Atmanand Prakash Pustak 018 Ank 05 06

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar

Page 5

i૨૩
સાચા સુખનાં સાધને. સાચાં સુખનાં સાધન
વિઠ્ઠલદાસ મૂ શાહ, બી. એ. આ સંસારમાં લેકેની જેટલી સુખની ઈચ્છા છે તેટલી જ સુખની ન્યૂનતા છે. કેટલાય લેકેને ધનની ઈચ્છા હોય છે અને તેઓને વિશ્વાસ હોય છે કે તેઓને ધનની પ્રાપ્તિથી સુખની પ્રાપ્તિ થશે. કેટલાય ધનવાન લોકો એવા છે કે જેઓને સર્વ પ્રકારનાં સુખસાધન પ્રાપ્ત થયેલા હોય છે તથાપિ તેઓની પાસે કોઈ કામ કરનાર નહિ હોવાનાં કારણથી તેઓ દુઃખી હોય છે. તેઓ રાતદિવસ પલંગમાં પડ્યા રહે છે અને તેઓનું મન એકજ ચિંતાથી બળ્યા કરે છે કે હાય ! અમારી પાસે કોઈ કામ કરનાર નથી. જો આપણે આ પ્રકારના અને ઉપર વિચાર કરીએ તો તેનાથી આપણને એક મહત્વપૂર્ણ સિદ્ધાંતનું જ્ઞાન થઈ જશે કે સાચું સુખ બાહ્ય વસ્તુઓની પ્રાપ્તિમાં રહેલું નથી અને :ખ તે વસ્તુઓના અભાવમાં રહેલું નથી, કારણકે જે એમ હોય તે આપણે નિર્ધન મનુષ્યને હમેશાં દુઃખી જ દેખીએ અને ઘનવાનને હમેશાં સુખી અવસ્થા ભેગવતા દેખીએ, પરંતુ વાસ્તવિક રીતે એમ નથી. કઈ કઈ વખત તો સર્વથા આથી વિપરીત જોવામાં આવે છે. કેટલાય દુર્ભાગી મનુષ્ય આપણા જેવામાં આવે છે કે જેઓની પાસે પુષ્કળ ધનસંપત્તિ હોય છે તોપણ દુઃખમય સ્થિતિ અનુભવતા હોય છે, તેમજ કેટલાય ભાગ્યવાન મનુષ્ય એવા પણ નજરે પડે છે કે જેઓ પોતાના ગુજરાનનો ખર્ચ મહામુશીબતથી ચલાવતા હોય છે તે પણ નિરંતર સુખી અને પ્રસન્ન રહે છે. જેઓએ ધનસંચય કર્યો છે એવા કેટલાય લેઓને મુખેથી આપણે સાંભળીએ છીએ કે અમે પ્રાપ્ત થયેલા દ્રવ્યનો વ્યય કેવળ અમારાજ લાભ માટે કર્યો અને તેનાથી જ અમને પોતાને લાભ પહોંચાડ્યો, એ કારણથી અમારા જીવનનો ખરો આનંદ જતો રહ્યો અને નિર્ધન અવસ્થામાં અમે જેટલા પ્રસન્ન હોત તેટલા પ્રસન્ન અત્યારે નથી.
આ ઉપરથી પ્રશ્ન ઉપસ્થિત થાય છે કે સુખ કયી વસ્તુ છે અને તે કેવી રીતે પ્રાપ્ત થઈ શકે છે. શું સુખ કે ક્ષણિક અને કાલ્પનિક વસ્તુ છે અને દુઃખ થાયી અને વાસ્તવિક છે ?
ઉપરક્ત પ્રશ્ન ઉપર પુરેપુરો વિચાર કરવાથી આપણને બુદ્ધિગત થાય છે કે જે લોકોએ જ્ઞાનમાર્ગનું ગ્રહણ કરી લીધું છે તે સિવાયના સામાન્ય જનોનું માનવું છે કે ઇચ્છાઓની પૂર્તિમાં સાચું સુખ સમાયેલું છે. આવી માન્યતા ઘણે ભાગે અજ્ઞાનતાના કારણથી ઉન્ન થાય છે અને સ્વાર્થ પરતાના વિચારોથી નિરંતર વધ્ય કરે છે. આ માન્યતાજ સંસારનાં સર્વ દુઃખોનું મૂળ છે. અહિં આ “ઈચ્છા નો અર્થ કેવી