની સાથે દેશિવરતિ, સવિરતિની પ્રાપ્તિ
અનાદિ મિથ્યાદષ્ટિ આત્મા જે અવસરે સમ્યગ્દર્શન ગુણને પ્રાપ્ત કરે છે તે અવસરે વધારે વિશુધ્ધ પરિણામવાળા કાઇક આત્મા સમ્યક્ત્વથી આગળની કોટિના દેશિવરિત તેમજ સર્વવિરતિ ગુણને પણ પ્રાપ્ત કરે છે, જે માટે કહ્યુ છે કે-“ ૩૪પપનíકી બાળે દેશો જો ફેવતિ જરે, કોલમત્તાપમત્ત
માવિ ॥ ” ભાવાર્થ સ્પષ્ટ છે.
આ ચાલુ પ્રસ્તાવમાં એ પણ ખાસ ધ્યાન રાખવા જેવી બીના છે કે જેમ પહેલી વાર સભ્ય
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્ર્વને પામતી વખતે ત્રણ કરણાને કરવાનુ કહ્યું તમ દેશિવરતિ ગુણને અથવા સર્વવિરતિ ગુણને પામતી વખતે તે ત્રણે કરા કરવામાં આવતા નથી, પરંતુ પ્રથમના એ કરણા કરવામાં આવે છે, કારણ કે અપૂર્વકરણના પહેલા સમયમાં જ તે ખેમાંનાં એકને લાભ થતા હોવાથી અનિવૃત્તિકરણ કરવાનીજરૂર રહેતી નથી, દેશવિરતિને અથવા સર્વવતિને પામેલા જીવ અન્તર્મુહૂત્ત સુધી તે વધતા પરિણામવાળા હોય છે, તેમજ જે જીવ ઉપયેગની શૂન્યતામાં વિરતિપણાના ત્યાગ કરે તે જીવ કરણાની ક્રિયા કર્યા વિના જ પુનઃ વિરતિ ગુણને પ્રાપ્ત કરે છે અને જે જીવ ઉપયાગ અવસ્થામાં વિરતિનો ત્યાગ કરે છે, યાવત્ સમ્યકૃત્વ વીને મિથ્યાત્વે જાય છે તે આત્મા શીઘ્રમાં શીઘ્ર અન્તર્મુહ જેટલે વખત વીત્યાબાદ અને વધુમાં વધુ અપા પુદ્ગલપરાવર્ત્ત જેટલા કાળે પહેલાં કહેવામાં આવેલા ત્રણે કરણે કરીને જ પુનઃ વિરતિગુણુને પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
સમ્યક્ત્વના પ્રકારો
જુદી જુદી દષ્ટિએ સમ્યક્ત્વના અનેક પ્રકારો શાસ્ત્રમાં જણાવ્યા છે. અહિં તે સર્વનું નિરૂપણ ન કરતાં આપમિક, ક્ષાર્યપશમિક, ક્ષાયિક, વૈદક અને સાસ્વાદન એ પાંચ ભેદનુ' જ સહ્યેપમાં સ્વરૂપ કહેવાનું સમુચિત ધાર્યું છે.
આપમિક સમ્યકત્વ-આપશમિકાદિ સમ્યક્ત્વના ભેદોનું સ્વરૂપ જાણવા પહેલાં એકદ’ર સફ્ત્વનું વ્યાપક સ્વરૂપ શું છે? તે ખાસ ધ્યાનમાં લેવુ' જોઇએ. ‘ i Rfx સત્ત તમેય નિŘર્જ સજ્જ । '' રાગદ્વેષાદિ દુર શત્રુઓના પરાભવ કરી અકાન્તિક આવ્યન્તિક અવિચલ
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી શ્રુતજ્ઞાન
[ ૨૧૧ ]
શાશ્વત સુખને પ્રાપ્ત કરનાર અનન્ત જ્ઞાની શ્રી ગામિની વાણી વડે ધર્મદેશના આપે છે અને જિનેશ્વર મહારાજાઓએ કેવલજ્ઞાનના બલવડે તેથી જ જ્ઞાની મહર્ષિઓએ તીર્થકર ભગવંતને જે ભાવેને યથાર્થ જોયા છે, જાણ્યા છે અને જે સ્વાધીન ધર્મદેશનાવાળા કહ્યા છે. આ પ્રમાણે પ્રમાણે નિરૂપણ કર્યું છે તે યથાર્થ છે, સત્ય છે કેવલજ્ઞાનના બલવડે સર્વ ભાવેને જાણ્યા-જોયાં અને નિઃશંક છે' એવા પ્રકારનું આત્માને જે બાદ જ જેઓને ધર્મદેશના આપવાની હોય તેવા શ્રધ્ધાન થવું તેનું જ નામ સમ્યકત્વ છે. શ્રધ્ધા, અનન્ત જ્ઞાનીઓનાં વચનમાં પૂવપરવિધ યા સમ્યકત્વ, વિશ્વાસ એ બધા ય શબ્દ લગભગ વિસંવાદ અથવા મિથ્યાભાષીપણું હોય જ એકાર્થક છે. ભલે દમસ્થ આત્માઓ કયાંથી ? એટલા માટે જ કહ્યું છે કેકેવલજ્ઞાનના અભાવે સર્વ પદાર્થોને ન જાણી શકે, વીતાણા દ ના મિશ્રા 7 aaણે કવિતા કેઈક અતીન્દ્રિય પરમાણુ વિગેરે દ્રવ્યોમાં બુદ્ધિને કાર સદ્ભાવવત્તેવાં તથં મૃતાર્થરમHશા પ્રવેશ થે પણ મુશ્કેલ લાગે, અરૂપી ધમસ્તિ
ભાવાર્થ સ્પષ્ટ જ છે. કાયાદિ દ્રવ્યની વાત યુક્તિગમ્ય ન ભાસે તે પણ વીતરાગ સર્વજ્ઞ ભગવંતેના કથનમાં અવિતથ
તાત્પર્ય એ થયું કે આપણી બુદ્ધિ પરિમિત પણું હોય જ નહિં, તેઓનું કથન યથાર્થ જ લેવાથી કેઈ તેવા સૂમ પદાર્થોમાં ધ્યાન ન હોય છે એવા પ્રકારને જે દઢ વિશ્વાસ તેનું નામ પહોંચતું હોય તેવા પ્રસંગમાં વર્તમાનમાં ગણાતા સમ્યગદર્શન છે. તીર્થકરમહારાજાઓ ત્યારથી ગીતાર્થ જ્ઞાની ગુરુમહારાજાઓ પાસે જઈ તે માતાની કક્ષમાં આવે છે ત્યારથી મતિ. છત દુરબાધ પદાથોને સમજવાને માટે પ્રયત્ન કરવો અને અવધિ એ ત્રણ વિશિષ્ટ જ્ઞાનથી યુક્ત હોય જઈએ, એ પ્રયત્ન કરવા છતાં પણ વસ્તુછે, સર્વ આરંભ-પરિગ્રહનો ત્યાગ કરવાપૂર્વક સ્થિતિ ધ્યાનમાં ન ઉતરે તેવા પ્રસંગમાં “પરમા જ્યારે ચારિત્ર અંગીકાર કરે છે ત્યારે મન:પર્યવ- માઓએ જે કહ્યું છે તે જ સાચું છે” એ આસજ્ઞાન તેઓને ઉત્પન્ન થાય છે. આ પ્રમાણે સાતિ- વાક્યનું અવલંબન લઈશ્રધ્ધા રાખવી જોઈએ અને શય જ્ઞાની હોવા છતાં લેક લોકપ્રકાશક કેવલ. એવી શ્રધ્ધા હોય તેનું નામ જ સમ્યગદર્શન છે. જ્ઞાનની જ્યાં સુધી પ્રાપ્તિ ન થાય ત્યાં સુધી જ્ઞાની મહષિઓનું એવું કથન છે નહિ અને ધર્મદેશનાને એક અક્ષર જેટલા પણ તેઓ હોય પણ નહિં કે તમે કઈ પણ વિષયમાં શંકા ઉચ્ચાર કરતા નથી, કારણ કે ભલે ચાર જ્ઞાન ન કરે, કારણ કે જ્યાં સુધી આમ છમસ્થ છે પ્રાપ્ત થયા હોય છતાં કેવલજ્ઞાનના રેયની અપે- ત્યાં સુધી શંકાઓ તે થવાની જ, પરંતુ તે ક્ષાએ અનન્તમાં ભાગ જેટલા રેય પદાર્થો પણ શંકા થવાના પ્રસંગોમાં શંકાના સમાધાન મેળહજુ સંપૂર્ણપણે તેઓશ્રીએ જાણ્યા નથી, મતિ- વવા માટે પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. પ્રયત્ન શ્રતાદિ ચારે ય જ્ઞાન ભલે પોતપોતાની હદમાં કરવા છતાં પણ સમાધાન ન થાય ત્યાં જ ઉત્કૃષ્ટભાવે વર્તતા હોય, યાવત્ શતકેવલી, પરમા- પૂર્વોક્ત = રિદ્ધિ ઇત્યાદિ વાક્યનું અવલંબન વર્ધિ અને વિપુલમતિની હદે પહોંચાયું હોય લેવાનું કહ્યું છે. શમ સંવેગાદિ સમ્યગદર્શનના તે પણ તે જ્ઞાનેદ્વારા જે જાણ્યું છે તેના કરતા પાંચે લક્ષણેમાં આ કારણથી જ આસ્તિષ્પ નામના નહિં જાણેલું અનન્તગુણ હજુ બાકી છે. લંકા- અંતિમ લક્ષણને અતિ મહત્વનું સ્થાન આપ્યું લેકવતી સર્વ દ્રવ્યો અને પ્રત્યેક દ્રવ્યના અનંત છે. જમાલિ જેવા ચારિત્રવંતને એ લક્ષણને અનંત પયાં કેવલજ્ઞાનદ્વારા જ્યારે દેખે ત્યારે અર્થાત્ આસ્તિનો અભાવ થવાની સાથે જ જ તીર્થકર મહારાજાઓ સમવસરણમાં બિરા- નિહનવની કટિમાં ગણાવાને પ્રસંગ આવ્યું છે, જમાન થવાપૂર્વક બાર પર્ષદો મળે જન- માટે “પરમાત્માઓએ પ્રરૂપેલા તો ઉપર
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૧૨ ]
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ યથાર્થ રુચિ રાખવી તેનું નામ સમ્યગદર્શન બંધી કોધ-માન-માયા તથા લેભ એ સાત છે. ભગવાન્ ઉમાસ્વાતિ વાચકવર્ય પણ સમ્યગૃ- કર્મ પ્રકૃતિ કે જેને દર્શનસપ્તક કહેવામાં આવે દર્શનનું સ્વરૂપ જણાવતાં તે જ વસ્તુ પ્રતિપાદન છે તે સાતમાંથી એકનો પણ ઉદય ઉપશમ કરે છે કે- તરણાર્થશ્રદ્ધાને સ્થાન ’ સમ્યક્રવમાં હેતે નથી, અને તેથી જ આપ૫૦ આત્મિક સમ્યકત્વ.
શમિક સમ્યગદર્શનને ભગવાન ઉમાસ્વાતિ મહાજ્યાં સુધી મિથ્યાત્વના પગલે વિપાકેદયમાં
રાજે શ્રી તત્વાર્થ સૂત્રમાં અપાગલિક-આત્મિક વર્તાતા હોય ત્યાં સુધી જિનપ્રણીત તત્ત્વ ઉપર
સમ્યક્ત્ર કહ્યું છે. આત્માને રુચિ થઈ શકતી નથી, ક્ષાચિક, ક્ષા- પ્રશ્ન-મિથ્યાત્વના પુલને ઉદય ઉપશમ પથમિક કિંવા ઓપશમિક એ ત્રણે ય પ્રકારના સમ્યક્ત્વકાળમાં ન હોય તે વાત વાસ્તવિક છે, સમ્યફવમાં મિથ્યાત્વ પુદગલેનો વિપાકેદય નથી, કારણ કે તે પુદ્ગલેને ઉદય જિનપ્રણીત તની કેઇમાં સર્વથા ક્ષય છે. કેઈમાં તે મિથ્યાત્વ રુચિમાં બાધક છે એમ કહેવાયું છે, પરંતુ મિશ્ર પુદ્ગલ દબાયેલા પડ્યા છે તે કઈમાં ઉદય. મોહનીય, સમ્યફવમેહનીય અને અનન્તાનુબંધી દ્વારા ક્ષય ચાલુ છતાં (પ્રદેશોદય હોવાથી) ચતુષ્કો ઉદય પણ ન હોવો જોઈએ એમ જે પોતાના અનુભવ દેખાડતા નથી. આપણે અહિં જણાવાય છે તેને શું હેતુ છે? જે ઔપશમિક સમ્યક્ત્વ નામને પ્રથમ ભેદ સમાધાન-ત્રિપુજકરણની વ્યાખ્યાના પ્રસંગે વિચારે છે તેમાં મિથ્યાત્વના પુદ્ગલેને ઉપ- પ્રથમ કહેવાયું છે કે-મિથ્યાત્વના પગલે મિથ્યાશમ થયેલ છે, અર્થાત્ એક પાણીથી ભરેલા રસથી ભરેલા હોઈ અશુધ્ધ છે, મિશ્ર મેહના કાચના પ્યાલામાં ધૂળ તો છે, પરંતુ તે ધૂળ તળીએ બેઠેલી છે અને ઉપરના ભાગમાં નિર્મળ પાણી પગલે દ્ધ છે હવે મિથ્યાત્વના પુદગલનો ઉદય
1 . પુદગલે અર્ધ શુધ્ધ છે અને સમ્યફવાહના રહેલું છે જે સાચવીને પીવાય તે તૃષાને શાંત ) કરી શકવા માટે સમર્થ છે, જ્યાં સુધી એ
ન હેય પરંતુ મિશ્ર અથવા સમત્વમેહના
પુગલોનો ઉદય ઉપશમાવસ્થામાં પણ તમારા ગ્લાસમાં કાંકરી નહિં પડે અથવા બીજું કોઈ નિમિત્ત નહિં મળે ત્યાં સુધી પાણી નિર્મળ
આ કથન મુજબ માનવામાં આવે તે “ઉપશમ દેખાશે અને જે અવસરે તેમાં કઈ કાંકરી
અવસ્થા જ રહી શકે નહિં, મિશ્રમેહને જે
ઉદય હોય તે મિશ્રમેહમાં જ્ઞાની ભગવતેએ નાખશે અથવા ગ્લાસને હલાવશે તે વખતે તળીએ દબાઈને બેઠેલી રજ ઉપર આવતાં નિર્મળ દેખાતું
જણાવેલા સર્વઘાતિ રસસ્પર્ધકેના ઉદયના પાણી પણ પુનઃ ઓછું થવાને પ્રસંગ આવશે.
પ્રભાવથી જિનપ્રણીત ત ઉપર તે આત્માને એ જ પ્રમાણે આપશમિક સમ્યફ અવસ્થામાં
રુચિ જ થતી નથી અને તત્વચિને અભાવ હોય
જ મિથ્યાત્વાદિ કર્મ—રજ તળીએ દબાઈને બેઠેલ ત્યાં સમ્યફ તે મનાય જ કેમ? સમ્યકત્વ. છે તેથી ઉપશમનો અન્તર્મહત્ત એટલે જ કળ મહના શુધ્ધ પુદ્ગલ ઉદયમાં વર્તતા હોય ત્યારે છે તે કાળમાં આત્માને જિનપ્રણીત તો ઉપર ઉપશમભાવ રહી શકતું નથી, કારણ કે એ શુદ્ધ રુચિ થવારૂપ નિર્મળતામાં ખામી નહિં જ પુદ્ગલેનો સ્વભાવ જ એ છે કે–પોતે જે ઉદયમાં દેખાય, પરંતુ જે અવસરે અનન્તાનુબંધીને વર્તતા હોય તે મિથ્યાત્વ અને મિશ્રના પુદગલોને ઉદય થશે એટલે પ્રવક્ત નિર્મળતા મિથ્યાવ પણ પ્રદેશદય (અન્યરૂપે ઉદય) ચાલતું જ હોય છે, પુદગલોના ઉદયદ્વારા પરિણામે મલિનતામાં ફેર ફક્ત તે બનેને પ્રદેશેાદય હોવાથી તેમાં રહેલા વાઈ જશે. તાત્પર્ય એ છે કે મિથ્યાત્વમોહનીય, રસનો યથાર્થ અનુભવ થતો નથી, તો પણ ચાલુ મિશ્રમેહનીય, સમ્યક્ત્વમેહનીય અને અનન્તાનુ ઉદયની અપેક્ષાએ તેને ઉપશમ ગણાય જ નહિં.
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી શ્રુતજ્ઞાન
[ ૨૧૩ ] અનન્તાનુબંધી કોધાદિ સીધે સીધા ઉપશમના આ બધા ય મુદ્દાઓને વિચાર કરતાં “ઓપશમિક સમ્યકત્વના ઘાતક નથી, પણ મિથ્યાત્વ સાથે તે સમ્યફવમાં દર્શનસપ્તકને પ્રદેશેાદય તેમજ ચારે કષાને એવી ગાઢ મૈત્રી છે કે ચારમાંથી વિપાકોદય સર્વથા ન હોય અર્થાત્ એ સાતે એકનો પણ ઉદય થાય એટલે તૂર્ત જ મિથ્યા- પ્રકૃતિને ઉપશમ જ હોય એમ જે કથન કરવામાં વને ઉદય થયા સિવાય રહે નહિ. વ્યવહારમાં આવ્યું છે તે બરાબર છે એમ સ્પષ્ટ સમજાશે. પણ આપણે અનુભવીએ છીએ કે એક મુખ્ય આપ ને કાળ તથા ભવચકમાં કેટલી શત્રને દબાવવા માટે તેના હંમેશના ગોડીઆઓને
વખત પ્રાપ્ત થાય ? પણ પ્રથમ દબાવવાની જરૂર જ રહે છે તે પ્રમાણે અહિં પણ અનન્તાનુબંધીને ઉપશમ આ એપશમિક સમ્યફવને કાળ વધુમાં હોય તે જ મિથ્યાત્વને ઉપશમ થઈ શકે છે, વધુ અન્તર્મહત્ત જેટલું છે અને સમગ્ર ભવચક અનન્તાનુબંધી કંધ વિગેરે જે ઉદયમાં આવ્યા ભમતાં ફક્ત પાંચ વખત જ આ સમ્યફ આત્મા તે પછી તેના મિત્ર મિથ્યાત્વને ઉદયમાં આવતા પ્રાપ્ત કરી શકે છે. એક વખત અનાદિ મિથ્યાવિલંબ લાગતો નથી, અને એ કારણથી જ જ્ઞાની- દૃષ્ટિને પ્રાપ્ત થાય છે અને ચાર વખત ઉપશમમહર્ષિઓએ સંજવલન કષાયને જેમ યથાખ્યાત શ્રેણિ પ્રસંગે પ્રાપ્ત થાય તે. ઉપશમ સમ્યકૃવનો ચારિત્રના ઘાતક ગહ્યા છે, પ્રત્યાખ્યાનાવરણય- કાળ પૂર્ણ થાય એટલે કર્મગ્રન્થકારના મતે કષાયને સર્વવિરતિના પ્રતિબંધક કહ્યા છે અને વિધિ મુજબ પશમ સમકિતમાં, મિશ્રમાં અપ્રત્યાખ્યાનાવરણીયને દેશવિરતિના બાધક અથવા મિથ્યાત્વમાં જઈ શકે છે જ્યારે સિદ્ધાજણાવ્યા છે તે જ પ્રમાણે અનન્તાનુબંધી કષાયોને ન્તકારના મતે ઉપશમમાંથી અવશ્ય મિથ્યા સમ્યગદર્શનના બાધક તરીકે પ્રતિપાદન કર્યો છે. જ જાય છે. આ પ્રમાણે ઉપશમ સમકિતનું
સ્વરૂપ સંક્ષેપમાં કહ્યું, હવે ક્ષોપશમ સમ્યફ* વધુમાં વધુ છ આવલિકા બાદ.
ત્વનું સ્વરૂપ વિચારીએ.
| (ચાલુ)
સંસાર પરિભ્રમણનું મૂળઃ પરિગ્રહ
સંસારનું મૂળ સપા૫ પ્રવૃત્તિઓ છે; અને તેમનું મૂળ પરિગ્રહ છે માટે મુમુક્ષુ ગૃહરથે પરિગ્રહને ઘટાડતા જવું.
પરિગ્રહને લીધે ન હોય તેવા રાગદ્વેષાદિ શત્રુઓ ઊભા થાય છે; તથા તેનાથી આંદોલિત થયેલા અંતઃકરણવાળા મુનિનું ચિત્ત પણ ચલિત થઈ જાય છે.
દુઃખના કારણરૂપ અસંતોષ, અવિશ્વાસ અને સપા૫ પ્રવૃત્તિ-એ બધા આસક્તિનાં ફળ છે, એમ જાણી, પરિગ્રહનું નિયંત્રણ કરવું.
પરિગ્રહમાં અણુ જેટલો પણ કોઈ ગુણ નથી; પરંતુ દોષ તે પર્વત જેટલા છે.
પરિગ્રહ ઉપર ભમતાને લીધે પ્રાણી ભવસાગરમાં અતિ ભાર લાદેલા વહાણુની પેઠે ડૂબી જાય છે, માટે પરિગ્રહને ત્યાગ કરે.
–ોગશાસ્ત્ર
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-
-
-
-
==== ==== == === === - સુધ–સાહિત્ય છે - BCC
मधुमक्षिका अन्योक्ति એક મધમાખી દોરડા પર બેસીને પોતાના બળાત્કારે લુંટી ગયો. તેથી અમે પૂણે ઊંડે હાથ-પગે ઘસતી હતી તે જોઈ કઈ શાણા પશ્ચાત્તાપ કરી દિલની દાઝેલીએ હાથ-પગે માણસે કવિને પૂછયું કે- આ માખી શા ઘસીએ છીએ. કવિ દલપતરામે એ જ કારણથી હાથ-પગ ઘસી રહી છે ? પ્રત્યુ- મતલબથી ગાયું છે કે ત્તરમાં કવિ કહે છે કે-ભાઈ ! એમાં સાંસા- “માખીઓએ મધ કીધું, ન ખાધું ન દાન દીધું; રિક બંધનું ઉત્તમ રહસ્ય રહેલું છે, તેનું “લૂંટારાએ લંટી લીધું રે પામર પ્રાણું !” સ્પષ્ટીકરણ હું કહી બતાવું તે સાભળ એક સંસારનો પાક અનુભવી કહે છે કેઃ આ મધમાખી સંપત્તિસંપન્ન ધનાઢોને
ખા ગયા સો એ ગયા, દે ગયા સા લે ગયા, ઉદ્દેશી કહે છે કે – ! ગૃહસ્થ ! રેä માં ક્ષયને ધનં યુઝતિમ સંવત સવા, ૨પ ગયા સો જખ માર ગયા. ?? શ્રીનાહ્ય યશ્ચ વિશ્રામઘાવ સીતઃ થતા વિવેકી વાંચનાર બધુઓ ! આપણું પણ
હ્માકં નવું વામનતં ન ચાલ્યાવત, પિલી હાથ ઘસતી માખીઓની પેઠે જીવनिर्वेदादिति पाणिपादयुगलं घर्षत्यहो मक्षिका॥१॥
નનુ પસ્તાવાભર્યું પરિણામ ન આવે માટે ભાવ સહિત લેકાર્થ નીચે પ્રમાણે – અગાઉથી જ ચેતજો ! આગ લાગ્યા પછી
હે શ્રીમંત ! તમે સંગ્રહિત કરી રાખેલા ફૂવા ખોદવે વ્યર્થ છે. માનવજીવનની સાથેદ્રવ્યમાંથી એગ્ય પાત્ર ( નિરાશ્રિતે, ધન- કતા પરમાર્થ ( દાન-દયા દગેરે ) છે. દ્રવ્યરહિત, ગરિબ વગેરે ને આપે, પોતાની ની તે ત્રણ જ સ્થિતિ છે. કાં દાન કરે, કાં સમૃદ્ધિને પરમાર્થે ઉપગ કરવાથી જ રાજા ઉપભેગ કરો, એ બેમાંથી કાંઈ નહીં થાય કણ, બલિ રાજા તેમજ નૃપ વિક્રમનાં નામે તે ત્રીજી ગતિ નાશ જ છે, માટે આ અન્યાઘણા કાળ વીત્યા છતાં સત્કીર્તિરૂપે અમર ક્તિમાંથી હસવતું સાર ગ્રહણ કરી લે છે–પ્રાતઃ સ્મરણીય છે.
દોહરો માખી કહે છે કે અમારા જ કથા કેરું પાપ કરતાં વારીએ, ધર્મ કરંતા હા; છું કે અમે આજ સુધીમાં (વનવન-ફૂલે
બે મારગ બતલાવીએ, પછી ગમે ત્યાં જા. ૧ ફૂલ ) રઝળી રખડી ભૂખ-તરસ, ટાઢ-તાપ
મહત પુરુષ માખણ ગ્રહે, રહે છતહણ છાશ, વેઠી આ મધપુડે મધથી ભરી દીધા હતા.
નીચ બુદ્ધિ નરકે પડે, વડાને વૈકુંઠ વાસ. ૨ અમે એ મધ ન ખાધું, ન ખરચ્યું, ન દાન કર્યું, કેવળ ભગવટો કર્યા વિના આ અમારું
રેવાશંકર વાલજી બધેકા એકઠું કરેલું મધ અમારા પાસેથી આ શિકારી
નીતિધર્મોપદેશક-ભાવનગર
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ ગુણ ગતિ પ્ર યા |
લેખક–એકસી.
ગયા લેખમાં અંતર તોડવાની વાત કર્યા એમનું જ અવલંબન લેવાની સલાહ આપે પછી, એ વિષયના અનુસંધાનમાં અહીં એક છે ? વળી એ જાતની સલાહમાં સાંપ્રદાયિક ડગલું આગળ ભરવાનું છે એટલે કે પ્રયાણની દષ્ટિ યાને સ્વધર્મ પ્રતિ પક્ષપાતની ગંધ કેમ મંગળભેરી બજાવવાની છે. એ સારુ યોગીરાજ ન આવે? શિવપુરીના પથિકને એ જાતની આનંદઘનજીએ સાતમા શ્રી સુપાર્શ્વજિનને દૃષ્ટિ કેળવવી વાસ્તવિક પણ કેમ લેખાય ? સધિયારો શોધે છે. શરૂઆતની બે ગાથામાં
ઉક્ત સવાલના ઉત્તરરૂપે જાણે ન કહેતાં એ પ્રભુના સ્વરૂપની ઝાંખી કરાવતાં કહે છે કે-
ન હોય તેમ સ્તવનની ત્રીજી ગાથાથી જગતમાં
2 સુપાર્શ્વજિન અવ્યાબાધ એવા મોક્ષસુખની પ્રાપ્તિના નિમિત્ત-કારણ સમા છે. રાગદ્વેષરૂપ
જુદા જુદા રૂપે જે દેવપૂજા પ્રવર્તી રહી છે એમાંનાં
કેટલાક નામો લઈ, એ પાછળ આંતરિક દષ્ટિ. મહાન શત્રુઓ સાથે સતત સમરાંગણમાં ઝુઝ
રૂપી સર્ચલાઈટ ફેકે છે-એ દ્વારા દેખાડી નાર આત્માને–અફાટ અરણ્યમાં મધ્યાહ્નકાળે
આપે છે કે જે ભાવ બરાબર સમજાય તો મુસાફરી કરનારને એકાદ સ્વાદુને ઠંડા જળનું
નામ-રૂપિ તે જુજવા છે. સરોવર નજરે પડે અને એનાથી જે શીતળતા જન્મ-તેના સરખી શાંતિ આપનાર અમૃત- (૧) શિવ એટલે કર્મોદ્વારા થયેલ ઉપરસના સમુદ્ર સમાન છે. સાતનો અંક ધરાવતાં દ્રવના નિવારક. આ પ્રભુ ઈહલેક-પરલેક આદિ સાત ભયને (૨) શંકર તે તે જ કહેવાય કે જેમની કાયમને માટે દેશવટે દેવાવાળા છે. આવા મારફતે કેવળ સુખની પ્રાપ્તિ થાય. આવા તે સંખ્યાબંધ ગુણે તેમનામાં છે, પણ (૩) જગદીશ્વરને અર્થ એ જ કરી એ સર્વની પ્રતીતિ ત્યારે જ થઈ શકે કે જિજ્ઞાસુ શકાય કે જેમને ત્રણે જગતના જીવ પરમેઆત્મા સાવધાનીપૂર્વક યાને તદાકાર વૃત્તિએ શ્વર તરિકે સ્વીકારે. બાહાભાવને સર્વથા ત્યજી દઈ કેવળ આંતર
(૪) ચિદાનંદને શબ્દાર્થ ત્યારે જ સંભવી ભાવથી એ જિનની સેવામાં લયલીન બને. તે પછી સહજ સવાલ ઊઠે છે કે ધરણીતળ પર
શકે જ્યાં સદા જ્ઞાનાનંદની મસ્તી હોય. વિવિધ સંપ્રદાયે પ્રવર્તે છે અને એ દરેકમાં (૫) ભગવાન એટલે મહાવૈરાગ્યવંત સંખ્યાબંધ દેવી-દેવતાઓની પૂજા ચાલી રહી છે અથવા તે ઐશ્વર્યવંત. એનું શું? એ બધા દેવે કરતાં આ દેવમાં એવી (૬) જિન કહેતાં રાગદ્વેષરૂપી મહાન વેરીકઈ વિશિષ્ટતા સમાયેલી છે કે તમે કેવલ એને જીતનાર,
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૧૬]
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ (૭) અરિહા યાને અરિહંત તે જ છે કે જેને વિસામા તુલ્ય છે, અર્થાત્ શાતાના જેમની માત્ર માનો કે રાજા-રજવાડા જ ધામરૂપ છે. નહિં પણ એસઠ ઈંદ્રો પણ પૂજા કરે છે. અગર અભયદાતા - યાને મરણરૂપ મહાપિશાજેમણે કમરૂપ શત્રુઓને કાયમને માટે નાશ ચથી બચાવનાર છે, જન્મ-મરણના ફેરા કરેલ છે. જેમને એટલા સારું નથી તો પુનઃ ટાળનાર છે. તેથી જ નિર્ભયતાને દેનાર છે. કમરૂપ કીચડમાં જન્મ ધારણ કરવાપણું અથવા તે નથી તો અવતાર ધરવાપણું. કહ્યું છે કે
આતમરામ-કહેતાં જ્ઞાન, દર્શન અને दग्धे बोजे यथात्यंते प्रादुर्भवति नांकुरः।
ચારિત્રરૂપ ગુણત્રયીથી આત્મસ્વરૂપમાં યાને મેથીને તથા ર
મયાંકઃ ચેતનના મૂળ દશામાં રમણ કરાવનાર છે. (૮) તીર્થકર એટલે ગણધર પ્રમુખ
વીતરાગ હોવાથી જેમનામાં મદ-રતિ
અરતિ-ભય-રોગ-નિદ્રા-તંદ્રાદિ દૂષણેનું નામ સાધુ, સાધ્વી-શ્રાવક અને શ્રાવિકારૂપ ચતુવિધ
પણ સંભવતું નથી અર્થાત્ અઢાર દૂષણોથી જે સંઘના સ્થાપન કરનાર,
સર્વથા મુક્ત છે. મન, વચન અને કાયાના, ઉપર વર્ણવ્યા તે નામે વ્યુત્પત્તિથી શ્રી યોગોથી જેમને બંધાવાપણું નથી. પ્રભુ તે સુપાર્વજિનમાં લાગુ પાડી શકાય તેમ છે. એનાથી અબાધિત છે. ટૂંકમાં એટલું જ કહેવું કાફી છે કે તેમનું સ્વ
આ વર્ણન-વિસ્તાર કરવાનું પ્રયોજન રૂપ એવું છે કે જેની સરખામણીમાં ઉતરી
એટલું જ છે કે જે આત્માને અંતર કાપીને શકે એવું અન્ય તિસ્વરૂપ છે જ નહીં.
ચૌદ રાજલોકના પ્રાંત ભાગે પહોંચવું છે તે આમાં સંકુચિતતા કે સાંપ્રદાયિકતા નથી; પણ અન્ય જંજાળો માં અટવાવાનું ત્યજી દઈ ન્યાયપુરસ્સર ને યુક્તિપૂર્ણ કથન કરવાપણું
અચળ શ્રદ્ધાથી અને અડગ વૃત્તિથી એકનું જ છે. પરમાત્માને ઓળખવાના જે જે શબ્દો
શરણ સ્વીકારે. અને એ પ્રભુએ ચીંધેલા માર્ગે પ્રચલિત છે અગર તે જે જે સંબોધન દ્વારા
પ્રયાણ ચાલુ રાખે, જુદા જુદા નામો કે એ ઈશ્વરને યાદ કરવામાં આવે છે એ સર્વને
પાછળ જોડાએલા ચમકારોમાં મન ન પરોવતાં સમાવેશ શ્રી સુપાર્શ્વજિનમાં કરી શકાય છે.
આગળ કૂચ કર્યો જાય. એ આત્મા સમજી રાખે અલખ-એટલે બહિરાત્માથી જાણી શકાય કે-જે કંઈ ગુણો-વિશિષ્ટતા કે ચમત્કાર છે તે નહીં તેવા.
સર્વ સુપાર્શ્વજિનમાં યાને અહંતમાં સમાનિરંજન-કહેતાં કર્મરૂપ લેપ રહિત. યેલાં છે. એ સારુ નિમ્ન ગાથા યાદ કરે. વછ–એટલે સર્વ પ્રાણીના હિતને કરનાર પરમપુરુષ પરમાત્મા, પરમેશ્વર પરધાન;
વીસરામ-કહેતાં ત્રસસ્થાવરરૂપ જીવ સમુ. પરમ પદારથ પરમેષ્ઠી, પરમદેવ પરમાન્ન. દાયને ભવાટવીમાં ભમતાં થકાં લાગેલ કર્મ. વિધિવિરંચિ વિવંભર, જાષીકેશ જગનાથ; જનિત પ્રચંડ તાપમાં વિશ્રામરથાન સમા અઘહર અઘોચન ધણી, મુકિત પરમપદ સાથ. અથવા તો જન્મ, જરા ને મરણ કે આધિ, બ્રહ્મા, વિષ્ણુ, મહેશ્વર કે શંકર-શંભુ યાને વ્યાધિ ને ઉપાધિરૂપ ત્રિપુટીથી દુઃખ પામેલા ભેળાનાથ અથવા તો પાપથી છોડાવનાર ને
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગુણ પ્રતિ પ્રયાણ
| [ ૧૭ ]
રામ કહે, રહેમાન કહે,
કે કાન કહે, મહાદેવરી; પારસનાથ, કહે કે બ્રહ્મા,
સકલ બ્રહ્મ સ્વયમેવરી;
પરમધામરૂપ મુક્તિને આપનાર જે કઈ છે તે આ જિન જ છે. જેને આવી પ્રતીતિ થઈ ચૂકી તેણે અર્ધો પંથ કાપી નાખ્યો એમ સમજી લેવું. રામ રહેમાનના વગોવણામાં કે શિવવિષ્ણુના મતભેદોમાં સાચું તત્ત્વ નથી સમાયું. બુદ્ધિરૂપી અનભવને કામે લગાડી એ ભિન્ન ભિન્ન નામ પાછળ છુપાયેલ રહસ્ય જોવાનું છે. એ જે યથાર્થ રીતે નિહાળાય તો યોગીરાજ આનંદઘનજી ખાવીપૂર્વક વદે છે કેજે જાણે તેને કરે,
આનંદઘન અવતાર. ઉપરના કથન સાથે ઉક્ત ગીરાજના નિમ્ન વચને સરખા–
ભાજન ભેદ કહાવત નાના,
એક કૃતિકા રૂપરી; તૈસે ખંડ કપનાપિત,
આપ અખંડ સ્વરૂપરી. એક પ્રસંગે કલિકાળસર્વજ્ઞ શ્રીમદ્ હેમચંદ્રસૂરિ પણ એ જ ભાવને મળતું કથન કરે છે. भवबीजांकुर जनना रागाद्या क्षयमुपगता यस्य । ब्रह्मा वा विष्णुर्वा हरे। जिनो वा नमस्तस्मै ।।
ખરેખર To giાઘાનએ સૂત્ર ટંકશાળી છે.
પૂજનીય માતાપિતા The worship of parents, which is highly auspi. cious, is it preparation for the life of a mendicant. Parents whose debts are very difficult to repay, are the first objects of veneration for the righteous.
ચારિત્ર-વ્રતની સાધનાનું પહેલું મહામંગલ માતાપિતાની ઉપાસના છે. જેમની પ્રત્યુપકાર બહુ દુષ્કર છે એવા પરોપકારી માતાપિતા ધર્માર્થી • અતિવ પૂજનીય હોય છે.
-મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજી
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
વી ર શા સ ન ની વિશે ષ તા
( ઉદ્ધરિત
ભગવાન મહાવીરનું પવિત્ર શાસન અન્ય સઘળા દશામાં મહદ્ વિશેષતા રાખે છે. મહાવીર પ્રભુએ પેાતાની અખંડ એવં અનુપમ સાધનાદરા કેવળજ્ઞાન મેળવીને વિશ્વની સામે જે નવીન આદ રાખ્યા તેની ઉપયોગિતા વિશ્વશાંતિને માટે ત્રિકાલાઆધિત છે. તેમણે વિશ્વકલ્યાણને માટે જે મા નિર્ધારિત કર્યાં તે એટલે નિર્ભ્રાન્ત એવં અટલ સત્ય છે કે તેના વિના સૌંપૂર્ણ આત્મવિકાસ અસંભવ છે.
વીશ!સનદ્વારા વિશ્વકલ્યાણને કેટક્ષેા ધનિષ્ટ સંબંધ છે ? તત્કાલીન પરિસ્થતિમાં આ શામને શું
પ્રાચીન જૈન એવં બૌદ્ધ ગ્રંથાના અનુશીલનથી જણાય છે કે તે સમયે ધર્મના એક માત્ર ડેકેદાર બ્રાહ્મણ લેાક હતા, ગુરુપદ પર તેએ જ સર્વેસર્વાં હતા. તેમની આના રાજાનાથી પણ અધિક મૂલ્યવાન સમજવામાં આવતી હતી. રાજગુરુ પણ તેએ જ હતા. અતઃ તેઓના પ્રભાવ બહુ જ વ્યાપક હતા. સધળા સામાજિક રીત-રિવાજો એવં ધામિઁક ક્રિયાકાંડ તેએના તત્ત્વાવધાનમાં થતા હતા અને તેથી
વીર પ્રભુએ તત્કાલીન પરિસ્થિતિને જે નિર્મિકતાથી સામના કરી કાયાપલટ કરી દીધે તે તેના જીવનની અસાધારણ વિશેષતા છે. જનમાન્ય
તે
એવં સર્વાંત્ર પ્રચલિત ભ્રામક સિદ્ધાંતે। એવં ક્રિયા-તેઓને જાતીય અંકાર બહુ જ વધી ગયા હતા. કાંડાના વિરોધ કરવા એ સાધારણ મનુષ્યનુ` કા` નથી. તેને માટે અખૂટ સાહસ એવ. આત્મબલની આવશ્યકતા છે. તે આત્મખલ પણ મહાન સાધનાદ્વારા જ પ્રાપ્ત થાય છે. ભગવાન મહાવીરનું સાધકજીવન તેમનું' વિશિષ્ટ પ્રતિક છે, જે પ્રકારે તેમનુ જીવન એક વિશિષ્ટ સાધક જીવન હતું તે પ્રકારે શાસન પણ મહતી વિશેષતા રાખતું તે વિષય ઉપર આ લધુ લેખમાં સક્ષિપ્ત રૂપે વિચાર કરવામાં આવે છે.
પેાતાને સથી ઉચ્ચ માનતા હતા. દિ જાતિઓના ધાર્મિક એવા સામાજિક અધિકાર પાયઃ સઘળા છીનવી લેવામાં આવ્યા હતા, એટલું જ નિહ પણ તેમના પર મનમાન્યા અત્યાચાર પણ કરતા હતા. એવી જ દશા ક્રૃંગા પ્રાણીઓની હતી. તેઓને યજ્ઞયાગાદિમાં એવા મારવામાં આવતા કે માને તેમાં પ્રાણ જ નથી અને તેને મહાન ધર્મ સમજ વામાં આવતા હતા. વૈદહિત હિંસા હિંસા નહેાતી માનવામાં આવતી.
* તેમના સાધક જીવનનુ' સુંદર એવં મનનીચ વર્ણીન ‘આચારાંગ ’ નામક પ્રથમ અગસૂત્રમાં બહુ જ વિશ્વસનીય એવ' વિશદરૂપે મળે છે. પાઠકોને સૂત્રના અંતિમ ભાગ વાંચવાના વિશેષ અનુરાધ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
“અનેકાંત’” )
કામ કરી દેખાડયુ ? આ બધું ભલી ભાંતિ ત્યારે વિદિત થશે જ્યારે આપણે તે સમયના વાતાવરણથી સમ્યગ્ રીતે પરિચિત થઈએ, અતઃ સર્વ પ્રથમ તત્કાલીન પરિસ્થિતિનું કંઇ દિગ્દર્શન કરવું' આવશ્યક છે.
સ્ત્રી જાતિના અધિકાર પણ છીનવી લેવામાં આવ્યા હતા. પુરુષ લેાકેા તેએ પર જે મનમાન્યા અત્યાચાર કરતા હતા તે તેને સહન કરવા પડતા હતા, તેઓનુ` કપણ સાંભળવામાં આવતું નહિ, ધાર્મિક કાર્યોમાં પણ તેઓનું ઉચિત સ્થાન ન હતું અર્થાત સ્ત્રીજાતિ બહુ જ પદદલિત હતી.
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
વીરશાસનની વિશેષતા
આ તો થઇ ઉચ્ચનીય જાતીયવાદની વાત. આ પ્રકારે વર્ણાશ્રમવાદ પણ પ્રધાન માનવામાં આવતા હતા. સાધનાને માર્ગ વર્ણીશ્રમની અનુસાર હવા આવશ્યક સમજવામાં આવતા હતા તે કારણે સાચી વૈરાગ્યવાન વ્યક્તિગ્માને પણ તૃતીયાશ્રમની પૂર્વે સન્યાસસંગ્રહ ચિત ન હતા એમ સમજવામાં આવતું.
એ પ્રકારે શુષ્ક ક્રિયાકાંડાનુ તે સમયે મહુ જ પ્રાબલ્ય હતું. યજ્ઞયાગાદિ સ્વર્ગનું મુખ્ય સાધન માનવામાં આવતું હતું. બાહ્ય શુદ્ધિ તરફ અધિક ધ્યાન દેવામાં આવતું હતું, અંતર શુદ્ધિ તરફથી લોકાનુ લક્ષ દિનદિન ટતું જતું હતું. સ્થાન સ્થાન પર તાપસ લેાકા તાપસિક બાહ્ય કષ્ટમય ક્રિયાકાંડ કર્યાં કરતા હતા અને માણમાને તેના પર પૂરા વિશ્વાસ હતેા.
વેદ ઇશ્વરકથિત શાસ્ત્ર છે, આ વિશ્વાસના કારણે વૈદાના અધાથો પ્રધાન માનવામાં આવતી હતી. અન્ય મહર્ષિને મત ગૌણ હતા અને વૈદિક ક્રિયાકાંડા પર લેાકાને બહુ જ અધિક વિશ્વાસ હતા. શાસ્ત્ર સંસ્કૃત ભાષમાં હવાથી સાધારણ જનતા તેને વિશેષ લાભ લઇ શકતી ન હતી. વેદાદિ ભણવાને એક માત્ર બ્રાહ્મણ જ અધિકારી માનવામાં આવતા.
વીરશામનની સૌથી મેાટી વિશેષતા ‘વિશ્વપ્રેમ' છે, આ ભાવના-દ્વારા અહિંસાને ધર્માંમાં પ્રધાન સ્થાન મળ્યું. સર્વ પ્રાણીઓના ધાર્મિક અધિકાર એક સમાન થયા. પાપીથી પાપી અને શુદ્ર એવ સ્ત્રીજાતિને મુક્તિના પણ અધિકારી ગણવામાં આવ્યા અને કહેવામાં આવ્યું કે મેાક્ષને દરવાજો સતે માટે ખુલ્લો છે, ધ પવિત્ર વસ્તુ છે. તેનું જે પાલન કરશે તે ત અથવા કથી ચાહે ગમે તેટલે નીચે હાય તે અવશ્ય પવિત્ર બની જશે. સાથે જ જાતિ વાદનુ જોરથી ખંડન કરવામાં આવ્યું. ઉચ્ચ અને નીચનું સાચું રહસ્ય પ્રકટ કરવામાં આવ્યું અને ઉચ્ચતા નીચતાના સંબંધમાં જિતના ખલે ગુણાને
ઈશ્વર એક વિશિષ્ટ શક્તિ છે, સંસારના સઘળા કાર્ય તેના દ્વારા પરિચાલિત છે, સુખ-દુઃખ અને કુલના દાતા ઇશ્વર જ છે, વિશ્વની રચના પણ ઇશ્વરે જ કરી છે ત્યાદિ વાતો વિશેષરૂપથી સપ્રધાન જન્મમાન્ય હતી. તે કારણે લોકા સ્વાવલખી ન થયા પણ ઇશ્વરના ભરાંસે મેસી રહીને આત્માતિના
સ્થાન આપવામાં આવ્યુ. સાચે બ્રાહ્મણ કાણુ છે? તેના પર વિશદ વ્યાખ્યા કરવામાં આવી જેતી કઇ રૂપરેખા જૈનૌના ‘ઉત્તરાધ્યયન’ સૂત્ર' એવ'
સાચા માર્ગમાં પ્રયત્નશીલ ન બન્યા. મુક્તિ-લાભ ઇશ્વરની કૃપા પર જ નિર્ભર માનવામાં આવતા હતા. કલ્યાણ પથમાં વિશેષ મનાયેાગ ન આપતાં લે!
ગૌધાના ‘ધમ્મપ’માં મળે છે. લેકને આ સિદ્ધાંત હુ જ સંગત અને સત્ય પ્રતીત થયા. એટલે લેકસમૃદ્ધ સૂડાના ઝુંડે! મહાવીરના ઉપદેશને સાંભળ
ઇશ્વરની લાંબી લાંબી પ્રાથનાએ કરવામાં જ નિમવાને માટે ઉલટી પડયા તેએએ પેાતાના વાસ્તવિક ગ્ન હતા અને પ્રાય તેમાં જ પોતાના કર્તવ્યની ઇતિશ્રી સમજતા હતા.
વ્યકિતત્વ-લાભ કર્યાં. વીરશાસનના દિવ્ય આલોકથી ચિરકાલીન અજ્ઞાનમય ભ્રાંત-ધારણા વિલીન થઈ ગઈ. વિશ્વ એક નવી શિક્ષા પ્રાપ્ત કરી જેના શરણે હજારા શ્ત્રો એવ' લાખા સ્ત્રોએ આમાદ્ધાર કર્યો.
આ વિકટ પરિસ્થિતિના કારણે લેા બહુ જ અશાંતિભાગ કરી રહ્યા હતા. શુદ્રાદિ તે અત્યા
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૧૯ ]
ચારાથી ત્રાસી ગયા હતા. તેઓને આત્મા શાંતિ પ્રાપ્તિને માટે વ્યાકુળ હતા. તેમે શાંતિતી શેાધમાં આતુર હતા. ભગવાન મહાવીરે અશાંતિના કારણેા પર બહુ મનન કરી શાંતિના વાસ્તવિક પથનું ગંભીર અનુશીલન કર્યાં. તેમણે પૂર્વ પરિસ્થિતિનુ કાયાપલટ કર્યાં વિના શાંતિલાભને અસભવ સમજી, પોતાના અનુભૂત સિદ્ધાંતદ્વારા ક્રાંતિ મચાવી તેમણે જગતના વાતાવરણની પરવા કર્યાં વગર સાહસ સાથે પોતાના સિદ્ધાંતેને પ્રચાર કર્યાં. તેમના દ્વારા વિશ્વને એક નવા પ્રકાશ મળ્યા. મહાવીર પ્રતિ જનતાનું આકણું ક્રમશ: વધતું ચાલ્યું. લાખે। વ્યકિત વીરશાસનની પવિત્ર છત્રછાયામાં
શાંતિ પ્રાપ્ત કરવા લાગ્યા.
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૨૦ ]
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
એક સદાચારી શક નિર્ગુણ બ્રાહ્મણથી લાખગણે ઉચિત ન કહી શકાય. સર્વ વ્યક્તિઓને વિકાસ પણ ઉચ્ચ છે. અર્થાત ઉચ્ચ નીચનું માપ જાતિથી ન થતાં એક સમાન નથી હોતો, કાઈ આત્માને પોતાના પૂર્વ ગુણ-સાપેક્ષ છે. કહ્યું પણ છે કે –
સંસ્કારો એવં માધના દ્વારા બાલ્યકાળમાં જ સહજ
વૈરાગ્ય આવે છે. ધર્મ તરફ તેનું વિશેષ વલણ હેય : pજ્ઞાસ્થાને અનg ન ર જીત ૧ ૨ થી છે ત્યારે કોઈ જીવને વૃદ્ધ થવા છતાં પણ વૈરાગ્ય
ધાર્મિક અધિકારોમાં જે પ્રકારે સર્વ પ્રાણી નથી હોતે. આ પરિસ્થિતિમાં વૈરાગ્યવાન બાલકને સમાન હકદાર છે તે પ્રકારે પ્રાણીમાત્ર સુખાકાંક્ષી ગૃહસ્થાશ્રમ પાળવાને માટે આગ્રહ કરવો અહિતછે. સર્વ જીવવાને ઇચ્છે છે. મરણથી સર્વને ભય કરે છે અને વૈરાગ્યહીન વૃદ્ધિનો સંન્યાસ ગ્રહણ પણ એવં કષ્ટ છે, અતએ પ્રાણી માત્ર પર દયા રાખવી અસાર છે. અતઃ આશ્રમવ્યવસ્થાને બદલે ધર્મપાલન એ વીરશાસનને મુખ્ય સિદ્ધાંત છે. તેના દ્વારા યોગ્યતા પર નિર્ભર કરવું જોઈએ. હા, યોગ્યતાની યજ્ઞયાગાદિમાં અસંખ્ય મૂક પશુઓને જે આગલા પરીક્ષામાં અસાવધાની કરવી ઉચિત નથી. દિવસોમાં સંહાર થયા કરતા હતા તે સંવ થા મધ આ પ્રકારે ઇશ્વરવાદના બદલે વીરશાસનમાં કર્મશે. લોકોએ આ સિદ્ધાંતની સચ્ચાઈને અનુભવ
વાદ પર જોર આપવામાં આવ્યું છે. જીવ સ્વયં કર્યો કે જે પ્રકારે આપણને કોઈ મારવાનું કહે છે
કર્મનો કતી છે, અને વસ્તુસ્વભાવનુસાર સ્વયં જ તેનું તો આપણને તે કથન માત્રથી કષ્ટ થાય છે. તે જ
ફળ ભોગવે છે. ઈશ્વર શુધબુધ છે. તેને સાંસારિક પ્રકારે આપણે કોઈને સતાવીએ તો તેને અવશ્ય
ઝંઝાવાતોથી કશી મતલબ નથી. તે કઈને તારવાને કષ્ટ થશે. એમ પરપીડનમાં કઈ દિવસ ધર્મ જ નથી
પણ સમર્થ નથી. જે લાંબી લાંબી પ્રાર્થનાથી જ હઈ શકત. મૂક પશુ ભલે મુખથી પિતાનું દુઃખ
મુક્તિ મળતુ તે સંસારમાં આજ અનંત જીવો વ્યક્ત ન કરી શકે પણ તેઓની ચેષ્ટાઓ દ્વારા એ
' ભાગ્યે જ મળત. જીવ પિતાના ભલા–બૂરા કર્મ કરજાણવામાં આવે છે કે મારવાથી તેઓને પણ વામાં સ્વયં સ્વતંત્ર છે. પૌરુપ વિના મુક્તિલાભ આપણી જેમ કષ્ટ અવશ્ય થાય છે. આ નિર્મલ સંભવે નહિ. અતઃ પ્રત્યેક પ્રાણીએ પોતાનું નિજઉપદેશનો જનસાધારણ પર બહુ જ ગૂઢ પ્રભાવ
સ્વરૂપે જાણીને પોતાના પગ પર ખડા રહેવાનો અર્થ પ અને બ્રાહ્મણોએ લાખ વિરોધ ર્યા છતાં પણ સ્વાવલંબી બનીને આત્મોદ્ધાર કરવાને સતત પ્રયત્ન યજ્ઞયાગાદિની હિંસા બંધ જ થઈ ગઈ. આ કરવો જોઈએ. ઈશ્વર ન તો સૃષ્ટિનો રચયિતા છે અને સિદ્ધાંતદ્વારા અનંત જીવોનું રક્ષણ થયું અને અસં
ન કર્મલ દાતા. ખ્ય વ્યક્તિઓનો પાપથી બચાવ થયો.
શુષ્ક ક્રિયાકાંડો અને બાહ્ય શુધિના સ્થાન પર અહિસાની વ્યાખ્યા વીર શાસનમાં જે વિશદ્ વીરશાસનમાં અંતર પર વિશેષ લક્ષ્ય દેવામાં રૂપે મળે છે તેવી કોઈ પણ દર્શનમાં ઉપલબ્ધ નથી, આવ્યું છે. અંતરશુધિ સાધ્ય છે, બાહ્યશુધિ વિશ્વશાંતિને માટે તેની કેટલી આવશ્યકતા છે તે માધન માત્ર; અતઃ સાધ્યની લજ્ય-વિહીન ગયા ભગવાન મહાવીરે સારી રીતે સિદ્ધ કરી દેખાડયું. કલવતી નથી થતી કેવલ જટા વધારવાથી, રાખ કઠોરથી કઠોર હૃદય પણ કોમલ થઈ ગયું અને
લગાવવાથી, નિત્ય સ્નાન કરવાથી અથવા પંચાગ્નિ વિશ્વપ્રેમની અખંડધારા ચારે તરફ પ્રવાહિત થઈ.
તપ આદિથી સિદ્ધિ નથી મળી શકતી. અઃ વીરશાસનમાં વર્ણાશ્રમવાદને અનુપયુક્ત ઘોષિત ક્રિયાની સાથે ભાવનું હોવું નિતાન્ત આવશ્યક છે. કરવામાં આવ્યો. મનુષ્યના જીવનને કઈ ભસે વીર પ્રભુએ પિતાનો ઉપદેશ બધા સમજી શકે તેવી નહિ. હજારો પ્રાણી બાલ્યકાળ એવં યૌવનાવરથામાં ભાષામાં દીધે, કારણ કે ધર્મ કેવળ પંડિતોની સંપત્તિ ભરણુ પામે છે, અતઃ આશ્રમાનુસાર ધમપાલને નથી, તેના પર પ્રાણિમાત્ર સમાન અધિકાર છે.
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વીરશાસનની વિશેષતા
[ ૨૨૧ ] આ પણ વીરશાસનની એક વિશેષતા છે. તેનું લક્ષ્ય રહ્યા હતા. સત્યની જિજ્ઞાસા મંદ પડી ગઈ હતી ત્યારે એક માત્ર વિશ્વકલ્યાણનું હતું,
ભગવાન મહાવીરે તે સર્વનો સમન્વય કરી વાસ્તવિક સૂત્રકતાંગ સત્રથી સ્પષ્ટ થાય છે કે ભગવાન સત્ય પ્રાપ્તિને માટે “ એકાંત’ને પિતાના શાસનમાં મહાવીરના સમયમાં પણ વર્તમાન કાળને જેમ અનેક વિશિષ્ટ રેથોન દીધું. જેના દ્વારા સવ મના મતમતાંતર પ્રચલિત હતા. આ કારણે જનતા મોટા વિચારકા સમભાવથી તાલી શકે, પચાવી શકે અને શ્રેમમાં પડી હતી કે કોનું કહેવું સત્ય અને માનવા સત્યને પ્રાપ્ત કરી શકે. આ સિદ્ધાંત દ્વારા લેકેનું
ગ્ય છે અને કોનું અસત્ય ? મત પ્રવર્તમાં સર્વદા મોટું કલ્યાણ થયું. વિચાર ઉદાર એવા વિશાલ થયા. મતભેદ રહ્યા કરતા હતા. એક બીજાના પ્રતિદી સત્યની જિજ્ઞાસા પુનઃ પ્રતિષ્ઠિત થઈ. સર્વ વિતંડાવાદ રહીને શાસ્ત્રાર્થ ચાલ્યા કરતો હતો. આપસમાં માસ- એવું કલહ ઉપશાંત થઈ ગયા અને આ પ્રકારે યંથી પોત પોતાના સિધ્ધાંત પર પ્રાયઃ સર્વ અડગ વીરશાસનને સર્વત્ર જય-જયકાર થવા લાગ્યો.
E
સાચો ધર્મ સર્વ આત્મવત જુઓ” આ સર્વોત્તમ ધર્મ છે. જે લોકો આ ધર્મને નથી સમજતા તેઓ જ એક ધર્મને માટે અને બીજાને નાને ગણે છે. સાચા ધર્મમાં ન તે મતમતાંતરનું ખંડન છે કે ન તો વાદવિવાદ છે. એમાં તો પોતાના અંતકરણની શુદ્ધિ જ મુખ્ય પદાર્થ છે. આ ધર્મ દરેક ધર્મશાસ્ત્રોના પ્રાચીન ગ્રંથમાં છે એટલું જ નહિ પણ આધુનિક તરજ્ઞાન અને શાસ્ત્રના પ્રથામાં પણ મળી આવે છે. ઝાડની પાંદડામાં તે લખાયેલો છે. ઝરાઓ અને વહેળાઓ પણ સદેવ તેનું ગાન કરે છે, પવન પણ સદા તને ગણગણાટ કરે છે અને તમારી નાડીઓ તથા જ્ઞાનતંતુઓમાં પણ તે જ ઘૂઘવે છે. તમારા અંતઃકરણમાં અને વ્યવહાર સાથે પણ તેને સંબંધ છે. તે ધમે એકાદ દેવળમાં કે મંદિરમાં જઈ ગોખી મારવાનો નથી. તે તે તમારે તમારા વ્યવહારમાં, ઘરમાં, જંગલમાં, ગામમાં, જમતાં, સૂતાં અને બેસતાં પાળવાનો છે.
– સ્વામી રામતીર્થ
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પ્રભુ મહાવીરે માહમસ્ત જગતને ત્યાંગધર્મ જ કેમ આપ્યા?
[ એક ધર્માત્માની કરુણ આત્મકથા લેખક : મુનિશ્રી હુસસાગરજી મહારાજ
( ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૮૫ થી શરૂ )
વિદ્યાની સર્વશ્રેષ્ઠતા મારા આઠમા વર્ષને અન્તે માતાપિતાએ વિચાયું કે પુત્રને વિદ્યાભ્યાસ કરાવવે ઘટે છે, કારણ કે—
रूपयौवनसंपन्ना विशालकुल संभवाः । विद्याहीना न शोभन्ते निर्बंधा इव किशुकाः ॥ १६॥
અ:-વિશાળ કુળમાં ઉત્પન્ન થએલા તથા રૂપ અને યૌવનને પામ્યા હોવા છતાં ય પુત્રા જો વિદ્યાહીન હાય છે તેા ખાખરાનાં સ્વરૂપવાન છતાં ય નિગન્ધ પુષ્પોની માફ્ક એ શેાભતા નથી. વળી પણ કહ્યું છે કેमाता शत्रुः पिता बैरी येन बालो न पाठितः । न शोभते सभामध्ये हंसमध्ये बको यथा ॥ १७ ॥
અ:—પેાતાના પણુ વ્હાલાં બાળને માતાપિતાઆ ભણાવતા નથી તે માતા શત્રુ અને પિતા વૈરી સમાન છે, કારણ કે અભણુ એવા પાતાના બાળક, હંસના સમૂહને વિષે અગલાની માફક સભામાં શે।ભતા નથી. તેમજ વિદ્યાથી જ આળકા વિનયવાન, વિવેકવાન, ધનવાન અને કુમે ધીન્ન અનીને પરભવે પણ અપૂર્વ સુખસ'પત્તિના ભાક્તા અને છે. કહ્યું છે કે
विद्या ददाति विनयं विनयाद्याति पात्रताम् । પાત્રવાદનમાનંતિ ધનાક્રમ તત: ઘુલમ્ ॥ા અઃ-વિદ્યા વિનયને આપે છે, વિન
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
યથી પાત્રતા આવે છે, પાત્રતાને યાગે ધનની પ્રાપ્તિ થાય છે, ધનથી સુખે ધર્મ થાય છે અને ધમથી જ ઉભય લોકમાં સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે,
પાતાનાં પ્યારાં બાળકનું સાચું હિત કરનારા તે જ માબાપા છે કે જેઆ તેમને સર્વિદ્યાના અમૂલ્ય વારસા આપે છે. સાચવનારની જોઇએ તેવી ખંત હાવા છતાં ચ ધનના વારસા તે। કાયમ સ્થિર રહેવામાં વિકલ્પ રહેલા છે, અટલે કે સ્થિર રહે અથવા ન પણ રહે; કારણ કે ધન એ બહુ જન આધીન વસ્તુ છે, અને એથી જ પંડિતજને તા અને ધિક્કારે જ છે. કહ્યું છે કેदायादाः स्पृहयन्ति तस्करगणा मुष्णन्ति भूमिभुजो गृह्णन्ति च्छलमाकलय्य हुतમુશ્મનનજાતિ જ્ઞળાત્ । अम्भः प्लावयति क्षितौ विनिहितं यक्षा हरन्ते हठात्, दुवृत्तास्तनया नयन्ति निधनं धिम्बवधीनं धनम् ॥ १९ ॥ અ-ધનના માલીકના કયારે નાશ થાય અને અમને એનું ધન કયારે મળી જાય એમ ભાયાતા નિત્ય ઇચ્છા કરે છે, ચાર લેાકેા ચારી જાય છે, લાગ જોઇને રાજા લઈ લે છે, અગ્નિ અને બાળીને ક્ષણવારમાં
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રભુ મહાવીરે મોહમસ્ત જગતને ત્યાગ ધર્મ જ કેમ આપો? [ ર૨૩] ભસ્મીભૂત કરી નાખે છે, પાણી ઘસડી જાય છે, એની સામે પણ જોતાં નથી. જ્યારે કુલે ભૂમિમાં દાટયું હોય ત્યાંથી યક્ષે હરી જાય ક્ષીણ, માથે રણ અને રૂપે હીણ છતાં ય છે, તેમજ દુરાચારી એવા પુત્ર બળાત્કારથી માનવી જે વિદ્યાનશીન હોય છે તે તે તેને નાશ કરે છે–ઉડાવી નાખે છે. આવાં સભામાં સહુથી અધિક શોભે છે. ભાઈ શું બહુ જણને આધીન ધનને ધિક્કાર છે.” વદે છે એ સાંભળવા ઈંતેજાર વર્ગ એને જ
વિદ્યાધન એ એવો અખૂટ અને ધારી ધારીને જુવે છે, સહુને છોડીને એને અપૂર્વ વિધાન છે કે એનો માલીક સદા ય જ સાંભળે છે, એનું પડ્યું વચન ઝીલે છે, જીવંત રહે એવું જ સહુ કોઈ ઈરછે છે. પ્રમાણ કરે કરે છે અને એ રીતે વિદ્વર્ગને ભાયાતે ભાગ માગતા નથી, ચોરોથી ધંટી પણ પ્રેમપાત્ર બની સર્વ સ્થળે આદર પામે શકાતું નથી, રાજાથી હરાતું નથી, અગ્નિથી છે. આનું કારણ? એ જ છે કે મનુષ્યબળતું નથી, પાણીથી તણાઈ જતું નથી. માત્રનું સાત્વિક અને તાત્તિવક એવું અદ્ભુત હૃદયરૂપ ભૂમિમાં અતિ ગુપ્તપણે સ્થાપ્યું હોય વાસ્તવિક સ્વરૂપ વિદ્યા જ છે. છતાં પણ યક્ષાદિથી હરી શકાતું નથી અને વિદ્યા એ અતિવ ગુપ્તધન છે. કોઈના પણ બળાત્કારથી નાશ પામતું નથી. વહેવારુ ધન એ આજ છે અને કાલે આવાં સર્વોત્તમ ધનને આદર કશું ન કરે ? ન પણ હોય. કારણ કે લહમી એ ગણિકા વળી કહ્યું છે કે
જ હોવાથી તે કેઈપણ એક સ્વામીની વિરા નામ નાસ્થ સામર્શ કરછન્નપુતં ધન, ગૃહિણી થઈ નથી અને થવાની પણ નથી. વિઘા મોના થકુવરી વિદ્યા ગુewાં ગુહા આપણે પદ્ધહમાં વસતી શ્રીદેવીને લક્ષ્મીદેવી વિઘા વધુના વિશરામને વિઘા દૈવતમ, માનીને તે લક્ષમીને મેળવવા માટે એની વિદા રાજુ પૂરતા ન ધનં વિદ્યાવિહીન પશુળ મલિકની છબીની) ધનતેરસ જેવા દિવસે પૂજા ગંદા દેહને ધારણ કરનારા દેહીનું પણ કરવી શરૂ કરી દીધી છે, પણ એ
અધિક રૂપ તે વિદ્યા જ છે. ખ્યાલ જ રાખ્યો નથી કે કદાચ એને પૂજતાં
હાય તે કુળવાન, ઘનવાન અને રૂપ- એ ઘરમાં પણ આવી ભરાણી અને ઘીભર વાન માનવી હોય છતાં પણ તે અજ્ઞાન હેય પોતાની પણ થઈ તો પણ એ અપરિગ્ર તે વિદ્વચર્ચામાં એનું દેહ સ્વરૂપ નિસ્તેજ હિતા ( વારાંગના, ગણિકા) જ હોવાથી બની જાય છે, હણાઈ જાય છે, એનું મુખ પિતાને તજીને બીજે સ્વામી કરતાં વાર લગાપણ એવું પડી જાય છે કે એને જોનારને ડવાની નથી. શ્રી આવશ્યક સૂત્રના ચોથા એ કોઈ બીજો જ છે એવો ભાસ કરાવે છે. અધ્યયનની ચૂર્ણિમાં પણ એ વિષે સાફ ફરસભામાં અવાજ સરખો કરવા એનું હૃદય માવ્યું છે કે તરણ બળાતા દિમતા ગુટએને ના કહે છે, વિદ્વાન જનેને નિહાળીને નવ વરમદે ાિર જ્ઞાતા વગરનાં – અર્થ એના હોશકોશી ઊડી જાય છે, કે ફીકે તે લાગેલાં પાપસ્થાનકેનું આલેચનારૂપ પડી જાય છે. આ સ્થિતિમાં સમાજનો પ્રતિક્રમણ કર્યા વિના જ કાળ કરીને શ્રી ચુલ
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૨૪ ]
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
હિમવંત પર્વતમાં રહેલા પદ્મદ્રહને વિષે તે શ્રી ચલ પર આરૂઢ થએલા દિનકરના પ્રતાપી નામે (સાધ્વી) દેવગણિક થઈ. વાટમાં ચોરાદિ કિરણોની માફક પળેપળે ચડતી કળા ધારણ જનો પણ એ ધનને લૂંટી જાય, અગ્નિ પણ બાળે, કરાવીને ચિતરફ વિસ્તારે છે. આનું કારણ ભાયાતે ભાગ માગે, ભેંયમાં ભંડાચે છતે એ પણ છે કે વિદ્યા એ પરિગ્રહિતા સરસ્વતી કોઈ કાઢી જાય, આપ્યું ખોટું પણ થાય, દેવી હાઈ ધર્મ અને નીતિજ્ઞ એવા અરે એ ધન તો આવીને ગયા પછી પોતાના પિતાના અથી સ્વામીને કદીય નહી જ જે સ્વામીના હાટહવેલી, વાડીબંગલા, ગાડી, તજવાની પ્રણાલિકા સ્વરૂપ છે. શાસ્ત્રમાં ઘોડા ઈજજત-આબરૂ અને દેહની શોભાને પણ ફરમાવ્યું છે કે-“ નાસ્થતી જાતિતે બળત્કારે ઘસડીને લઈ જાય છે; પણ નાનો ટચન્દ્રસ્થાશ્રમણિષતિ શાસે” કથંચિત્ ખળજને દ્વારા પ્રાણ પણ હરે છે. સરસ્વતી દેવી ગીતરતિ નામને વ્યંતરેન્દ્રની જ્યારે વિદ્યાધન એ એવું અપૂર્વ, અખૂટ અને અગ્રમહિષી જણાય છે. આથી જ જગતઅતિગુપ્ત ધન છે કે તે તેને સંભા- ભરના વિદ્વાન જન તે ગણિકા સ્વરૂપ લક્ષ્મી ળવાથી કદીય ન ખસે એટલું જ નહિ દેવીને તજીને સરસ્વતી દેવીને જ પૂજે છે. પણ દિનપ્રતિ વૃદ્ધિ પામે છે. ચોર છે કે આથી લક્ષમી રીસાઈ જવાને લીધે લૂંટી શકતા નથી, કોઈ ખેદીને કાઢી જાય વિદ્વાને પ્રાયઃ લક્ષ્મીહીન રહે પણ છે, તે તેમ નથી, આપ્યું મોટું થાય તેમ નથી, પણ વિદ્વાન જનોને એ અનિષ્ટની પરવા જ ભાયાતથી ભાગ મગાય તેમ નથી, વાપર્યું નહીં હોવાથી તેમજ ઈષ્ટ એવી સરસ્વતી ઘટવાને બદલે વૃદ્ધિ પામે છે. પોતાના સ્વા. સંપ્રાપ્ત થએલ હોવાથી એ લક્ષમીવાન કરતાં મિની તીવ્ર નપુણતાને અંગે વિવિધ કાર્ય. તે સદા ય અને કઈગુણા પ્રસન્નચિત્ત હોય છે. સિદ્ધિદ્વારા પ્રાપ્ત થએલ યશકીર્તિને ઉદયા
અપૂર્ણ
આત્માને શી રીતે ઓળખાય? • તો કદી આ લોકમાં કે સ્વર્ગમાં જીવને સુખ આપતો નથી;
પિતાને પ્રિય કે અપ્રિય વિષયે પામીને આત્મા પોતે જ સુખ કે દુઃખભાવે પરિણમે છે.
ઈદ્રિયોને આશ્રિત એવા પ્રિય વિષયે પામીને સ્વભાવથી જ સુખરૂપે પરિણામ પામતે આત્મા જ સુખરૂપ બને છે; દેહ સુખરૂપ નથી.
એ આત્માનું જ્ઞાન પ્રજ્ઞાવડે જ થઈ શકે છે. પ્રજ્ઞાવડે આત્માને અન્ય દ્રામાંથી છૂટે પાડો, એનો અર્થ જ તેને સારી રીતે જાણો.
પ્રજ્ઞાવડે અનુભવવું જોઈએ કે, જે દષ્ટા છે તે જ હું છું; બીજા બધા જે ભાવો છે તે મારાથી પર છે.
–શ્રીમાન કંદરાચાર્ય
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમ્યાનની કુંચી
માં પરમાત્મા નું અ ધિ રાજ્ય
[ ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૪૧ થી શરૂ ] ~
હવે આપણે નિમ્ન ત્રણ સૂત્રોને કે હેય; ક્ષણભંગુર અચેતન વસ્તુને પરમાત્મા કથનને વિચાર કરીએ.
ન હોઈ શકે. (૧) સર્વ પ્રાણીઓને વાસ ચેતન પ્રાણી
માનવ આત્માને અનુલક્ષીને મૃત્યુનાં એના પરમાત્મામાં છે. અચેતનને પરમાત્મા
સ્વરૂપને વિચાર કરતાં, શરીરનું જ મૃત્યુ
થયા કરે છે, આમ તે અમર છે એ દઢ ન હેઈ શકે.
પ્રત્યય થાય છે. આત્મા શરીર સાથે એક્તાના (૨) કેટલાક આત્માઓ શાશ્વત નિદ્રા
ભ્રમમાં હું વૃદ્ધ થયે છું,”મારું મૃત્યુ આવ્યું” માંથી જાગૃત થતા નથી.
અને એવા એવા બીજા ઘણાયે વિચાર કર્યો (૩) પુનરુત્થાનને પાત્ર આત્માએ જ કરે છે. વસ્તુતઃ આત્માને વૃદ્ધત્વ કે મૃત્યુ મૃત્યુથી પર બને છે. આવા આત્માઓ
કશુંયે ન હોય. આત્માને બહુ તે શરીરનાં
અચે ને કે પરમાત્માના પુત્રરૂપ છે.
મૃત્યુ કે શરીરને વૃદ્ધાવસ્થાની પ્રાપ્તિને ખ્યાલ મૃત્યુ એટલે સર્વથા વિનાશ એવો અર્થ આવો જોઈએ. પણ આત્મા પ્રાયઃ શરીર કઈ રીતે સંભવતે જ નથી, એમ પહેલાં ઉપરના અત્યંત મેહને કારણે, શરીરને જે કથનનો વિચાર કરતાં સ્પષ્ટ જણાય છે. જે કઈ થાય તે જાણે કે પોતાને થતું હોય તે દ્રવ્યનું અસ્તિત્વ તેનાં સ્વરૂપથી જ કાયમ
એમ માની લે છે. શરીરની ભાવિ આપ
ત્તિઓ પણ આત્માની આપત્તિએ રૂ૫ માને છે. રહે છે. કેઈ દ્રવ્યને કેઈ કાળે વિનાશ નથી
આવા આત્માને શરીરના મૃત્યુ આદિ સમયે થતે. આમા તેમ જ ભૌતિક પરમાણુઓ આ
અત્યંત દુઃખ થાય છે. શરીરરૂપી ઘર ઉપરને કારણે વિનાશ કે મૃત્યુથી પર છે એમ
મોહ તેનાથી છોડાતે જ નથી. જે મનુષ્ય નિઃશંક કહી શકાય. નાશ તે શરીર આદિને
આમાનાં અમરત્વથી અજ્ઞાન હોય, જેને જ સંભવે છે. આથી શરીર આદિને ક્ષણભંગુર શરીર અને આત્મા એક રૂપ હોવાને ભ્રમ કહેવામાં આવે છે. મૃત્યુ પણ શરીરનું જ હોય તે જ શરીરનાં મૃત્યુના વિચારથી ભડકી થાય છે. એક શરીરનું મૃત્યુ થતાં આત્મા ઊઠે છે. શરીરનાં મૃત્યુમાં પિતાનાં સર્વસ્વને બીજાં શરીરમાં પ્રવિષ્ટ થાય છે.
વિનાશ તેને લાગે છે. શરીરનાં મૃત્યુના - અચેતનને પરમાત્મા ન હોય એ કથ- વિચારથી પોતાની અનાથ દશાનું તેને ભાન નને અર્થ એ જ હોય કે, નાશવંત વસ્તુને થાય છે. પિતે છેક નિરાશ બની જાય છે. પરમાત્મા ન હોય. પરમાત્મપદ એ આત્મા- મૃત્યુની કારમી વેદની તેનાથી સહન પણ નું પરિપૂર્ણ સ્વરૂપ છે. પરમાત્મપદ (પર- નથી થતી. મૃત્યુસમયે તે તેનું દુઃખ વર્ણન માત્મા) અમર છે. પરમાત્મા ચેતનને જ નાતીત થઈ પડે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
| [ ૨૨૬ ].
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ શરીરમાં અત્યંત મમત્વ રાખનાર મનુ જન્મ અને મૃત્યુની પરંપરા ચાલ્યા જ કરે ધ્યને મૃત્યુ-પ્રસંગે અને મૃત્યુના વિચારમાં છે. આત્માને નિર્વાણની પ્રાપ્તિ થાય ત્યાં સુધી, આમ અસહ્ય દુઃખ થાય છે, છતાં એને જન્મ અને મૃત્યુ થયા જ કરે છે. પુણ્યશાલી આત્મા મૃત્યુબાદ તુરત જ બીજું શરીર અને તપસ્વી જીવેને સ્વર્ગની પ્રાપ્તિ થાય જોધી લે છે. આત્માને કર્મ અનુસાર બીજા છે. હિંસક અને દુરાચારી મનુષ્યને નર્કમાં શરીરની સત્વર પ્રાપ્તિ થાય છે. એ બીજા જવું પડે છે. સ્વર્ગમાં જનારા જી પ્રાયઃ શરીરમાં પણ આત્માને પિતાની પરિસ્થિતિનું નાસ્તિક ન હોય. તેઓ ઘણે ભાગે આસ્તિક જ્ઞાન તેટલું ને તેટલું જ હોય છે. અખિલ જ હોય. આત્માનાં અવિનાશીત્વનાં જ્ઞાન વિશ્વમાં માત્ર એક જ એવી રિથતિ છે, વિના ભક્તિભાવ અશક્ય છે. આથી નાસ્તિકો જેમાં આત્મા ચેતન છતાં અચેતન જે હોય માટે સ્વર્ગનાં દ્વાર ઘણુંખરૂં બંધ રહે છે, છે. આ સ્થિતિમાં આત્માને પરિસ્થિતિનું નાસ્તિકોને દુઃખમય સંસારથી પર નિર્વાણુંજ્ઞાન નથી હોતું. સૌથી નિકૃષ્ટ નર્કની સ્થિતિ કદાપિ પ્રાપ્ત થતી નથી. સદાચારી, નીચેના જીવોની આ દશા હોય છે. મૃત્યુ બાદ ભક્ત અને ધર્મ મનુષ્યોને જ સ્વર્ગની ઘણાખરા છો સ્વર્ગ કે નર્કમાં જાય છે. * પ્રાપ્તિ થાય છે. કેટલાક મનુષ્યરૂપે પણ અવતરે છે.
આત્માને આત્મા રૂપે જ માનવાથી, સ્વર્ગ કે મૃત્યુની પ્રાપ્તિથી, આત્મા મૃત્યુ જીવનમાં અનેક આશ્ચર્યકારી પરિવર્તને થાય અને જન્મની ઉપાધિથી પર થતું નથી. છે. શરીરના મૃત્યુ આદિથી આત્માને કશુંયે
દુઃખ થતું નથી. આત્મા સ્વાભાવિક આતમ* વર્ગ અને નર્ક એ માયારૂપ હેવાની ભાવમાં જ રમણ કરતે થાય છે. શરીર વેદાન્તની માન્યતા છે. સ્વર્ગ (દેવલોક ) અને નર્ક
આદિનું મમત્વ રહેતું નથી. ભૌતિક વસ્તુ અનુક્રમે મધ્ય લોકની ઉપર આવેલ છે એમ સામા
ઓને મોહ કમી થયાથી આત્મા પ્રત્યે વિશુદ્ધ ન્ય રીતે મનાય છે.
અને ઉજજવળ ભાવ પરિણમે છે. આત્માને જેનોની માન્યતા અનુસાર ૧૨ સ્વર્ગનાં નામ છે.
આ પ્રમાણે વિકાસ થતાં, તે શ્રદ્ધા, જ્ઞાન જૈન ધર્મની માન્યતા અનુસાર નિગ્ન છ પ્રકા- આદિથી પરિપૂર્ણ બને તે તેને નિર્વાણની રનાં ન છે એમ માલૂમ પડે છે–
પણુ પ્રાપ્તિ થાય છે, રત્નપ્રભા, શર્કરા પ્રભા, વાલુકા પ્રભા, પંકપ્રભા, આત્માને આત્મારૂપે જ માનનારા જીવોને ધૂમપ્રભા, તમપ્રભા અને મહાતમઃપ્રભા.
મૃત્યુ ભ્રમરૂપ લાગે છે. તેમનું સંસાર-પરિ. સિદ્ધ જીવો અર્થાત મુક્તિનું સ્થાન, સ્વર્ગલોક ભ્રમણ ઓછું થાય છે. મૃત્યુને ભય તેમને ઉપર, વિશ્વના છેક અગ્ર ભાગે (ટોચ ઉપર) કશોયે રહેતો નથી, આવેલ છે એમ જૈન શાસ્ત્રો જણાવે છે.
ખરા આત્મજ્ઞાનીને તે આત્માને સંલગ્ન સ્વર્ગ અને નર્કનાં વર્ષમાં જેને અને હિન્દ- થતી અશુદ્ધિઓને જ ડર રહે છે, કમરૂપી. ઓનાં ધર્મશાસ્ત્રોમાં તફાવત જણાય છે. સ્વર્ગ અને વિવિધ પ્રકારની અશુદ્ધિઓથી જન્મ, મૃત્યુ નકનાં વરૂપમાં બન્ને વચ્ચે કશો યે ભેદ જણાતો નથી. આદિની પરંપરા થાય છે એવાં દઢ મંતવ્યથી
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પરમાત્માનું અધિરાજ્ય
[ ૨૨૭ ]
એ અશુદ્ધિઓનું નિવારણ કરવા માટે આત્મ- જન્મ કરે છે. આત્માને સંપૂર્ણ આધ્યાત્મિક જ્ઞાનીએ સદેવ ઉસુક રહે છે.
વિકાસ થાય એટલે જન્મમરણની અવધિ આત્માને સંપૂર્ણ વિકાસ થતાં, સવ આવે છે. આત્મા મૃત્યુ અને જન્મથી પર ભ્રમને અંત આવે છે. પુનર્જન્મનાં કારણે થાય છે. રૂપ કર્મ—બળેનો વિનાશ થયાથી, આમાં આત્માનાં મૃત્યુને ભાવ સર્વથા શ્રમયુક્ત પુનર્જન્મની જંજીરોથી મુક્ત થાય છે. આત્મા છે એમ બરાબર સમજીને, જેઓ સંસાર નિદ્રારહિત શાશ્વત સુખ અને જીવનને ભોક્તા ઉપર સંપૂર્ણ વિજય મેળવવા મથે છે તેમનું બને છે. જન્મ અને મૃત્યુના અનંત ફેરા- જ પુનરુત્થાન થાય છે તેમને જ ઉચ્ચ ગતિ માંથી આત્માની મુક્તિ થાય છે. પ્રાપ્ત થાય છે એ નિઃસંશય છે. પુનર્જન્મોનાં
આત્માના ઉચ્ચ આદશની સિદ્ધિને પરિ. નિવારણ માટે આત્માની પરિપૂર્ણ સ્થિતિ ણામે, જે આત્માઓ પરમાત્મપદ પ્રાપ્ત કરે અત્યંત આવશ્યક છે. પુનજોનાં નિવાછે તેઓ સર્વ ઈશ્વરના પુત્રો છે. કર્મ-બંધના રણુથી પરમાત્માનું અધિરાજ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. સંપૂર્ણ વિચ્છેદથી, તેમણે અજ્ઞાનરૂપી દુષ્ટ સંસારનો વિજય એટલે રાજયપ્રાપ્તિ પિશાચને પરાજય કરી મૃત્યુ ઉપર પણ કે કરોડાવધિ જનતા ઉપર વિજય એમ વિજય મેળવ્યો છે. દિવ્યતા અર્થાત્ આમાના સમજવાનું નથી. ઇંદ્રિયલાલસાએ, કષાય દિવ્ય સ્વરૂપના તેઓ વારસ હોવાથી, તેમની આદિ નિકૃષ્ટ વૃત્તિઓનું સંપૂર્ણ નિવારણ ઈશ્વરના પુત્રરૂપે ગણના થઈ શકે છે. કરીને, જે આત્મા અશુદ્ધિઓથી મુક્ત થાય સંપૂર્ણ વિશુદ્ધ સુખ, મૃત્યુ ઉપર સંપૂર્ણ છે તે આત્મા સંસારને વિજેતા છે એમ નિબંધ, સર્વશક્તિમાનતા, અનંત જ્ઞાન એ કહી શકાય, પિતાના ખરા ખોટા હકક માટે દિવ્ય આત્માનાં સ્વરૂપ છે. અમરત્વ, અનંત જેઓ યુદ્ધ આદિ કરે છે તેમને તેઓ યુદ્ધમાં જ્ઞાન, અનંત દર્શન અને સર્વ શક્તિમાનતા- વિ . ય મેળવે તે પણ, સંસારના વિજેતા રૂપ અનંત ચતુષ્ટય એ પરમાત્માનાં વિશિષ્ટ (જિન) માની ન શકાય. સંસારને વિજય સ્વરૂપ છે. પરમાત્માએ જનતાના આદેશ અને વિકારો, ઈચ્છાઓ આદિની મુક્તિ માં જ ગુરૂઓ અને સત્ય જ્ઞાન, પ્રજ્ઞા આદિના રહેલ છે. મહાન વિગ્રહમાં મેળવેલ ગમે સંસ્થાપકે છે.
તે અપૂર્વ વિજય એ સંસારને વિજય જે આત્માઓને પરમાત્મપદ નથી મળ્યું નથી. મનેવિકા આદિથી આત્માને ઊલટે તેઓ પરમાત્મપદની પ્રાપ્તિ થતાં સુધી પુન- પરાજય થાય છે. આત્મા અનેક બંધનોમાં * વિશુદ્ધ અને પરિપૂર્ણ આત્મા સર્વ પ્રકારની *
જકડાયેલો રહે છે. નિદ્રાથી સર્વદા પર હોય છે.
સંસારનાં બંધનોનો સર્વથા વિચ્છેદ કરીને, સંસારમાં જેમને આત્મભાવ જાગૃત નથી થતો આત્મા જ્યારે પરમાત્મપદ પ્રાપ્ત કરે છે ત્યારે તેઓ ભેદ-દ્રષ્ટિને કારણે મૃત્યુની પરંપરાને અનુભવ પોતે જ પોતાને પરમાત્મા બને છે. આકરે છે– પનિષદ.
માને રક્ષક અને આત્માનો તારણહાર આત્મા
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનં પ્રકાશ
[ ૨૨૮ ]
પેાતે જ છે એવી અનુભવજન્ય પ્રતીતિ આત્માને થાય છે. આત્મા શાશ્વત સુખના મહાદધિમાં નિમગ્ન થાય છે.
પરા ચાલ્યા કરે છે. દુષ્ટ મનુષ્યનાં પાપની પર પરા અટકતી નથી તેમ તેમનાં જન્મ અને મૃત્યુની પરંપરા પણ નથી અટક્રુતી. દુષ્ટ મનુષ્યેાને પરમાત્માનું અધિરાજ્ય પ્રાપ્ત થતું નથી.
આત્મા ભૌતિક સુખા અને પાપમાં નિમગ્ન રહે, ત્યાં સુધી, મૃત્યુ અને જન્મની પર-શ્રી કૃષ્ણ વિષે સામાન્ય માન્યતા પ્રવર્તે છે. એ માન્યતાને કારણે, કૃષ્ણ ચારિત્રભ્રષ્ટ અને લ'પટ પુરુષરૂપે સામાન્ય રીતે લેખાય છે.
કૃષ્ણ નામના એક મહાપુરુષ થઇ ગયા છે એમાં કઇ શંકા નથી, કૃષ્ણના વિવિધ જીવન–પ્રસંગેા વિષે જૈનોના ધમ-ગ્રંથામાં સ્પષ્ટ રીતે નિર્દેશ થયેલા છે. કૃષ્ણ એક ઐતિહાસિક પુરુષ હતા એમ લક્ષાવિષ લેાકેા માને છે એ સથા સત્ય જ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હરણ કર્યું, ચમુના નદીને તીરે ચાંદનીમાં તેમની સાથે નૃત્ય કર્યું, તેમને આલિંગન કર્યુ, તેમની સાથે વિષય-લાલસાજન્ય અનેક પ્રકારના હાવભાવ પણ કર્યાં એવી
વિષ્ણુ પુરાણ આદિ અનેક ગ્રંથમાં, ભગવાન કૃષ્ણનું જે વન કરવામાં આવ્યુ છે તે ઉપરથી કૃષ્ણનું આધ્યાત્મિક સ્વરૂપ સમજવા ચેાગ્ય થઇ પડે છે. કૃષ્ણે ગેપીઆનું મધ્ય રાત્રિએ ( તેમના પતિથી )
કૃષ્ણનું સ્વરૂપ વિચારતાં, જનતાની કૃષ્ણવિષયક માન્યતા તદ્દન અસત્ય છે એમ માલૂમ પડી શકે છે. કૃષ્ણ એ ખરા તારણહાર છે. આથી તે આત્મારૂપ ગેપીનાં દિવ્ય ધ્યેયરૂપ છે. કૃષ્ણે ઈષ્ટ ધ્યેયરૂપ હોવાથી
ખ્રિસ્તીઓના તારણહાર ઇસુ જેને વૈષ્ણવા પરમાત્માના આઠમા અવતાર કૃષ્ણરૂપ માને
સમા
બિન્દુથી આપણે હવે વિચાર કરીએ. વૈષ્ણવે કૃષ્ણને મહાન્ અવતારી પુરુષ અને ઇશ્વર રૂપ માને છે. કૃષ્ણના વિરોધીએ કૃષ્ણને મહાઅધમી તરીકે લેખે છે. કૃષ્ણનું દિવ્ય સ્વરૂપ વૈષ્ણવે કે તેમના વિરોધીઓથી યથા` રીતે ન સમજાયાથી, મન્ને પક્ષો વચ્ચે કૃષ્ણના સબંધમાં નિરંતર કલહ જાગ્યા કરે છે.
છે તેમના પરમાત્માનાં અધિરાજ્યનાં દ્રષ્ટિ-આત્માના સર્વાં પ્રેમ કૃષ્ણ તરફ જ વળે છે. આત્મા સંસારથી પર ચિત્તસ્થિતિમાં અર્થાત્ મધ્ય રાત્રિએ, શાન્ત ચિત્તરૂપ યમુનાના તીરે, સંસારની આસક્તિરૂપ પતિ તેમ જ જના ભય ત્યજીને ભ્રમણ કરે છે (નૃત્ય કરે છે), આત્મા સંસારી વિભવરૂપ વસ્રોથી પર ( દિગ’ખર:) બનીને, કૃષ્ણુરૂપ પરમાત્માની સમીપ ખડા થાય છે. આત્મારૂપ ગેાપી, સ્ત્રી જાતિને અનુરૂપ સર્વ પ્રકારની લજ્જાને પરિત્યાગ કરીને પરમાત્માને વિશુદ્ધ પ્રેમથી વદન કરે છે ત્યારે આત્મા અને પરમાત્મા
વચ્ચેના દ્વૈતભાવ વિનષ્ટ થાય છે. વિશુદ્ધ પ્રેમનાં
ફૂલની પરિણતિ થાય છે. આત્માને કાઇપણ પ્રકારના ભય કે આશકા નથી રહેતાં. પર્માત્માના સાક્ષાત્કાર માટે કેવા અપૂર્વ ઉત્સાહ અને અનેરી ભક્તિની જરૂર છે તે ગાપી અને કૃષ્ણના રૂપક ઉપરથી યથાથ રોતે સમજી શકાય છે. જીસસ પોતે પણ આત્માની કન્યા સાથે તુલના કરતા. સાલેામનનું ગીત પણ આત્મા અને પરમાત્મા વચ્ચે વિશુદ્ધ સ્નેહરૂપી એકતાનુ નિર્દેશ ક છે
મહા
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પરમાત્માનુ` અધિરાજ્ય
દયાળુ, શાન્ત સંતુષ્ટ, નીતિમાન, નમ્ર અને ક્ષમાશીલ મનુષ્યાને પરમાત્મા પ્રત્યે અદૂભુત પ્રેમ જાગે છે. એવા મનુષ્ચાની પરમાત્મા સાથે એકતા થઇ શકે છે. સવ ઉચ્ચ ગુણવાળા મનુષ્યાને જ પરમાત્મા અધિરાજ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. ઉચ્ચ ગુણૢાથી સદાચરણની તીવ્ર ભાવનાપરિણમે છે. ઉચ્ચ ગુણ્ણાથી ચિત્તની ખરી શાન્તિ પ્રાપ્ત થાય છે. ઉચ્ચ ગુણેાથી લાલસાઆનું નિવારણ થઈ શકે છે. આત્માનાં ગુપ્ત આનંદ સ્વરૂપના આવિર્ભાવ થાય છે. સત્ય ત્યાગવૃત્તિના યથાર્થ રીતે આવિષ્કાર થાય છે. એ ત્યાગ વૃત્તિથી જ મુક્તિ પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. ત્યાગવૃત્તિથી જ આત્માનું અધિરાજય જામે છે. ત્યાગવૃત્તિનાં પિરણામે આત્મા પરમાત્મપદના અધિરાજા અને અધિષ્ઠાતા બને છે.
જનતાને ત્યાગવૃત્તિમાં પ્રાયઃ આનંદ કે આકષણ નથી લાગતાં. ત્યાગવૃત્તિના લાભ શા શા છે તેનું જ્ઞાન પણુ બહુ ઓછા મનુપ્યાને ડાય છે. ત્યાગવૃત્તિથી જ શારીરિક, માનસિક અને આધ્યાત્મિક ઉન્નતિ સભવે છે. કોઇપણ વાસ્તવિક ઉન્નતિ ત્યાગ વિના સથા અસ'ભાન્ય છે. ત્યાગવૃત્તિથી જ આત્માની પ્રગતિમાં અંતરાયરૂપ આવરણા દૂર થાય છે: ત્યાગવૃત્તિથી જ જે તે ખરાં ઇષ્ટ કાર્યા થઈ શકે છે. દા. ત. ખાળ વિદ્યાર્થી રમકડાંના ત્યાગ કરે છે તા જ તે અભ્યાસ કરી શકે ઇં; આળસ્યને પરિત્યાગ થાય તેા જ દ્રવ્ય-પ્રાપ્તિ થઇ શકે છે,
સુખના ઈચ્છુકે દુઃખના કારણરૂપ સર્વ પ્રવૃત્તિઓને પરિત્યાગ કરવા જોઈએ. સુખ અને દુઃખના માર્ગો છેક નિરાળા છે. એટલુ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૨૯ ]
તે સુખના વાંચ્છુકે જાણવુ જ જોઈએ: સુખના વાંચ્છુકથી દુઃખને માગે ન જ જવાયઃ ભૌતિક લાભ માટે જે પ્રકારનો ત્યાગ આવશ્યક છે. તે ત્યાગ અને આત્મસાક્ષાત્કાર માટે આવશ્યક ત્યાગમાં ઘણા ફેર છે, એ દરેક સુન મનુષ્યે સારી પેઠે સમજવુ જોઇએ, પહેલા પ્રકારના ત્યાગમાં મનુષ્યને ઘણીવાર દુઃખ થાય છે. જે તે વસ્તુઓના ત્યાગથી તેના ચિત્તને કઇ ને કઈ અસુખ અવશ્ય થાય છે: અમુક વસ્તુઓના ત્યાગ થાય તે બીજી વસ્તુઓને એજો આવી પડે છે એવુ પણ અને છે. આત્મસાક્ષાત્કાર નિમિત્તે કરેલા ત્યાગમાં એવું કંઇ નથી અનતું. આત્મસાક્ષાત્કારના ત્યાગમાં મનુષ્યને આર પ્રકારના આનંદ રહ્યા કરે છે. જે તે વસ્તુના પરિત્યાગથી આત્મા એહેવત્તે અંશે સ્વતંત્ર થાય છે. ત્યાગથી નિઃસ્પૃહવૃત્તિ વૃદ્ધિંગત થાય છે. ત્યાગથી ઇચ્છાઓ અને વાસનાઓમાં ઘટાડા થાય છે, ત્યાગથી શ્રેષ્ઠ ભાવે પરિણમે છે. નિઃસ્પૃહવૃત્તિથી સર્વશ્રેષ્ઠ સ્વતંત્ર દશાનું ભાન થાય છે એમ પતંજલી કહે છે.
પરમાત્માનું અધિરાજ્ય સુશ્રધ્ધાથી અવણ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. પરમાત્માનું અધિરાજ્ય એ સર્વાં જીવેાના જન્મસિદ્ધ હક્ક છે, પર માત્માનાં અધિરાજ્યરૂપ દિવ્ય સ્થિતિ જગતના સર્વ જીવાને માટે મહામૂલ્ય વારસે છે. પરમાત્માના પુત્ર ગણાતા ઇસુને કે ફાઇ બીજા મહાન ગણાતા પુરુષને જ પરમાત્માનું અધિરાજ્ય પ્રાપ્ત થાય છે એમ નથી. ખૂદ ઇસુએ તેા સર્વ જીવાને ઇશ્વરના પુત્રરૂપ ગણી, જે મનુષ્ય ખરા સન્માર્ગે ચાલે તેને પરમામાનું અધિરાજય અવશ્ય પ્રાપ્ત થાય છે એમ સ્પષ્ટ રીતે જણાવ્યું છે. પરમાત્માના અધિ
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૩૦ ]
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
રાજ્યની પ્રાપ્તિમાં મહાન ધર્મોના સુધી કઈ પણ ઉચ્ચ આદશની સિદ્ધિ મનુષ્યથી સંસ્થાપકરૂપ વિશ્વની વિભૂતિઓએ ન્યાત શક્ય જ નથી. આથી અહંતાને ભોગ એ જાત આદિને ભેદ ગ જ નથી. એવા જીવનમાં સાફલ્ય તેમજ પરમાત્માનાં અધિક્ષુદ્ર અને હેંગરૂપ ભેદે મહાપુરુષોને અમાન્ય રાજ્ય માટે અત્યંત આવશ્યક છે. જ હોય. તાત્પર્ય એ કે, પુણ્યપંથે ચાલનાર ખરેખરા મહાપુરુષો અહંતાનો વિચ્છેદ કેઈપણ મનુષ્યને માટે પરમાત્માના અધિ- કરવા નિમિત્તે “હું” વિગેરે શબ્દોને ભાગ્યે જ રાજ્યની પ્રાપ્તિ શકય છે. શયતાનના પુત્રો
પ્રયોગ કરે છે. તેઓ પોતાને માટે અકર્તાક જેવા દુષ્ટ મનુષ્યોને જ પરમાત્માનું અધિરાજ્ય દ્રષ્ટિથી જ બોલે છે આ સામાન્ય સત્ય પણ અસંભાવ્ય થાય છે.
જનતાથી યથાર્થ રીતે નથી સમજાતું, એ સુખ, આધ્યાત્મિકતા અને શક્તિ અહં વિચિત્રતાની પરાકાષ્ઠા જ ગણી શકાય. મહાભાવના નાશથી પરિણમે છે. મનુષ્યમાં અહં. પુરુષોની અકક દૃષ્ટિથી બેસવાની રોતિથી તાનો આવિર્ભાવ થાય છે ત્યાં સુધી તેનું તેમના અહંભાવના વિચ્છેદનું નિદર્શન થઈ અધઃપતન થયા કરે છે. અહંતાને નાશ થાય શકે છે. મહાપુરુષોની આ અહંભાવ રહિત અને પરમાત્માનું જ શરણ રવીકારાય ત્યારે વૃત્તિને જેમને યથાર્થ પ્રત્યય કે પરિચય આત્મા ઉન્નતિને પથે સંચરે છે. અહંતાને નથી થયે તેમને મહાપુરુષોનાં સૂત્રાદિ નાશ થતાં, મનુષ્યમાં અજબ પરિવર્તન નિરર્થક જેવાં નીવડે છે. મહાપુરુષના થાય છે. તે પરમાત્માઓમાં સ્થાન અહંભાવના વિરછેદની પ્રતીતિને અભાવે લેવાને પાત્ર બનતો જાય છે. “અહંતા સુંદરમાં સુંદર બેધવચને પણ ઘણી વાર હોય ત્યાં જીવનને નાશ જ હોય, અહંતાને અર્થ રહિત થઈ પડે છે, અભાવ હોય ત્યાં ખરાં જીવનની પ્રાપ્તિ હેય”
પરમાત્મા સર્વ આત્માઓમાં છે, સર્વ એ આધ્યાત્મિક સૂત્રનું રહસ્ય સૌ કોઈએ આ
આત્મા પરમાત્મામાં છે એ ભગવદ્ બરોબર સમજવાનું છે.
ગીતાનો મત છે. આથી જ ગીતામાં કહ્યું છે કેમનુષ્ય પોતે પાપી છે એ જ વિચાર કર્યા “હું સર્વ જીવોની અંદર પણ છું અને કરે ત્યાં સુધી તે પાપી રહે છે. મનુષ્ય અહંભાવ બહાર પણ છું, હું સર્વથી દૂર પણ છું અને અને લાલસાઓને તિલાંજલી આપી, પોતે પર- સમીપ પણ છું. મારી સૂક્ષ્મતાને કારણે, હું માત્મા છે એવી શ્રદ્ધા રાખવા માંડે છે એટલે દષ્ટિ-ગમ્ય નથી. મારા વિભાગો ન થયેલ હેવા તેનું ગૌરવ સાહજિક રીતે વધવા માંડે છે. છતાં હું પ્રત્યેક જીવમાં સ્થિત રહું છું. હું પરમાત્મ પદના ભક્તો થવાની પાત્રતાને સર્વ જીવોને આધાર છું. સર્વનું ભક્ષણ (નાશ) તેનામાં આવિર્ભાવ થાય છે. અહંતા હોય ત્યાં અને ઉત્પત્તિ પણ મારાથી જ થાય છે. ”
અપૂર્ણ
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
w
IM
IS A +
hil_
---
-
-
-
Will
in Shahboo :
(૧) શબ્દરત્નમહેદધિ
કેશમાં સંગ્રહિત કર્યા છે. આયુર્વેદ, જોતિષ, વૈદિક શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય જૈન ગ્રંથમાળા તરફથી અને જેનાગમને લગતા શબ્દોને ખાસ સંગ્રહ સંસ્કૃત ગુજરાતી આ કાશન નો ભાગ શ્રી વિજય કરેલ છે. નીતિસૂરિ વાંચનાલય તરફથી સમાલોચનાર્થે અમોને આ કેશ તૈયાર કરવા માટે સંપાદક મુનિ ભેટ મળેલ છે.
મહારાજે અનેક સંસ્કૃત કેશ અને ગ્રંથનો આધાર - ઘણા વર્ષોના પ્રયત્નોવડે આ મહાન શબ્દકોશ લીધેલો છે વિગેરે કારણેથી આ એક ભાષાજ્ઞાન પૂજ્યપાદ આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયનીતિસૂરીશ્વ- અને સાહિત્ય માટે ઉપયોગી વરતુ બની છે. રજી મહારાજના શિષ્યરત્ન પન્યામજી શ્રી મુક્તિવિ
આ કોશમાંનાં સાંકેતિક શબ્દોની સમજ પણ જયજી મહારાજે તૈયાર કરેલ તે આજે પ્રગટ થાય છે.
સાથે આપવામાં આવી છે. સંસ્કૃત ભાષાના અભ્યાસીઓ માટે તેમજ ગુજરાતી ભાષાનું જ્ઞાન ધરાવનાર ભાઈઓને સંસ્કૃત ભાષાનો આ કેસમાં ૩ થી ૪ સુધી શબ્દસંગ્રહ પરિચય થવા માટે આ એક ઉપયોગી કાશ બન્યો આપવામાં આવેલો છે. છે. પચીસ વર્ષ પહેલાં એક સંરકત-ગુજરાતી કાશ
એકંદર રીતે આ કેશ ઘણો જ ઉપયોગી લાગે અત્રે ભાવનગરના એક નાગર ગૃહસ્થ બહાર પાડેલ
છે અને અભ્યાસીઓને તે ઉપકારક વસ્તુ છે. તેને હતું, પરંતુ હાલમાં તેની એક પણ કાપી ઉપલબ્ધ
બીજો ભાગ જલદીથી પ્રગટ થાય એમ અમે ન હતી તેવા ઘણી જરૂરીયાતવાળા પ્રસંગે આ કોશ
ઇરછીએ છીએ. પ્રગટ થવાથી અભ્યાસીઓ માટે એક આવકારદાયક વસ્તુ બહાર પડી છે એમ અમે માનીએ છીએ. પ્રકાશક સંસ્થાના સેક્રેટરી શેઠ ભોગીલાલ
આ કાશમાં પ્રથમ સંરકત શબ્દ, પછી હિંગ ભાઈ સાંકળચંદ સંપાદક પંન્યાસજી મહારાજ અને જાતિનિર્દેશ, શબ્દનો વિગ્રહ અથવા મૂળ પ્રકતિ તથા પૂજ્ય ગાદ આ. શ્રી વિજયનીતિસૂરિજી મહાઅને પ્રત્યય, તેમજ તેના શક ગુજરાતી અર્થ તેમજ
રાજની છબીઓ આપી ગુરુભક્તિ પણ દર્શાવી છે. કઈ સ્થળે ઉપયોગી શાસ્ત્રોના પ્રમાણે, ધાતુ અને કિંમત રૂા. ૮-૦-૦ પ્રકાશકને ત્યાંથી મળશે. ક્રિયાપદનો સંગ્રહ, ગણ, ધાતુને પ્રકાર તથા નામ– (૨) ચાલો ગામડામાં-લેખક સોમાભાઈ ભાવધાતુ, સૌત્ર ધાતુઓ, કંડવાદિ ધાતુઓ તથા ઘણી
સાર. કિ. ૧-૪-૦ ઉપયોગી ધ તુઓ વત્ત માન કાળનું રૂપ સાથે બતાવેલા છે વિગેરે અનેકવિધ હકીકત આ કોશમાં (૩) રજપુતાણી અને બીજી વાત આપવામાં આવેલી છે.
લેખક ધૂમકેતુ. કિ. ૦-ર-૦ શ્રીમદ્દ હેમચંદ્રાચાર્યના ભાષ, અભિમાન- (૪) કાળીયાર અને બીજી પ્રાણીકથાઓ ચિંતામણીના સર્વ શબદો, તે સિવાય જૈન દર્શનના લેખક મનુભાઈ જોધાણી. કિ. ૧-૮-૦ (તરણ પ્રાકૃત શબ્દોને સંસ્કૃતિમાં મુકી અથે સાથે આ ગ્રંથમાળા પુરત બારમું )
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
સી
www.kobatirth.org
ત્યાર
લધુ છતાં બાળક માટે વાંચવા લાયક છે. મળવાનુ ઠેકાણું પ્રકાશકને ત્યાં.
આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિના વિહાર
પૂજ્યપાદ આચાર્ય મહારાજ શ્રીમદ્વિજયવલ્લભ- પધારી વિશ્રામ લીધેા. રાતના સમયે ધણા ભ ઇસૂરીશ્વરજીએ પોતાના શિષ્ય-પ્રશિષ્ય આદિ મુનિ એ પ્રભુપૂજા, દેવદર્શન, જુગાર ન ખેલવા આદિ મોંડલ સાથે લુધીઆનાથી મહા શુદિ ૧૩ તા. ૨૧-૨-૪૦ બુધવારના દિવસે વિજય મુર્તમાં હુશીયારપુર તરફ વિહાર કર્યાં. વિહાર સમયે કેટલાક નેા હાજર હતા. આચાય શ્રીજીએ માંગલિક સંભળાવ્યું અને તે વખતે લાલા ગેાકળચાંદ વીચદે
નિયમા લીધા હતા. અત્રેથી તા. ૨૩ મીના વિહાર કરી ક્ષાર પધાર્યા. નગરપ્રવેશ ધામધુમથી થયે।. સુધીઆનામાં આચાર્ય શ્રીજીની અધ્યક્ષતામાં વિકારજીલ્લામાં ભયંકર દુષ્કાળ પડયા છૅ, માણસા અને પશુએ અન્ન-ધાસ વિના તરફડી તરફડી મરતાં જાય છે
તેઓની સહાયતા માટે સારૂ કુંડ એકત્રિત થયું હતું. ક્ષેારથી તા. ૨૪ મીના વિહાર કરી ગુરાયા
રૂા. ૫૦૧) સ્કુલને માટે જાહેર કર્યો. ઉપસ્થિત સ્ત્રી-પુરુષને વિવિધ પ્રકારના પચ્ચખાણ આપી આગળ વધ્યા. આચાય શ્રીજીએ ભાચરા ગામમાં (૫) શરમાજીની માળવાતા (શરદબાબુને જીવન–ઝરમર સાથે ) કિં ૧-૮-૦ અનુવાદક:-રમણલાલ વી. સે।ની. પ્રકાશક ગુર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલય, ગાંધી રસ્તા-અમદાવાદ ઉપરના બે થી પાંચ નંબરના ચાર ગ્રંથા લધુ છતાં આળે યાગી છે. બાળસાહિત્ય હાલમાં કેટલુંક પ્રગટ થવા લાગ્યુ' છે, જેની પણ સમયાનુસાર જરૂરીયાત હતી. શ્રી ગુર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલયના સંચાલક ભાઈ શંભુલાલ જગથી જેમ સારા સારા ગુજરાતી
ભાષાના નવેàા પ્રગટ કરી રહ્યા છે તેમ આ બાળા પાગી સાહિત્ય પણ તેવું જ સરલ અને સુંદર બાળકો માટે પ્રગટ કરે છે. ઉપરક્ત ચારે. થા
(૬) આસ્તિકતાના આદશ યાને નાસ્તિક મતવાદનુ... નિરસન, ભા. ૨ જો.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
+
લેખક મુનિરાજ શ્રી ભદ્રંકરવિજયજી મહારાજ
આરિતકતા કાને કહેવી તે સબંધમાં લેખા આપેલા છે, જે કેટલાક વાંચતા આતિકતાના પ્યાલ આવી શકે છે. આ તેને ખીન્ને ભાગ છે. પહેલા ભાગમાં શું છે તે જોયા સિવાય વિશેષ કાંઇ પણ લખી શકાય નિહ.
વીરશાસનની ભેટ તરીકે આ પુસ્તક પ્રગટ થયેલ છે. પ્રકાશક : શ્રી વીરશાસન કાર્યાલય. રતનપાળ-અમદાવાદ
For Private And Personal Use Only
(૭) સમી સાંજના ઉપદેશ. (દશવૈકાલિક સૂત્ર) શ્રી પૂંજાભાઇ જૈન ગ્રંથમાળાનુ પુ. ૪૮ મુ` છે. સંપાદક ગે પાલદાસ જીવાભાઇ પટેલ છે.
તેગેશ્રીએ આ સંસ્થા તરફથી કેટલાક આગમ અને ગ્રંથાના સરરૂપે ધણા ગ્રંથે પ્રગટ કરેલ છે તે જ રીતે આ ગ્રંથ શ્રીદશવૈકાલિક સૂત્રના છાયાનુવાદ તકે પ્રગટ કરેલ છે, જે મનન કરવા ચૈગ્ય છે.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર
[ ૧૩૩ ]
ગામમાં વિશ્રામ કરી તા. ૨૫ ના દિવસે ફગવાડામાં સમય વધુ થઈ જવાથી આચાર્યશ્રીઓએ ધામધૂમથી પ્રવેશ કર્યો. અત્રે લાલા દેવીચંદજી બાબુ- સંક્ષિપ્તમાં પણ મનનીય મનહર દિવ્ય દેશના રામજીનું એક ઘર હોવા છતાં બહારથી પધારેલા આપતા જણાવ્યું કે આપે મને માનપાના ભારથી મહેમાને-સાધર્મિક ભાઇઓનું તથા આચાર્યદેવનું એ છે દબાવી દીધો છે તે તે હું પોતે જાણે કે ઘણું જ સુંદર સ્વાગત કર્યું હતું.
જ્ઞાની મહારાજ જાણે. પરંતુ આપે તે સજજનતા, અત્રેથી વિહાર કરી મહા વદિ ૮ તા. ૧-૩-૪૦ એકયતા, કૃતજ્ઞતાનો પરિચય આપી પોતાના મનેશુક્રવારે હશયારપુરમાં ઘણું જ સમારેહથી પ્રવેશ ર સફળ કર્યા છે. કવિઓને તે અત્યુક્તિ દેશ કર્યો હતો. હુશયારપુર શ્રીસંઘે પિતાન નગરને ઘણાં લાગતો નથી કેમ કે મેરુનું સરસ અને સરસવને વર્ષે આચાર્યશ્રી પાવન કરતા હોવાથી નગરપ્રવેશની મેસ બનાવવો એ કવિઓનું કામ છે. જ્યાં તૈયારી કરી. મહા વદ ૮ તા. ૧-૭ ૪૦ શુક્રવા
ન પહોંચે રવિ ત્યાં પહોંચે કવિ આદિ વિવેચન રને દિવસ હુશીયારપુર(પંજાબ)ની જનતા માટે
કરી આગળ ચાલતા જણાવ્યું કે હિન્દુસ્થાની અપૂર્વ હતો.
ખુશામતખોરીઓ થઈ ગયા છે. વાણુઅ વિદ્યા આમ પંજાબકેશરી શાસન પ્રભાવક સુવિહિત
કરીને પિતાનું કામ કાઢવામાં કુશળ થઈ ગયા જૈનાચાર્ય શ્રીમદ્વિજયવલ્લભસુરીશ્વરજી મહારાજ -
જ છે. આપે અભિનંદન પાઠારા અને કવિઓએ તાના શિષ્યમંડલ સાથે ફગવાડાથી વિહાર કરી કવિતામારા મારા માટે જે ઉચ્ચ ઉદ્ગારે રોહાણા, તનોલી, હીરપુર આદિ ગામોમાં વિચરતા કાઢ્યા છે તેની કીમત છે ત્યારે જ અંકાય કે તે હુશીયારપુર આવતાં તેમનું ગ્ય સ્વાગત કરવામાં
ઉચ્ચ ઉદ્ગારોને લાયક પોતે બને, અમલમાં આવ્યું. સામૈયા સાથે નગરપ્રવેશ કર્યો. સામૈયામાં
મૂકે. ધર્મ ધર્મ સૌ કોઈ કહે છે પણ ધર્મના તત્વને ગુરુદેવની તસવીર વિગેરે પુષ્કળ સામગ્રી હતી.
સમજનારા ને આચરણમાં મૂકનારા કેટલા હોય છે ૨૪ ગેટ ( દરવાજા) સુશોભિત થઈ રહ્યા હતા.
વિગેરે વિગેરે હદયસ્પર્શી વિવેચન કરી સભાને સામયુ શહેરમાં ફરીને સનાતન ધર્મસ્કુલના
મુગ્ધ કરી દીધી હતી. વિશાલ સ્થાનમાં પહોંચી સમાપ્ત થયું અને એ જ સ્થલે જાહેર વિરાટ સભા પંડિત શિવદત્ત શાસ્ત્રીજીની
પ્રમુખ સ્થાનેથી પંડિત શિવદત્તજીએ સુંદર વિવેઅધ્યક્ષતામાં ભરાણી.
ચન કરી આચાર્યશ્રીજીનો આભાર માન્યો હતે. પ્રથમ શ્રી તિલકવિજયજીએ આચાર્યજીના આચાર્ય શ્રી વાજતે ગાજતે શ્રી સંધની સાથે વિષયમાં ભાષણ આપ્યું હતું તથા અન્ય પ્રવચનો ઉપાશ્રયે પધાર્યા અને નવીન વિશાલ ઉપાશ્રયને પછી અભિનંદન પત્ર આપવાના વિધિવિધાન આ
જોઈ પ્રસન્ન થયા હતા. આચાર્યશ્રીજી દરરોજ
વિવિધ વિષય પર વ્યાખ્યાન આપે છે. મહત્સવની પ્રમાણે થયા હતા. પ્રથમ હુશીયારપુર વિદ્વાન મંડળીના તરફથી સંસ્કૃત અભિનંદન પ અને કવિઓએ
તૈયારી ચાલુ છે. નૂતન મુનિરાજની વડી દીક્ષા
અત્રે જ થનાર છે. કવિતા દ્વારા, શ્રી જૈન સંઘના તરફથી હિન્દીમાં
પત્રવ્યવહાર નીચેના શીરનામે કરવો. લાલા અમરનાથજી અને નગરવાસીઓ તરફથી ઊર્દુમાં પંડિત દુર્ગાદાસે અભિનંદન ૫ સભાને વાંચી મારફતલાલ પૂરણચંદ ટેકચંદ જૈન સંભળાવ્યા ને આચાર્યશ્રીજીના કરકમલોમાં સાદર
હુશીયારપુર (પંજાબ) અર્પણ કર્યા.
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
[ ૨૩૪ ]
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
વડી દીક્ષા
કાંગડાને સંઘ ફ, શુ ૧ તા. ૧૦–૩–૪૦, રવિવારે રાજ
હુશીકારપુર(પંજાબ) થી આચાર્ય શ્રીમઠિ યોગની શરૂઆત થયે આચાર્ય દેવની અધ્યક્ષતામાં
જયવલ્લભસૂરિજી મહારાજની અધ્યક્ષતામાં લાલા પંન્યાસજી શ્રી સમુદ્રવિજયજી મહારાજે મુનિશ્રી
નાનકચંદ નાહરાત્રીએ ફા. શ. ૨ તા. ૧૧-૩૦ વિશ્વવિજયજી અને વૃદ્ધિવિજયજીને ધામધુમપૂર્વક સોમવારે પ્રાચીન તીર્થ શ્રી કાંગડાને સંઘ કાઢયો વડી દીક્ષા આપી. દીક્ષા સમયે સાધુમંડલ, સાધ્વીજી છે. હશયારપુરથી કાંગડા ૬૦ મીલ થાય છે. સંધમાં શ્રી દેવશ્રીજી આદિ સાધ્વીમંડલ હાજર હતું અને યાત્રાળુઓ સારી સંખ્યામાં સંમિલિત થયા છે. સદ્દગૃહસ્થથી સભાસ્થાન ચિકાર ભરાઈ ગયું હતું. બહારગામથી અમદાવાદ (શાહપુર વાલા શેઠ મુંબઈ, અમદાવાદ, ગુજરાત, કાઠિયાવાડ, મારવાડ મેહનલાલ મગનલાલ આદિ સંભવિત સદગૃહસ્થની વિગેરેથી આવનાર યાત્રુઓ દીલી થઈ સીધી મેન હાજરી તરી આવતી હતી.
લઇનમાં જલંદરથી હેશ આરપુર આવી ત્યાંથી દીક્ષાનતર મુનિશ્રી વિશ્વવિજયજીએ અસરકારક મેટર લારીદાર ઠેઠ કાંગડા પહોંચી શકે છે ભાષણ આપ્યું હતું. વિધિવિધાન પત્યા પછી શ્રી જેને જેલમાં જવા ઈછા હોય તે સીધી મેન આચાર્ય ભગવાન શ્રી ચતુર્વિધ સંઘ સાથે વાજતે- લાઇનમાં અમૃતસર થઈ, પઠાણકોટ થઈ, કાંગડા ગાજતે દર્શન કરી ઉપાશ્રયે પધાર્યા.
સ્ટેશને ઉતરી બે માલ લગભગ કાંગડાભવન જે બપોરે શાંતિસ્નાત્ર વિધિ સહિત સાનંદ ભણ- ધરતીકંપમાં ઉજ્જડ થઈને નવું વસેલ છે ત્યાં વવામાં આવ્યું. આચાર્યશ્રીઓ વચ્ચે વચ્ચે શાંતિ- પહોંચી ધર્મશાળામાં ઉતારો લઈ, ત્યાંથી દેઢેક માઈલ રનાત્રને અર્થ સમજાવી લોકોના હૃદયને પ્રકૃધિત કાંગડાનો જુનો કિલો છે કે જેમાં પ્રાચીન શ્રી કર્યું હતું. દેવદ્રવ્ય આદિની ઉપજ પણ સારા અષભદેવની પુરુષ પ્રમાણ લગભગ ધાતુની પ્રતિમા છે પ્રમાણમાં થઈ.
ત્યાં જઈ યાત્રા, સેવા-પૂજાને લાભ લઈ શકાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
ગુજરાતી ભાષાંતરના ગ્રંથા.
( મળી શકતા ગ્રંથાનુ લીસ્ટ )
શ્રી નવતત્ત્વના સુંદર મેધ
શ્રી વવિચાર વૃત્તિ
શ્રી દંડક વૃત્તિ
શ્રી નય માદક
શ્રી હું સવિનાદ
કુમાર વિહારશતક
શ્રી જૈનધમ વિયિક પ્રશ્નોત્તર
શ્રી આત્મવલ્લભ જૈન સ્તવનાવલી
શ્રી મેાક્ષપદ સાપાન ધર્માંબિન્દુ આવૃત્તિ બીજી
www.kobatirth.org
શ્રી સમ્યક્ત્વસ્વરૂપ સ્તવ
શ્રી ચંપકમાળા ચરિત્ર
શ્રી સમ્યક્રૂત્વ કૌમુદી ભાષાંતર
શ્રી ગુરૂગ્રુમાળા
શ્રી શત્રુ ંજય તીર્થ સ્તવનાવલી
શ્રી જ્ઞાનામૃત કાવ્યકુંજ
2110
શ્રી ઉપદેશસપ્તતિકા
શ્રો પંચપરમેષ્ઠી ગુષ્ઠુરત્નમાળા સુમુખનૃપાદિ ધર્મ પ્રભાવકાની કથા શ્રી તેમનાથ પ્રભુનુ ચિત્ર શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભા. ૧ । આદશ જૈન સ્ત્રીરત્ના
이
ll
મા
ના
૧૫
ગા
\
ગા
૨)
ll
શ્રી પ્રશ્નોત્તરપુષ્પમાળા
શ્રી શ્રાવકકલ્પતરૂ
શ્રી આત્મપ્રમાધ
શ્રી વિમલનાથ ચરિત્ર
જૈન ગ્રંથ ગાઇડ
શ્રી ચંદ્રપ્રભુ ચરિત્ર
શ્રી નવાણું પ્રકારી પૂજા ( અથ સહિત )ના શ્રી પૃથ્વીકુમાર ચરિત્ર
ધ
પરીક્ષા
શ્રી પ્રભાવક ચરિત્ર
이
ના
૧)
શ્રી પ્રકરણુ પુષ્પમાળા ( દ્વિતીય પુષ્પ ) ના શ્રો અધ્યાભમત પરીક્ષા
이
શા
૧)
[[
-[o
ના
શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભાગ ૨ જો
શ્રી દાનપ્રદીપ
૧)
૧૫
શ્રી નવપદજી પૂજા ( અર્થ સહિત )
કાવ્યસુધાકર
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આચારે।પદેશ
ધર્મરત્ન પ્રકરણ
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુસૂત્ર (અથ સહિત શાસ્ત્રી)
શ્રી પંચ પ્રતિક્રમણુસૂત્ર અર્થ સહિત (ગુ.) ૧૫
શ્રી આત્મવિશુદ્ધિ કુમારપાળપ્રતિમાધ
જેન નરરત્ન
16 ભામાશાહ
આત્માનંદ સભાની લાયબ્રેરીનુ અક્ષરાનુક્રમ
લીસ્ટ
,,
સતી સુરસુંદરી ચરિત્ર સંવેગકુમ કંદલી શત્રુજયના પંદરમા ઉદ્ધાર
સાળમા ઉદ્ધાર
૧)
શ્રી વીશસ્થાનક પૂજા અર્થ સહિત
૨)
શ્રી તીર્થંકર ચરિત્ર
૨)
કલિંગનું યુદ્ધ યાને મહારાજા ખારવેલ ૧) શ્રી મહાવીર જીવનચરિત્ર
,,
"9
د.
૧)
રા
જૈનધમ
૧)
શ્રો દેવસીરાઇ પ્રતિક્રમણુ અથ સહિત ના શ્રી સામાયિક સૂત્રા
)ના
For Private And Personal Use Only
===== = = ૪
શ્રીપાળરાજાના રાસ, સચિત્ર (અયુક્ત) ૨)
, રેશમી પુડું રા
,,
શા
લખો!–શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા—ભાવનગર.
017
ના
૧૫૫
૧૫૫
•[
•)=
이
!!
||ત
3)
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Reg. No. B 48]. ///YYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYYY) તૈયાર છે જલદી મંગાવે તૈયાર છે છપાઈ ગયેલા નવા બે ગ્રંથ બૃહતકપસત્ર ભા.૪ ને ભા. 5 મો મૂળ તથા સંસ્કૃત ટીકા સાથે કીંમત અનુક્રમે રૂા. 6 અને 2 -~~~ ~~ -~ શ્રી મ હા વી ર ળ વ ન ચ રિ ત્ર. ( શ્રી ગુણચંદ્ર ગણિકૃત ) બાર હજાર ક્ષેત્ર પ્રમાણુ મૂળ પ્રાકૃત ભાષામાં વિસ્તારપૂર્વક, સુંદર શૈલીમાં આગમે અને પૂર્વાચાર્યોરચિત અનેક ગ્રંથોમાંથી દોહન કરી શ્રી ગુણચંદ્ર ગણિએ સં. 1139 ની સાલમાં રચેલો આ ગ્રંથ, તેનું સરળ અને ગુજરાતી ભાષાંતર કરી શ્રી મહાવીર જીવનના અમુક પ્રસંગેના ચિત્રોયુક્ત સુંદર અક્ષરમાં પાકા કપડાના સુશોભિત બાઈન્ડી' ગથી તૈયાર કરી પ્રગટ કરવામાં આવ્યો છે. અત્યાર સુધીમાં પ્રકટ થયેલ શ્રી મહાવીર ચરિત્રા કરતાં વધારે વિસ્તારવાળા, જીવનના અનેક નહિ પ્રકટ થયેલ જાણવા જેવાં પ્રસંગે, પ્રભુના પાંચે કલ્યાણકે, પ્રભુના સત્તાવીશ ભાના વિસ્તારપૂર્વક વિવેચન અને છેવટે પ્રભુએ સ્થળે સ્થળે આપેલ વિવિધ વિષા ઉપર બેધદાયક દેશન એનો સમાવેશ આ ગ્રંથમાં કરવામાં આવેલ છે. ( શ્રી મહાવીર પ્રભુના શાસનમાં આપણે જૈન સમાજ અત્યારે તેઓશ્રીના ઉપકાર નીચે છે, તેથી આ પ્રભુના જીવનચરિત્રનું મનનપૂર્વક વાચન, પઠન પાઠન, અભ્યાસ કરવો જ જોઇએ. વધારે લખવા કરતાં અનુભવ કરવા જેવું છે. સુમારે છસે પાનાનો આ ગ્રંથ હાટે ખર્ચ કરી પ્રકટ કરવામાં આવેલ છે, કિંમત રૂા. 3-0-0 પોસ્ટેજ જુદુ'. લખઃ_શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર. નવીન ત્રણ ઉત્તમ ગ્રંથો નીચે મુજબના છપાય છે. 1 કથા રત્ન કેષ—શ્રી દેવભદ્રસૂરિકૃત 2 ઉપદેશમાળા-શ્રી સિદ્ધષિકૃત મોટી ટીકા 3 શ્રી નિશિથ ચણિ સૂત્ર ભાગ સહિત. 스스스스스스스스스스스스. છપાતાં મૂળ ગ્રંથે. 2 ધર્માનુર ( સંઘપતિ ચરિત્ર. ) (મૂળ ) 2 શ્રી મઢયાર 4gram. 3 श्री वसुदेवहिडि त्रीजो भाग. 4 पांचमी छट्टो कर्मग्रन्थ. 5 श्री वृहत्कल्पसूत्र भाग 6 શ્રી જૈન આમાનદ સભા-ભાવનગર, ^^ આનદ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસમાં રોડ દેવચંદ દામજીએ છાપ્યું.ભાવનગ૨, ^^^ For Private And Personal Use Only