________________
૨૩૮
દશવૈકાલિકમૂલસબ-સટીક અનુવાદ વર્તવું તે ઘણું જ ખરાબ છે.
કદાચ સાપ કોપિત થાય, તો મૃત્યુ આપે તથા તલવારવાળા શત્રુઓ લાગ જોઈને મારી નાખે પણ કુમાર્ગે ચાલતા પુરુષની સાથે સોબત કરતાં આલોક પરલોક બંનેમાં હણાવું પડે છે.
પરલોક વિરુદ્ધ કાર્ય કરનારને દૂરથી જ તત્ત્વા. જે પોતે દુર્ગતિમાં જાય, તે બીજાને હીત કરનારો કેવી રીતે થાય ?
બ્રહ્મ હત્યા, દારૂપાન, ચોરી કરવી, ભણાવનારા ગુરુની સ્ત્રીનો સંગ કરવો વગેરે મહાન પાપ પાપીઓની સોબત કરનારા માણસોને થાય.
હવે વિહાર કાલમાન કહે છે - જ્યાં ચોમાસુ કે માસ કથા કરેલ હોય, ત્યાં સાધુએ બીજે વર્ષે ન રહેવું અર્થાત બે વર્ષ છોડીને પછી ચોમાસુ કરે. તેથી વધુ શું કહેવું? પણ દરેક રીતે સિદ્ધાંતમાં કહેલાં માર્ગે સાધુ ચાલે, તેમ પૂર્વ અને પછી એ બંનેમાં વિરોધ ન આવે, એવો યુક્તિ એ પ્રમાણ તથા પરમાર્થ સાધનરૂપ ઉત્સર્ગ અપવાદ સહિત જેમ શાસ્ત્રમાં કહેલ હોય. તે પ્રમાણે વર્તે એટલે જરૂર પડતા કારણે રહેવું પડે તો પ્રતિમાસ સાધુ સંથારો, ગૌચરી આદિ બદલતો રહે. તે પ્રમાણે વાંદણા, પ્રતિક્રમણ આદિમાં પણ વિધિસર અનુષ્ઠાન કરતો રહે, પણ લોકહેરીથી ખેદ પામીને મૂકી ન દે. જો મૂકી દે તો આશાતના થાય. આ પ્રમાણે જુદે જુદે સ્થાને વિચરતો આ તેનો ગુણોનો ઉપાય હવે બતાવે છે. -
મેં શું કર્યું અને મારે શું કરવાનું છે? તે મધ્યરાત્રિએ ઉઠીને વિચારવું. ઉંમરના પ્રમાણમાં મારે શું શક્ય છે? અને તે પ્રમાણે હું કેટલું આચરું છું? એ બધું શાસ્ત્રરીતીથી વિચારૂં. જો તેમ ન કરે તો ગયેલો કાળ ક્રીથી આવવાનો નથી.
- તથા - હું કેટલે અંશે ખલિત થયો છું. અને તે મારું વિપરીત વર્તન બીજે કોઈ જુએ છે? તે જોનારો સ્વપક્ષનો છે કે પરપક્ષનો? મારો આત્મા પોતે જુએ છે કે નહીં ? વળી મારી અલના સુધારું છું કે નહીં? એવું ઉત્તમ આગમમાં કહેલી વિધિઓ સારી રીતે હંમેશાં તપાસતો રહે, તેમ ભવિષ્યકાળના પાપનો પ્રબંધ પણ ન કરે.
૦ કઈ રીતે ? જે સાધુને આ પ્રમાણે ભૂલ કબૂલ કરવાનું એટલે મન, વચન, કાયાથી ધર્મ ઉપધિના પ્રતિલેખન આદિમાં પોતાની ભૂલ થયેલી જુએ, તો ધીરજવાળો થઈને, પોતાની ભૂલ સુધારી લે, જેમ ઉત્તમ જાતિનો સારી ચાલવાળો ઘોડ કોઈ સ્થાને ઠોકર ખાય, પણ તુરંત સાવધાન થઈને પોતાના માલિકને બચાવી લે, તેમ ઉત્તમ સાધુ પોતાની થયેલી ભૂલને સુધારી લે છે.
૦ જે પૂર્વત્રિ ઇત્યાદિ અધિકારના ઉપસંહારને માટે કહે છે. જે સાધુને પોતાના હીતની વિચારવાની પ્રવૃત્તિરૂપ મન, વચન, કાયાનો વેપાર છે, તે સાધુ પોતાની ઇંદ્રિયોને જીતીને સંયમમાં ધૃતિ રાખી પ્રમાદનો જય કરે છે, તે સત્પષની લોકોમાં નિત્ય પ્રશંસા થાય છે. એટલે જ્યારથી તેણે દીક્ષા લીધી, સામાયિક ઉચ્ચર્યું, તે મરતાં સુધી તેના
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
