________________
જે પુણ્યનો વિસ્તાર કરે તે સ્વસ્તિક. સ્વસ્તિકમાં માંગલિક્તા, સુખ, આનંદ, કલ્યાણ, સુરક્ષા અને
વ્યાપતાનો સુભગ સંગમ છે. ૧.૨ જનસામાન્યમાં સ્વસ્તિકનું પ્રચલન :
ધાર્મિક કે સામાજિક, કોઈ પણ માંગલિક અવસરે ઘર, મંદિર વગેરેના પ્રવેશદ્વાર ઉપર સ્વસ્તિક કરાય છે. ગૃહપ્રવેશના મંગલ અવસરે સાથીયો કરવા દ્વારા ઘરમાં યશ-કીર્તિ-ધન-સમૃદ્ધિની વૃદ્ધિ થશે એવો વિશ્વાસ વ્યક્ત કરાય છે. ઘણા સ્થાને નિત્ય કે પર્વ દિવસે આંગણું સ્વચ્છ કરી ૩કે પ સાથીયા કરવા દ્વારા મંગલ કરાય છે. દીવાળીના ચોપડાપૂજનમાં સાથીયો કરીને મંગલ કરાય છે. નવી ગાડી કે નવું વાહન ખરીદ્યું હોય ત્યારે તેના પર મંગલભાવના વ્યક્ત કરવા સ્વરૂપ સાથીયા કરાય છે. ઘરોમાં મંગલ પ્રસંગે ‘સાથીયા પૂરાવો આજ દીવડા પ્રગટાવો રે..' વગેરે ગીતો પણ સાથીયા પૂરવા દ્વારા આનંદ મંગલની
અભિવ્યક્તિ દર્શાવે છે. રોજ સવારે જિનાલયોમાં સ્નાત્રના ત્રિગડામાં ભગવાન પધરાવતા પૂર્વે પ્રથમ સાથીયો કરાય છે. જીવન વ્યવહારની અનેક બાબતોમાં જાણતાં-અજાણતાં પણ સાથીયો અતિપ્રચલિત રહ્યો છે. મકાનોમાં ગેલેરી વગેરેની રેલીંગમાં, ઉબરા પરના સ્ટીકરોમાં, હાથના બ્રેસલેટમાં, ગળાના પેંડલમાં, સાડીયો કે ચાદરની ડીઝાઈનમાં વગેરે જેવા
અનેક સ્થાને સાથીયો છૂટથી વપરાયેલો જોવા મળશે. ૧.૩ સ્વસ્તિકના અનેક અર્થ :
સ્વસ્તિકના અનેક અર્થો અનેક રીતે ઘટાવાયા છે. તેના ચાર પાંખીયાને કોઈ પણ ચાર વસ્તુના પ્રતિનિધિ તરીકે ઘટાવી એમાંથી કોઈ પણ શાસ્ત્ર કે વ્યવહાર અબાધિત અર્થ વિચારી શકાય છે કે જે કોઈને કોઈ શુભ સંદેશ કે પ્રેરણા સૂચવતો હોય! જૈન પરંપરામાં સ્વસ્તિકની ચાર પાંખડી એ ચાર ગતિનું સૂચન કરે છે. આ ચાર ગતિના ચકરાવામાંથી છૂટી ત્રણ રત્નો
