________________
૧૯૪
પરિણતિ સમ્યક્ શ્રદ્ધાનરૂપ, ચારિત્રની પરિણતિ સમ્યક્ચારિત્રરૂપ થઈ જાય છે. આનંદ(સુખ) ગુણમાં અતીન્દ્રિય આનંદ ઉભરાઈ આવે છે. આખરે તો અખંડપિંડ સંપૂર્ણ આત્મા જ સમ્યગદષ્ટિ થાય છે ને?
ગુરુ દ્રોણાચાર્ય અને અર્જુનનો ઉદાહરણ પ્રસિદ્ધ છે. અર્જુનની દૃષ્ટિમાં બધી જ પર વસ્તુઓ હટી ગઈ(ગુરુ પણ) અને માત્ર પક્ષીની કીકી જ જ્યારે રહી ત્યારે નિશાન તાકવાની રજા મળતા તે કાર્ય સફળ થયું. જ્યારે લૌકિક કાર્યની સિદ્ધિમાં પણ લક્ષ્ય ભેદમાં ગુરુને દૃષ્ટિમાંથી હટાવવા પડે છે તો પછી આત્મસિદ્ધિ જેવા મહાન કાર્યમાં ગુરુને દૃષ્ટિના વિષયમાં કેમ રાખી શકાય?
ગુરુએ બતાવેલ માર્ગ પર ચાલીને એ લક્ષ્યની પ્રાપ્તિ કરવી છે જે લક્ષ્યની પ્રાપ્તિનો ગુરુએ નિર્દેશ કર્યો છે, માર્ગ બતાવ્યો છે. સદ્ગુરુનો સાચો સન્માન તો આ જ છે. આમાં એની ઉપેક્ષા પંચમાત્ર પણ નથી. કોઈ જ્ઞાની ગુરુ એમ નથી ઈચ્છતો એનો શિષ્ય નિરંતર એનું જ મોઢું જોયા કરે, એની સ્તુતિ ગાનમાં લાગ્યો રહે અને જે ભગવાન આત્માનું સ્વરૂપ એને સમજાવવામાં આવ્યું છે એની આરાધનામાં તત્પર જ ન થાય.
સાચા શિષ્યના હૃદયમાં ગુરુનું યોગ્ય સ્થાન અને સન્માન તો હંમેશા રહે જ છે અને સમય સમય પર તે અભિવ્યક્ત પણ થાય છે પરંતુ અનુભવના કાળમાં તો એ એના જ્ઞાનનો પણ જ્ઞેય નથી રહેતા. આ પણ પરમ સત્ય છે. આ વાતને પણ આપણે સારી રીતે સમજી લેવી જોઈએ.
સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિનું કાર્ય તો પોતાનામાં જ થવાનું છે, ઉપાદાનમાં થવાનું છે; ગુરુમાં નહિ, નિમિત્તમાં નહિ, પોતાના ત્રિકાળી ધ્રુવના આશ્રયથી થવાનું છે, ગુરુના આશ્રયથી નહિ. ગુરુ તો માર્ગદર્શક માત્ર છે, નિમિત્ત માત્ર છે. ન એમાં કાંઈ થવાનું છે, ન એનાથી કાંઈ થવાનું છે. જે કાંઈ પણ થવાનું છે તે પોતાનામાં જ અને પોતાના આશ્રયથી જ. એને જે સમજાવવાનું હતું, બતાવવાનું હતું એ બતાવી દીધું, તમે સમજી લીધું, હવે તમે તમારું કાર્ય કરોગુરુને તમારી સાથે તમારા ઉપયોગમાં શું કામ રાખવા છે? જ્યાં સુધી ગુરુ ધ્યાનમાં હશે-દૃષ્ટિનો વિષય ભગવાન આત્મા જ્ઞાનનો જ્ઞેય, શ્રદ્ધાનો શ્રદ્ધેય, ધ્યાનનો ધ્યેય નહિ બને-આત્માનુભૂતિ નહિ થાય, ધર્મનો આરંભ જ નહિ
થાય.
ધર્મની શરૂઆત કરવાની રીત આ છે કે ગુરુના ઉપદેશ મુજબ વિકલ્પાત્મક ક્ષયોપશમ જ્ઞાનમાં શુદ્ધ આત્મ તત્ત્વનો સ્વરૂપ સમજો, સમ્યક્
