________________
तं जहा-सोत्थिय-सिरिवच्छ-नंदियावत्त
મામાતા-જો-મજી-I (૧) સ્વસ્તિક, (૨) શ્રીવત્સ, (૩) નંદ્યાવર્ત, (૪) વર્ધમાનક,
(૫) ભદ્રાસન, (૬) કળશ, (૭) મીનયુગલ, (૮) દર્પણ. અ-૬ અષ્ટમંગલ યાત્રા : આલેખન થી પાટલા-પાટલી સુધી
જિનપૂજા દેવલોકની હોય કે મનુષ્યલોકની, જિનપૂજામાં જિનપ્રતિમા સમક્ષ અષ્ટમંગલના આલેખનની જ વાત ગ્રંથોમાં છે તથા
વ્યવહારમાં પણ પ્રચલનમાં છે. અષ્ટમંગલ રજોપટ્ટિકો અંજનશલાકા જેવા વિધાનોમાં ૧૫મી સદી સુધી તો શુદ્ધ ગોબરથી લીંપેલ ભૂમિ પર જ
અષ્ટમંગલ આલેખાતા. ૧૬મી સદીથી પાટલા પર આલેખવાનો વિકલ્પ આવ્યો. ૧૯ મી સદીથી વિધિવિધાનોમાં અષ્ટમંગલનો પાટલો આવશ્યક રૂપે શરૂ થયો. જેના પર અષ્ટમંગલ આલેખાતા. ૪ અષ્ટમંગલ આલેખવામાં વાર લાગે, બધાને ફાવે નહિ, એ માટે અષ્ટમંગલના તૈયાર આકાર કોતરેલા પાટલા વિધિવિધાનમાં અમલમાં આવ્યા. નિત્ય દૈનિકપૂજામાં જિનપ્રતિમા સમક્ષ અક્ષતથી અષ્ટમંગલ આલેખાતા. એમાં બધાને ફાવે નહિ, વાર લાગે એ માટે અષ્ટમંગલના આકાર કોતરેલા તૈયાર પાટલાઓ જિનપૂજાની સામગ્રીરૂપે આવ્યા. તેમાં અક્ષત ભરો એટલે અષ્ટમંગલ તૈયાર. જિનમંદિરોમાં અષ્ટમંગલ કોતરેલા પાટલા તૈયાર રહેતા. આજે પણ કેટલાક જૂના મંદિરોમાં ભંડારીયામાં એવો સચવાયેલ પાટલો જોવા મળી શકે. રોજ પાટલા પર અષ્ટમંગલ આલેખવા કરતાં પંચધાતુની
* આ આલેખાયેલા અષ્ટમંગલનું વિસર્જન કરવામાં
જીવહિંસા આદિ કોઈ દોષ લાગતા નથી.
