________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનદ પ્રકાશ
અને વિકટ પ્રસંગેમાં કદી પણ અંતઃકરણ પૂર્વ પરિચિત નબળાઈને અનુભવ કરતું નથી.
જે પ્રમાણે જૈનદર્શન નિવેદન કરે છે, તે પ્રમાણે વિચારતાં પૂર્વોકત સ્વરૂપવાળું પવિત્ર આશ્વાસન પ્રાપ્ત થાય છે. કેમકે પુણ્યકમને ઉદય અને પાપકમને ઉદય એ ઉભય પૂર્વે બાંધેલી પ્રકૃતિનું સ્વભાવ દશન છે; એ સ્વભાવદર્શન સાથે આત્માને કાંઈપણ લાગતું વળગતું નથી, એમ જે આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિએ વિચાર કરવામાં આવે તે તેને કશી જ અસર ન થવી જોઈએ અથવા કદાચ થાય તે સ્વલ્પ અને અસ્થિર રહેવી જોઈએ.
દુઃખ જેમ સુખને બેફ થવાને માટે છે અને સુખ જેમ દુખને બોધ અવ્યક્તપણે આપે છે તેમ વિવેકદ્રષ્ટિને વિકસ્વર કરનારું આશ્વાસન એ ઉભયને બંધ થવા માટે છે. આ આશ્વાસન શાસ્ત્રકારોએ વારંવાર આપ્યા કર્યું છે, છતાં આપણી દષ્ટિ તેને ઝીલવામાં નિર્બળ બની ગઈ છે, સત્સમાગમ, અને શારાપરિચય એ નિર્બળ દષ્ટિને વીમતી કરવામાં પ્રબળ નિમિત્ત છે.
સુખ દુઃખના નિમિત્તા સ્વલપ કરવાં અથવા તેને અટકાવવાં તે કાંઈ ખાસ કરીને મનુષ્યના હાથની બાજી નથી, તે તે કાલ સ્વભાવાદિ પાંચ કારણોને આધીન છે, માત્ર ફળરૂપે પરિણમન થતા આત્માને વિશિષ્ટ પ્રકારની અસર ન થવા દેવી એ પોતાના સ્વાધીનમાં છે. મન કે જેને સદા સંકલ્પ વિકલ્પ ધમ છે તેમાંથી આત્માને જે ઉમુખ કરવામાં આવે તે મન કદી ક્ષણે ક્ષણે પરાધીન બને નહિ અને એ રીતે આત્માને ઉચ્ચ કોટિમાં રક્ષી, ઉત્ક્રાંતિકમનું પિષણ કરે અને જે માનસ આગ્રુઓ એક વખતે આત્માને અધઃપતનમાં સાધનભૂત થતા હતા તેનું પરિવર્તન થઈ આત્માને માટે ઉત્તમ ગેના દ્વારે ખુલ્લા કરી આપે. સુખ દુઃખના પ્રસંગને નિ:સત્વ ગણી દવાની આ અવિચલતા પ્રાપ્ત થાય તો આત્માને એક એવું નિર્દોષ આશ્વાસન મળ્યું છે કે જેથી તેના સંકલ્પ વિકલ્પના નિઃશ્વાસે બંધ પડે છે, હૃદય શાંતિનો અનુભવ કરે છે, અને કોઈ અપૂર્વ ભાવનાની જ્યોતિ સદાને માટે પ્રકાશિત રહે છે.
આશ્વાસનની આ પવિત્ર ( chaste) સ્થિતિએ પહેચવા માટે અસંખ્ય પગથીએ ચડવાના છે, જે સ્થિતિમાં હાલ આપણે છીએ તે સ્થિતિમાં સુખ દુઃખના પ્રસંગે પ્રાપ્ત થતાં કસોટીના પ્રમાણમાં તેટલાં પગથીએ ઉચે ચડાય છે; અહીં શાંતિ અને ધેયથી ચડવાનું છે. પ્રાપ્ત સંગમાં સ્થળ નિમિત્તેને દેષ નહીં દે એ પ્રથમ પગથીયું ચડવારૂપ છે. કમગતિ અને તેનું બળ વિચારી દષ્ટિની સમાનતા રાખવી એ બીજું પગથીયું ચડવું એ છે; હૃદય કઠિન કરી આત્મ બળમાં વિજળીને ઝણઝણાટ લાવવો એ ત્રીજું પગથીયું ચડવા રૂપ છે, શાસ્ત્રની ઉકિત ભણી દષ્ટિ સ્થાપી શ્રદ્ધાથી પ્રસંગને ઓળખી લેવારૂપ થું
For Private And Personal Use Only
