________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનદ પ્રકાશ. નુકશાન વધારે કરે છે. તેઓ એક સ્થિર રહી શક્તા નથી, તેમને હરરોજ નવું નવું જોઈએ છીએ, એકને એક વાતમાં લાગ્યા રહેવામાં તેનું મન થાકી જાય છે. આ પ્રકારની પ્રકૃતિએ આજકાલ આપણા દેશની રાજકીય પ્રગતિને માટે ધકકો પહેચાડ છે. મહાત્મા ગાંધીજીના રચનાત્મક કાર્યક્રમમાં દેશ અને વ્યક્તિ ઉભયને સાચે ઉદ્ધાર રહેલો હતું, અને મહાત્માજીની મુકત સ્થિતિમાં લોકોને તે તરફઉત્સાહ ભાવ હતા, પરંતુ એ ભાવ લાંબે કાળ નભી શક્યા નહી, દેશના અમુક વગે બુમ પાડવા માંડી કે “ભાઈ, એ કાર્યક્રમ કે દહાડે પુરો થાય, અને કયારે અને સફળ થઈએ ? હવે એ કાર્યક્રમમાં અમને મુદ્દલ રસ પડતો નથી, કાંઈક રસ પડે તેવું, ભાવને ઉત્તેજીત કરે તેવું નવું નવું આપ.” આથી દેશની સાચી પ્રગતિમાં ભંગાણ પડયું, અને ખરેખરી ફાયદાકારક સાધન પ્રણાલી આજે અવગણના પામી લેકની દષ્ટિમાંથી વેગળી પડી ગઈ. આમ થવાનું કારણ એજ છે કે આપણું માહેના ઘણાખરા ભાવનાના આવેશવાળા છે, ભાવનું જોસ ટકે ત્યાં સુધી તેમાં મચી પડે, થોડા દિવસ પછી થાકીને ઢીલા પડી જાય, અને વળી થોડા દિવસ વીત્યે તે જુની વાતને વિસારી પાડી કાંઈક નવું જ આરંભી બેસે. આવા લોકે ભાવનાની સૃષ્ટિમાં બેઠા બેઠા અદ્દભૂત ઠાઠ રચે છે, કલ્પનાની ચક્ષુએ પોતાને અને સર્વને ઉચ્ચત્તમ અવસ્થામાં ક૯પે છે, પરંતુ વસ્તુત: તેવા થવા માટે, ધીરજ પૂર્વક પ્રયત ઉઠાવીને અમુક દેને ત્યાગ અને અમુક ઉત્તમ ટેવ અને ગુણેનું ઉપાર્જન કરવા જેટલું સામર્થ્ય ખુરાવી શકતા નથી. આવા લેકે આવેગને લીધે ભાવથી ઉત્કૃષ્ટ બની શકે છે, પરંતુ વસ્તુતઃ વ્યવહારમાં બાળકથી પણ નિર્બળ હોય છે. તેમના જીવનમાં શાંતિ, સ્થિરતા, દઢતા, સબળતા, પ્રભાવ આદિ કશું રહી શકતું નથી. સમુદ્રમાં એક લાકડાનું પાટીયું આમથી તેમ મજાના મારથી જેમ અથડાય, તેમ તેઓ ભાવના આવેગથી આંહીથી તહીં અને આ સાધનથી પેલા સાધન તરફ અથડાયા કરે છે, તેઓ ભલા હોય છે, પણ સબળ નથી હોતા, તેઓ નીતિમાન હોય છે, પરંતુ લાલ સામે ટકી રહેવા માટે દઢ પ્રતિજ્ઞાવાળા હોતા નથી. આપણે આ પણ ચારિત્ર્યમાંથી આવી ભાવના-પ્રધાન પ્રકૃતિને વિસર્જન કરવી જોઈએ.
ધર્મ—માર્ગમાં ત્રીજે ભય ધર્મશાસ્ત્રોના માત્ર વાંચનને છે. આ વાત વાંચીને કેટલાક શાસ્ત્રાનુરાગી બંધુઓને નવાઈ લાગશે. તેઓ બોલી ઉઠશે કે, “સાધુજને પિતાના ધર્મ–જીવનની સહાયતા માટે જે શાસ્ત્રોનું નિરંતર અધ્યયન કરે છે, અને જેનું વાંચન મનન કરવાને આપણને ઉપદેશ આપે છે, તે શાસ્ત્રો શું આપણા ધર્મ– માર્ગમાં ભય રૂપે છે? તે તેના ઉતરમાં એજ કે કેટલાક માણસો ધર્મશાસ્ત્રોના જ્ઞાનને જ માત્ર ધર્મ માની લે છે, તે કારણથી તે ભયરૂપ છે. ખરૂં છે કે જ્ઞાની જનના વચને માત્ર મોઢે કરવાથી અને ધર્મ શાસ્ત્રોનું પઠન પાઠન કરવાથી આપણે ઘણી વાતો જાણી શકીએ, પરંતુ એટલા ઉપરથી આપણે ધાર્મિક થયા એમ માનવું એ બ્રાન્તિ છે,
For Private And Personal Use Only
