________________
III
)
9 ) . દર્પણ છે હે પ્રભુ ! દર્પણમાં ઝીલાતું આપનું પ્રતિબિંબ મને પણ મારું, આપના જેવું જ સ્વરૂપ યાદ કરાવે એવા ભાવથી આપની
સમક્ષ દર્પણ આલેખી ધન્ય બનું છું. ૮.૧ અષ્ટમંગલમાંનું છેલ્લું અને આઠમું મંગલ છે દર્પણ.
दर्पं नाशयति इति दर्पणः। જે અહંકાર-પાપરૂપ ‘દર્પનો નાશ કરે તે દર્પણ. શાસ્ત્રોમાં દર્પણને આયુષ્ય, લક્ષ્મી, યશ, શોભા અને સમૃદ્ધિનો કારક કહ્યો છે. દર્પણ નિર્મળ જ્ઞાનના પ્રતીકરૂપ હોઈ આત્મજ્ઞાનનું પણ સૂચક છે. દેવલોકમાં શાશ્વતજિનપ્રતિમા સમક્ષ રાખવામાં આવેલ પૂજાની સામગ્રીમાં દર્પણ પણ હોય છે. પ્રત્યેક જિનાલયોમાં દર્પણ પૂજાના ઉપકરણરૂપે દર્પણ અવશ્ય જોવા મળશે. શ્રી તીર્થંકરદેવોના જન્મ સમયે ૫૬ દિકુમારીકાઓના સૂતિકર્મમાં ૮ દિકકુમારીકાઓ પ્રભુ અને માતા સમક્ષ મંગલ દર્પણ લઈ
ઊભી રહે છે. ૮.૨ દર્પણ દર્શન પ્રભાવ:
દર્પણદર્શન શુભ શુકનરૂપ હોઈ, દર્પણ જોઈને યાત્રાની શરૂઆત કરવી મંગલદાયક મનાઈ છે. જિનાલયોમાં જ્યાં મૂળનાયક પરમાત્માને દષ્ટિરોધ થતો હોય, તે દૂર કરવા માટે પણ દષ્ટિની સામે દર્પણ મૂકાય છે.
૧૮ અભિષેક વિધાનમાં ૧૫માં અભિષેક બાદ જિનબિંબોને દર્પણદર્શન કરાવવાનું વિધાન પ્રાચીન પ્રતિષ્ઠાકલ્પોમાં જણાવેલ છે. વર્તમાનમાં થતા ૧૮ અભિષેકમાં પણ ચંદ્ર-સૂર્યના દર્શન બાદ દર્પણદર્શન પણ કરાવવાનું હોય છે. દર્પણદર્શન દ્વારા, નેગેટીવ ઊર્જા દૂર કરવાનું પ્રયોજન ૧૮ અભિષેક વિધાનમાં છે.
22
