________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સાચું મનુષ્યત્વ,
૧૬૭ પરંતુ આ ત્યારેજ બની શકે કે જ્યારે સર્વ લેકે કોધ, માન, માયા, લોભ આદિ કષાયને પિતાને આધીન કરી લે અને તેનું પ્રાબલ્ય એટલું બધું ન વધી જવા દે કે જેને લઈને તેને પરસ્પર પ્રેમ તેડી કોઈ મનુષ્યને દુઃખ દેવામાં, નુકશાન પહોંચાડવામાં અને કેઈના હક્ક છીનવી લેવામાં પ્રવૃત્ત થવું પડે, અથવા કોધાદિ આવેગની શાંતિ અર્થે પોતાની સવોત્કૃષ્ટ વૃત્તિને અર્થાત્ પરસ્પર વાતચીત કરવાની પરમ પવિત્ર અને શ્રેષ્ટ શક્તિને અસત્ય, છળ કપટ, દગાબાજી ભર્યા અત્યંત અધમ કાર્યો કરવા માટે વ્યવહારમાં લેવી પડે.
પરંતુ એને માટે એજ આવશ્યક છે કે પ્રત્યેક મનુષ્ય સંસારના સઘળા મનુ ખ્યાને પોતાના શરીરના અંગ તુય સમજવા જોઇએ અને એ વિશ્વાસ રાખવો જોઈએ કે જેવી રીતે શરીરના કોઈ ભાગમાં કોઈ પ્રકારની પીડા થવાથી આખા શરીરને બેચેની થાય છે તેવી રીતે દુનિયાના કોઈ મનુષ્યને દુ:ખ થવાથી મનુષ્ય માત્રને નુકશાન પહોંચે છે અને મનુષ્ય જાતિના હિતમાં ધક્કો પહોચે છે. એટલા માટે મનુષ્ય પોતાનાં મનુષ્યત્વના રક્ષણ અર્થે ભલાઈ અને બુરાઇનું આ લક્ષણ માનવું ઉચિત છે કે જે વાતથી મનુષ્ય જાતિને લાભ થતો હોય અને મનુષ્ય વચ્ચે પરસ્પર પ્રેમ મજબુત બનતો હોય તે ભલાઈ છે અને જે વાતથી ઉક્ત પ્રેમ ગાંઠ નબળી પડે છે તે બુરાઈ છે.
આ સ્થળે પુષ્ય અને પાપને બદલે ભલાઈ અને બુરાઈ શબ્દનો ઉપયોગ કરવામાં આવેલ છે, કેમકે મનુષ્યના જીવન નિર્વાહ માટે તે શબ્દો જ એગ્ય છે. ઉપર લિખિત લક્ષણે અનુસાર જે મનુષ્ય ભલાઈ કરે છે અને બુ રાઈથી બચે છે તે પ્રત્યેક મનુષ્ય આ જગતુને સ્વર્ગધામ બનાવી શકે છે. અને ચોતરફ આનંદ આનંદ ફેલાવી શકે છે. આથી વિપરીત આચરણ કરનાર મનુષ્ય દુનિયાને નરકકુંડ બનાવી મુકે છે અને ચારે તરફથી
ત્રાહિ ત્રાહિ” ના પોકાર સંભળાવી શકે છે. સત્ય તે એ છે કે ઉપર લખ્યા પ્રમાણે જીવન ગાળ્યા વગર કઈ પણ મનુષ્ય પોતાને મનુષ્ય કહી શકતું નથી, બલ્ક એવી સ્થિતિમાં તે પશુઓથી પણ પતિત અને મનુષ્યજાતિ માટે ઝેરી જંતુઓ કરતાં પણ વિશેષ દુ:ખદાયી ગણાય છે. તેથી સૌથી પહેલાં મનુષ્ય મનુષ્ય બનવાની કોશીશ કરવી જોઈએ અને તે માટે દરેક સમયે સાવધાનતા રાખવી જોઈએ.
એ માટે મનુષ્ય નિમ્નલિખિત પાંચ નિયમનું અવશ્ય પાલન કરવું જોઈએ, કેમકે મનુષ્યત્વ પ્રાપ્ત કરવાના એ પ્રાથમિક નિયમ છે. (૧) મનુષ્ય માત્રની સાથે પ્રીતિ રાખવી અને સર્વ મનુષ્યને પિતાના કુટુંબી અથવા શરીરના અંગતુલ્ય સમજી સૈાનું ભલું હાવું અને કરવું. આને બીજા શબ્દોમાં પરેપાર કહી શકાય.
For Private And Personal Use Only
