________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
www.kobatirth.org
૨૦૨
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
ઉન્મત્ત ગણાય. ભગવાન મહાવીર દેવે સત્યને જે સાક્ષાત્કાર કર્યો. તે સત્યને શ્રીગણધર મહારાજાએએ દ્વાદશાંગીરૂપે મૂર્તિમંત સ્વરૂપ આપ્યું. જેઓએ એ પરમ સત્યને સાક્ષાત ઝોલ્યુ-જીરવ્યું તેઓ ગણધર ભગવાન કહેવાયા.
આ સ્થળે વાચક બંધુઓને એક વાત સ્પષ્ટ સમજાવી દેવા ઈચ્છું છું–તે એકે પરમ સત્યને અનેક મહા-આત્માઓએ સાક્ષાત્ પ્રભુજી દ્વારા ઝીલ્યું છે, ઝીરવ્યું છે, છતાં તેઓ શાસનતંત્રના વ્યવસ્થાપક કોટીમાં ન ગણાય, એટલે લાભ લેનાર વર્ગ અને તત્ર રક્ષક વર્ગ એ બે જુદા વિભાગ છે. તેથી ગણધર ભગવાન એ તંત્ર રક્ષક વર્ગમાંના ગણાય. અને બીજા મુમુક્ષુ વર્ગમાં ગણાય. પરંતુ આ લેખમાં શાસન તંત્રના રક્ષક વર્ગની જ વાત કરવા ઈચ્છું છું. માટે વાચક મહાશ! આ લેખ વાંચતાં આ બે મુદ્દા બરાબર ધ્યાનમાં રાખજો.
આચાર્ય મહારાજનું આધિપત્ય. વિદિતસકલતત્વ ભગવાન્ ગણધર પ્રભુથી આયુષ્યનું સાતત્વ કેમ અવિદિત હોય ? એ શાસન તંત્રનો વારસે દીર્ઘ કાળ માટે દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ, ભાવ વિગેરે સંજોગો વખતે કેમ વર્તવું એ વિગેરે સત્તાઓ સાથે આખા શાસન તંત્ર-તીર્થનું આધિપત્ય આચાર્ય મહારાજને પ્યું.
આચાર્ય મહારાજ આખા શાસન તંત્રના સર્વોપરિ સત્તાધિશ હતા. છતાં શાસન તંત્રના મૂળ ચાર અંગ-૧ શ્રમણવર્ગ ૨ સાધ્વીવર્ગ ૩ શ્રમણોપાસક વર્ગ ને ૪ શ્રમણે પાસિકા વગે. કોઈ ખાસ સંજોગે પ્રસંગે ઉપરોકત ચાર વર્ગના કે તેમના ખાસ ખાસ આગેવાનોની સંમતીથી જે બંધારણ નક્કી કર્યું હોય તે બંધારણ પ્રમાણે ભગવાન મહાવીર પ્રભુની વિદ્યમાનતા કાળે જે જે બંધારણ પ્રચલિત હોય, તથા ગણધર પ્રભુની વિદ્યમાનતામાં જે જે બંધારણે પ્રચલિત હોય, તેમજ પૂર્વના આચાર્યોએ સંજોગો પ્રમાણે સર્વ વર્ગની સંમતિથી જે જે બંધારણે ખાસ પ્રચલિત કર્યા હોય, કોઈ કોઈનું કડક રીતે પાલન થતું હોય, પરમ સત્યની દ્રષ્ટિથી શ્રી આગમમાં તે પ્રમાણે વિહિત હોય- છતાં સંજોગ અનુસાર કંઈક કડકતા નરમ કરવી પડે, તેવાં બંધારણે હોય તે દરેક તરફ દ્રષ્ટિ રાખી, શાસનતંત્ર, તીર્થ, ધર્મરાજ્ય આચાર્ય મહારાજ તે તે કાળમાં ચલાવતા હતા.
જૈન ગુરૂકુળવાસ કે વિદ્યાપીઠ આચાર્ય મહારાજના હાથમાં મુખ્ય બે કામે રહેતા હતા. ૧ જૈન વિદ્યાપીઠ -ગુરૂકુળવાસ-યુનીવીટી જે કહે તે પણ જેન કેળવણીને લગતું એક અત્યુત્તમ ખાતું હતું. તેમાં અભ્યાસી ખાસ ઉચ્ચ ચારિત્ર પાત્ર ત્યાગીઓ જ હતા. તે અધિકારની કુલ આંતર વ્યવસ્થા ઉપાધ્યાય મહારાજ સંભાળતા હતા. ( બીજી બધી
For Private And Personal Use Only
