Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
&&
बँके
www.kobatirth.org
THE ATMANAND PRAKASH REGISTERED No. B. 431
{ श्रीमद्विजयानन्दसूरिसद्गुरुभ्यो नमः } *
9566992566666666
श्री
6:05:50 1994 ధర రాష్ట్ర
आत्मानन्द प्रकाश
25999
* { सेव्यः सदा सकुरु कल्पवृक्षः } शान्तिः स्वान्तप्ररूढा जवति जयंततिचान्तिरून्मूलिता च ज्ञानानन्दो मन्दः प्रसरति हृदये ताविकानन्दरम्यः । प्राणी विनोदो विशदयति मनः कर्मकज्ञान लाम्नः आत्मानन्दप्रकाशो यदि जयति नृणां जावभृद्-हृविकाशः ।।
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ि
पुस्तक १२. वीर संवत् २४४० आश्विन श्रात्म सं. १७.१ अंक ३ जा.
વિષચાનુક્રમાણુકા,
पृ. नजर.
५७
5552250555555
प्रकाशक-श्री जैन आत्मानन्द सभा, भावनगर.
THREE PIES
विषय.
७ मदार पापस्थान (राग) यह. ८ संवत्सरी मा
नमर विषय. १-२ प्रभु स्तुति, गु३ स्तुति.
४
૩ ઉપાધ્યાયજી મહારાજ શ્રી વીરવિજયજી નું ચતુર્દ શ મુનિસહ ગુણુગામદક પદ૫૮ तुझ्या शुं धर्म प्राप्ति थाय छे ?... प ૫ પવિત્ર આશ્વાસન. ૬ પન્યાસજી શ્રીમદ્ દાનવિજયજી મહારાજનુ ધર્મ સંબંધી ભાષણુ (૩) વાર્ષિક—મૂલ્ય રૂા. ૧)
૬૧
ધ અને પ્રત્યુત્તર છે સર્વ દુ:ખનું કાર ૧ શ્રી પાર્શ્વજિત સ્તવન. ૧૬ જીવદયાના ફેલાવો. ૧૨. વર્તમાન સમાચાર ટપાલ ખર્ચ ૪ાની
ઝુધી આનંદ પ્રીન્ટીંગ પ્રેસમાં શાહ ગુલામયદે લલ્લુભાઈએ છાપ્યું—ભાવનગર
For Private And Personal Use Only
...
पृष्ट
... ७६ 'ना संप
...
...
...
220
७७
Lo
t ८२
८३
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જયશેખર સૂરિ વિરચિત, ૮૬ શ્રી જંબારામ ચરિત્ર
| કીંમત રૂા. ૭-૮-૦
(ગુજર-અનુવાદ ). અમારા માનવતા ગ્રાહકો પાસે જેટલું જેટલું લવાજમ લેવું હતું તેમને તેટલા તેટલા પુરતા પૈસાનું વેલ્યુપેબલ કરી ઉકત ગ્રંથ માકલા શરૂ કરવામાં આવેલ હતા. જે કદરદાન ગ્રાહકોએ વી. પી. સ્વીકારી માસિકની કદર કરી છે એના ઉપકાર માનીયે છીયે અને કેટલાક પ્રમાદિ અથવા જ્ઞાન દોષને નહિં લેખવનારા ગ્રાહકોએ વી. પી. પાછું વાળી નાહક નુકસાન કરેલ છે; જેથી જાએ પાછા વાળેલ છે, તેઓને કરી મોકલવામાં આવે છે જેથી તેઓ એ સ્વીકારી દેવામાંથી મુકત થવું અને હવે પછી આ માસિકના ગ્રાહક ન રહેવું હોય તો અમને લખી જણાવવું.
' ગ્રંથાવલોકન, શ્રી આમવિલાસ સ્તવનાળી, આ ગ્રંથ અમને અભિપ્રાય અર્થે ભેટ મળેલ છે. ઉક્ત ગ્રંથમાં શ્રી વિજયાનંદસૂરિ (આત્મારામજી મહારાજ) કૃત ચાવશો, ભાવના અને છુટક સ્તવના પ્રથમ ભાગમાં આવેલા છે. બીજા ભાગમાં ઉક્ત મહાત્માના પગલે ચાલનારા તેમના શિષ્ય, શાંતમૂર્તિ શ્રીમદ ઉપાધ્યાયજી મહારાજ શ્રી વીરવિયજીકત સ્તવના માટી સ ઇખ્યામાં આવેલા છે. આ બંને કૃતિ ઘણીજ સરલ, સુ'દર, રસદ્રાવક અને ભાવેદ્યાસ કરનારી છે. આાંત વાંચનારને અપૂર્વ આલ્હાદ ઉત્પન્ન થાય તેમ છે. માત્ર ભેટ આપવા નિમિત્તે કલકત્તા નિવાસી ગુરૂભક્ત સુમેરમલજી સુરાણા બીકાનેર વાળાને પ્રકટ કરવાને આ ઉદાર પ્રયાસ છે. તેઓને આવા ગુરૂભક્તિના કાર્ય માટે અમે ધન્યવાદ આ પીયે છીયે.
આ સભા તરફથી અત્યાર સુધીમાં પ્રસિદ્ધ થયેલ અપૂર્વ પ્રથા.
સૂરીશ્વરજી શ્રી વિજયાનંદસૂરિ (આત્મારામજી મહારાજ) કૃત પુસ્તક ૧ શ્રી જૈન તત્ત્વાદશ. (શાસ્ત્રી ટાઈપ.)
રૂા. ૪-૦-૦ ૨ શ્રી અજ્ઞાન તિમિર ભાસ્કર (શાસ્ત્રી ટાઈપ હિન્દી ભાષા.), ૨-૮-૦ ૩ શ્રી પૂજા સંગ્રહ, (આવૃત્તી બીજી. ) .
» ૦૮-૦ ૪ શ્રી જૈન ધર્મ વિષયિક પ્રશ્નોત્તર ગ્રંથ, (આવૃત્તી બીજી.) ) ૦–૮–૦
સૂરીશ્વરજીના શિષ્ય મડળકૃત પુસ્તક ૫ શ્રી હંસવિના, (મુનિરાજ શ્રી હંસવિજયજી કૃત સ્તવન સંગ્રહે.) ૦ ૧૨:૦ ૬ શ્રી આમવઠ્ઠભ સ્તવનાવની, (જેમાં સૂરિશ્વરજી તથા મુનિરાજ શ્રી વલ્લભવિજયજીકૃત સ્તવને છે.) ૦
૦૭૦ ૦-૬-૦ ૭ શ્રી પ્રનત્તર પુછપમાળ આવૃત્તી બીજી (મુનિરાજ શ્રી હંસવિજયુજી કૃત) we
૪૦૦ ૦.૧૪-૦
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
श्री
आत्मानन्द प्रकाश.
श्ह हि रागषमोहाघनिभूतेन संसारिजन्तुना शारीरमानसानेकातिकटुकदुःखोपनिपातपीमितेन तदपनयनाय हेयोपादेय-- पदार्थ परिज्ञाने यत्नो विधेयः ॥
पुस्तक १२] वीर संवत् २४४०, आश्विन, आत्म संवत् १९. [ अंक ३
પ્રભુસ્તુતિ.
પૃથ્વીવૃત્ત, જિનેશ હાથે વશી સતત શાંતિને આપજે, કૃપાધરર કઠેર જે કલુ કમ તે કાપજે, સદા સ્મરણમાં રહી હદય ધર્મમાં વાળ, ભયંકર કુબંધને ભરતણું સદા કાળજે. ૧
ગુરૂસ્તુતિ
શાર્દૂલવિક્રીડિત. આધિ વ્યાધિ ઉપાધિ રૂપ મધ જ્યાં ઘરરૂપે ફરે, ઉમિક જ્યાં સુખ દુઃખના ઉછળતા, આવેશપ પૂરો ધરે; ભર્તી ઓટ બને સદૈવ તી પતી દશા રૂપથી,
તેવા ઘેર ભવાબ્ધિતારક ગુરૂ નિતયે નમે નેમથી ૧ હંમેશા. ૨ હે દયા ધારી, ૩ પાપકર્મ. ૪ મજા. ૫ જુર. ૬ સંસાર સાગરને. ૭ નિયમાથી.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૮
આત્માન પ્રકાશ
| શ્રી ઉપાધ્યાયાનમઃ | ઉપાધ્યાયજી શ્રીમાન વીરવિજયજી મહારાજનું ચતુર્દશ
મુનિસહ ભાવનગરમાં ચાતુર્માસ. ઉક્ત મહાત્માઓના ગુણગ્રામ દશક,
પદ્ય,
શાગવસ,
(નાથ કૈસે ગજ બંધ છુડા–એ ચાલ. ) ભવિ પદ પાઠક પર નિત્ય નમીએ, દુખ દેહગને અતિ ક્રમીએ. ! ભવ છે (૧) વીરવીજય ગુરૂરાય એ પદધર, ગુણ પચવીશ સે સહે; દેશના અમૃત રસ સમ વયણે, ભવિજનને પ્રતિ બેહે. તે ભવિ માં ભાવનગર તણું જેને પ્રજાની, અરજ સુણી તમે આયા; શિષ્યો સંગાથે વિહાર કરીને, 'જન્મભૂમિને સુહાયા. 1 લવિ છે (૨) દાનવિજય પન્યાસ જિહાં વળી, દાન જ્ઞાન તણું આપે, (૩) રંગવિજય મુનિ મુનિ ધરત, દશથી આનંદ આપે. જે ભવિ છે (૪) ભકિર્તીવિજય મુનિ ભક્તિ ધમમાં, લીન રહે મહારા; (૫) નયવિજય નય માર્ગ વેપે, જૈન આગમ અનુંસારા. . ભવિ માં (૯) પ્રેમવિજય મુનિ પ્રેમ વૃત્તિથી, પાત્ર તણે અનુસાર, ભાષિત શ્રી મહાવીરની વાણું, હેમ જેહ પ્રસારે. જે ભવિ છે (૭) યશવિજય મુનિ માનુ યશસ્વી, (૮) મંગળ મંગલ કારી (૯) પદ્યવિજય પદમાસને પ્રભુનું, ધ્યાન ધરત અવિકારી. એ ભવિ છે (૧૦) શકર શંકર છે તમે સચ્ચા, ગુરૂ ગુણ ગ્રહવા શૂરા; પ્રેરક પાવન પ્રેમ નજર સે, કઠિન કરમ સબ ચૂરા. ભવિ છે (૧૧) ઊધત અને વલી મંગળ (૧૨) મેરૂ, મુનિ ધરમે મહા રસીઓ;
પૂર્વ સંગ પિતા અને સુતને, સાંભળી મમ મદ ગળીઆ. ભવિ છે (૧૩) રામ રમે નિજ પદમાં પ્રેમ, (૧૪) મનહર મનહર જાણ; સાંભળી હૃદય દ્રવિત હમા, ના, ચતુર્દશ વાણી. ભવિ છે
–શ્રીમ, ઉપાધ્યાયજી વીરવિજયજી મહારાજની જન્મ ભૂમિ ભાવનગર (વડવા) છે. ૨–.મં વિજય એ (૮) માંકમાં બતાવેલ છે તું જાણવા. - વિજય પિતા અને મંગળ વિજય તથા મેરવિજયપણે સંસારીપણે હતા.
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શુ કેતથી ધર્મ પ્રાપ્ત થાય છે ? નય નિક્ષેપ પ્રમાણ અને વળી, ભંગ કહ્યાં જિન દેવે, તત્ત્વ રમણતા તેહમાં જાણી, આનંદ ભવિ સહ લે. ને ભવિ છે ચાતુર્માસ થશે અતિ સુંદર, કરૂણ નજર સે કૃપાળું! આતમાનંદ સમાજ આનંદે ગુરૂ ગુણ ગાવે દયાળુ છે ભાવિ 1
આશ્વિન શુકલ પંચમી |
ભાવનગર.
( જિજ્ઞાસુ ઉમેદવાર )
कौतुकेऽपि धर्मः શું કૌતકથી ધર્મ પ્રાપ્ત થાય છે? લેખક-મુનિરાજશ્રી મણિવિજયજી, મુ. લુણાવાડા,
(પુષ્ય ૧૩ મું.). કિતકંકેતક એટલે આશ્ચય. પૂવે કઈવખત નહિ દેખેલું અપૂવ દેખવામાં આવવાથી જે આશ્ચય ઉત્પન્ન થાય છે, તેને કેતુક કહેવાય છે.
જેમકે શ્રીમાન ગત્તમ સ્વામિ મહારાજનું શરીર મહા ધૂલ હતું, તથાપિ પિતાની શકિતએ કરી સૂર્યના કિરણ ગ્રહણ કરી સપાટાબંધ શ્રી અષ્ટાપદ પર્વત ઉપર આરોહણ થયા અને ત્યાં જઈ ચતુર્વિશતિ જિનેને વંદન કર્યું. તે કૌતુક પંદરસોને ત્રણ તાપ ને વૈરાગ્ય તથા કેવળજ્ઞાનના હેતુભૂત થયું. તે-તુક કહેવાય છે.
दृष्टांतोयथाः એકદા પ્રસ્તા શ્રી શૈત્તમસ્વામિ મહારાજ પાસે ઘણા લોકોએ દિક્ષા લીધી અને તેઓ સર્વેને જલ્દી કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું. તેથી ગત્તમસ્વામિ મનને વિષે ખેદ પામયા અને વિચાર કરવા લાગ્યા કે, અરે મને કેવળજ્ઞાન કયારે થશે? અથવા થશે કે નહિ? આવી રીતે ચિંતા કરતા હતા તેવામાં ભગવાન શ્રીમહાવીરસ્વામિ મહારાજે ધમદશનામાં કહ્યું કે જે કોઈ પોતાની લબ્ધિવડે કરી અષાપદ પર્વત ઉપર જઈદેવવંદન કરે તે તેજ ભવને વિષે મુકિત પામે.
આવી રીતે મહાવીર મહારાજના વચનને શ્રવણ કરી, શ્રીમાન ગોત્તમ સ્વામિ મહારાજ ભગવાનની આજ્ઞા લઈ અષ્ટપદ પર્વત તરફ ચાલ્યા.
ત્યાં પૂર્વે લાંબા કાળથી તપસ્યા કરતા પંદરસેને ત્રણ તાપ હતા, તેમાં પાંચસેને એક તાપસની શકિત એક ઉપવાસ કરવાની નિરંતર હતી. એટલે ઉપર
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૬૦
આત્માત, પ્રકાશ,
wwww
લખેલા તાપસા ઉપવાસને પારણે આહારાદિક લઈ પાછે ઉપવાસ કરતા. એમ નિરંતર ઉપવાસ કરવાથી એક પગથીયુ' ચડવાની તેની શકિત હતી.
અષ્ટાપદ પતા આઠ પગથીયા હતા. તે દરેક પગથીયુ એક એક જોજનનુ હેતું તેમાં નિરંતર એકાંતર ઉપવાસ કરવાથી પાંચસાને એક તાપસને એક અષ્ટાપદનુ' પગથીયુ' ચડવાની શકિત થવાથી તેઓ એક પગથીયું ચડેલા હતા.
બીજા પાંચસાને એક તાપસને છઠે છઠે એટલે એ એ ઉપવાસ કરવાની શકિત હાવાથી, નિરંતર અમ્બે ઉપવાસના પારણા કરવાથી એ પગથીયા ચડવાની શકિત થઇ હતી. એટલે ખીજા પગથીયા ઉપર ચડેલા હતા.
ત્રીજા પાંચસાને એકને તિર અઠ્ઠમ કરવાની શકિત હતી, તેથી ત્રણ ત્રણ ઉપવાસના નિરંતર પારણા કરવાથી ત્રીજા પગથીયા ઉપર ચડેલા હતા.
તે સમયમાં શ્રીમાન્ ગાત્તમસ્વામિ મહારાજ તે સર્વે તાપસેના દેખતા - સૂર્યના કિરણ ગ્રહણુ કરી શીઘ્ર ચડવા લાગ્યા.
તેવી ગત્તમસ્વામિ મહારાજની શરીરની સ્થૂલતા દેખી સર્વે તાપસેા વિચાર કરવા લાગ્યા કે અમે તપસ્યા કરી કરી, તથા પારણે પણ કંદમૂળાદિકનું ભક્ષણ કરી ઘણા કાળથી દુબળા થઈ ગયા છીએ, તેપણ આ પર્વત ઉપર ચડવાની અમારી શિકત થઇ નહિ તે આનુ' શરીર મહા લષ્ટપુષ્ટ છે તેથી ઉપર કેવી રીતે ચડી શકે છે !
એવેા જેટલામાં કાતુકથી વિચાર કરે છે, તેટલામાં ગાત્તમસ્વામી મહારાજ શીઘ્ર ઉપર ચડી દેવવદન કરી નીચે ઉતરવા લાગ્યા.
તેમની આવી અદ્ભુત શકિતથી વિસ્મય પામી, કૌતુકથી સર્વે તાપસે ગાત્તમસ્વામીની પાછળ ચાલી કહેવા લાગ્યા કે હે પ્રભુ!, હે નાથ, અષ્ટાપદ્ ઉપર ચડવાની તમારા જેવી શકિત અમાને આપા, ત્યારે ગોત્તમસ્વામી મહારાજે કહ્યું કે મહારા ગુરૂમહારાજના શિષ્યપણાને અંગીકાર કરે, તે સાંભળી તાપસાથે તત્કાળ દિક્ષા અંગીકાર કરી,
ત્યારબાદ ગાત્તમસ્વામિ મહારાજ સર્વેને પારણું કરાવવા માટે પાત્રુ ભરી ક્ષીર લાવ્યા. તે દેખી નવીન શિ ચેા વિચાર કરવા લાગ્યા. ઘણા કાળથી ક્ષુધાથી પીડિત એવા અમારી ક્ષુધા વેદના આટલી ક્ષીરથી કેમ પૂર્ણ થશે. ૧
આવી ચિતવના જ્યાં તેઓ કરે છે એટલામાં ગૈાત્તમ સ્વામી મહારાજે પેાતાના હસ્તનેા અંગુઠો ક્ષીરભૂત પાત્રને વિષે રાખી, અક્ષીણુ માનસી લબ્ધિવડે કરી અખૂટ ક્ષીરને કરી સમગ્ર તાપસ મુનિયાને કંઠપર્યંત ક્ષીરનું પારણું કરાવ્યું. ત્યારબાદ ગાત્તમસ્વામી મહારાજ ખેાલ્યા કે, મહારા ગુરૂમહારાજ શ્નો
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પવિત્ર આશ્વાસન માન મહાવીર મહારાજ પાસે ચાલે. આવી રીતે કહેવાથી સવે મહાવીર મહારાજ તરફ ચાલવા લાગ્યા અને સર્વે તાપસમુનિયો અનુક્રમે કેવળજ્ઞાન પામ્યા. કહ્યું છે કે –
થતા
कोमिन्न दिन्नसेवान्न, नामएपंचपंचसयकत्रिए,
पमिबुके गोश्रम दंसणेण, पणमामि सिक्षेत्र, ॥१॥ ભાવાર્થ-કેડિ ૧ તથા દિન્ન ૨ તથા સેવાલ ૩ નામના ત્રણ તાપસ મુનિયે પોતે દરેક પાંચ પાંચસોના પરિવારથી વ્યાપ્ત થયેલા, શ્રી ગત્તમ સ્વામિ મહારાજના દર્શનથી બોધ પામી દિક્ષા અંગીકાર કરી કેવળજ્ઞાન પામી સિદ્ધિપદને વર્યા તેને હું નમસ્કાર કરૂં છું. તેઓ સર્વેને કેવળજ્ઞાન કયાં અને કેવી રીતે થયું તે કહે છે.
થતા इक्कस्स खीर लोअण, हेन नाणुप्पिा मुणे अव्वा,
बीअस्सय परिसा, दिहाइंजिणंमितई अस्स. ॥१॥ ભાવાર્થ ---પંદરસે તાપમાંથી પાંચસોએકને ગેરમસ્વામિ મહારાજની અક્ષણમાનસી લબ્ધિ દેખી ક્ષીર જોજન કર્યા પછી કેવલજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું, તથા પાંચસેએક તાપસીને ભગવાન શ્રીમાન્ મહાવીર સ્વામી મહારાજની સભા દેખી કેવળજ્ઞાન ઉપન્ન થયું, તથા પાંચને એકને ભગવાન મહાવીર મહારાજના દર્શન કરવાથી કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું અને ત્યારબાદ સેવે મહાત્માઓ 'નર્વાણ સુખના ભેતા થયા.
इतिकौतुके १५०३ सापस संबंध संपूर्णः
પવિત્ર આશ્વ સન.
મા નવ જાતિથી લઈને તુચ્છ કીટ પયત સુખ દુખની જે લાગણીઓ જે
* વામાં આવે છે, તેને સૂક્ષ્મ દૃષ્ટિએ વિચાર કરતાં વિલક્ષણ સ્વરૂપમાં * * ઓતપ્રેત થયેલી ભાસે છે એટલું જ નહિ પણ શાસ્ત્રકારે અને જ્ઞાનીએના અપૂર્વ રહસ્યમાં વધારે વધારે તલસ્પર્શીપણું દષ્ટિગોચર થાય છે. આ ઉભય લાગણીઓના અનુભવ કરનારાઓ સજ્ઞાનપણે કે અજ્ઞાનપણે તે લાગણીઓને વેદે છે અને તેના સુખ દુઃખ વિગેરે નામે આપી હષ કે શેકમાં નિમગ્ન થઈ વિચિત્ર
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માન પ્રકાશ,
પ્રકારે આ સંસારમાં સ્થળ નિમિત્તાને ગુણદોષમય માની પિતાની જીદગી પૂરી કરે છે, પરંતુ વાસ્તવિક સ્વરૂપને ભેદવાની દ્રષ્ટિ નહીં પ્રાપ્ત થયેલી હવાને અંગે માનવજન્મની અમૂલ્યતા નહીં ઓળખતા અન્ય જન્મમાં પ્રાપ્ત થતી સુખ દુખની લાગણીઓની જેમજ પ્રસ્તુત ઉત્તમ જન્મમાં વેદે છે અને માત્ર ફેરે પૂર્ણ કરી એકની એક જ સપાટી ઉપર રહે છે અથવા અધ:પતન પશુ પામે છે.
ત્યારે સુખ અને દુઃખ એ શું છે? એ ઉહાપોહ તરફ આવતાં પહેલાં મનુગેનાં હદયને ઓળખી લઈ તેમની લાગણીઓ અને સ્વભાવનું નિરીક્ષણ કરી અનુભવગોચર કરવાં જોઈએ, અને તે દ્વારા ૫છીથી નિર્ણય કરી સુખ દુઃખની વાસ્તવિકતા સમજી તદનુકૂળ વતન કરવું જોઈએ; આથી સુખ અને દુખ, શુભ અને અશુભ કમને ઉદય સમજશે અને પછીથી તેની લાગણએ આત્મા ઉપર બહુજ સ્વ૯૫૫ણે અસર કરતી જોવામાં આવશે. સુખ દુઃખના ઉભય પ્રસંગેપર
સ્વામિત્વ ત્યારેજ પ્રાપ્ત થશે જ્યારે એ સુખ અને દુઃખને સૂમ વિચાર કરી શાસ્ત્રવચનની સાથે તેની સિદ્ધતા થશે અને તે સહજપણે આત્માને સ્પંદન રૂપ થશે.
આત્માને ક્ષણે ક્ષણે સુખવડે ગાવિષ્ટ કરનાર અથવા દુખવડે દીન કરનાર એ સુખ દુઃખના નિમિત્તે એવાં પ્રબળ હોય છે કે તેના -હાસ કરવા માટે આત્માએ ઉચ્ચ કેટિએ તૈયારી કરવી જોઈએ. આ તૈયારીઓ કરતાં અનેક વિદને આવીને સન્મુખ ઉભા રહે છે. આ પ્રસંગે નેહીજનને સ્નેહ કે જેનું પરિચિતપણું નિવિડતાને પામેલું હોય છે, તે આત્માએ એક વખત કરવા ધારેલી તૈયારીને ક્ષણવારમાં ફેતરાંની પેઠે ઉડાડી મૂકે છે; નેહદ્વારા થયેલે સ્વાથને ઉત્કર્ષ આત્માને દુખમય લાગણી ઘડીભર દૂર કરી સુખમય કહેવાતી લાગણીને સ્પર્શ કરાવે છે; તેજ લાગણી સ્વાથને અપકર્ષ થતાં દુઃખમયપણામાં ફેરવાઈ જાય છે.
સુખ અને દુખના ઉભય પ્રસંગેમાં લાગઓ આત્માની સમજણ અનુસાર અધિકાર પ્રમાણે ભિન્નભિન્ન રીતે પુરે છે, એક નિધન મનુષ્યને પુષ્કળ ધન પ્રાપ્ત થતાં ‘હું સુખી થયે” એમ માને છે. તેવી જ રીતે એક અપુત્રી અને પુત્ર. પ્રાપ્તિ થતાં એવીજ અવસ્થા અનુભવે છે. આ અને આવાજ ઈષ્ટ પ્રસંગે મનુષ્યને પ્રાપ્ત થતાં સુખપરંપરા વેદે છે–તેમ માને છે, પરંતુ તેની દષ્ટિ સત્ય જ્ઞાનથી બેનસીબ હોવાથી એક પગલું પણ મનુષ્યત્વમાં આગળ વધી શકતું નથી, અને માનવ જ
મરૂપ ઉચ્ચતર સપાટી પર આવ્યા છતાં દિવ્ય આકાશની નજીક રહેલાં સુંદર દાને જેવાને માટે પ્રયત્ન નહીં કરવા આંખ મીચી દીધી છે; આથી આ સુખને વાસ્તવિક સુખ શાસ્ત્રકારોએ કહ્યું જ નથી.
દુખના એક પ્રસંગમાં પૂર્વ કાળના પિતાના અગ્ય વતનથી અથવા ઉત્તર
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પવિત્ર આશ્વાસન,
માનકાલીન મિતાહારપણુના નિયમોનું ઉલ્લંઘન થવાથી જ્યારે વ્યાધિ શરીરમાં પ્રવેશ કરી પ્રબળતા મચાવી મૂકે છે તે વખતે દુખને આધીન થઈ શોકાદિ લાગણીઓથી નિઃશ્વાસ મૂકે છે. પરંતુ એ કાર્યફળ કેવું છે તે સમજવામાં નહીં આવેલું હોવાથી આત્માની વૃત્તિઓની ઉથલપાથલ થઈ જાય છે. પિતાની ઈષ્ટ વસ્તુઓમાં પોતે સુખ માનવું અને પોતાને અનિષ્ટ વસ્તુઓમાં પોતે દુઃખ માનવું એ માનવજાતિની ઉચ્ચ પ્રકૃતિ હોઈ શકે જ નહિ; કેમકે ઈષ્ટ વસ્તુઓમાં મનાતું સુખ જેમ ક્ષણિક છે, તેમજ અનિષ્ટ સંગથી થયેલું દુખ પણ ક્ષણિક છે.
વસ્તુસ્થિતિ આમ હોવાથી પ્રત્યેક મનુષ્ય સુખ દુઃખને વેદવાનું સામર્થ્ય હૃદયબળ પ્રાપ્ત કરવું જોઈએ. એ હૃદયબળ પ્રાપ્ત કરવાને માટે પ્રથમ મનને સંયમન કરવાની ટેવ પાડવી જોઈએ. સુખ દુઃખના પ્રસંગે તેમની સુષ્ટિએ સહજ-સામાન્ય ગણવા જોઈએ. શ્રીમદવિજયજી કહે છે તેમ કુર્વ પ્રાણ નીનઃ આવसुखं प्राप्य न विस्मित:
દુખ પામીને દીન ન થવું તેમજ સુખ પામીને વિસ્મિત ન થવું ” આ સ્થિતિ સુખ દુઃખની વાસ્તવિક સ્થિતિ જાણ્યા પછી જ બની શકે તેમ છે, ઉભય પરિસ્થિતિનું નિરીક્ષણ અને પૃથકકરણ કરવામાં આવ્યા પછી પણ જે મન તે વિષમાં એગ્ય રીતે કેળવાયલું હોતું નથી–આત્મા જે તે તે લાગણીઓથી બહિર્મુખ રહેતું નથી તે મહાપંડિત કહેવાતા પુરૂષોમાં પણ સુખ દુ:ખ રૂપ પવનથી લાગતા ઝપાટાઓ પોતાની પાછળ તેમની લાગણીઓને દોરે છે અને હર્ષઘેલા કે શેકનિમગ્ન બનાવે છે.
સુખ દુઃખના આ ઉભય પ્રસંગમાં એક એવા પવિત્ર આશ્વાસનની જરૂર છે કે જેથી માનવહૃદયમાં કઠિનતા આવી વાસ કરે, હૃદયની નબળાઈ દૂર થઈ અહંકાર અને શોકાગારમાં પ્રવેશ નહિ કરતાં ગગનવિહારી ગતિ અનુભવે, હદયની કમળતા માત્ર અનુકંપા બુદ્ધિ વખતે જ પ્રકટ હોય અને પરિણામે સંગ્રહ કરેલા બળથી અંદગીના ગમે તેવા પ્રબળ પ્રસંગે કે જે પ્રાકૃત પ્રાણીઓને સુખ દુઃખને તીવ્રપણે વેદવાના પ્રબળ નિમિત્ત હોય છે તેમને સાક્ષીરૂપે માનીને નિ:સત્વ કરી લે.
દુઃખના સંગથી તેને ભાગ થઈ પડેલા મનુષ્યને એમ કહેવામાં આવે કે “ભાઈ ! શેક, કર નહિ, થવાનું હતું તે થઇ ગયું, સૈ સારાં વાનાં થશે.” એટલું કહેવા માત્રથી તેને થતું આશ્વાસન એ યથાથ ફળવાળું નથી, પરંતુ સુખ અને દુઃખ ઉભયનું નિરીક્ષણ કરાવી તેના અનેક પ્રસંગોને સ્મરણ કરાવી, માનવ હૃદયની નબળાઈ શુદ્ધ સ્વરૂપમાં સમજાવવા રૂપે આ પવિત્ર આશ્વાસનનું કાર્ય હોય છે એમ સલ્લાસ કહે છે. આ આશ્વાસનથી વિકટણિ (analytical-eye) ખુલે છે
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનદ પ્રકાશ
અને વિકટ પ્રસંગેમાં કદી પણ અંતઃકરણ પૂર્વ પરિચિત નબળાઈને અનુભવ કરતું નથી.
જે પ્રમાણે જૈનદર્શન નિવેદન કરે છે, તે પ્રમાણે વિચારતાં પૂર્વોકત સ્વરૂપવાળું પવિત્ર આશ્વાસન પ્રાપ્ત થાય છે. કેમકે પુણ્યકમને ઉદય અને પાપકમને ઉદય એ ઉભય પૂર્વે બાંધેલી પ્રકૃતિનું સ્વભાવ દશન છે; એ સ્વભાવદર્શન સાથે આત્માને કાંઈપણ લાગતું વળગતું નથી, એમ જે આધ્યાત્મિક દ્રષ્ટિએ વિચાર કરવામાં આવે તે તેને કશી જ અસર ન થવી જોઈએ અથવા કદાચ થાય તે સ્વલ્પ અને અસ્થિર રહેવી જોઈએ.
દુઃખ જેમ સુખને બેફ થવાને માટે છે અને સુખ જેમ દુખને બોધ અવ્યક્તપણે આપે છે તેમ વિવેકદ્રષ્ટિને વિકસ્વર કરનારું આશ્વાસન એ ઉભયને બંધ થવા માટે છે. આ આશ્વાસન શાસ્ત્રકારોએ વારંવાર આપ્યા કર્યું છે, છતાં આપણી દષ્ટિ તેને ઝીલવામાં નિર્બળ બની ગઈ છે, સત્સમાગમ, અને શારાપરિચય એ નિર્બળ દષ્ટિને વીમતી કરવામાં પ્રબળ નિમિત્ત છે.
સુખ દુઃખના નિમિત્તા સ્વલપ કરવાં અથવા તેને અટકાવવાં તે કાંઈ ખાસ કરીને મનુષ્યના હાથની બાજી નથી, તે તે કાલ સ્વભાવાદિ પાંચ કારણોને આધીન છે, માત્ર ફળરૂપે પરિણમન થતા આત્માને વિશિષ્ટ પ્રકારની અસર ન થવા દેવી એ પોતાના સ્વાધીનમાં છે. મન કે જેને સદા સંકલ્પ વિકલ્પ ધમ છે તેમાંથી આત્માને જે ઉમુખ કરવામાં આવે તે મન કદી ક્ષણે ક્ષણે પરાધીન બને નહિ અને એ રીતે આત્માને ઉચ્ચ કોટિમાં રક્ષી, ઉત્ક્રાંતિકમનું પિષણ કરે અને જે માનસ આગ્રુઓ એક વખતે આત્માને અધઃપતનમાં સાધનભૂત થતા હતા તેનું પરિવર્તન થઈ આત્માને માટે ઉત્તમ ગેના દ્વારે ખુલ્લા કરી આપે. સુખ દુઃખના પ્રસંગને નિ:સત્વ ગણી દવાની આ અવિચલતા પ્રાપ્ત થાય તો આત્માને એક એવું નિર્દોષ આશ્વાસન મળ્યું છે કે જેથી તેના સંકલ્પ વિકલ્પના નિઃશ્વાસે બંધ પડે છે, હૃદય શાંતિનો અનુભવ કરે છે, અને કોઈ અપૂર્વ ભાવનાની જ્યોતિ સદાને માટે પ્રકાશિત રહે છે.
આશ્વાસનની આ પવિત્ર ( chaste) સ્થિતિએ પહેચવા માટે અસંખ્ય પગથીએ ચડવાના છે, જે સ્થિતિમાં હાલ આપણે છીએ તે સ્થિતિમાં સુખ દુઃખના પ્રસંગે પ્રાપ્ત થતાં કસોટીના પ્રમાણમાં તેટલાં પગથીએ ઉચે ચડાય છે; અહીં શાંતિ અને ધેયથી ચડવાનું છે. પ્રાપ્ત સંગમાં સ્થળ નિમિત્તેને દેષ નહીં દે એ પ્રથમ પગથીયું ચડવારૂપ છે. કમગતિ અને તેનું બળ વિચારી દષ્ટિની સમાનતા રાખવી એ બીજું પગથીયું ચડવું એ છે; હૃદય કઠિન કરી આત્મ બળમાં વિજળીને ઝણઝણાટ લાવવો એ ત્રીજું પગથીયું ચડવા રૂપ છે, શાસ્ત્રની ઉકિત ભણી દષ્ટિ સ્થાપી શ્રદ્ધાથી પ્રસંગને ઓળખી લેવારૂપ થું
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પવિત્ર આશ્વાસને,
કૃપ
પગથીયુ છે; એવી રીતે અનેક પગથીઆંએ પ્રત્યેક સ્થળે વિવિધ પ્રકારે નિવેદન કરેલાં છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ખાસ કરીને જન્મથી કહેવાતું સુખ અને મૃત્યુથી થતુ દુઃખ એ સુખ દુઃખની તીવ્ર લાગણીઓને ઉત્પન્ન કરનાર ( eonstructive ) આદિથી અંતપર્યંતના સચેાગે છે; જેણે મૃત્યુને સ્વાભાવિક ધર્મ-આયુષ્યકમની એક વખતની પૂ સ્થિતિ જાણી છે, તેમજ જન્મેલે પ્રાણી ક્ષણે ક્ષણે આયુષ્યને ઓછું કરતા અને જલદી મરણુ તરફ દિનદિન પ્રતિ પ્રયાણ કરતા અનુભજ્યેા છે, તેઓમાં સુખ દુઃખની લાગણીઓને કબજે કરી લેવાનું સામર્થ્ય પ્રાપ્ત થાય છે. દુનિયાના પ્રસંગામાં સુખ પ્રાપ્ત થતાં પૂર્વ અનુભવેલી દુઃખદ્ સ્થિતિ અથવા કઠણ દિવસેાના જો અનુભવ યાદ કરવામાં આવે તે સુખના ઉભરા દુધના ઉભરામાં જલમિટ્ટુ પડવા થી જેમ તે શમી જાય, તેમ શમી જાય છે, અને એ પણ આડકતરી રીતે સુખ દુઃખની સમાનતા કરવામાં સાધનભૂત બને છે. આમ હાઇ એક વિદ્વાને ઠીક જ કહ્યું છે કે~~
परस्पृहा महा दुःखं निःस्पृहत्वं महा सुखं । एतदुक्तं समासेन लक्षणं सुख दुःखयोः ॥
સુખ દુઃખનું લક્ષણ પરવસ્તુને આધીન એ રીતે હેવાથી વિપત્તિ આવે અથવા આવવાના સંભવ જણાય ત્યારે ભયથી પ્રજળ્યા કરવું, તેઓએ વિચારવાનુ છે કે તેવા વિચારાના સેવનથી તે કાંઈ અટકી જવાનું નથી, માત્ર આત્મબળને નિરર્થક ચચ કરી તેની મૂળ સ્થિતિને પરતંત્રતામાં શામાટે જીકડવી જોઇએ ? ભલે ગમે તેવી વિપત્તિ આવે, ખાવાને અન્ન મળે નહિ, પહેરવાને ફાટયું તુટયુ' વસ્ત્ર મળે નહિ, તે પણ જે મનુષ્ય હૃદયમાં આશ્વાસનની શાંતિ અનુભવતા હોય છે, તે અળ જે હૃદયમાં ટકાવી રાખી બુદ્ધિને વિકસ્વર કરે છે.
પ્રત્યેક પ્રસંગે શુ કરવુ ચેાગ્ય છે તેને જોઈ શકવા સમર્થ થયેલા મનુષ્યને આત્મા ઉન્નત થયેલેા હોય છે. તે સામાન્ય મનુષ્યાની જેમ અનુચિત પ્રવૃત્તિઓમાં ચેાજાતે નથી. પરંતુ શ્રદ્ધા અને વિશ્વાસના પ્રકાશમાં ( revelation ) હાવાથી આત્મબળ તે દઢ કરતા હોય છે અને પ્રત્યેક પ્રવૃત્તિમાં તેના હૃદયરૂપ રસને ખેચી વિલક્ષણ સુખાસ્વાદ કરે છે, આથી સુખ અને દુઃખના પ્રસંગેામાં આત્માની ઉન્નતિ કરવી કે અવનતિ કરવી એ પેાતાના જ મળનું કર્તવ્ય છે.
આથી અંતિમ પૃથક્કરણમાં એ સ્પષ્ટ થાય છે કે, મનુષ્યના ખાહ્ય જીવનમાં જે જે સચાગા પ્રાપ્ત થાય અને તેને આધીન થઈ સુખથી થતા આનંદ કે દુઃખથી થતી દીનતા એ પૂર્વ પરિચિત વિચારાની પ્રખળતા છે, તેથી તે વિચારાને પ્રયત્નવડે દૂર કરી પેાતાનું ભાવિ પેાતાને હાથ કરી પ્રતિદિન ઉચ્ચક્રમ પ્રાપ્ત કરવા આ અ
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માન પ્રકાશ
પૂર્વ કળા જે ગ્રહણ–સ્વાધીન કરી લેવામાં આ જન્મના અનેક કત પૈકી એક કર્તવ્ય છે. તેવું માની વર્તનમાં મૂક્વા અનિવાર્ય આવશ્યકતા છે, દુઃખમાં પ્રસન્નતાને અનુભવ કરે અને સુખને સમાન દષ્ટિએ-મધ્યસ્થપણે વેદવું, એજ જ્ઞાનીઓને પ્રબોધેલો માર્ગ છે અને એજ એમનું પવિત્ર આશ્વાસનમય સંદેશ છે.
શા, ફતેચંદ ઝવેરભાઇ.
ભાવનગર
શ્રીમદ્ પંન્યાસજી શ્રો દાનવિજયજી મહારાજનું
વ્યાખ્યાન ત્રીજો
(ગતાંક પૃષ્ટ ૩૩ થી).
સાધુ અને ગૃહસ્થ આચાર. શ્રીમાન્ ગાયકવાડ સરકાર મહારાજા !
આપની ધર્મવિષયક શ્રવણુભિલાષા થવાથી અમોએ આનંદિત થઈ પ્રથમ સામાન્યપણે દેવ, ગુરૂ અને ધમનું કિંચિત્ સ્વરૂપ કહ્યું, પછી સાધુધમનું કંઈક સ્વરૂપ કહ્યું, તે સાધુ ધર્મના સ્વરૂપની પચીશ ભાવનાઓ છે. તેમાંથી પ્રથમ ભાવના કહી, બાકી રહી તે ભાવનાઓ તથા ગૃહસ્થધમનું કંઈક સ્વરૂપ કહું છું, તે શ્રવણ કરશે અને શ્રવણ કરી ગ્રાગ્યને વિચાર કરે. તે આપ સતપુરૂષોને આધીન છે.
| મંગાવાઇ છે ये नो पंमितमानिनः शमदमस्वाध्यायचिंतांचिताः रागादिग्रहवंचिता न मुनिनः संसेविता नित्यशः । नाकृष्टा विषयैर्मदैन मुदिता ध्याने सदा तत्परा
स्ते श्रीपन्मुनिपुंगवा गणिवराः कुर्वतु नो मंगनं ॥१॥ અથ– મહા પુરૂષે પંડિતપણાના મદે કરીને રહિત અને કોધાદિક શાંત કરવામાં, ઇંદ્રિયને દમન કરવામાં, સ્વાધ્યાય કરવામાં સદા લીન છે, તેમજ રાગાદિક ગ્રહથી ઠગાયા નથી, અને બીજા અનેક મુનિઓ જેની સેવા કરે છે, તેમજ જેઓ ઇંદ્રિના વિષયમાં ખેંચાતા નથી, અને જ્ઞાનાદિકની પ્રાપ્તિ થયા છતાં મદોન્મત્ત પણ થતા નથી, અને સદા ધ્યાનમાં જ મગ્ન રહે છે, તેવા શ્રીમાન મહાત્માએ અમોને સદા મંગલ કરે. | ૧
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પંન્યાસજી શ્રીમદ દાનવિજયજીનું ધર્મ સંબંધી ભાષણ, ૬૭ ધર્મસાધન કરવાને સહાયકારી શરીરનું રક્ષણ કરવાની જરૂર છે. તે જેમ
પ્રબળ હોય છે, તેમ ધર્મસાધનામાં વિશેષ સહાય થઈ શકે છે. એષણું સમિતિ. પરંતુ તેની પ્રબળતા ઉન્મત્તતાના માર્ગે જવી ન જોઈએ, તે
ટલા માટે નીચેનાં વચનને યાદ કરે– "कायो न केवलमयं परिपाचनीरो, मि रसैबहुविधै नच बालनीयः चित्तेंद्रियाणि न चरति यथोत्पथेषु पश्यानि येन च तथा चरितं जिनानां ॥१॥
ભાવાર્થ-મિષ્ટાન્નાદિ અનેક રસેવિડે લાડ લડાવી માત્ર કાયાનું જ સારી રીતે પષણ કરવું એમ નહિ, પરંતુ જે શી મન અને ઈન્દ્રિયે ઉન્માગે ગમન ન કરે અને આમવશ રહે તેવી રીતે કાયાનું પોષણ કરવું, જેથી તેવી કાયા વડે ધર્મસાધન સારી રીતે કરી શકાય.
સાધુ આવા પ્રકારનું ચિંતવન કરતે, સરસ આહારની લોલુપતા દુર કરી જે વખતે લેકેને ત્યાં ભેજનનો સમય થયે હોય તે વખતે ગોચરી કરવા એટલે આહારાદિક ગ્રહણ કરવા નીકળે. કહ્યું છે કે
१संपत्ते निख्खुकालंमि, असंनंतो अमुनियो ।
ईण कम्मजोगेण, जत्तपाणं गवेसए ॥ १ ॥ ભાવાર્થ – ભિક્ષા સમય પ્રાપ્ત થએથી મૂચ્છ રહિત તથા ભ્રાન્તિ રહિત ચકરતા પૂર્વક આ દર્શાવેલ કમ મુજબ સાધુ આહાર પાની ગષણા કરે. ગૃહ
ને ઘેર જઈ ગૃહસ્થાએ ખાસ પોતાના માટે કર્યું હોય તેમાંથી સાધુધર્મનું પાલણ થઈ શકે તેવા પ્રકારને થોડો માત્ર આહાર ગ્રહણ કરે કે જેથી ગૃહસ્થને પતાના માટે બીજે આહાર તૈયાર કરવાની જરૂર ન પડે. તેમજ સાધુ ઉપર અપ્રીતિ પણું ન થાય. વળી જે ઘેર સાધુ આહાર લેવા જાય. ત્યાં મનુષ્યની મુખવિકારાદિ ચેષ્ટાઓ વડે તેમને મનોભાવ જાણે એમ માલમ પડે કે આહાર દેવાની ઈચ્છા છે તે જ તે ગ્રહણ કરે, નહીંતે ત્યાંથી પાછા ફરી બીજે ઘેર જય, મતલબ કે સાધુ કઈ પણ પ્રાણીને અપ્રીતિ ઉત્પન્ન થાય તેમ કદી ન કરે. એવા પ્રકારે ઘણું ઘર ભ્રમણ કરી આહાર સંપૂર્ણ થયેથી સ્થાનકે જાય; ત્યાં જઈ ભેજન કરતાં પણ સરસ નિરસ આહાર સંબંધી રાગદ્વેષ ન કરે, તેના દેનાર ચા પકાવનારની સ્તુતિ કે નિંદા ન કરે. આ વિધિ સંબંધી અનેક ગ્રંથે જૈન દર્શનમાં છે. ખાસ પિંડનિર્યુક્તિ નામના ગ્રંથ ૭૦૦૦ લેક પ્રમાણ આહાર ગ્રહણ વિધિ ઉપર છે. પાત્ર દંડ વસ્ત્રાદિ વસ્તુ લેવી પડે યા ભૂમિ ઉપર મુકવાની જરૂર પડે ત્યારે
પ્રથમ તે વસ્તુ ચક્ષુથી જોઈ તેના ઉપર જીવાદિ હેય તે પ્રથમ ૧ દશવૈકાલિક સુટ.
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનદ પ્રકાશ
આદાન નિક્ષેપ. દૂર કરી પછી રજોહરણ વડે તેને પ્રમાજીને વસ્તુ ગ્રહણ કરે
યા-ભૂમિ ઉપર મૂકે. જેયા છતાં રજોહરણે પ્રમાવાની જરૂર એટલા માટે કે કેટલાક સૂક્ષ્મ જીવે દષ્ટિગોચર થતા નથી તેનું રક્ષણ થઈ શકે અને તેટલાજ માટે રજોહરણ સૂક્ષ્મ કમળ ઉનનું બનાવવામાં આવે છે. અહર્નિશ રજોહરણ પાસે રાખવાનું પ્રજન પણ એજ છે પણ જે સાધુ હરણને યથાવસરે ઉપગ કરતું નથી, તેને જૈન શાસ્ત્રકારે પાપભ્રમણ કહે છે. કેમકે સાધુઓએ સૂક્ષ્મ સ્થૂલ સવ પ્રકારના જીની દયા પાળવાની પ્રતિજ્ઞા કરી છે. વળી
બ્રાહ્મવત સ પુ : પરથતિ સારૂતિ’ એ વચનનું પાલણ કરવાને માટે પણ આની જરૂર છે. આ પ્રમાણે પરરક્ષા પણ થાય છે, અને શરીરાદિની પણ રક્ષા થાય છે. કેમકે ઝેરી, વીંછી સપ આદિ જીવોથી પણ પોતાને બચાવ કરી શકે છે. આ માત્ર ઉપરથી જોવા જેવું નથી, પરંતુ એના લાભાલાભની પરીક્ષા સૂક્ષ્મદ્રષ્ટિ પૂર્વક કરવાની જરૂર છે. ઇર્ષા સમિતિ. : ડ, ગમનાગમન કરવાની જરૂર પડે ત્યારે સાધુ ધુસરા–પ્રમાણ
આગળ દષ્ટિ કરતે ચાલે. પરંતુ આડી અવળી નજર ન કરે. પ્રકાશ યુક્ત જગ્યામાં સાધુ ગૃહસ્થને ત્યાંથી આહારાદિ ગ્રહણ કરે. ઘણું
કરીને ગૃહસ્થને ત્યાં આહારાદિ દેવામાં–સ્ત્રીઓને મુખ્ય ભાગ દૃષ્ટાન્નપાન ગ્ર- હોય છે. ત્યાં મનૈવિકારને પ્રગટ કરવામાં અંધકાર પણ એક હણ કારણભૂત થાય છે. અંધકારમાં શુદ્ધાશુદ્ધ આહારની પરીક્ષા
થઈ શકતી નથી. માટે સાધુ અંધકારવાળી જગ્યામાં આહાર ગ્રહણ ન કરે. આ પ્રમાણે પ્રથમ મહાવ્રતનું રક્ષણ કરવા માટે સાધુ દરરોજ પાંચ ભાવનાઓનું સ્મરણ કરે.
બીજા મહાવ્રતનું રક્ષણ કરવા માટે પાંચ ભાવનાઓ. ૧ સત્યવ્રતનું રક્ષણ કરનારે મશ્કરીને અવશ્ય ત્યાગ કરવો જોઈએ. કેમકે
મશ્કરી કરનાર અસત્ય જ બોલે છે; વળી તેનાથી અનેક અનર્થો હાસ્ય ત્યાગ. અવશ્ય ઉત્પન્ન થાય છે. સામા માણસનું હૃદય દુખાય છે. માટે
• સ્વપરહિતાર્થે મશ્કરીને અવશ્ય ત્યાગ કરે. ૨ લોભી પ્રાણી આ સંસારરૂપી રંગભૂમિમાં કેવા કેવા પ્રકારના વેષ ભજવે
છે. પુરૂષો થઈ સ્ત્રીઓનો વેષ ધારણ કરે છે, ભયંકર અટલેભ ત્યાગ, વીઓમાં ભ્રમણ કરે છે, ગહન સમુદ્રમાં ગમન કરે છે, ભિક્ષા
માગે છે, કૃપણની સેવા બજાવે છે, પ્રમાણિકપણુને જલાંજલિ દે છે, વિશેષ શું કહેવું. સવ ગુણોને નાશક લોભ જ્યાંસુધી ગયે નથી, ત્યાંસુધી પ્રાણીઓ અનેક અનર્થ સેવે છે. શાસ્ત્રકાર કહે છે કે –
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પન્યાસજી શ્રીમદ્ દાનવિજયજીનું ધમ સંબંધી ભાષણુ ૬૯ 'कोहो पीई विणासे, माणो विणयनासको
माया पित्ताणि नासेइ, लोहोसव्व विणासणो ॥ १ ॥ અથ–કે પ્રીતિને નાશ કરનાર છે, માન વિનયને નાશ કરે છે, માયા મિત્રતાને નાશ કરનાર છે, લેભ સર્વને નાશ કરે છે. આ વચન ઉપરથી જણાય છે કે ક્રોધ, માન, અને માયા, જ્યારે એકેક ગુણને નાશ કરે છે, ત્યારે લેભ સર્વ ગુણેનો નાશ કરે છે. છેવટ પ્રાણને પણ નાશ કરે છે.
જેમ સમુદ્રને પાર પામી શકાતું નથી, તેમ લોભને પણ પાર આવતું નથી. “જા તો જેમ જેમ લાભની વૃદ્ધિ તેમ તેમ લોભની પણ વૃદ્ધિ થાય છે. લોભી અન્યની સાથે તે શું પરંતુ પોતાના સ્નેહીઓ અને સંબંધીઓની સાથે પણ જૂઠું બોલતાં ડરતે નથી. વિશ્વાસઘાત જેને કંઈ હીસાબમાં નથી. માટે સત્યવ્રતનું રક્ષણ કરનાર મુનિ અતિ સુખદાતા સંતેષનું આલંબન કરતે લેમને ત્યાગ કરે. ૩ ભયભીત પ્રાણીને ગ્યાયેગ્યનું ભાન રહેતું નથી, જેથી અસત્ય બેલ
વાને સમય આવે છે. પરંતુ સત્વવાન પ્રાણ પ્રાણુતે પણ અભય ત્યાગ. સત્ય બેલ નથી. માટે સત્યવ્રતનું રક્ષણ કરનાર પ્રાણી -
વનું આલંબન કરી ભય દૂર કરે. ૪ જ્ઞાનને અટકાવનાર, ચારિત્ર ધમને નાશ કરનાર, ગુણેને પક્ષપાતી
અને નરકનું દ્વાર ક્રોધ છે. લાંબી મુદતથી સંચિત કરેલ શુકે ત્યાગ. પાજનને મુદતમાં ક્રોધ નાશ કરી નાંખે છે. જેને તે
ઉત્પન્ન થયે હોય તેની ખરાબી કરે છે. એટલું જ નહીં, ૫રંતુ સામે પ્રાણી સમતાવાન ન હોય તે, તેની પણ અતિ ખરાબી કરે છે. જરા માત્ર પણ અગ્નિને તણખો, પવનની અનુકુળતાએ આખા નગરને નાશ કરનાર થાય છે. તેવી જ રીતે કેવી પુરૂષો પણ આજુબાજુને અનુકુળ સંગ મળતાં મોટા મોટા રાજેની પણ ખરાબ કરનાર થયા છે. અરે! જેના પ્રભાવે મોટા મેટા મુનિઓ પણ નારકાવાસના ભેગી થયા છે. આ બાબતમાં એક મહાત્માનું નીચે પ્રમાણે વચન છે.
"अणथोवं वणयोवं, अग्गीथोवं कसायथोवं च,
न हुने विससियवं, थोपि तं बहु होइ ॥१॥ અથ–સણ (દેવું) વૃણ (ગુમડું) અગ્નિ અને કષાય છે કે થોડાં હોય તે પણ તેને વિશ્વાસ ન કરો. ડાં પણ તે ઘણું થઈ પડે છે. વિશેષ શું કહેવું? એ સંબંધી લખતાં પાર આવી શકે તેમ નથી.
૧ દશવૈકાલિક સૂત્ર.
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૦.
આત્માનંદ પ્રકાશ,
| મુનિઓએ વચનને ઉચ્ચાર કરતાં પહેલાં પોતામાં કેધને આવેશ હોય તે તે દૂર કરે, અને જ્યાં સુધી શાંતતા ન હોય ત્યાં સુધી વચન ઉચ્ચારવું નહિ, કેમકે ક્રોધના આવેશમાં પ્રાણીને સામાના અછતા દૂષણ બેલવાને પ્રસંગ આવે છે. અને તેથી પોતાના વ્રતને ભંગ થાય છે. ૫ વિચાર પૂવક બલવું. પોતાને શું કહેવું છે? તેને પ્રથમથી વિચાર ક
ર. વિના વિચારે જેમ આવે તેમ કદી પણ બોલવું નહીં. વિચાર્યા સિવાય વિના વિચારે બોલનારને અસત્ય બલવાને પ્રસંગ ઘણી વખબોલવું નહીં, ત આવી જાય છે. આવા પ્રકારની ભાવના ભાવે. આ બાબત
માં જૈન સિદ્ધાંતકાએ દર્શાવેલ મુખ્ય ચાર પ્રકારનાં વચને નીચે પ્રમાણે –
ધરાનના વિમાગ. સત્ય, અસત્ય, મિશ્ર અને અસત્યમૃષા તથા તેના અવાંતર ભેદોને સમ્ય પ્રકારે જાણી હિત, મિત અને પ્રિય વચન બોલે.
ત્રીજા મહાવ્રતનું રક્ષણ ૩ ત્રીજા મહાવ્રતનું રક્ષણ કરનાર મુનિ જે કે એક તૃણમાત્ર વસ્તુ પણ તેના સ્વામીની આજ્ઞા વિના ગ્રહણ ન કરે તો પછી બીજી વસ્તુ તે કયાંથી ગ્રહણ કરે? પરંતુ તેનું વિશેષતર રક્ષણ કરવા માટે નીચેના પ્રસંગે પણ સંભાળે.
૧ જે મકાનમાં સાધુ રહે તે મકાનના સ્વામીની આજ્ઞા પિતે પ્રથમ લઈ
તેમાં રહે. ૨ તે મકાનના સ્વામીની વારંવાર આજ્ઞા લે, કદાપી તેની ઈચ્છા ન હોય
તે ત્યાંથી તુરત નીકળી અન્ય મકાનમાં જાય. ૩ જે મકાનમાં ઉતરવું હોય તે મકાનની ભૂમિની પ્રથમથી મર્યાદા પૂ
વકે યાચના કરે. ૪ જે મકાનમાં ઉતરવું હોય, તે મકાનમાં જે કદાપિ પ્રથમ કઈ સાધુ ઉતર્યા હોય તે તેમની પણ આજ્ઞા લે, જેથી તેમને અપ્રીતિ ન થાય
અને સાધર્મીક અદત્તદોષ ન લાગે. ૫ અન્ન પાણી, વસ્ત્ર પાત્ર શિષ્યાદિક જે ગ્રહણ કરે તે સર્વ ગુરૂની આજ્ઞા
પૂર્વક ગ્રહણ કરે. જે તેમ ન કરે તે ગુરૂ અદત્તદોષ લાગે. જૈન શાસ્ત્રકારોએ ચાર પ્રકારનાં અદત્ત દર્શાવ્યાં છે. તીર્થકર અદત્ત.
ગુરૂ અદત્ત. સ્વામી અદત્ત,
જીવ અદત્ત. ઉપરના ચાર પ્રકારના અદત્તમાં કોઈપણ પ્રકારે દૂષણ ન લાગે તેવી રીતે સંયમપયેગી વસ્તુઓને ગ્રહણ કરે.
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પંચાસજી શ્રીમદ્ દાનવિજયજીનું ધર્મ સંબંધી ભાષણ
૭૧
ત્રીજા મહાવ્રતના રક્ષણ માટે એ પાંચ ભાવનાઓનું સ્મરણ કરે.
ચેથા મહાવ્રતના રક્ષણથે પાંચ ભાવનાઓ, હવે ચોથું મહાવ્રત જે સઘળાં વ્રતમાં રાજા સમાન છે, તેના રક્ષણમાં અતિ તીવ્ર ઉપયોગ રાખવાની જરૂર છે. કેમકે જેન મુનિઓએ મન, વચન, અને કાયાથી સર્વ પ્રકારે સ્ત્રી સેવવાને ત્યાગ કર્યો છે, તેઓ આ પ્રમાણે પોતાના વ્રતની રક્ષા કરે.
૧ જે મકાનમાં સ્ત્રી રહેતી હોય અથવા સાક્ષાત્ સ્ત્રી તે દૂર રહે, પરં
તુ જ્યાં સ્ત્રીની યા તો દેવાંગનાની મૂત્તિ અને તેમનાં ચિત્ર હોય તથા જે મકાનમાં નપુંસક વેદવાલાં રહેતાં હોય તથા જે મકાનમાં ગાય, ઘડી, ભેંસ, બકરી વગેરે રહેતી હોય, જે મકાનમાં વિષયવિલાસી શબ્દોનું શ્રવણ થતું હોય, તેવા મકાનમાં સાધુ ન રહે, તથા જે આસન ઉપર સ્ત્રી બેઠી હોય, તે આસને ઓછામાં ઓછું બે ઘડી
સુધી ન બેસે. ૨ સ્ત્રી સાથે રાગયુક્ત વાર્તાલાપ ન કરે-રાગી સ્ત્રી સાથે-વાર્તાલાપ ન કરે. સ્ત્રી સંબંધી કથા જેમકે તેમના દેશ, જાતિ, કુલ, વેષ, શરીર, અંગોપાંગ, ભાષા, સ્નેહ, શૃંગાર વિગેરે કથાઓ ન કરે. રાગયુક્ત એવી કથા કરનારને અવશ્ય વિષયવિકાર ઉત્પન્ન થાય
છે, જેથી તે મહાવ્રતને ભંગ થાય છે. ૩ પૂર્વાવસ્થામાં વિષયાદિ સેવન કર્યા હોય તેનું કદી પણ સ્મરણ ન કરે, કેમકે તેના સ્મરણથી વિષયવાસના અતિ પ્રજવલિત થઈ બ્રહ્મચયથી ભ્રષ્ટ કરે છે, કદી તેના સ્મરણને સંભવ થાય તે મનને ધમ
ધ્યાનના પ્રસંગમાં જડી તેનાથી વિમુક્ત કરવું. ૪ સ્ત્રીઓના અંગોપાંગ રોગયુક્ત દષ્ટિએ આંખો ફાડીને અભિલાષા પૂ
ર્વક કદી જેવાં નહીં. અચાનક દષ્ટિ પડે તે દૃષ્ટિ ખેંચી લેવી, પરંતુ રાગ પૂર્વક દેખવાં નહીં તથા શરીર સંસ્કાર ન કરવા, કેમકે તે પ્રા
ણીને વિષયવાસનામાં લીન કરી વ્રતથી ભ્રષ્ટ કરે છે. ૫ પ્રણીત સ્નિગ્ધ મધુરાદિ ષડુ રસ યુક્ત ભેજન વારંવાર ન કરે તથા ફક્ષ આહાર પણ પ્રમાણથી અધિક ન કરે. સ્નિગ્ધાદિ આહાર વારંવાર કરનારને અવશ્ય વિષયવિકાર પ્રબળ થાય છે, અને તેથી પાત થવા વખત આવે છે. પ્રમાણાદિક રૂક્ષ આહારથી પણ એ દશા થાય છે. વળી વિશુચિકાદિકે કરી શરીર ખરાબ થઈ ધમસાધનામાં વિક્ત થાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૨.
આમાનદ પ્રકાશ
આવા પ્રકારની ભાવનાઓ વડે અંતઃકરણ વાસીત ચેથા મહાવ્રતનું રક્ષ
પાંચમા મહાવ્રતના રક્ષણથે પાંચ ભાવનાઓ. પાંચમા મહાવ્રતનું રક્ષણ કરનાર મનહર, શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શાદિ વિષયોમાં આસક્તિ ન કરે તથા તેથી વિપરીત ઉપર દ્વેષ ન કરે. આ પાંચ ઇંદ્રિએના વિષયમાં દષ્ટાંત સહિત ઘણું કહેવાનું છે, પરંતુ ટુંક સમય હોવાથી કહ્યું નથી. પ્રસંગોપાત આગળ કહીશ.
ગૃહસ્થના ધર્મનું સ્વરૂપ. હવે સાધુધર્મના સ્વરૂપથી કેટલેક ભાગ બાદ કરીને ગૃહસ્થના ધર્મનું સ્વરૂપ જણાવીએ છીએ, તે ગૃહસ્થમને બાર વિભાગે કરીને જૈનશાસ્ત્રમાં જણવેલો છે, તેમાંથી પ્રથમ વિભાગનું કિંચિત્ સ્વરૂપ. અહિંસા વ્રતને એવી રીતે પાલન કરે કે–જે હાલતા ચાલતા કીડા આદિ નિરપરાધિ જીવે છે તેઓને મારવાની બુદ્ધિથી મારા હાથે મારું નહીં તેમજ બીજા પાસે પણ મરાવું નહીં. સાધુ પુરૂ હોય તે તે એકેન્દ્રિઆદિ સર્વ જીવોની રક્ષા કરી શકે છે. તેવી રીતે ગૃહસ્થધર્મને અંગીકાર કરવાવાળાથી બની શકે નહીં વાસ્તે ઉપર બતાવેલા નિયમ પ્રમાણે આપણા વ્રતનું પાલન કરી શકે છે, અહીંયા તર્ક થાય છે, જે રાજા મહારાજાથી આ વ્રત કેવી રીતે પાળી શકાય તેમાં જાણવાનું જે સાધુ લોકે વીશ વિશ્વા (એટલે સંપૂર્ણ) અને ગૃહસ્થ છે તે સવાવિધા (એટલે સાધુની દયા કરતાં એક આની માત્ર) દયાનું પાલન કરી શકે છે, તેને વિચાર નીચેની ગાથાથી જણાવીએ છીએ.
१ जीना सुहुमायूला-संकप्पा पारंना नवेदविहा ।
सावराह निरवराह-सविरका चेव निरविरका ॥१॥ અર્થ– બે પ્રકારના છે. પૃથ્વી, પાણી, અગ્નિ, વાયુ, વનસ્પતિ એ અને સૂક્ષમ કહે છે. અને કીડા આદિ બે ઇંદ્રિયાદિ સ્કૂલ ગણાય છે. આ બંને પ્રકારના જીવોની રક્ષા સાધુ લોકે સારી રીતે કરી શકે છે, તેથી તેમની દયાને વીસવિશ્વા. ( અર્થાત્ સંપૂર્ણરૂપે) ગણેલી છે. અને ગૃહસ્થાથી માત્ર કીડાદિક જે ત્રસ જીવે છે. તેની જ દયા થઈ શકે છે તેથી વશમાંથી અડધી થઈ ગઈ તે દશ વિશ્વ માત્ર રહી. આગે આરંભ (એટલે ગૃહાદિકનાં કર્તવ્ય) કરવાં તેમાં યત્ન કરતાં પણ કીડા આદિ જેને ઘાત થવાનો સંભવ હોય છે. તેથી તે પણ દયા બરાબર થઈ શકે નહીં પણ સંકલ્પ માત્રથી હિંસા કરું નહી એ નિયમ થઈ શકે છે તેથી દશમાંથી પણ અડધી ગઈ એટલે પાંચ વિધા દયા રહી
૧ થેગશાસ્ત્ર,
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પભ્યાસજી શ્રીમહ દાનવિજયજીનું ધર્મ સંબંધી ભાષણ
૭૩
તેમાં પણ અપરાધી છાની સંપૂર્ણ દયા પળી શકે નહીં–કારણ રાજ ધર્માદિક ચાલી શકે નહીં તેમ સામાન્ય ગૃહસ્થોથી ૫શું સંપૂર્ણ રીતે પાળી શકાય નહીં. વાસ્તે ખરે નિયમ એ જ લઈ શકાય કે–જે નિરપરાધી જીવે છે તેની દયા હું અવશ્ય પાળીશ તેથી પાંચ વિધામાંથી પણ અડધી ગઈ એટલે અઢી વિશ્વા માત્ર રહી તેમાં પશુ નિરપેક્ષ થઈ અપરાધી જીવોને ઘાતાદિક કરું નહીં. તેથી અઢી વિધામાંથી પશુ અડધી દયા ઓછી થઈ. એટલે સવાવિશ્વા નામ એક આના માત્ર જ દયા ગૃહસ્થાથી સંપૂર્ણ રીતે પાળી શકાય છે. તેવી દયા પાળતાં ગૃહસ્થને કોઈ પણ પ્રકારની હરકત આવી શકતી નથી. આ જગપર અહિંસાવ્રતનું સામાન્ય માત્ર સ્વરૂપ બતાવ્યું.
બીજા વતનું કિંચિત્ સ્વરૂપ. સાધુ પુરૂને સવથા પ્રકારથી પણ જુઠું બોલવું નહીં, પણ ગૃહસ્થોથી તેવી રીતે બનવું અશક્ય હેવાથી પાંચ પ્રકારનાં મેટાં જુઠને તો અવશ્ય વજનવાં–
૧ કન્યાલિક એટલે કન્યાથી માંડીને જેટલાં બે પગનાં માણસ તેના સંબંધે જે જુઠું નહીં બોલવું તે એવી રીતીથી કે-કન્યા કાણું હાય, લુલી હોય, લંગડી રાદિ ખેડવાલી હોય છે તેને સંબંધ કરતી વખતે તેના સાસરાવાલાને ઉંધુચતું સમજાવીને બીજાની સાથે વળગાડી આપવી. અથવા કોઈ નેકર, અથવા દાસ-દાસી આદિના સંબંધે પણ તેવીજ રીતે ઊંધુ-ચતું ભરાવીને બંધ બેસાડી આપવું, એવા પ્રકારનું જુઠું ગૃહસ્થધામના પાલન કરવાવાળાએ અવશ્ય વર્જવું, કારણ એવા પ્રકારનું જુઠું બોલવાથી ઘણુ લેકમાં અપ્રીતિ, અવિશ્વાસી, અપયશાદિક મહા પાપ થવા સંભવ થાય છે. વાસ્તે આવું જુઠું બોલવું અવશ્ય વર્જવું. ૨ ગવાલીક એટલે ગાય ઘોડા આદિ સવ ચપદને લેવા માટે અથવા વેચવા
માટે ઉંધુ ચતું સમજાવી બીજાના ગળે ન વળગાડે અને આપણું વતની રક્ષા
કરે આ બીજું પણ જુઠું ન બોલે. ૩ ભૂલક, જમીન, ઘર, હાટ, હવેલી, બાગ, બગીચાદિ જે સ્થાવર મીલકત
છે તેના માટે પણ જુઠું ન બોલે. ૪ થાપણ મેસે-કોઈ બીજા પુરૂષે આપણી પ્રતીતિ જાણીને સાક્ષી–-લેખપત્ર
કર્યા વિના પિતાની રકમ આદિ રક્ષા કરવાને માટે મુકી ગયા અને પરદેશાદિકથી બે ચાર વર્ષે આવીને માગણી કરતાં તદન અજાણ થઈ નામુકરર જાવું એ શું જુઠું છે. તે ગૃહસ્થ ધર્મને પાલન કરવાવાળાએ કદાપિ પણ બોલવું નહિ. ૫ જુઠી સાક્ષી પુરવી–બે જણાના ટંટામાં એકના તરફથી લાંચ લઈને અગર
શરમની ખાતર જુઠી સાક્ષી પણ નહિ પુરવી. તેમજ જુઠો લેખ પણ લખવે
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ,
નહિ. તેજ આ બીજા વ્રતને પાળી શકે છે. કદાપિ સૂક્ષ્મ જુઠું બોલવાનું ભાન સહેજસાજમાં ન રહી શકે તે પણ આ ઉપર બતાવેલાં સર્વ લેકમાં હલકાં પડી જવા જેવાં તે વચન અવશ્ય બલવાં નહિ. તે ગૃહસ્થને પણ સારે લાભ થવાનો સંભવ છે. વાતે અવશ્યપણુ વજે જ.
હવે ત્રીજા વ્રતનું કિંચિત્ સ્વરૂપ, મિટી ચેરી-ધાડ પાડવી, રસ્તા લુંટવા, જબરજસ્તીથી બીજાની વસ્તુ લેવી. છલકપટાદિકથી બીજાની વસ્તુ લેવી. રાજ્યના દાણની ચોરી કરવી, કેઈની અમુલ્ય વસ્તુ પડેલી લઈને છુપાવી લેવી ઈત્યાદિક જે કારણુથી લોકેમાં ભંડાય અને રા
જ્યમાં દંડાય તેવી ચેરી કરવી નહિ, એ જે નિયમ પાળે તે ત્રીજા વ્રતરૂપે ગણાય છે. બાકી અલ્પ મુલ્યવાળ સાધારણ વસ્તુઓને સર્વથા ઉપગ ગૃહસ્થથી ન પણ બની શકે, પણ સાધુઓએ તે તે પણ ઉપગ માલિકની રજા વિના બીલકુલ કર નહિ, એ પ્રમાણે ત્રીજા વ્રતનું પાલન કરે-૩
ચેથા વ્રતનું કિંચિત્ સ્વરૂપ, બ્રહ્મવ્રત-સાધુઓ તે સર્વથા પ્રકારથી સ્ત્રીઓનાં સંબંધથી વિમુખ જ હેય છે, અને ગૃહસ્થોને તે નિયમ એવી રીતે પાળ કે જે સ્ત્રીનું પાણિગ્રહણ કર્યું હોય તેનાથી જ નિર્વાહ કર પણ બીજા અનેક ઠેકાણે ભટકવું નહિ. તેજ આ ચેાથું વ્રત પાળી શકાય છે. વિશેષ વિચાર સાધુના સ્વરૂપમાં કહે છે, અને ગૃહસ્થાના માટે પણ કેટલાક વિચારે બતાવેલાં છે. તે બધા વિચારે આ ટુક વખતના ઉપદેશમાં કહી શકાય નહિ, પણ સાધારણ રીતે આપણી સ્ત્રીથી નિર્વાહ કરવાવાળાથી આ ચોથું વ્રત પણ પાળી શકાય છે.
પાંચમા વ્રતનું કિંચિત્ સ્વરૂપ ધન તે નાળિયેરાદિ–ગળઆદિ–ઝવેરાત આદિ ૧ ધાન્ય તે ગહેંચણદિક ર ક્ષેત્ર તે બાગ, બગીચાદિક ૩ વાસ્તુક તે હાટ હવેલી આદિ ૪ રૂખ તે શિઝા વિનાની ચાંદી ૫. સુવર્ણ તે શિકા વિનાનું સોનું ૬. કુપદ તે ત્રાંબુ પીતળ આદિ ધાતુઓ ૭. દ્વિપદ તે દાસ-દાસી આદિ ૮. પદ તે ગાય-ભેંસ આદિ ૯.
આ ઉપર લખેલી વસ્તુઓને જે પ્રમાણે આપણું સત્તામાં રાખવાનો નિયમ લીધે હોય, તેથી અધિક પ્રમાણથી રાખવાની ઈચ્છા ન કરે.
કદાચ અધિક વૃદ્ધિ થાય તે ધર્મના કાર્યોમાં ખરચ કરે. કેમકે પુણ્યના ગથી સ્વભાવિક વૃદ્ધિ થાય. તેને કઈ નાખી દેતું નથી. જ્યાં સુધી આ પદાર્થોને નિયમ ન કરે ત્યાં સુધી ઈચ્છાને નિરોધ થઈ શકતું નથી. સાધુઓને તે કઈ પણ વસ્તુભાવ ઉપર મૂછ કરવી જ નહીં તે જ તેનું સાધુપણું બની શકે અને ગૃહસ્થને સવથા પ્રકારથી બનવું અશક્ય હોવાથી-ઈચ્છા પૂર્વક પ્રમાણુ કરી, આ
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પંન્યાસજી શ્રીમદ્ દાનવિજયજીનું ધર્મ સંબંધી ભાષણ
૭૫ વ્રતનું પાલન કરવું, નહિ તે બીજા કેઈ પણ પ્રકારથી સંતોષ થવો તે અતિ દુર્ઘટ છે, અને પ્રમાણ કર્યા વિના ઘણા લોકોને આ ભવમાં પણ અનેક સંકટે ભેગવવાં પડે છે તે પરલોકમાં કેમ ભોગવવાં નહીં પડે એવું જાણીને અવશ્ય આ વ્રતનું પાલન કરવું.
સાધુઓના માટે તે આ સવ વ્રતમાં સર્વથા પ્રકારથી પાલન કરવાને આ દેશ હતે--તેથી આ પાંચે વ્રતને મહાવ્રતના નામથી કહ્યાં હતાં અને ગૃહસ્થના માટે સ્કૂલ સ્થૂલ વિષયનું પાલન કરવાને બતાવ્યું તેથી એ પાંચે ઘતેનાં નામને આણુવ્રતના નામથી ઓળખાવેલાં છે.
હવે એ ઘતેને ગુણની વૃદ્ધિ કરવાવાળા હેવાથી આગળના ત્રણ વતનું નામ પણ ગુણવ્રત તરીકે આપેલું છે, તેને વિચાર નીચે મુજબ –
હવે દિશાના પ્રમાણુવાળું છઠ્ઠા ગુણવ્રતનું કિંચિત્ સ્વરૂ૫.
જળના ભાગમાં તેમજ સ્થળના ભાગમાં અમુક અમુક ગાઉના પ્રમાણુથી ઉર્વ-અધે-તીર્થી દિશા સુધી જ જવું. કદાચ પવન આદિના કારણથી ભૂલ પડે તે વ્રતને ભંગ ન થાય એવી રીતે આ દિશાનું પ્રમાણ કરવાથી પૂર્વના વ્રતમાં ગુણ થવાનો સંભવ છે. તેથી એ વ્રતને પણ અંગીકાર કરવાની જરૂર છે.
હવે ભેગેપગરૂપ સાતમા ગુણવતનું કિંચિત્ સ્વરૂપ.
આ સાતમા ગુણવ્રતમાં–ભક્યાભઢ્યને વિવેક બતાવેલો છે, તે એવી રીતે કે-૧ મદિરા, ૨ માંસ, ૩ મધુ અને ૪ માખણ, આ ચારે વસ્તુને અંગીકાર ન કરવાથી પ્રથમનું જે દયાત્રત છે તેને ગુણકારી થાય છે. કારણ એ છે કે મદિરા અને માંસને સ્વભાવે પણ દુષ્ટ માનેલાં છે, અને તેમાં તેજ વણુના સૂરમ બની ઉત્પત્તિ શાસ્ત્રકારેએ કહેલી છે-તે સિવાય ૧ વડનાં ૨ પીપલાનાં ૩ પીલુનાં ૪ કઠુંબર અને ૫ ગૂલર એ પાંચે વૃક્ષોનાં ફલેને પણ અભક્ષ્યરૂપે કહેલાં છે-કારણ એ ફળમાં પ્રાચે ઝીણાં ઝીણાં અનેક જીવડાં તે ફળનાં બીજેની સાથે રહેલાં હોય છે તેથી તે ફળને પણ અંગીકાર નહીં કરવાથી પ્રથમના વ્રતને ગુણ થવાને સંભવ છે. તેમજ ઘણાં દિવસનાં કેરી આદિનાં અથાણુ તેમજ ચલિત રસાદિક વસ્તુઓ, રાત્રી જનાદિકને પણ જવાનું કહેલું છે. તેમજ અજાણ્ય ફલાદિકને પણ નહિ ખાવાં; કારણુ આ વસ્તુઓમાં સ્વપરના જીના પ્રાણઘાતાદિકને ભય રહે છે. ઈત્યાદિક અનેક ભક્ષ્યાભશ્યને વિવેક દર્શાવે છે. તેને પણ પાલન કરવાની આવશ્યકતા બતાવેલી છે. એ રીતે સાતમા વ્રતનું સ્વરૂપ કહી બતાવ્યું. ૭
આ પ્રમાણે સાત વ્રતનું કિંચિત્ સ્વરૂપ દર્શાવ્યું. બાકીના વ્રતનું સ્વરૂપ હવે પછી કહેવામાં આવશે. ઈત્યલ.
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માન પ્રકાશ,
અઢાર પાપસ્થાનક દસમું.
ગ 2
(હરિગીત છંદ.) તજે રાગ પાપસ્થાન દશમું, કેશરી વડરાય છે, વિષયાભિલાષી મંત્રિ, જેના કાર્યમાં પંકાય છે; છેરૂ પ્રપંચી પંચઈદ્રિય, કાય સકળ જમાવતા, હરિહર બ્રહ્માપુરંદરાદિ, સબળ જે વશ નાચતા. અતિ લબ્ધિવંત આષાઢભૂતિ, નાણિનટ્ટી વશપડયા, કૃતનિધિ નંદિપેણજી, રાગેથી કશ્યા કર ચડયા; બાવિશ જીન પણ પૂર્વ રાગેથી, ગ્રહે વાસે વિશા, કુણહિન પામે તાગ એ વિરાગની બહેળી દશા, રાગે વહ્યા જન નરકને, નિગેદના દુઃખ ભોગવે, છે વજા બંધ સમાન તે પણ, હૃદય રોગેથિ દ્રવે; રેતા અડગ સ્યુલિભદ્ર ચાતુમાસ સ્થાને ઘરે, કરવા કસોટી ગયા મુનિમણ, રાગથી પાછા ફરે. રહિ રાગ વશતપ જપ કર્યા, સુત્રા મનમાં ધારવા, તે પણ નહિં મુકિત વર્યા, ભવચકા કાળ ચાખતા; ઉપાય નહીં અમૃત વિષે, જ્યાં વિષચારા શું કરે, ગૌત્તમ તજી મહાવીરપરના, રાગને કેવલ વરે. રહનેની ચીર નિચેવતા, રાજુલ દેખીને ચુકે, કર્યો રાગ જેણે રાંક તેના બબ્ધ વૃત શું મુકે, પ્રતિબોધતા રાજુલ સતી, દેવર મુનિને ઉદ્વર્યા, તજી રાગ આલોયણ લહિ, વૃતમાં રહી મુકિત વર્યા. જે શુભ સદાગમ સંગતે, રહિ રાગને જીતી ગયા, ચારિત્ર ધમ વિવેકથી, અપ્રમત્ત શૈલેશી થયા; નરરત્ન તેવા ધીર ન ચળે, રાગથી દઢતા કદા, “દુર્લભ”વરે સુખ શાશ્વતા, જે રાગથી ન્યારા સદા.
-
૩
૬
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પન્યાસજી શ્રીમદ્ દાનવિજયજીનું ધર્મ સંબંધી ભાષણ, સ'વત્સરી ખાંમણાનાં પત્રા સાથે મ્હારા સ»ધ અને કર્તવ્ય દિશા સહુ સહૃદય.
સાધુ-સાધ્વી અને શ્રાવક-શ્રાવિકાઓને જણાવવાની જરૂર. લેખક—સદગુણાનુરાગી મુનિ શ્રી કવિજયજી—ધોરાજી, ખામણાનાં પત્ર લખવાના પ્રચાર આપણા જૈન ભાઇઓમાં બહુ જ વધી પડયા જણાય છે. ‹ ખમવું અને ખમાવવું, ' ઉપશાન્ત થાવું અને ઉપશાન્ત કરવું ’ એ પવિત્ર શાસ્ત્ર વચના આપણને કષાય-દોષ નિવારવા માટે ઉપદિશે છે. તે પવિત્ર ઉપદેશ આવા પ્રચલિત પત્ર વ્યવહારી સાક થાય છે કે નહિ તેને ઉંડા ઉતરી ખ્યાલ આંધવામાં આવે તે આ ચાલુ વ્યવહારની કેટલી ઉપયેાગિતા છે તે સમજી શકાય. · જૈન પત્રના ’ ખાસ પર્યુષણના અંકમાં આ સંબંધે લખેલા ‘ એ બેાલ ’ વાંચનાર જાણી શકશે કે જેની સાથે કઈ પણ કલેશ યા ખેદ ઉપયેા હશે, તેને કારાણે મૂકી અથવા તેની તરફ વાંકું મ્હાં કરી કેવળ ઉપર ચાટીચે ( કુંભારની જેવા ) મિચ્છામિ દુકકડ દઇને પોતે માનેલા સ્નેહીએ સાથે છૂટથી મુખ, પત્ર કે ગમે તે વડે મિચ્છામિત્તુકકડની વૃષ્ટિ કરવામાં આવે છે. આ ચાલુ વ્યવહારમાં જેની સાથે કવેશ–કષાય થયા હોય તેને ખામવા-ખમાવવાની મહુધા ઉપેક્ષા કરાય છે તેથી લૂણુ વગરના અન્નની જેમ શુદ્ધભાવ વગરની પવિત્ર કરણી પણ નમાલી જણાય છે. જ્ઞાનીના વચનનું લગભગ ઉન થાય છે અને નકામે વખતના અને દ્રવ્યના પુષ્કળ વ્યય કરાય છે. તેમ છતાં ‘અતિ પરિચયાત અવજ્ઞા’ જેવું જ થાય છે. સંખ્યાબંધ છાપેલાં કાર્ડ અને કંકોતરીયેા વાંચવાની કાણુ દરકાર કરે છે ? ‘ નામ ઠામ જયુ એટલે ખેલ ખલાસ ’ જેવું થાય છે. અને અતિ ઘણામાં થાય પણ તેવુંજ. જો કે આજે વર્ષાં થયાં આ પ્રસંગે હુ` ભાગ્યે જ પત્રા ત્તર લખી શકું છું તેમ છતાં લગભગ ૨૦૦ જેટલા કાર્ડ કવર મ્હારે આવતાં હશે તે તપાસતાં હું થાકી જાઉં છું. તે પછી તેમને બધાને પૃથક્ પૃથક્ ઉત્તર શીરીતે આપી શકાય ? તેમનું અને ખીજાઓનુ મન નારાજ નહિ કરતાં તેમના પવિત્ર કતજ્યનું કાંઈક ભાન કરાવવા જે લેખો પ્રગટ કરવા મને આંતર પ્રેરણા થઈ છે તે લેખા જો સહુ શાન્તચિત્તથી વાંચી તેમાંથી હંસવત્ સાર લેવા ધારશે તે સહુને ભવિષ્યમાં કઇને કંઇ લાભ થઇ શકશે. પૂર્વ મહાપુરૂષોએ વૈર વિરોધનાં મૂળ ખાળવા માટે જ અને સદાય સમતા રસ ઝીલવા માટે જ અતુલ પરિશ્રમ ઉઠાવી આપણને વારવાર સદુપદેશરૂપ અમૃતસિંચન કર્યું છે, તે આપણે સમજી ને સાક કરવું જોઇએ. શાણાઓને એથી શું વધારે સમજાવવુ' ? ટુંકાણમાં જેમ આપહું સહુ પ્રભુ આજ્ઞાના આરાધક થઇએ-વિરાધક ન થઇએ તેમ સરલ માર્ગે ચાલવું જોઇએ. આપણે એવે પ્રસંગે ઉચ્ચારીએ છીએ તે,
For Private And Personal Use Only
G
ww
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૭૮
આત્માનંદ પ્રકાશ " शिव मस्तु सर्व जगतः, परहित निरता नवन्तु नूतगणाः, રોણા નવાનારાં, સર્વત્ર મુવી વસ્તુ લો ” તથા " सर्वेऽयि सन्तु सुखिनः, सर्वे सन्तु निरामयाः सर्वे जाणि पश्यन्तु,
कश्चित् पाप माचरेत" સરહસ્ય ત્રિકરણ શુદ્ધિથી ઉચ્ચારવા લક્ષ રાખવું ઈતિશમ
એક લઘુવય સાધુના સંવત્સરીપત્રનો પ્રત્યુત્તર અને તે ઉપરથી સ્વેચ્છાચારી તરૂણ વયવાળ મોકળા સાધુઓને લેવા ચોગ્ય ધડા. લી-સદગુણાનુરાગી મુનિશ્રી કરવજયજી–ધોરાજી.
તા. ૨૯-૮-૧૪ નિઃશલ્યપણે શુદ્ધ ભાવથી અરસ્પરસ ખમવું. અને ખમાવવું એ જૈન શાસનની અતિ ઉત્તમ નીતિ છે. તમને કુસંગથી કાળજી પૂર્વક દૂર રહેવા પ્રથમ લખેલું હતું, તે બાબતની હવે ખાત્રી થયાથી સાચું સમજાયું તે જાણીને સંતોષ. બાકી તમારું ભાવિ હિત વિચારીને જ એમ જણાવવામાં આવ્યું હતું. તે નહિ કે અમારી જ સેબતમાં રહેવા પણ ગમે તે સારી સુશીલ–પવિત્ર સાધુઓની સેબતમાં રહેવા સૂચના રૂપે જાણવું. જેના મનને નિશ્ચળ પરિણામ અમુક સુસંગમાં રહીને નિજ હિત સાધવાને જણાતો નથી, તેને તે નિષ્કારણ આગ્રહ શા માટે કરાય ? અને કરવાથી ફાયદે પણ શે ? તમારું ભલું જ કરવું હોય તો તેવા સુસંગમાં રહેવા નિશ્ચળ પરિણામ કરી પછી તેમને વિનવશે તે તમારૂં ફરી કંઈક ઠેકાણું પડવા સંભવ છે. દરેક દરેક જૈન શ્વેતાંબર સાધુ કે જેણે જિનેશ્વર ભગવાનને પવિત્ર ભેખ લીધે હોય; તેણે સ્વસંપ્રદાયના કોઈ પણ સાધુ સાથે લગારે ખેદ નહિ વહેતાં ઉત્તમ પ્રકારને ભાઈચાર જાળવી રાખવો જોઈએ. તેમણે નજીવી બાબત કલેશ કરી મૂકીને પવિત્ર શાસનની વિગેવણ થાય એવું ન જ કરવું જોઈએ. “મુખે મીઠા અને દીલમાં જૂઠા ” એ માયાવી-દંભી રીતિ પણ બીલકુલ આદરવા ગ્ય નથી. આપણા ઉપરલા વર્તન ઉપરથી અંતરના વિચાર કેવા હશે તેનું અનુમાન લોકે ઝટ કરી લે છે તે યાદ રાખવું જોઈએ. આપણે પંચ સામે તેના માટે જગ લીધો છે તે અને વર્ષો થયાં જોગ લીધા છતાં આપણે કેટલું કમાયા છીએ તેને ખ્યાલ ખસૂસ રાખવો જ જોઈએ. આપણે લોકેને કેવળ બજા રૂપતે થતા નથી તે જાણવું-જેવું જોઈએ, અને લેકના માર સાથે પરભવના માર સામે જરૂર જેવું જોઈએ. હાલા! જે આપણે પાપને યા પરભવને ડર રાખી, સ્વચ્છંદતા તજીને સારી સુકૃત કમાણી કરશે અને આડે અવળે રસ્તે દોરવાઈ જઈ આત્માને
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પવિત્ર આશ્વાસન મલીન નહિ કરતાં જે કઈ ભવભીરૂ ગીતાર્થ-જ્ઞાનીને શરણે જઈ તેમને આધીન રહેશું, તે છેવટે જન્મ મરણનાં અનંત દુઃખમાંથી મુકત થઈ શકશું. બાકી તે અભણ સ્તભષ્ટઃ જેવા સ્વેચ્છાચારીના મુંડા હાલ થવાના. ધિક્કાર પડે તેવી પંડિતાઈ યા દેઢ ચતુરાઈને કે જેથી પોતાનું અને પરનું શું ડું જ કરાય. પ્રભુ તમને તેવા નાદાનની સેબતથી બચાવે ઈતિશમ
એક વૃદ્ધ સાધ્વીજીના સંવત્સરી પત્રને પ્રત્યુત્તર અને તે ઉપરથી
બીજી શાણી સાધ્વીઓએ ગ્રહણ કરવા લાયક બોધ.
લેખક- સગુણાનુરાગી મુનિશ્રી કરવિજયજી-ધોરાજી. તમને સહુને અત્યાર સુધીમાં જાણતાં અજાણતાં જે કંઈ અપ્રીતિ ઉપજાવી હોય તે આદર સાથે ખમાવું છું, તે તમે સહુએ ઉદાર મનથી ખમશે. બીજી સાથ્વીએને પણ કવચિત્ હિતબુદ્ધિથી કહેતાં દેવગે ખેદ ઉપજવા પામ્યું હોય તે તેઓ પણ મેટા મનથી ખમશે એમ ઈચ્છું છું. સહુના અંતરના ખરા પરિણામ તે તેવા અતિશયવંત જ્ઞાની જ જાણી શકે છે. તેવા નિર્મળ જ્ઞાનની ભારે ખામીથી ગમે તેવી હિતબુદ્ધિથી પણ કહેવા જતાં સામાન કેઈકનું મન દુભાય એમ કવચિત્ બનવું સંભવિત છે. છતાં આત્માર્થી સંયમવંત સાધુ સાધ્વીની એ ઉમદા ફરજ છે કે તેમણે મનમાં કશું ઓછું નહિ આણતાં હસદ્રષ્ટિથી ગુણ માત્ર ગ્રહણ કરી લે, અને અરસ્પરસ નિઃશલ્યપણે શુદ્ધ પ્રેમભાવથી ખમવું અને ખમાવવું. પિતાને કંઈ કારણ જેને ક્રોધાદિક કષાય થયે હેય, તે તેનું ખોટું-ખરાબ પરિણામ વિચારી જેમ બને તેમ જલદી તેને શાન્ત કરી દે અને ફરીને એવાં નિમિત્તે કારણથી સાવચેત રહેવું. વધારે શું? પણ તન, મન કે વચનથી કેઈનું કશું અઘટિત થાય એવા કાર્યથી પાછા ઓસરવું. ભક્તિને લાભ લેવો સુલભ નથી. એની વાટ વિષમી છે. તેમાં વૈય રાખી ચાલનાર કે નિઃસ્વાથ બુદ્વિવાળા વિરલ જને જ તેને વાસ્તવિક લાભ મેળવી શકે છે. પૂર્વના મહાપુરૂ
ના પવિત્ર ચરિત્રે સંભારણું તે જણાશે કે તેમની પાસે આપણે કશી ગણત્રીમાં નથી. આપણે તેમની અપેક્ષાએ શું અને કેટલું ધેય રાખી આત્મહિત કરી શકીએ છીએ? તેમ છતાં જોશું તે હરાયા ઢેર જેવાં કઈક સ્વેચ્છાચારી સાધુ સાધ્વીઓ મેજમાં આવે તેમ એકલા એકલા હાલે છે. તેમને તેવા અકૃત્યથી અટકાવવાને બદલે ઉલટા પોષણ આપી ચઢાવનારો મળે છે, એ ભારે ખેદકારક બીના છે. “રહે તે આપથી ન જાય તે સગા બાપથી” એવી બીના હોવાથી ફક્ત ભવભીરૂ વિરલ સાધુ સાધ્વીઓ જ દેવગુરૂની આજ્ઞાને અનુસરી ચાલી શકે છે. તેમની જ બલિહારી છે. એવા ઉત્તમ આત્માઓ જ અલ્પ સમયમાં અક્ષયપદના અધિકારી થવા
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ
પામે એમાં કંઈ નવાઈ નથી. છેવટે સહુને એવી સદ્દબુદ્ધિ જાગ્રત થાઓ! સહુને આત્મ સમાન લેખવી તેમની સાથે મૈત્રી ભાવે વ! ગુણ-ગુણીને દેખી દિલમાં પ્રમુદિત બનો! દુઃખી માટે દીલમાં દાઝ ધરી તેને બનતી સહાય અપે! અને ગમે એવા દુષ્ટ જનને કમવશ વર્તી સમજ આપણું પિતાનું હિત સચવાય તેમ તેનાથી અરક્ત દ્વિષ્ટભાવે અલગ રહે ! ઈતિશમ
સર્વ દુઃખનું કારણ” આ જહાનમાં શેક અને દુખનું કારણ પાપ છે. સામાન્ય રીતે હવે એવું માલુમ પડવા માંડ્યું છે કે મોટા શહેરમાં કમનસીબે જે શેક અને દુઃખ જણાય છે, તે શેક અને દુઃખ કુદરતી કારણોને લઈને થતું નથી, પણ મનુષ્યનું અવિચારીપણું, અજ્ઞાનતા, અનીતિ, અપ્રમાણિકપણું, જુલમ, નિર્દયતા ઈત્યાદિ અકુદરતી કારણે શેક અને દુઃખને ઉત્પન્ન કરે છે.
જે આપણે સંપૂર્ણ તંદુરસ્ત જીવન ગાળીએ રોગથી થતું દુઃખ ઘણા પ્રમાણમાં ઓછું થઈ જશે, જે આપણે સંપૂર્ણ સત્ય અને ન્યાયી જીવન ગાળીએ અને દરેક મનુષ્યને તેના કાર્યના પ્રમાણમાં એગ્ય બદલે આપીએ, તો ભયંકર દુઃખનું કારણ ગરીબાઈ (Indigence) પણ ચાલી જશે. પરમ કૃપાળુ પરમાત્મા પર શુદ્ધ ભક્તિ અને પ્રેમ રાખી જે આપણે સંપૂર્ણ નિઃસ્વાર્થી જીવન ગાળીએ તે આપણને જ્ઞાન થશે કે નિઃસ્વાર્થ પ્રેમમાં અને સેવામાં અલોકિક (Extra ordi nary) આનંદ રહેલે છે, તે જ સુખનું પરમ કારણ છે.
વળી વિશેષ જ્ઞાન થતાં ઈછને વિયોગ થતાં શાક પણ થશે નહીં. આ રીતે શેકનું આ ત્રીજું મહાન કારણ દૂર થશે, પછી જગમાં જે દુખ કિંવા શેક બાકી રહ્યાં તે આકસ્માતિક કારણોને લીધેના જ રહ્યાં, એટલે કે પૂર્વ ભવના કરેલ અશુભ કર્મના ઉદયે થાય છે જે ભોગવવાં પડે છે. ઉદય આવતાં તેવા દુઃખે કેટલાક તે પૂર્વે કરેલાં કમને ઉદય માનતા નથી અને માની શમતા ભાવે સહન કરતા નથી.
હજુ કેટલાક લોકો એમ માને છે કે જે કૉલેરા [ Cholera ] પ્લેગ (plague) ધરતીકંપ, પાણુની રેલ વિગેરે જે નુકસાન થાય છે અને દુઃખ સહન કરવું પડે છે તે તેમના પાપનું ફળ નથી, પણ આકસ્માતિક કારણોને લીધે થાય છે, અને દુઃખ સહન કરવું પડે છે. પણ તે માન્યતા કોઈના મનમાં હોય તો દૂર કરજે અને ચેકસ તે બીજું કાંઈ નહિ પણ પૂર્વકૃત પાપને ઉદય જ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી પાશ્વજિન સ્તવન. આ જહાનમાંથી શોક અને દુઃખને હાંકી કાઢવાને માટે પાપને કાળા પાણીએ એકલી દેશવટે આપવું જોઈએ. આ મહાન્ ધારણાને સાધ્ય કરવાને આપણુમાંને દરેક જણ શું કરી શકે? અંતર્યામી શક્તિ કે જેને માણસે ઇશ્વર કહે છે તે શક્તિને અનુકુળ આ મહાન કાર્યમાં પોતાની શક્તિઓ વાપરવામાં સારું ખેટું પારખવાની વિશેષ શક્તિ ધરાવનાર મનુષ્યને ઉત્તમ હક્ક છે.
આ જગમાં દુઃખ રહેલું છે, એ અને મહાન તત્ત્વવેત્તાઓને ગુંચવણમાં નાખ્યા છે. અને પરમાત્મા દયાળુ છે કે નહીં એવા સંદેહને તેમના હૃદયમાં સ્થાન મળ્યું છે, જે અગ્ય છે. આ દુનિયામાં દુખ નિષ્કારણ નથી પણ સકારણ છે.
પાપ કરવું તે કાંટામાં લાત મારવા જેવું છે. મનુષ્યમાં દિવીશક્તિ રહેલી છે તે વડે તેણે ધીમે ધીમે પાપવૃત્તિ ઉપર જય મેળવવો જોઈએ. પિતાનામાં રહેલી પા૫વૃત્તિ ઇશ્વરની સાથે એક્યતા થવામાં વિદનરૂપ નીવડે છે. પોતાની અંદર ૨હેલું પાપ શોધી પોતાના સર્વ સામર્થ્યથી તે દૂર કરવું જોઈએ.
મનુષ્ય નીચ સ્થિતિમાં પડી રહે છે તેનું ખરું કારણ આત્મનિરીક્ષણ sef Analysis ની ખામી છે. આત્મનિરીક્ષણથી પિતાને દુઃખી કરનાશ કારનું તેને જ્ઞાન થાય છે, અને તેમની સામા થવાની તેની શક્તિ પ્રદિપ્ત થાય છે, અને ધીમે ધીમે તેમના પર તે જય મેળવી શકે છે, દરેક મનુષ્ય ઓછામાં ઓછી વીશ મીનીટ પણે અહનિશ આત્મનિરીક્ષણ કરવામાં ગાળવી જોઈએ. તેથી જણાશે કે દુઃખનું ખરૂં કારણ પોતાનામાં જ રહેલું છે. પોતાની પાપવૃત્તિ એજ અમાવસ્થાનું મિમિત્ત છે. આવું જ્ઞાન થતાં તેને દૂર કરવાના ઈલાજ પણ માલુમ પડશે, અને તે ઇલાજે અમલમાં મૂકવાથી પા૫ સદંતર નાશ થશે ને પરમ આનંદ પ્રાપ્ત થશે. અંધુઓ! સર્વ દુઃખનું ખાસ કારણ પાપ છે, માટે ચેતીને ચાલજો. તથાસ્તુ! શ્રી જૈન બેગ
લી. સાહિત્ય શેખીન,
ગુલામચંદ જળચક આવી , ભાવનગર.
(ચુડ નિવાસી.)
શ્રી પાર્શ્વજિન સ્તવન
રાગ પૂરી. ગિરિવર દર્શન વિરલા પાવે એ રાગ, ક્ષાણુ ક્ષણ સભર શાન્તિ સલૂણ, ધ્યાન ભુવન જિનાજ પરંણું. શાતિ જિર્ણોદક નામ અમીમેં, ઉલસિત હેત હમ રામ વજુના; ભવ ચોગાનમેં ફિરતે પાળે, છારત મેં નહીં ચારે | પ્રસૂના. છીહરમેં રતિ કબહુ ન પાવે, જે ઝીલે લ ગા યમુના તુમસમ હમ વિર નાથ ન થાશે, કર્મ અધૂતા દૂના યૂના.
ક્ષ. ટેક
ક્ષ૦ ૧
ક્ષ૦ ૨
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્માનંદ પ્રકાશ..
:
-
-
-
N
ક્ષ૦ ક્ષ૦ ૩
ક્ષ
મોહ લાઈમેં તેરી ચહા, તો ખિણમેં છિન્ન છિન્ન કટુત 'નાંહે ધટે પ્રભુ આનાકના, અચિરાસુત પતિ મોક્ષવધુના.
એરકી પાસમેં આસ ન કરતે, યાર, અનંત ૫સાય કરૂં ના, - કર્યો કર માગત પાસ ધતૂરે, યુગલિક યાચક કલ્પતરૂા ધ્યાન ખડગ વર તેરે સંગે,* મેહ ડેરે સારી ભીક ભરૂના;
ધ્યાન અરૂપી તે સાંઈ અરૂપી, ભકતે ધ્યાવત તાન્યા તુન્યા. - અનુભવ રંગ વો ઉપયોગ, ધ્યાન સુપાનમેં કયા ચૂના; ચિદાનંદ ઝકળ ઘટાસે, શ્રી શુભવીરવિજય પડિપુના.૨
ક્ષ. ૫
-
;
લ૦
ક્ષ૦ ૬
ધતિ.
જિક–સુનિરાજ શ્રી કપૂરવિજયજી.
જીવ યાને ફેલાવો.
શ્રી મહાદેવીના ભકતોની યા. દશેરા, નવરાત્રિ અને બીજા પ્રસગેએ માતાજીને અપાતા
પશુવધ બંધ, મહેરબાન સાહેબ, . 'પરમકૃપાળ જગતજનની, પરમપાવનિ શ્રી મહાદેવીને નવરાત્રિ, દશેરા તથા બીજ શુભ પ્રસંગે વખતે તેના ભાવીક ભકતે પશુઓનાં બળીદાન આપતા હતા, તે રૂઢી કેવળ અશાસ્ત્રોકત હોવાની તેઓને તેઓના દયાળ ધર્મગુરૂઓ, પંડિતો તથા વિદ્વાનશાસ્ત્રીઓના અભિપ્રાયોથી ખાત્રી થવાથી, દયાળ દેવી ભકતાએ જણાં શહેરમાં બીચારાં નિર્દોષ જાતવાના ભેગ દેવાના રીવાજો સદાને માટે બંધ કરી, લાખે પ્રાણીઓની આંતરડીના આશીર્વાદ મેળવવા ભાગ્યશાળી થયા છે, અને “પશુગ માં બળીદાનને બદલે શ્રી મહાદયાળુ પરમેશ્વરી શ્રી મહાદેવીને ચકમળમાં સ્વછ મેવા, મઠાઈ, ફળ ફૂલ ઈત્યાદિ સાત્વિક વસ્તુઓનાં બળીદાન અર્પણ કરવાના તેઓએ સર્વાનુમતે ઠરાવ પસાર કરેલા છે, એ હકીકત આપને આનંદદાયક થઈ પડશે. એવી આશા છેડાએક મુખ્ય શહેરો કે જયાં પવિત્ર ધમ નિમિત્તે પાવધ બંધ કરવાના દયાળ ઠરાવ પસાર કરવામાં આવ્યા છે તેનાં નામ અત્રે જJવવા રજા લઉં છું.
(૧) કડી પ્રાંતનાં આશરે ૧૩૦૦ ગામે (૨) લેદ, શીવગઢ વગેરે રજપુતાનાનાં આશરે ૭૮૪ ગામે (૩) ફીરોજપુર (૬) કાનપુર (૫) અંબાલા (૬) બીકાનેર (૭) છોટા ઉદેપુર (૮) તીરલા (વીગેરે પ્રણ ગામે.)
૧ આનાકાની કરવી-ના પાડવી. ૨ પૂરા-કુશળ. * આશ્રય. * આ સ્તવનમાં સ્તુતિકારે બહુ ભારે વીર્ય ઉલ્લાસથી યા અન્ય ભવ્યાત્માઓને વીર્યઉલ્લાસ ઉપજે એ રીતે પ્રભુને ચઢતે રંગે સ્તવ્યા છે. જેમ કડખાની દેશી શૌર્ય રસનું પોષણ કરીને સુભટોને પાણું ચઢાવે છે તેમ સ્તુતિકારે પણ આ ઉપરના રાગમાં એવી અસરકારક શબ્દ રચના કરી છે કે તે ગાતાં ગાનારના ગાત્રમાં જાણે નવું ચૈતન્યબળ રેડાતું હોય એવો અનુભવ થવા પામે. એઓશ્રીની બીજી ઘણી કૃતિઓ સુપ્રસિદ્ધ છે, તેથી તે સુપરિચિત પણ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન સમાચાર
એ રીતે માતાજીના ભકતોએ તે ઠરાવ પસાર કર્યો છે, એટલું જ નહિ પણ સેંકડો દયાળ રાજયકર્તાઓએ પોતાના રાજયમાં દશેરાને નિમિત્તે આપવામાં આવતા પશુવધ સદાને માટે બંધ કર્યા છે, જેમાંનાં મુખ્ય મુબારક નામ આ નીચે પ્રદર્શીત કરતાં મને હર્ષ થાય છે.
(૧)વડેદરા (૨) જમુ અને કાશમીર (૩) જુનાગઢ (૪) અલવાર (પ)ભરતપુર (૬) જામનગર (૭) ભાવનગર (૮) ખેરપુર (૯) ગેહલ (૧૦) રાધનપુર (૧૧) ખંબાત (૧ર) ધ્રાંગદ્રા (૧૩) વાંકાનેર (૧) મેરબી (૧૫) રાંજેકેટ (૧૬) વાંસદા (૧૭) પર બંદર (૧૯) લુણાવાડા (૨૦) કીસનગઢ (૧૨) પાલણપુર (૨૩) સચીન (૨૪) લખતર (રપ) ધરમપુર (વીગેરે સેંકડો દેશી રાજ્યો -
પ્રાથના. એ પ્રમાણે દયાળુ રાજ્યકર્તાઓએ તથા પ્રજા વગે નિર્દોષ જાનવરોના પવિત્ર ધમે નિમિત્તે થતા વધ બંધ કરવાની કૃપા કરી અગણીત નિરાધાર પ્રાણમાના આશિર્વાદ મેળવવા ભાગ્યશાળી થયા છે, તેના દાખલાઓ લઈને જે દેશી રાજ્યમાં હજી વધ ધર્મ નિમિત્તે થતા હોય, તે રાજ્યના નામદાર રાજયકર્તાઓ તથા પ્રજા વર્ગના દયાળુ આગેવાને જાનવરના ભેગ દેવાની રૂઢી બંધ કરવાની મહેરબાની કરે તથા તેને પરિણામે આપણાં તરફથીપક્ષની આશા રાખતાં આપણાં ગરીબડાં મુંગા પ્રાણુઓના અંતઃકરણના અગણીત આશીર્વાદ મેળવવાને તેઓ ભાગ્યશાળી થય, અને મનુષ્ય તથા પ્રાણી માત્ર ઉપર સમદ્રષ્ટિ રાખનારી જગતની દયાળ માતા શ્રી મહાદેવના ભેગને માટે બીચારાં કમનસીબ મુંગાં પ્રાણીઓના લોહીની નદી વહેતી બંધ થાય તથા સર્વત્ર શાન્તિ પ્રસરે એવી પરમયાળું પરમેશ્વરી શ્રી મહાદેવીની પવિત્ર સેવામાં સવિનય નમ્ર પ્રાર્થના કરું છું.'
જે કાઈપણ શહેરમાં ત્યાંના વતનીઓ અથવા નામદાર રાજ્યકર્તાઓ તરફથી આવા દયાળુ કરા બહાર પડે, તો તેની સત્તાવાર ખબર કોઈપણુ બધુ અમને પુરી પાડશે તો હું તેઓને અંતઃકરણપૂર્વક ઉપકાર માનીશ.
સેવક, શ્રી જીવદયા જ્ઞાનપ્રસારક ફંડ ૩૦૯, શરાફ બજાર, મુંબઈ નાં ૨,
લલુભાઈ ગુલાબચંદ ઝવેરી.
" કે એનરરી મેનેજર, તા. ૧૮ મી સપટેમ્બર ૧૯૧૪. )
શ્રી જી. દ. જ્ઞા. પ્ર. ફંડ.
વર્તમાન સમાચાર, (લેખક–રૂપચંદ જૈની-શહર જે બૂ-પંજાબ, શહર જમ્મમેં જૈનધર્મક મહત્સવ–શહર જમ્મુ” રિયાસ્ત કાશ્મીર જે કિ, હિન્દુસ્તાન કયા ? સારે ભારત વર્ષમેં અનુપમ મુંલ્ક હૈ, ઉસકી રાજધાનીકા નગૈર હૈ. યંહે શહર અવ
નીય પાહડકી ટેકરી જે કિ નાના પ્રકારકી વિનંરપાતકી શોભાસે સુશોભિત હૈ, જિસકે ઈર્ટ ગિર્દ એક નદી જિસકા નામ તબી” છે, ચક્કર ખાતી હુઈ વહ રહી હૈ. જિંસક વે જહસે શહર બડા ખૂબસૂરત દિલર્કો આર્કષણ કરતા હૈ, યહાં પર જૈનવેતામ્બરીકે ઘર માત્ર બહોત કમ હૈ, તો ભી એક બડા રમણુક જૈન મન્દિર બનવાયા હૈ. કરીબા અરસા ૨૦ સાલ હુએ મુનિ મહારાજ શ્રી પ્રેમવિજયજીક ચતુર્માસ યહાં પર હુઆથા. ઔર પર્યુષણકે દિનમેં કલ્પસૂત્રજીકા મહેચ્છવ હુઆથા. યહાંકે શ્રી સંઘકી બહેત ઉત્કંઠાથી કિ ફિર ભી કિસી મુનિ મહારાજજીક ચતુમસ હે. સે બડે ભાગ્યદયસે ઈસ સાલ શ્રી શ્રી મુનિ અદિવિજયજી મહારાજ ઔર શ્રી રવિવિજ્યજી
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સભાન પ્રકાશ મહારાજ કિ જિનકે ઉપકાર ઔર કૃપાસું પંજાબ ભરકે શ્વેતાંબર જૈની અપને ધર્મકી બડી ઉન્નતિ કર રહે હૈં ઉનાને યહાં ચતુમસ કરનેકી કૃપાકી હૈ. ઔર યહ તજબીજ ફરમાઈ કિ પર્યુષણામેં શ્રી કલ્પસૂત્ર મહાવકે સાથ દૂસરા મહેચ્છવ શ્રી ભગવાજીકી ભૂતકા ભી કિયા જર્વે ! યહાંપર શ્રી સંધિકા સમુદાય સ્વ૫ હેકે કારણસે ઓર કઈ તરહ કી રૂકાવટકે સબસે સંશય થા કિ, યહ કાર્ય નિવિનતાસં સમાપ્ત હેમા યા નહીં ? મગર મુનિ મહારાજ અસરકારક ઉપદેશસે ભક્તિભાવકે જૈશમે આકર શ્રી મહારાજ સાહબ બહાદુર સરકાર જન્મ કાશ્મીરકી હરમેં મહત્સવ કરનેકી દરખાસ્ત કી જિસ પર સરકારવાલા મદારને નિહાયત મહેરબાની ઔર પ્રજાવાત્સલ્ય ખાલસે ના સિ ઈજજત હી બખશી ! કિંતુ સામે મહેસવી શભા વઢાને કે લિયે હર તરહના બાદશાહી સામાન, જેસે કિ-હાથી, ઘોડે, પાલક, સરકારી બાજ, સામાન સજાવટ, વગેરા ભી બખશીશ રમાયા. ઔર ઇન્તજામ હિફાજતકે લિયે લિસકે ખાસ તારપર હકમ ફરમાયા. ઐસે પ્રજાવત્સલ નેકદિલ મહારાજા બહાદુરજીકા જિસ કદર ધન્યવાદ યિા જાયે થાડા હૈ? શ્રી ક૯૫સૂત્ર શાસ્ત્ર ઔર શ્રી ભગવાનજીની મૂર્તિકા મહોત્સવ, દો હી લાયક દેખને કે થે. મહોત્સવમેં મહારાજ સરકાર બહાદુરકી સબ રયાસત ઔર ભજન મંડલિયાં-હેશિયાપુર, અંબાલા, ગુજરાંવાલાં, જમ્મુ નિહાયત શાનદાર સુનહરી પાલકીમેં સુવર્ણ એ નગીનસેં જડિત અલંકારસે સવત તેજસ્વી શ્રી ભગવાનકી મૂર્તિ વિરાજમાનથી પાકા એર સભકે પીછે,જરિયન ઝુલેસં સજે હુએ હાથથે. જિનકે ઉપર અંગ્રેજી નમૂનેકે સુવર્ણ કે હૈદે સર્ષક” તરહ ચમક રહેશે. જિસમેં શ્રી ભગવાનજીકી મૂર્તિ ત્ર ચામરાંદિ પ્રાતિહાર્યો ભવ્યું કે પાપ ૫ અધિકાર નષ્ટકર રહીયે.! ઈસ આલીશાન મહાવકે સાથ નાગરીક લેકાંકી ઇસ કદર ભીડથી કિ, બાજાર ચોબારે ઍર છત્તીંપર તિલ રખને કી જગહ નથી ! ભજન મંડલીકે ભજન સણને કે લિયે હર મજહબ ઔર તકે લાક સાથ મિલ થે. &ાતા ઓર દષ્ટા ક ભજનમંડલિકે અડી પ્રાર્થનાઓં કદમ ર પર ઠહરતે થે, જિસસે વારી દિન ૧૨ બજે નિલકે સાઢે સાત બજે શ્રી મન્દિરમેં વાપિસ પહેચી ! ઐસા મહાવ ઈસ શહરમેં જેને કે લિયે પ્રથમ વાર રહી સમઝના ચાહિએ. હમ પ્રાતઃ સ્મરણીય મરહમ જૈનાચાર્ય શ્રી ૧૦૮ શ્રીમદ્ વિજયાનંદસૂરિ આત્મારામજી મહારાજ કે શુકર ગુજાર હૈ કિ જિનકે પ્રશિષ્ય પૂર્વોક્ત મુનિ મહારાજ પ્રતાપસે થડ શુભ દિન હમ પ્રાપ્ત હુમ! ઈતિ
(મળેલું) શ્રી આકેલાના સંઘે કરેલ ઠરાવ, અત્રે શ્રીમાન વિજયકમલસૂરીશ્વરની આજ્ઞાથી શ્રીમાન હંસવિજ્યજીના શિષ્ય મુનિરાજ શ્રી લિતવિજયજી આદી ઠાણું ત્રણ ચાતુર્માસ રહેલા છે તેથી સંધમાં આનંદ અને ઉત્સાહથી પર્યુષણ ૫વનું આરાધન સારું થયું છે.
શ્રી આકોલા જેન બંધુઓએ પાખી પાળવાના દિવસો મુકરર કરેલા છે તે નીચે મુજબ છે અને તે મુકરર કરી પાળનારાએ નીચે મુજબ સહી કરી છે, ૧ ચૈત્ર સુદ ૧૩
શ્રી મહાવીર સ્વામીના જન્મ દિવાની. ૨ વૈશાખ વદી ૬
શ્રી વિહાચળની વર્ષગાંઠની.. ૨ જેઠ સુદ ૨
શ્રી આાકાલાવા દેરાસરની વર્ષગાંઠની. ૪ લાદરવા સુદી ૧
શ્રી મહાવીર જન્મ વંચાય તે દિવસની. ૫ ભાદરવા સુદી ૪.
શ્રી સંવરીની ઉપર લખેલા દિવસોમાં આ લખાણું નીચે સહી કરનારાઓએ પોતાનો વેપાર ચાર બંધ કરવું અને પાખી પાળવી આ કાર્ય બધાની સલાહથી થયું છે, અને તે નીચે ત્યાંના શ્રી સંઘના ૩૮ અને રાએ સહી કરી છે.
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ સભાનું જ્ઞાનદ્ધિાર ખાતું અને હાલમાં છપાતા.
ઉપયોગી ગ્રંથા. માગધી સંસ્કૃત મૂળ, અવચૂરિ ટીકાના ગ્રથા, ૧ ૫‘ચ સૂત્ર સટીક હરિભદ્રાચાર્ય કૃત વકીલ હીરાલાલ ગોકળદાસ ખેડાવાળા ત૨ફથી. ૨ ૯ શ્રાદ્ધગુણ વિવ૨ણુ મૂળ ?” વડોદરાના શા, ચુનિલાલ હરિભાઈની વિધવા
બાઈ કેવળબેન ત૨ફથી.. ૩ “ચ'પકમાળા કથા”
અ. ગુલાબચંદ લાલભાઈની વિ. ખાઈ કુલકેશ
- સુરતવાળા તરફથી ૪ ૮ ધમ રને લધુ ટીકા” શા. ઉત્ત) ચંદ્ર ખીમચંદ પાટણવાળા તરફથી. ૫ ૬ સત્તરીય ઠાણ સટીક ?” શા, ચુનીલાલ ખુબચંદ પાટણવાળા તરફથી. હું ‘સિદ્ધ પ્રાભૂત સટીક ??
પ્રાંતીજ વાળા શેઠ કરમચંદની બીજી સ્ત્રીનામ
રણુથ કા. શેઠ મગનલાલ કરમચંદ તરફથી.' ૭ પ્રતિક્રમણ ગર્ભ હેતુ” શા. હી સાચદ ગહેલચંદની દીકરી બેન પશી
બાઈ પાટણવાળા તરફથી. ૮ ૮ દ્વાન પ્રદીપ ”
શા, મુળજી ધરમશી તથા હલભદાસ ધરમ
શશી પારખંદરવાળા તરફથી, ૯ ૮૯ નરકેન્દ્ર દેવેન્દ્ર સ્તવે સટીક ?” શા. જીવરાજ મતીચક્ર તથા પ્રેમજી ધર*
મશી પોરબંદરવાળા તરફથી, શા. મુળજી ધર
મીના મરણાર્થે, ૧૦ ૮૮ સરખેજ સિત્તરી સટીક >> શા. કલ્યાણજી ખુશાલ વેરાવળવાળા તરફથી. ૧૧ ૧૯ સમયસાર પ્રકરણ સટીક ” શેઠ મોતીચદ દેવચદ માંગરોળવાળા તરફથી. ૧૨ ૮૯ ગુરૂશુનુષટ ત્રિશિકા સટીક ? શા. સામચ% ઉત્તમચંદ માંગરોળવાળા તટ ૧૩ ૮૬ ષટસ્થાનક પ્ર-સટીક ?? શા. પ્રેમજી નાગરદાસની માતુશ્રી બાઈ રળી
યાત ખાઈ માંગરોળવાળ. તરફથી. ૧૪ ૮૬ ચૈત્યવદન મહાભાષ્ય » શા. પુલચંદ વેલજી માંગરોળવાળા તરફથી. ૧૫ ૮૮ સુમુખાદિમિત્ર ચતુષ્ક કથા ?? શા. ઉત્તમચંદ હીરજી પ્રભાસપાટણવાળા તર, ૧૬ ૬ ષડાવશ્યક વૃત્તિ નમિસા-કૃત” શા. હરખચંદ મકનજી પ્રભાસપાટણવાળા તર. ૧૭ ૮૮ પેથડ ઝાઝણ પ્રખધ » શા. મોહનદાસ વસનજી પોરબંદરવાળા તર૧૮ ૧૯ પુન્યવન ચરિત્ર ”
શા, મનસુખભાઈ લલ્લુભાઈ પેથાપુરવાળા તર, ૧૯ ૮૮ કુમામાળ પ્રખધ ? ( શ્રી જિન મંડનગણી કૃત ) /
} શેઠ લલ્લુભાઈ નથુભાઈ પાટણવાળા તરફથી. ૨૦ ૬૮ સસ્તારક પ્રકીશુ સટીક શા. ધરમશી ગોવીંઢજી માંગરોળવાળા તરફથી. ૨૧ “શ્રાવકધર્મ વિવિધ પ્રકરણ સટીક” શા. જમનાદાસ મારારજી માંગરોળવાળા ત.
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૨ ૮૯ સમ્યકત્વે કૌમુદી ?
સુરતના હરિપુરાના સંધ તે તરફથી. ૨૩ અષ્ટકજી, ઉપાધ્યાયજી મહારાજશ્રી યશોવિજયજીકૃત મૂલ; અને શ્રીમદ્ દેવચ
- દ્રજી મહારાજકુત જ્ઞાનમંજરી ટીકા સહીત ૨૪ કલપસૂત્ર સુબાધિકા ટીકા » શાહ ચુનીલાલ સાકરચ'દ પાટણવાળા ત.. ૨૫ % પ્રાચીન ચાર કર્મ ગ્રંથ ટીકા સાથે?” શેઠ પ્રેમચંદ ઝવેરચદં પાટણુવાળા તરફથી. ૨૬ ધમ પરીક્ષા શ્રીજિનમ'ડણગણીકત?’ એ શ્રાવિકાઓ પાટણ તરફથી. ૨૭ ૮૮ સમાચારી સટીક શ્રી મદ્
શા લલભાઈ ખુબચંદની વિધવા બેન ' યશોવિજયજી ઉપાધ્યાય કૃત ” મેનાબાઈ પાટણવાળા તરફથી ૨૮ કે ઉપદેશા સપ્તતિકા ?
બહેન વીજળીબાઇ વડાદરાવાળા તરફથી. ૨૯ ૫ચ નિશ’થી સાવચૂરિ.
૩૧ પ્રજ્ઞાપના તૃતીયપદ સંગ્રહણી સાચુરિ ૩૦ પયન્ત આરાધના સાવચેરિ. ૩૨ ખ’છેદય સત્તા પ્રકરણ સાવચેરિ.
- હાલમાં નવ ગ્રંથાની થયેલી ચાજની ૧ પંચ સશહે, '
શેઠ રતનજી વીરજી ભાવનગરવાળા તરફથી. ૨ ઉદ્દેશન સમુચ્ચય.
શેઠ જીવણભાઈ ચ'દ. ગાલાવાળા તરી . ૩ શ્રાદ્ધ વિધિ. ૪ પ્રતિમા શતક લઘુ ટીકા. શા. ગેરવીંદજી વિટ્ઠલદાસ વાળુકડવાળા તરફથી ૫ બૃહતસ'ઘયણી જિનભદ્રગણિ
એક સભા તરફથો. ક્ષમાશમણુ કૃત. ૬ શ્રી રોહિણી-અશોકચંદ્ર કથા બ્લેકબદ્ધ એક ગૃહસ્થ તરફથી ૭ અાચારીપદેશ
સ'ઘવી ડાયાલાલ ગીરધર ભાવનગરવાલા તરફથી. ૮ જીવાનુશાસન સટીક.
શા, અગનચ'દ ઉમેદચટની વિધવા બાઈ ચંદન
પાટણવાલા ત૨ફથી.
મૂળ તથા ભાષાંતર--એકલા ભાષાંતરના છપાતા ગ્રંથા, ૧ શ્રાદ્ધગુણ વિવરણ (ભાષાંતર ) વેરા હઠીસંગભાઈ ઝવેરચંદ ભાવનગરવાળા ત. ૨ જૈન ગ્ર"થગાઇડ ( સુનિરાજ શ્રી વિનયવિજયજી રચિત ) પાલણ પુર નિવાસી ગાંધી
જે ચેલમજી ઝુમખરામ તરફથી ૩ તપાવાદી (તમામ તપની વિધિ ) શેઠ આણુ'દજી પરશોતમ તરફથી.
ઉપરના ચુ કે પૈકી કેટલાએક થા છપાવવા શરૂ થયા છે અને કેટલાએક Jથાની પ્રેસ કાપી તૈયાર થઈ છે. તે હવે પછી પ્રેસમાં મોકલવાના છે. તેમજ નવા બીજા ગ્રંથની પણ રોજના થાય છે, તેની પણ જાહેર ખબર હવે આ પવામાં આવશે,
For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન તત્વજ્ઞાનની સરલ અમૂલ્ય ગ્રંથા. મૂળ, ટીકા, અવચરિ અને ભાષાંતર-મૂળ અને ભાષાંતર અને એકલા ભા
- ષોતર વગેરે પ્રથા ૮ નવતત્વને સુદર બાધ | મૂળ અવસૂરિ ભાષાંતર. રૂા. ૦૧૦૦ ૯ જીવવિચાર વૃત્તિ » »
૦-૬-૦ ૧૦ દંડક વિચાર વૃત્તિ
૦-૮-૦ ૧૧ કુમાર વિહાર શતક
૧-૪-૦ ૧૨ શ્રી ધર્માખિન્દુ ' ટીકા ,
૨-૮-૦ ૧૩ શ્રી જૈન તત્ત્વસાર
૦-૬-૦ ૧૪ દેવસીરાઈ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર તથા અર્થ
૦-૩-૦ ૧૫ શ્રી જૈન તત્ત્વસાર.
૦-૨-૦ ૧૬ શ્રી આમપ્રાધ.
૨-૮-૦ ૧૭ નયમાર્ગ દર્શક ( સાત નયનું સ્વરૂપ )
૦-૧૨-૦ ૧૮ મોક્ષપદ સોપાન ( ચાદ ગુણસ્થાનનું ઉત્તમ અવરૂપ)
૦-૧૨-૦ ૧૯ શ્રી જબુસ્વામિ ચરિત્ર.
૦-૮-૦ ૨૦ શ્રી ધ્યાન વિચાર ગ્રંથ ( ચાર ધ્યાનનું સ્વરૂપ)
૦-૩-૦ ૨૧ શ્રાવક ક૯પતરૂ (શ્રાવકના બાર વ્રત પડિમા વ રિનું સુંદર સ્વરૂપ) , ૦-૬-૦ ૨૨ આત્માન્નતિ ( જૈન દર્શન સ્વરૂપ)
૦-૧૦૦૦ ૨૩ પ્રકરણ પુષ્પમાળા ( છુટા છુટા પ્રકરણા મૂળ તથા ભાષાંતર સાથે) ૨૪ ગ્રંથ ગાઈડ(મુનિરાજ શ્રી વિનયવિજયજીકુ (બાઈડીંગ થાય છે) , ૧-૦-૦ ૨૫ તપમહાદધિ-તમામ તપની વિધિ
છપાય છે. ૨૬ શ્રાદ્ધગુણ વિવરણ (ભાષાંતર)
છપાય છે. ૨૭ શ્રી પૂજાસ'ગ્રહ સૂરિશ્વર શ્રી વિજયાનંદસૂરિ ( આત્મારામજી ) મહારાજ) તથા મુનિરાજ શ્રી વિઠ્ઠભવિજયજી કૃત તમામ પૂજા.))
છપાય છે. સંક્ત, માગધી મૂળ, અવચૂરિ, ટીકાના ગ્ર’થા (જેને રત્નોની
| સંખ્યા આપવામાં આવી છે. ) ૨૮–૧ શ્રી સમવસરણ સ્તવ.
રૂા. ૭-૨-૦ ૨૯-૨ શ્રી ક્ષુલ્લક ભત્રાવલિ પ્રકરણ
૦-૨-૦ ૩૦-૩ શ્રી લેાક નાલિકા દ્વાત્રિશિકા.
૦-૨૦ ૩૧–૪ શ્રી ચાનિ તવે..
૦-૨-૦ ૩૨–૫ શ્રી કાલ સસતિકા ભિધાન’ પ્રકરણમ
૦-૨-૦ ૩૩-૬ શ્રી દેહ સ્થિતિ સ્તવઃ |
૦૨-૦ ૩૪૭ શ્રી સિદ્ધ દહિડકા તવ તથા લઘુ અલય બહુત્ર પ્રકરણ્યમ્ ૦-૨-૦ ૩પ-૮ શ્રી કાય સ્થિતિ સ્તોત્રા ભિધાન પ્રકરણુમ્
૦-૨૦ ૩૬-૯ શ્રી ભાવ પ્રકરણુમ
૦-૨-૦ ૩૭–૧૦ શ્રી નવ તત્વ ભાગ્ય (પ્રકરણમ)
૦.૧૨-૦ ૩૮-૧૧ શ્રો વિચાર પંચાશિકા
N ૦-૨-૭
For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir છે s 39-12 શ્રી બન્યષટ્ ત્રિ*શિકા. 0-2-0 40-13 શ્રી પરમાણુ” ખંડ, પુદગલ તથા નિàાદષટ ત્રિશિકા 0-3-0 41-14 શ્રી શ્રાવક વૃત ભગાવુસૂરિ 0-2-0 42-15 શ્રી ભાષ્યત્રયમ્ 0-5-0 43-16 શ્રી સિદ્ધ પંચાશિકા 0-2-0 44-17 શ્રી અબ્રાય ઉછ મુલકમ 0-3-0 પ-૧૮ શ્રી વિચાર સપ્તતિકા 0-3-0 46-21 શ્રી જ બુ સ્વામિ ચરિત્ર 0-4-0 47-22 શ્રી રતનપાળ નૃપ કથા 0-5-0 48-23 શ્રી સુક્ત રત્નાવની 0-4-0 49-24 શ્રી સંઘદુત 0-2-0 50-25 શ્રી ચેતત સમસ્યા 0-2-0 પ૧-૨૬ શ્રી પર્યુષણાણાવ્હિદ વાખ્યાન 0-6-0 સિવાય બીજા ગ્રંથ છપાય છે, તેનું લીસ્ટ આ અકમાં સામેલ છે. 1 સ’૨કૃત મૂળ ગ્રંથા સાધુ સદૈવી મહારાજ તથા જ્ઞાન ભંડારાને ભેટ અપાય છે. જૈન બંધુ એને અ૯પ કિ’ તે માત્ર નામની કીંમતે વેચાણુ અપાય છે. 2 પાઠશાળા, કન્યાશાળા કે ભાવના જેવા કાર્યો માટે અને સા મટી લેનારને ઓછી કિંમતે (કમીશનથી ) - Yપવામાં આવે છે. 3 કેટલાક થા સિલિકમાં ન ii કેટલાક ઘણાં જ થાડા છે. 4 તમામ નટ્ટા જ્ઞાનખાતામાં બને તેવા ઉપાગી ગ્રથા છપાવવા માં નૃપરાય છે. પ આ સભામાં પહેલા બીજા વર્ગ માં લાઇફ મેમ્બરે થનારને તમામ થથા ભેટ આપવામાં આવે છે. 6 ગ્ર’ વૈદ્ધારનું કાર્ય સતત ચા કેતુ’ હોવાથી અનેક ગ્રંથા છપાય છે, તૈયાર થાય છે. 7 આ સિવાય ભી મસી માણેક જૈનધર્મ પ્રસારક સભા, નિણર્યાસાગર પ્રેસ અને ! તેવા જ બીજા પુસ્તક પ્રસિદ્ધ કત્તાના અમારે ત્યાં મળે છે જે વ્યાજબી કી મતથી વેચવામાં આવે છે. સુદના ચરિત્ર (પ્રથમ ભાગ ) મૂળ માગધી ઉપરથી સંસ્કૃતમાં (અનુવાદ કરનાર મુનિરાજ શ્રી લલિતવિજ્યજી) ઉપરને ગ્રંથ મૂળ માગધી ભાષામાં છે. જેના ઉપરથી સ’કૃત અનુવાદ મુનિરાજ શ્રી લલિતવિજયજી મહારાજે કરેલ છે. જેના હાલમાં દg. પ્રસ્તાવ પ્રસિદ્ધ થયેલ છે. સંસ્કૃતના શરૂઆતના અભ્યાસીએને ખાશ ઉપયોગી છે. સાધુ, સાદેવી મહારાજાને ભેટ આપવામાં આવે છે. ખૂપી મહાત્માઓએ મહેસાણા લખવું. તેને બીજો ભાગ મેહશાણાના એક શ્રાવક તરફની સહાયવર્ડ છપાય છે. For Private And Personal Use Only