________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રવણ અને સંસ્મરણ.
૨૦૩ જૈન ધર્મના આરાધ્ય દેવ જેમને તીર્થકર કહેવામાં આવે છે તે પણ મનુષ્ય જ હતા અને એમાંથી કેઈએ બ્રાહ્મણ વંશમાં જન્મ તો લીધે. વેદકર્તાએ જે એ દવે કર્યો હતો કે બ્રાહ્મણ વંશમાં જન્મેલા જ ગુરુપદના અધિકારી થઈ શકે તે દાવાને સો પહેલાં જનોએ ખુલે ખુલી રીતે ઈનકાર કર્યો. ઉપાસ્ય દેવતા દેવ કોટીના જ હોઈ શકે એમ જે કહેવામાં આવતું તે સામે પણ જેનોએ વિરોધ ખડો કર્યો. મનુષ્ય દેવ બની શકે છે, મનુષ્ય પિતાની શકિતથી ગુરુ બની શકે છે. એ સિદ્ધાંત જેનેએ સ્થાપિત કર્યો. જેને મનુષ્યની શક્તિનું મોટામાં મોટું મૂલ્ય આંકે છે એ ભૂલવાનું નથી. વીસ તીર્થકરો મનુષ્ય જ હતા. બધા ક્ષત્રિય વંશના હતા. એમણે પિતાની ત્યાગશકિત—તપશ્ચર્યાશક્તિના બળે કરીને સર્વશ્રેષ્ઠ અધિકાર મેળવ્યો. મતલબ કે જેનધર્મ, ભારતીય બધા ધર્મોને વિષે એકમાત્ર માનવીય ધર્મ છે. (જો કે શરૂ-શરૂમાં ગૌતમ બુદ્ધને સરળ બૌદ્ધધર્મ પણ એ જ સરલ માનવીય ધર્મ હતો. )
છેલ્લા અઢી હજાર વર્ષમાં જૈન ધર્મે ઘણું ઘણું સહન કર્યું છે. એમનાં ઘણું ધર્મશાસ્ત્ર નાશ પામ્યાં છે. અંદર-અંદરના વિવાદને લીધે ઘણું શાખાભેદ પડી ગયા છે. ઘણુ નવા પંથે પણ નીકળ્યા છે. આજે મુખ્યત્વે જૈન ધર્મમાં ત્રણ ફીરકા છે. વેતાંબર, દિગંબર અને તેરાપંથી–સ્થાનકવાસી એ સિવાય ન્હાના-હાટા બીજા ઘણા ભેદ છે.
એ બધાની દેવપૂજા સંબંધી પદ્ધત્તિ, દેવ–પ્રતિમાનાં લક્ષણો અને દર્શન વિષયની મૂળ વાતોનો વિચાર કરીએ તે ભારતના સર્વપ્રાચીન ધર્મમત વિષે કંઈક પ્રકાશ મેળવી શકીએ.
દિગંબર તથા વેતાંબરનાં ધર્મશાસ્ત્ર ઘણીવાર લુપ્ત થયાં છે. અને ઘણી વાર એનો પુનરૂદ્ધાર પણ થયે છે. એટલે જૈનધર્મનું જૂનામાં જૂનું સ્વરૂપ કેવું હશે તે તે ઉપરથી નકકી થઈ શકે નહીં. આજથી ૨૨૦૦ કે ૨૫૦૦ વર્ષ પહેલાં જેનો શું પૂજતા, શી રીતે પૂજતા તેનો આપણે પત્તો મેળવવું જોઈએ.
ઈ. સ. પૂર્વે બસે--ત્રણ સો વર્ષ ઉપર, ઉત્તર–ભારતના જૈનો મૂર્તિપૂજા કરતા, અને મથુરા, કૌશાંબી વિગેરે પ્રાચીન નગરમાંથી એવી પ્રાચીન જૈન મૂર્તિઓ પણ મળી આવી છે. આજળી-વર્તમાન જૈન મૂત્તિઓમાં જે લક્ષણે
For Private And Personal Use Only
