________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સમ્યાનની કુંચી
માં પરમાત્મા નું અ ધિ રાજ્ય
[ ગતાંક પૃષ્ઠ ૧૪૧ થી શરૂ ] ~
હવે આપણે નિમ્ન ત્રણ સૂત્રોને કે હેય; ક્ષણભંગુર અચેતન વસ્તુને પરમાત્મા કથનને વિચાર કરીએ.
ન હોઈ શકે. (૧) સર્વ પ્રાણીઓને વાસ ચેતન પ્રાણી
માનવ આત્માને અનુલક્ષીને મૃત્યુનાં એના પરમાત્મામાં છે. અચેતનને પરમાત્મા
સ્વરૂપને વિચાર કરતાં, શરીરનું જ મૃત્યુ
થયા કરે છે, આમ તે અમર છે એ દઢ ન હેઈ શકે.
પ્રત્યય થાય છે. આત્મા શરીર સાથે એક્તાના (૨) કેટલાક આત્માઓ શાશ્વત નિદ્રા
ભ્રમમાં હું વૃદ્ધ થયે છું,”મારું મૃત્યુ આવ્યું” માંથી જાગૃત થતા નથી.
અને એવા એવા બીજા ઘણાયે વિચાર કર્યો (૩) પુનરુત્થાનને પાત્ર આત્માએ જ કરે છે. વસ્તુતઃ આત્માને વૃદ્ધત્વ કે મૃત્યુ મૃત્યુથી પર બને છે. આવા આત્માઓ
કશુંયે ન હોય. આત્માને બહુ તે શરીરનાં
અચે ને કે પરમાત્માના પુત્રરૂપ છે.
મૃત્યુ કે શરીરને વૃદ્ધાવસ્થાની પ્રાપ્તિને ખ્યાલ મૃત્યુ એટલે સર્વથા વિનાશ એવો અર્થ આવો જોઈએ. પણ આત્મા પ્રાયઃ શરીર કઈ રીતે સંભવતે જ નથી, એમ પહેલાં ઉપરના અત્યંત મેહને કારણે, શરીરને જે કથનનો વિચાર કરતાં સ્પષ્ટ જણાય છે. જે કઈ થાય તે જાણે કે પોતાને થતું હોય તે દ્રવ્યનું અસ્તિત્વ તેનાં સ્વરૂપથી જ કાયમ
એમ માની લે છે. શરીરની ભાવિ આપ
ત્તિઓ પણ આત્માની આપત્તિએ રૂ૫ માને છે. રહે છે. કેઈ દ્રવ્યને કેઈ કાળે વિનાશ નથી
આવા આત્માને શરીરના મૃત્યુ આદિ સમયે થતે. આમા તેમ જ ભૌતિક પરમાણુઓ આ
અત્યંત દુઃખ થાય છે. શરીરરૂપી ઘર ઉપરને કારણે વિનાશ કે મૃત્યુથી પર છે એમ
મોહ તેનાથી છોડાતે જ નથી. જે મનુષ્ય નિઃશંક કહી શકાય. નાશ તે શરીર આદિને
આમાનાં અમરત્વથી અજ્ઞાન હોય, જેને જ સંભવે છે. આથી શરીર આદિને ક્ષણભંગુર શરીર અને આત્મા એક રૂપ હોવાને ભ્રમ કહેવામાં આવે છે. મૃત્યુ પણ શરીરનું જ હોય તે જ શરીરનાં મૃત્યુના વિચારથી ભડકી થાય છે. એક શરીરનું મૃત્યુ થતાં આત્મા ઊઠે છે. શરીરનાં મૃત્યુમાં પિતાનાં સર્વસ્વને બીજાં શરીરમાં પ્રવિષ્ટ થાય છે.
વિનાશ તેને લાગે છે. શરીરનાં મૃત્યુના - અચેતનને પરમાત્મા ન હોય એ કથ- વિચારથી પોતાની અનાથ દશાનું તેને ભાન નને અર્થ એ જ હોય કે, નાશવંત વસ્તુને થાય છે. પિતે છેક નિરાશ બની જાય છે. પરમાત્મા ન હોય. પરમાત્મપદ એ આત્મા- મૃત્યુની કારમી વેદની તેનાથી સહન પણ નું પરિપૂર્ણ સ્વરૂપ છે. પરમાત્મપદ (પર- નથી થતી. મૃત્યુસમયે તે તેનું દુઃખ વર્ણન માત્મા) અમર છે. પરમાત્મા ચેતનને જ નાતીત થઈ પડે છે.
For Private And Personal Use Only
