________________
૧૨૯
૪! - | પ૬ ર્થી ૫૯
• સુત્ર - ૨૬ થી ૫૯ -
(૫૬) “પહેલું જ્ઞાન અને પાછી દા” એ પ્રમાણે બધાં સંયત સ્થિત હે. અજ્ઞાની શું કરશે ? તે એ કે પાપને શું જાણશે ?
(૫૭) સાંભળીને જ કલ્યાણને જાશે, સાંભળીને જ પાપને જાણે, બંનેને સાંભળીને, જે સૈર છે, તેનું આચરણ કરે
(૫૮) જે જીવને જાણતો નથી, જે જીવને જાણતો નથી. જીવાજીવને ન જાણતો. તે સંયમને કઈ રીતે જાણો .
(૫૯) જે જીવને પણ જાણે છે, જીવને પણ જાણે છે. અવાજીવને જાણતો, તે જ સંયમને જાણી શકશે.
• વિવેચન - ૫૬ થી ૧૯ -
પહેલું જ્ઞાન - જીવનું સ્વરૂપ જાણીને તેના રક્ષણનો ઉપાય સમજવો તે. પછી તથાવિધ જ્ઞાન ભણીને દયા - સંયમ, તેની એકાંત ઉપાદેયતાથી ભાવથી તેમાં પ્રવૃત્તિ થાય છે. એ પ્રકારે જ્ઞાનપૂર્વક ક્રિયાના સ્વીકાર રૂપે બધાં પ્રજિત રહે. જે અજ્ઞાની છે • સાધ્યના ઉપાયના જ્ઞાનથી રહિત છે, તે શું કરશે ? અંધાની માફક બધે પ્રવૃત્તિ - નિવૃત્તિ નિમિત્તનો અભાવ થશે. અથવા શું કરતો જાણે કે આ નિપુણ હિત કાલોચિત છે કે તેથી ઉલટું છે. તેથી તેનું કરેલું પણ ભાવથી ન કર્યા જેવું છે. કેમકે સમગ્ર નિમિત્તનો અભાવ છે. - *- તેથી શનાભ્યાસ કરવો જોઈએ. તથા કહે છે કે -
સાંભળીને સાધન-સ્વરૂપ - વિપાકને જાણે છે. મોક્ષને પામે છે અથવા કલ્યાણ એટલે દયા જે સંયમ સ્વરૂપ છે. તથા સાંભળીને જે પાપ - અસંયમ સ્વરૂપને જાણે છે. સાંભળ્યા વિના નહીં. જેથી આ પ્રમાણે જાણીને સાધુએ નિપુણ હિત કાલોયિતને આચરવું. આ જ અર્થને સ્પષ્ટ કરતાં કહે છે . જે પૃથ્વીકાયિકાદિ ભેટવાળા જીવોને જાણતો નથી. સંયમ ઉપઘાતી મધ- હિરણ્યાદિ જીવને જાણતો નથી. તે જીવાજીવને ન જાણનારો સંયમને કઈ રીતે જાણશે? તેથી જે જીવોને જાણે, આજીવોને પણ જાણે. એવો જીવાજીવનો જ્ઞાતા જ સંયમને જાણશે.
• સુત્ર - ૬૭ થી ૧ -
(૬૦) જે જીવને અને જીવને, બંનેને વિરોષ રૂપે જાણે છે ત્યારે સર્વે જીનોની બહુવિધ ગતિને જાણે છે. (૬૧) જ્યારે સર્વ જીવોની બહુવિધ ગતિને જાણે છે, ત્યારે પુન્ય, પાપ, બંધ અને મોક્ષને જાણે છે. (૬૨) જયારે અન્ય, પાપ, બંધ અને મૌસને જાણે છે ત્યારે જે દિવ્ય અને જે માનનીસ ભોગ છે, તેનાથી વિરક્ત થાય છે. (૬૩) કરે તે ઉક્ત ભોગોથી વિરત થાય છે ત્યારે બાહ્ય અને આખ્યતર સચોમોનો ત્યાગ કરે છે. (૬૪) જ્યારે તે ઉક્ત સંયોગોનો ત્યાગ કરે છે. ત્યારે મુંડ થઈને ચનગાર ધર્મમાં પ્રવિત થાય છે. (૬૫) જ્યારે ઉક્ત રીતે પ્રાજિત થાય છે, ત્યારે ઉત્કૃષ્ટ સંવર રૂપ અનુત્તર ધર્મને સ્પર્શે છે. (૬૬) જ્યારે ઉક્ત અનુત્તર 36/9)
For Private & Personal Use Only
Jain Leucanor International
www.jainelibrary.org
