________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૦૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. સવાલના નિર્ણયને આધાર મોટે ભાગે મુખ્ય શહેરના આગેવાનો અને સંઘપતિ ઉપર રહેતા હતે.એટલે દરેક વખતે જે શહેર સારૂં આબાદ હોય ત્યાંના આગેવાને કુશળ હોય, ને આખા સંઘના સવાલોને પહોંચી વળે તેવા હોય તે સમસ્ત સંઘના આગેવાન ગણાતા હતા, પરંતુ ઘણે ભાગે અમુક જ શહેરને ખાસ આગેવાન તરીકે ચુંટી કહાડવાને ખાસ કાંઈ વિાધ થતા નહીં હોય. “ગાય પાળે તે ગોવાળ” એ ન્યાયે જે ભાર ઉઠાવે તે આગેવાન, અને તેઓ જે સંઘ સમસ્ત માટે બંધારણ કેઠરાવ કરે તેને સ્મસ્ત હિંદને સંઘ કબુલ રાખતે હતે.
એ રીતે જ મારી સમજ પ્રમાણે રાજગૃહી, પાટલીપુત્ર (પટણા), મથુરા, વલભીપુર, પાટણ, ખંભાત, દહી, અમદાવાદ વિગેરે વિગેરે શહેરમાં સંધ અનુક્રમે સમગ્ર સંઘનું આધિપત્ય સમયને બળે ભેગવતો આવેલો હવે જોઈએ. જે વખતે જે શહેર ઉન્નત હય, અને જ્યાંના જૈન સત્તાધીશ, લાગવગવાળા, અને સંપન્ન હોય, તે તે શહેરના આગેવાને સાર્વજનિક જૈન સંઘના સવાલોનો નિર્ણય તે તે કાળમાં કરતા હતા. આચાર્ય મહારાજની ખાસ સમ્મતિ પૂછવામાં આવતી હતી. કારણ કે આખા શાસન તંત્રના તે નેતા છે, જે ખમદાર છે.
સ્થાનિક સંધે આજ પ્રમાણે બીજા દરેક શહેરમાં સંઘના આગેવાને પિતાના શહેર કે ગામમાં યોગ્ય વ્યવસ્થા કરતા હતા. મારી સમજ પ્રમાણે હાલ કેટલેક સ્થળે હોય છે, તેમ-ન્યાતના સવાલો સંઘના બંધારણ સાથે તે વખતે ભેળવવામાં આવતા નહીં હોય.
વારસે. આ પ્રમાણે જન્મથી જ સમાન સંસ્કારવાળી અને વડીલે જેવી ખડતલ સં. તતિના હાથમાં ઉત્તરોત્તર વારો દરેકને તે હતે. અર્થાત્ આચાર્ય મહારાજ પછીના ઉત્તરાધિકારી આચાર્ય મહારાજને અધિકાર સંપવામાં આવતું હતું, અને સંઘપતિઓ ગ્ય સંતતિને કેગ્ય આગેવાનોને અધિકાર સંપતા હતા. આ પ્રમાણે અવિચ્છિન્ન પરંપરાએ આજ સુધી શાસન તંત્ર વ્યવસ્થિત રીતે ચાલ્યુ આવ્યું છે.
ચાલુ પરિસ્થિતિ મને લાગે છે કે–ચાલુ કાળમાં જે સંતતિના હાથમાં વારસો છે, તેમાં અને જેઓના હાથમાં વારસે જવાનો છે, તેમાં એક જાતને ભેદ પડે છે. જુના વિચા૨ના, અને નવા વિચારના એમ પ્રથમને ભેદ પડયા છે. જુના વિચારના નવા વિચારનાઓને–ચાલ જમાનાની કેળવણ લેનારઓને શંકા દ્રષ્ટિથી જુએ છે, નવા જુના. એને વળી જુદી જ દ્રષ્ટિથી જુવે છે. આ રીતે ગમે તે કારણે બનેની દ્રષ્ટિમાં ભેદ પડે છે. જુનાં જેટલું નવાઓમાં ખડતલ પણું જોવામાં આવતું નથી. વળી નવા
For Private And Personal Use Only
