________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તપ.
તપમાં રહેલ અચિંત્ય શક્તિ આપણે જોઈ ગયા. હવે તેના બે મુખ્ય ભેદ સંબંધી વિચાર કરીએ.
(૧) બાહ્યતા–બહારનો તપ એ એને અર્થ. એથી સમજવાનું તે એ છે કે જેને (કરણ કે કષ્ટને) દેખીને જનતા પણ સ્વીકાર કરે, અર્થાત્ માત્ર જૈન ધર્મ જ નહિ પણ ઈતર ધર્મોમાં પણ જે ક્રિયાથી તપ કર્યો એવું મનાય, એ છ પ્રકારે –
અનશન-ખોરાક ન લેવો. ઉદરી–રાક લેવો ત્યારે પણ આકંઠ ન ખાતાં બે-પાંચ કવલ ઓછા લેવા.
વૃત્તિ સંક્ષેપ-આજીવિકાના સાધને ને ઘટાડે કર અર્થાત્ વસ્ત્ર, પાત્ર, રાચરચીલા આદિ ભેગના સાધનમાં મમત્વ ઓછું થાય તેવી રીતે જીવનને માર્ગ નિયત કરતા રહેવું.
રસત્યાગ-સર્વ ઇદ્રિમાં જવા ઇંદ્રિયને જીતવી એ મહાકઠિણ કાર્ય છે. એની રસલુપતાએ ભલભલા મહારથીઓને પરાસ્ત કર્યા છે ત્યાં બીજાનું શું કહેવું ? સ્વાદલેલુપી જીવ શું શું અકાયું નથી કરતો ? એ રસમાં વિગય ને મહાવિષયનો સમાવેશ થઈ જાય છે. મહાવિગયો તે જૈન માત્રને સર્વથા ત્યાગ હોય જ, પણ છ વિગય કે જેની ગણત્રી મહાવિષયમાં નથી થતી એનો પણ પ્રતિદિન કમશઃ અકેકનો કિંવા એક પછી
એકનો ત્યાગ કરવું જોઈએ. એ ન બને તેને પણ દેહને આહાર મળે તે પિષણ કાર્ય ચાલુ રહે એ ભાવથી જમવું જોઈએ, પણ રસગૃદ્ધિને તો ત્યાગ જ કર જોઈએ. યાદ રાખવું ઘટે કે રસનો વધારો કર્મવૃદ્ધિનું કારણ તે છે જ પણ જડે રેગોને નેતરનાર પણ છે.
કાયકલેશ–દેહદમન-શરીરને એકદમ સુખશીલીયું ન બનાવવું જોઈએ કે જેથી આળસુ બની જવાય. વળી ઈદ્રિ પર કાબૂ મેળવી એ દરેક વિકારે
For Private And Personal Use Only
