Atmanand Prakash Pustak 020 Ank 08

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 8

૧૮૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. devil dance નામની કીડા કરે છે તે વખતે તેઓ મોઢામાં અગ્નિ રાખે છે. તે વખતે આસપાસના લોકોના વાહવાહ વનિથી તેઓ એટલા બધા મુગ્ધ અને અભિભૂત થઈ જાય છે કે અગ્નિની દાહક શક્તનું તેઓ ભાન ભૂલી જાય છે. વાહવાહની શક્તિના પ્રભાવથી કાંઈક સ્ત્રીઓએ પોતાના પતિઓના મૃતદેહ સાથે સતિ થઈ સહ-મરણ આદરેલું છે, કાંઈક ચોદ્ધાઓમાં શોર્ય અને વીર્યનો સંચાર કરે છે, કાંઈકમાં વૈરાગ્ય અને ધર્મ ભાવ જગાવ્યા છે. કોઈકે પોતાની લક્ષ્મી લુંટાવી છે, કાંઈકે ઘરબાર કુટુંબ અને વૈભવ વિલાસનો ત્યાગ કર્યો છે. લોકોની વાહવાહથી પ્રેરાઈને કાંઈક જનોએ અશક્ય કાર્યો કર્યા છે. પરંતુ એ બધું નાટકના અભિનય જેવું સમજવું. એવી લોક પ્રશંસાની વૃતિથી પ્રેરાઈને કરેલા નાટકી કાર્યો આપણા ધમ–જીવનને નાશ કરનાર છે. જેમને પોતાના ધર્મ-જીવનને સાર પૂર્ણ, સ્થિર, નિક્ષેપ, અને ઉચ્ચતમ પ્રકારનું ઘડવું છે, તેમણે લોક-દષ્ટિના પ્રભાવથી પિતાની જાતને મુક્ત કરી નાખવી જોઈએ. જેમના હૃદયમાં લેક દષ્ટિનો ભય અગર પ્રીતિ છે, તેઓ પોતાનું કે પારકું કેઇન શ્રેય કરી શકતા નથી એ વાસના જ્યાં સુધી આપણું હૃદયમાં કાર્ય કરે છે, ત્યાં સુધી આપણે નર્મળ નથી, પણ મળ-યુક્ત છીએ, મુક્ત નથી પણ પરવશ છીએ; લેક–પ્રશંસાની ગુલામગીરીનો બોજો માત્ર ઉઠાવીએ છીએ. આપણા હદયમાં નિરંતર એમજ રહ્યા કરે છે કે “લોકો મને કેવા ભાવથી નિહાળે છે ?” “ હું જે આ બધું ધર્મ–કાર્ય કરી રહ્યો છું તે લોકો બરોબર જાણે છે કે મારે શ્રમ નકામે માર્યો જાય છે ? ” ધર્મ–સાધન કરતી વખતે બીજા બંધુઓ આપણને કેવા ભાવથી નિહાળે છે તે વાત તદન ભૂલી જવી ઘટે. ધર્મ-સાધન એ અંતરની ઘટના છે, તે કદષ્ટિથી તેનો નિર્ધાર ન જોઈએ. તે વખતે આપણે લાખો મનુષ્યોના સમાજમાં હોવા છતાં આપણે જાણે નિર્જન અરણ્યમાં હોઈએ, અને કોઈ આપણને જોતું નથી તેમ માનવું ઘટે લોક-દાદના પ્રભાવ આપણા ચિત્ત ઉપર કાર્ય કરી રહ્યો છે કે નહી તે આપણે બરોબર કાળજીપૂર્વક જોવું જોઈએ. પરીક્ષાથી જે એમ જણાય કે આપણું અમૂક ધર્મ-કાર્યમાં લોક-દષ્ટિ લોકાનુરાગ અગર તે પ્રકારની અન્ય વાસનાઓને ફાળો છે, તો આપણે માની લેવું કે એ કાર્ય ધર્મ-કાર્ય નથી, પરંતુ તેથી કાંઈક વિપરીત કાર્ય છે. પ્રભુ પ્રત્યેની પ્રવચના છે. અત્યાર સુધીમાં આપણે જે કાંઈ કા તન, મન અગર દ્રવ્ય વડે લોક પ્રશંસાથી પ્રેરાઈને કર્યો હોય, અને તેને ધર્મકાર્ય મા | આપણું ધર્મ ખાતામાં જમે કર્યો હોય તો તે તુજ ઉધારી નાખવા જોઈએ; કેમ પ્રભુના ચાપડામાં એ આપણુ ખાતે જમા નથી થતા. વિશુદ્ધ સ્વ–પર કલ્યાણની દષ્ટિએ જે કાંઈ થાય છે તેજ ધર્મ-કાય છે.
ધર્મના માર્ગમાં બીજે ભય ભાવે પ્રવણતા અથવા આવેગમયતાનો છે. એને લઈને મનુષ્ય એકપણ સાધનક્રમમાં સ્થિર રહી શકતું નથી. કોઈ ગ્રંથમાં