Atmanand Prakash Pustak 032 Ank 09

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

November
--- Ys - - -
- મામા
સત્ય જ્ઞાનનું રહસ્ય.
સૃષ્ટિકર્તવવાદ
(ગતાંક પૃ. ૧૭૫ થી શરૂ. ) કુદરતનું કાર્ય આકસ્મિક રીતે નિયમીત અને વ્યવસ્થિત સ્વરૂપમાં ચાલતું હોય તે કઈ પણ વસ્તુનું ભાવિ કથન અશક્ય થઈ પડે, જીવનમાં કોઈ પણ પ્રકારનો રસ કે આનંદ ન રહે, જીવન દુ:ખથી ઓતપ્રોત થઈ જાય, સત્ય જ્ઞાનની વૃત્તિને વિનાશ સંભાવ્ય થઈ પડે.
કુદરતમાં આકસ્મિક ઘટનાઓને પ્રધાન સ્થાન અપાય તે હેલીના ધૂમકેતુના ભાવિ પુનરાગમનનું ભવિષ્ય કથન સાચું પડે? સૃષ્ટિને ક્ષણ માત્રમાં વિનાશ ન થાય? તાત્પર્ય એ કે કુદરતમાં આકસ્મિક ઘટનાઓને નિયમીતતાનું કારણ ગણવાથી એ ભારે દુઃખાસ્પદ થઈ પડે છે. આકસ્મિક ઘટનાનું મંતવ્ય આ રીતે તદ્દન અયુક્ત છે. આકસ્મિક ઘટનાના સંપૂર્ણ અસ્વીકારથી કેઈ નિયામક દેવનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ થતું નથી, કુદરતના નિયમીત કાર્યમાં કોઈને પણ જરાએ હસ્તક્ષેપ સંભવિત નથી, એવી માન્યતાથી જ કુદરતના નિયમની એકરૂપતા અને નિયમીતતા સ્થાપિત થઈ શકે છે. કુદરતના નિયમો માનષિક નિયમ કે આજ્ઞાઓ જેવા પરિવર્તનશીલ નથી. કુદરતના નિયમો દ્રવ્યના ગુણો ઉપર નિર્ભર છે. એ નિયમોમાં કેઈથી અનુચિત હસ્તક્ષેપ કદાપિ થઈ શકતો નથી.
આકસ્મિક ઘટના એટલે કેઈ અધમ કે મનસ્વી ઉપસ્થિતિ એમ પણ કહી શકાય નહિ. આકસ્મિક ઘટના એટલે જેમાં પરકીય હસ્તક્ષેપ ન હોય તેવી ઘટના. હકલ આ સંબંધમાં કહે છે કે –
“સૃષ્ટિમાં સંપૂર્ણ વ્યવસ્થા છે. અને સૃષ્ટિનું પ્રત્યેક કાર્ય ઉદ્દેશ યુક્ત છે એ કેટલાક તત્વજ્ઞાનીઓને મત છે. આકસ્મિક ઘટનાઓ આ પ્રકારના તરવજ્ઞાનીઓને અસ્વીકાર્ય છે. બીજા કેટલાક તત્ત્વજ્ઞાનીઓ એવા છે જેમને સુષ્ટિના વિકાસમાં કઈ પણ ઉદ્દેશ દ્રષ્ટિગોચર થતો નથી. કેટલાક વિચારકેને