________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir ધાર્મિક્તા અને નીતિ. - “આપણે ધાર્મિકતાને નીતિ સાથે શો સંબંધ છે તે જોઈએ. મનુષ્યમાં ધાર્મિકતા છે રે { તેજ બતાવે છે કે મનુષ્યની હયાતે સ્થિતિ કરતાં તેના જીવનને ઉદેશ કાંઈક ઉચો છે અને ? 6 ધાર્મિકતા એ એક ઉત્કર્ષનું સાધન છે. હવે એ ઉત્કર્ષ કેવા પ્રકારની ધન પ્રાપ્તિનો નહિ. 6 3 પરંતુ જે ઉત્કર્ષથી પ્રભુની ઓળખ થાય તેવો. અને પ્રભુની ઓળખ તો કન્ટે કહ્યું હતું ? છે તેમ મનુષ્યની નૈતિક વૃત્તિમાંથી જ થાય છે. આમ ધાર્મિકતાવાળા મનુષ્ય નીતિના નિયમો છે કે તે સ્વીકારવા પડે. પરંતુ ધાર્મિકતાવાળો મનુષ્ય હંમેશાં એ નિયમો પાળતો રહે ત્યારે જ તે એને ધાર્મિકતાવાળો કહીશું કે નહિ તેને વિચાર કરીએ. જેમ ગુન્હા વગર ક્ષમા અશક્ય 3 છે તેમ અનીતિ વગર નીતિ અશક્ય છે. મનુષ્ય એક અપૂર્ણતાનું પૂતળું છે. એ અપૂર્ણતા- 6 માંથી પૂર્ણતામાં પહોંચવાને મનુષ્યને ઉદ્દેશ છે. અને એ પૂર્ણતાએ પહોંચશે ત્યારે મનુષ્ય 8 આ “મનુષ્ય " રહેશે કે કેમ તે સવાલ થઈ પડશે. વળી એક જ મનુષ્ય પોતાની આખી જીંદગીમાં 2 સીધે જ પાટે જશે એવું કહી શકાતું નથી. આમાં મનુષ્યની સ્વતંત્રતા સમાયેલી છે. એ < 'મનુષ્યને ઉદ્દેશ ગુરૂ શિખર " જવાનો હેય તો એ સીધી ઉંચી સડક ઉપર જતો હોય છે તેમ તેનાથી જવાતું નથી. એ તો વચ્ચે વચ્ચે ટેકરીઓ પણ આવે અને કોઈ કોઈ વાર છે ખીણુ પણ આવે. પરંતુ એને ઉદ્દેશ છે “ગુરૂશિખર” જ છે એટલે આખરે તે ત્યાં પહોંચે વાને જ ધાર્મિક્તા એ મનુષ્યનો આવો ઉદ્દેશ બતાવે છે. એટલે ધાર્મિકતાથી મનુષ્યની 3 સર્વ અનીતિ નાશ પામી જાય છે એમ માનવું ભૂલ ભરેલું છે, જે કે એ અનીતિ નાશ 6 પમાડવાને સતત પ્રયત્નો થયા જ કરે છે. ગેરસમજુતી ન થાય તેટલા માટે એક રે દાખલો લઈએ. " નીતિ વગરની ધાર્મિકતા એ એક કાંટા વગરની ઘડીઆળ જેવી છે. જેમ કાંટા વગરની છે પરંતુ અંદરના સર્વ સાંચા ચાલુ હોય એવી ) ઘડિયાળને ઘડિયાળ કહેવી કે ન કહેવી એ સવાલ થઈ પડે છે, તેમ નીતિ વગરના મનુષ્યને ધાર્મિક કહે કે ન કહેવો એ સવાલ થઈ પડે છે. નીતિ સાથેની ધાર્મિકતાને જેટલું પ્રભાવ છે તેટલે પ્રભાવ છે કે કોઈ વાર અનીતિથી મલીન થયેલી ધાર્મિકતાને નથી. નીંતવાળી ધાર્મિકતા ઘડિયાળની માફક હંમેશાં ચાલ્યા જ કરે છે, પરંતુ દરેક મનુષ્ય પોતાની આખી જીંદગી સુધી નીતિ વાળો હોતો નથી ( આપણે જાણતા અજાણતાં ઘણી વાર અસત્ય બોલીએ છીએ કે તેમ છે આખી જીંદગી સુધી કોઈ અનીતિવાળો મનુષ્ય પણ મળી નથી આવતો. એટલે જેટલી ઘડી ? છે તે મનુષ્ય અનીતિથી મલીન થયો છે તેટલી ઘડી એક અદશ્ય વ્યક્તિ એની ઘડિયાળના કાંટા ઉઠાવી લે છે. એટલે ધાર્મિકતા રૂપી સંચા ચાલુ હોય છે તો પણ તે મનુષ્યની પ્રગતિમાં કાંઈ ફેરફાર થતો નથી. અને એટલે અંશે પેલે નીતિવાળો મનુ, આગળ ચાલ્યા જવાને, અને ગુરૂ શિખરે ' એ હેલે પહોંચવાનો. વળી પેલે અનીતિવાળો મનુષ્ય જ્યારે પાછો રસીધે રસ્તે આવે ત્યારથી તેની ઘધ્યિાળના કાંટા પાછા ઉઠાવી લીધા હતા તે જગ્યાએ જ ભરાવવામાં આવે છે. પરંતુ જે મનુષ્યની ઘડિયાળમાં ધાર્મિકતા રૂપી સાંચા ચાલતા ન હોય તો ઘડીયાળ ચાલવી મુશ્કેલ છે. આટલે ધાર્મિકતા અને નીતિને મહિમા.” “વસન્ત માસિકમાંથી. ? For Private And Personal Use Only
