________________
૩.૪ નંદ્યાવર્તમાન્યતા:
શ્રી ધે.મૂ.પૂ.જૈન સંઘમાં પ્રાચીન સાહિત્યના શાસ્ત્રપાઠો અને શિલ્પકલા સંદર્ભે પ્રાચીન-અર્વાચીન, બંને પ્રકારના નંદ્યાવર્ત માન્ય છે. અષ્ટમંગલ માહાસ્ય (સર્વસંગ્રહ) ગ્રંથમાં આ સંબંધે ફોટોગ્રાફ્સ સહિત વિસ્તારથી વિચારણા કરી છે. જેને જે સ્વરૂપ કરવું હોય તે, તે કરી શકે છે.
b\M
સારી ) ૪. વર્ધમાતક (0)
હે પ્રભુ! ઊધ્વધઃ બંને દિશામાં ઉપરથી વધીને નીચે આવતો અને નીચેથી વધીને ઉપર તરફ જતો વર્ધમાનક સૂચવે છે કે જીવોને જગતમાં આપની કૃપાથી જ પુણ્ય, યશ, અધિકાર,
સૌભાગ્ય આદિ વધતા રહે છે. ૪.૧ અષ્ટમંગલમનું ચોથું મંગલતે વર્ધમાનક.
'वर्धते इति वर्धमानकः। જે દશે દિશામાં વૃદ્ધિ પામે તેવર્ધમાનક. જે વૃદ્ધિ કરે, સમૃદ્ધિ કરે તે વર્ધમાનક. વર્ધમાનક એટલે શરાવસંપુટ. માટીના એક કોડીયા પર બીજું કોડિયું એથી ઉલટું રાખતા શરાવસંપુટ બને છે. જેમાં નીચેના કોડિયામાં રાખેલ વસ્તુ સુરક્ષિત બને છે. દેવલોકના સિદ્ધાયતનોમાં શાશ્વત જિનપ્રતિમાની આગળ કાયમ રહેલ જિનપૂજાના ઉપકરણોમાં વર્ધમાનક પણ હોય છે. પૂજા
સંબંધિત સુગંધિચૂર્ણ વગેરેદ્રવ્ય રાખવામાં તેનો ઉપયોગ થાય છે. ૪.૨ વ્યવહારમાં વર્ધમાનક:
ઉપર અને નીચેના કોડિયા ખસી ન જાય, એ માટે તેને નાડાછડીથી બાંધી ઉપયોગમાં લેવાય છે. જિનબિંબના જિનાલય કે ગૃહમધ્ય પ્રવેશમાં, દીક્ષાર્થીના ગૃહત્યાગમાં, નવવધૂના ગૃહપ્રવેશમાં શરાવસંપુટને ઉંબરા પર રાખી તેને તોડીને પ્રવેશ કરવામાં આવે છે. અંજનશલાકા વિધાનમાં પણ શરાવસંપુટનો ઉપયોગ થાય છે.
