Book Title: Sankalan 03
Author(s): Viniyog Parivar
Publisher: Viniyog Parivar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/520403/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMkalana 3 : saMpAdaka : viniyoga parivAra 17,gopAla sadana, 1le mALe, zrI saMbhavanAtha jaina derAsara lena, borIvalI (pazcima), muMbaI- 400 092 phona: 800 07 81, 800 76 16 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viniyoga parivAra saMkalananI sAMkaLa kramAMka 1. gujarAtamAM govaMzanI katala upara pratibaMdha...... 1-2 2. pazuvadha- pazukti saMbaMdhI vizeSa prakArI.... 357 3. mANasanA khorAka tarIke kUtarAnI nikAsa.. 4. tamAma jIvono vepAra karato mAnavI... 5. umaTA pazudhanane 828. kara, kSetra.. Apane ApaNo lImaDo paNa bacAvavo paDaze... 6. 1. paryAvaraNa surakSA saMbaMdhI.. dainika khorAkamAM jheranuM pramANa. re 9 Adhunika darda, davA, dadI 10. phAsTaphUDa keTaluM salAmata rR. 11. have roTalInuM kArakhAnuM 12. zikSaNa aMge 13. gAMdhIvAdI vicAradhArA aMge 14. bhUkaMpa ane vizva thI DaoNkaTara aMge. 9 o 20-12 2-13 45 26. 17. 28. 299 20-21 22. 23. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. viniyoga parivAra saMklananI sAMkaLa 5. dAnanI pravahi badalI kamAM; 24-25 16. pustaka samIkSA........... na) / vizvamaMgala TrAMzaHILA"aM? prajota sarjaka cisakAre ane kArTunisTa - - zrI Adi suratIna abhiprAya.......... jImsvadezI pustA maMge virendra parIjano abhiprAya............... 26-7-28 29-30 tArIkha : 30 - 11- 93. / saMkalana kharca: rU. 11= 00/ Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VINIYOG samakAlIna 23993 gurUvAra pAnA naM. 1 gujarAtamAM gAya, baLada ane vAcharaDA e tamAmanI katala upara pratibaMdha Ave che gAMdhInagara, tA. 22 (yu. ena. Ai.): hiMsA hatuM ke muslimonA eka pratinidhimaMDaLe vaTahukamano nivAraNa samiti ane paNa hakanA kAryakaronA satata joradAra virodha karyo hato. alabata, meM temane sarakArano dabANane vaza thaIne gujarAta kebineTe Aje gAya tathA vicAra samajAvyo hato ane jaNAvyuM hatuM ke anya vAcharaDAM, AkhalA tathA baLado jevAM tenA vaza kanava pazuonA vaMzanI katala para pratibaMdha mUkavAmAM Avyo para pratibaMdha mukane vaTahukama pasAra karyo che. ahIM A nathI.pazuhaka mATenAM kAryakara gItAbahena zAhanI zaheramAM aMge mAhitI ApatAM mukhya pradhAna cImanabhAI paTele gaye mahine dhoLe divase thayelI hatyAne pagale A patrakArone jaNAvyuM hatuM ke rAjayapAla DaoN. sarUpa siMha vaTahukama bahAra pADavAnuM rAjya sarakAra para dabANa thayuM A vaTahukama para sahI karaze tenI sAthe ja AvatI hatuM. gItAbahenanI hatyA kasAioe karI hovAnuM kAlathI A vaTahukama dhAro banI jaze. temaNe kahyuM hatuM ke kahevAya che. Ane kAraNe rAjayabharamAM komI taMgadilI hAla pATanagara dilhImAM tabIbI sAravAra laI rahelA DaoN. sarjAi hatI ane bhAratIya janatA pakSe rAjakIya lAbha siMhanI vaTahukama para sahI levA eka khAsa kuriyara levAnA irAdA sAthe hiMsA nivAraNa samitie ApelI mokalavAmAM AvI rahyo che. A pahelAM rAjaya sarakAre baMdhanI hAkalane Teko Apyo hato. gItAbahenanI rASTrapati DaoN. zaMkara dayALa zarmAnA hastAkSara meLavyA hatyAnA virodhamAM baMdhanI hAkala apAI hatI. hatA. mukhya pradhAne vadhumAM jaNAvyuM hatuM ke 1954nA rAjaya sarakAre jainonI lAgaNIno vicAra karIne boMbe enimala pivezana ekaTa heThaLa baLada soLa paryuSaNa daramiyAna nava divasa sudhI rAjayanAM katalakhAnAM varSanI uMmara vaTAve tyAra bAda tenI kanalane maMjUrI baMdha karyA hatAM. katalakhAnAM nava divasa baMdha karAnAM maTana apAI hatI. ane cikana eNsosiyezano tenA virodhamAM 20mI navA vaTahukama heThaLa tenI para pratibaMdha mukAI gayo sapTembarathI acokkasa mudatanI haDatALa para utaryo che. eka praznanA javAbamAM cImanabhAI paTele jaNAvyuM hatAM. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e loklAgaNIno vijaya che? aMbai samIra zanivAra; (muMbaI 2 - 25 97) che khare gujarAtamAM lokalAgaNIno vijaya thayo che. gujarAta DL vaMza varSa para pratibaMdha mukato vaTahukama bahAra pADavAmAM Avyo * che. A ghaTe rAjyanA mukhyamaMtrI zrI cImanabhAI paTele khAsa rasa laIne je kAmagIrI karI hatI te prazaMsAne pAtra che. vaTahukama tAtkAlIka rIte amalamAM Avyo che ane tenA bhaMga badala cha mahinAnI keda athavA 2. eka che. hajAranA daMDanI sajA che, rASTrapatie vaTahukamane maMjura karma bAda gujarAtanI kebIneTamAM tene bahAla rAkhavAmAM Avyo hato. vaTahukama 52 gujacatanA rAjyapAla sahIsika kare eTale e amalamAM Ave tevI jogavAI che. paraMtu gujacatanA rAjyapAla che. sarUpasiMha sAravAra mATe navI dilahI gayA hovAthI rAjya sarare eka khAsa adhikarIne navI dilhI polIse A jogavAI pUrNa karAvI hatI. AthI mahatvanI #LajI levAmAM Ave che te saMtoSanI bAbata che. gAvaMthanA -gAma * baLada - vAcharava - sAMTha vagerenI katala e gujarAtamAM apacAne pAtra gaNAze. mayadAnI jogavAI agAu evI hatI 10 varSathI 6 ochI vayanA gAma - baLadanI katala thaI zakatI nahotI. paraMtu te pote 15nA che ' ane bInaupayogI che tevuM pramANapatra meLavIne dhoLe divase katala karavAmAM aAvatI hatI. A sAthe samAjanA eka vargamAMthI vyApaka virodha avAranavAra thato hato. jo ke vaMzanA pazuonI katala aparAdha gaNAze paraMtu te sivAyanA paia * bakA ane DaranI katala cAlu raheze tema kramAnA ekaTana parathI * jaNAya che eTale jIvadayAnA premIonI 100 Taka mAgaNI saMtoSavAmAM AvI nathI. vizvamAM jyAre zAkAhAra narama vaLavAmAM AvI rahyu che te vakhate ke baMsAhAra naraka prajane vALavAmAM kyane rasa che te samajavuM Sala nathI. Sa. sarazrI enI AMkha A zrana paI rahyA che. pazu arthazAsanuM mahatva ochuM AMkavAmAM AvatA caTTanI khAdha - mAka samasyA vakarI rahI che. mArA parano pratibaMdhane mAtra gujarAtamAM ja amalI banyo che. agAu lakhapradeza vaca te mATe manana amalI banI cukyo che. ' have Traka bharAIne kaccha - rAjasthAna ane uttara - gujarAtanA pazuo devanAra kanalakhAne lAInamAM ubhA rahe che. mahArASTra saraara para paNa AvuM ja paDe dabANa lAvavAnI jarUrata che. pazuonI katala parano pratibaMdhane mAtra lAgaNI dharma sAthe saMkaLAyelI : bAbata nathI. jevI rIte roSa -amerikAnI saMskRti pratikavAda para AdhArita hovAthI vikAsa - rasAyaNazAstra temaja TekanolojInI vividha brAvikasI che tema bhAratamAM vidhAna vikasyuM che. bhAratane gAvaMzanA hAlana * pAlanano 1 lAkha varSano anubhava che. gAya e bhAratanI saMskRti - dharma ane rItarIvAja | sAthe je melI che. jamInane maLatA kudaratI khAtarano puravaTho pazuonA gobara mAraphate paDe che. bhAratanuM paryAvaraNa jALavavAkha ane mAla bojo vahana karavASAM A pazuo maLo Ape che tenuM Arthika muLa evuM che. bhArata vibeko , aAMtararAjha nANAbhaMDoLanI madada vagara ja svAvalaMbI banI zake tema che. temaja abajo rUpiyAnI latika samRddhi ane samAjanI sukhAkArI ane taMdurastI TenA vAtAvaraNanuM nirmANa karI zake tema che. have jayAre vaMzanA pazuo katalakhAne jatA baMdha thAya che te vakhate temanI jALavaNI ane Arogya upacaMta dhAsa - thAcanI avasthA mATe paNa samAje taiyArI karavI paDaze. gAthALAonI Arthika hAlata aMge paNa carcA thaI che. gAthALAonA viddharA zaherI prajA rasa le to Aje DerI udyoga je "kamIzana" khAI jAya che ane meMdhAbhAvanA ii - dudha kharIdavA paDe che ne kI nara thaI zake tema che. gAvaMza kanala parano pratibaMdha e jIvahiMsA nIvAravAnA saMgharSamAM 50 TakA vi gaNAya, ja nAnA pazuone bAzcata rAkhavAnI bhUla thaI che te paNa dUra karavAnI jarUra hatI. eka pazu kapAI jAya to kasAIna 3 thI 4 divasa rojagArI ma - paraMtu te jIvatuM rahe to 15 thI 20 varSa samagra mAnavajAtanI sevA karIne aneka cata upayogI thAya tema che. AvI to aneka bAbato che je A chANAvaTa mAgI le che. baMdharaNAM mArgadarzaka sucanAmAM gAvaMza kanala para saMpUrNa pratibaMdha mATe Avaka jhanuna paDavAnI sattA rAjyone ApavAmAM AvI che. paraMtu bahu ochA caja taiyAra thAya che. 1950nI sucanAno amala 1993mAM thAya che ane te paNa khoDAnI rIta - haju to mahArASTra bAdha che. te sivAya AjubAjunA paNa camomAM AvA kanuna mATe pracaMDa lokamata ghaDataranI jarUra che. * pInA puravaThamAM vadhAro karatAM gAma - baLadanI sukhAkArI :: Arogya ane jALavaNI mATe nANAli sahAya sahItanA vikalpo mATenI ya AgaLa vadhavI joIe. temaja ghana mATenA avatAramAM paNa na thavA joIe. A bAbatane mAtra lAgaNInI bAbata nahIM samajatAM samAjanA vizALa hitamAM tenI jarUrIAta ane gaMbhIratA samajIne ja jayagIrI thavI joIe. gujarAta sarakAre je rIte jhaDapabhera zranuna lAvavAnI kAmagIrI karI ane amaudamAM jIva hiMsA nivAraNa saMdhanA kAryakartAbahena gItAbena e je ' babIghana apAyuM che ke A kAnunanI pazvAdabhUmAM che. kasAIoe paNa samajavuM rakSake visA vagara rojagArI meLavI zakraya ane khumArId jIvI zakAya tevA aneka vyavasAya samAjamAM che. prajAnI lAgaNI samajIne anya vikalpa zodhI levAmAM temanuM hita ane prema che. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D0AINIA F ** * nA ja che . . . . . . gAmAM dararoja 1 - 2 kobI katala thAya che muMbaI mahAnagarapAlikA saMpatiMta devanAra | ATha kalAkamAM 300 oronI katala karI zake thaI rahelAM ghaTADAthI A pagaluM bharavAmAM katalakhAne 12 ekaranA vizALa vistAAM che." ' AvyuM che. hilAyeluM che. A lakhAnAmAM dararoja veDhe mane bakarAM ekamamAM dararoja zaheramAM anadhikRta katalakhAnAMonI aMdAje sADA pAMca hajAra jIvonI tala 3000 4,500 peDha- bakarAMne halAla saMkhyA vadhatAM devanAra katalakhAnAmAM katala JravAmAM Ave che. padhdhati hArI nAMkhavAmAM aAve che. mA | mATe AvatAM pazuonI saMkhyAmAM paNa | katalakhAnAmAM katala thayelA horonuM. ekama 8kAkamAMhalAlapadhdhatitha,000] | ghaTADo thayo che, tethI pazcima ane pUrvanA masa samagra zaheramAM pUruM pADavAmAM mArya tharAMnI na karI zakavAnI mamatA parAMomAM minI katalakhAnAM sudharAIe rU na che, temaja nikAsa paNa karavAmAM aAve che. dharAve che. ryA che, jemAM pazuornI cakAsaNI karavAmAM A denAra katalakhAnAmAM muMbaI, mahArASTra trIjA jhamaya ekamamAM mAtra gheTAM ane Ave che, paraMtu A suvidhA taLa muMbaImAM 4 ane gujarAtamAMthI prANIno katala khATAbakarAMnone ja vIjaLIno jhaTae mApI | upalabdha thaI che ema na hovAthI AkhI ' lAvavAmAM Ave che. prANIonI karavAmAM | mArAmAM aAve che. vIkhInajhaApIne rAta devanAra katalakhAnAmAM gheTAM-bakarAMnI AvI katalathI sudharAine vArSika mAravAmAM aAvelAyuM AkarAMnuM mAMsavone katala karavAnI paravAnagI ApavAmAM AvI rU.,4,50,000nI khAvaka thAya che. bhAvatuM na hovAthI A ekamathI dararoja. jayAre karmacArIonA pagAra, jALavaNI J50thI 10meTAM-bakarAM ja mAravAmAM Ave | hajAronI saMkhyAmAM katala mATe lAvavAmAM vagere pAchaLa rU.11,47,55,05no | AvatAM pazuonI zArIrika tapAsa mATe kharcothAyaro nAma muMbaImAnagarapAlikAne | jaIza ekamathI ATha kalAkamAM 200] davAkhAnuM paNa devanAra katalakhAnAmAM che ane divanAra katalakhAnuM calAvavAmAM vA|ioTAM ane bakarAMmAravAmAM Ave che. niyama mujaba khapamAM AvI zake tevA 4,8305050 rU.nI noTa jAya che. mA | hatAla padhdhatithI merone mAravA mATe pazuonI katala karavAnI paravAnagI apAtI katalakhAnAnA khoTa karatAM ekamonuM devanAra katalakhAnAmAM atyAre 750] nathI, paraMtu paisAne jore mukta pazuonI khAnagIkaraNa karavAnuM paNa sudharAI viparI |khATIno kama kare che, je tamAma musalamAnaJkatala karavAno dhaMdho pakSa pUrajazamAM cAle rahI che. | che jayAre jhaTaka padhdhatithI karAta katalamAM che. denAra katalakhAnAmAM prANIonI tavA [ gAyonI katala karavA bAbate gayA varSe JravA (1) hera (2) gheyaMkaro (7) | talakhAnAnI khAdha ochI karavA gata divanAra katalakhAnuM carcAnA cakaDoLa caDhayuM 1 jhaTaka (4) jayua (5) maraghAM ema pAMgAsapTembaramAM gheTAM-bakarAMonI katalakhAnagI | hatuM paraMtu katalakhAnAnA janarala menejara DI. meLe che. paravAnAdhArone karavA devA 35 lAkhanA e parADa gujarAta samAcAra'ne jaNAvyuM | prathama prera ekamamAM halAya padhdhati JkharSe alaga ekama paNa taiyAra karavAmAM hatuM ke devanAra. katalakhAnAmAM gAyo katala |dararoja 500thI haLabaLada ane bheMsone mAnyuM che. zaheramAM vadhI rahelA anadhikta | mATe lAvavAmAM AvatI nathI, mAtra baLada Jtane ghATa utAravAmAM Ave che. hera ekama katalakhAnAMmone karasadharAinI AvakamAM 1 ane bheMsonI ja katala thAya che. * 1- 99 - 2 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ govaMza hatyAH dharmanI bhegoLa, jI gharanI upa 'mane gorakSAno prazna svarAjanA muddAthI jarAya ochA mahattvano lAgato nathI. keTalIka dRSTie to huM ene sarAja karatAMya moTo prazna gaNuM chuM. jyAM sudhI ApaNe gAyane bacAvavAno upAya nahIM zodhI kADhIe tyAM sudhI svarAja paNa nirarthaka gaNAze'. - saMdhIjI aMgreja zAsako pAsethI 1947mAM bhAratane AjhAdI maLI ane sAhajika hatuM ke gohatyAbaMdhIno tatkALa amala karavAmAM Ave. svarAja maLyA pachI sAva viparIta citra UThayuM. gopremIonAM gohatyA rokavA AMdolano thatAM rahyAM pachI haju Aje dAyakAo pachI paNa gohatyA thAya che. gohatyA rokavA keraLa ane pazcima baMgALa sivAyanAM rAjyomAM thayelA kAyadAo eTalI badhI chaTakabArInI mokaLAza Ape che ke gAyo ane govaMzanI hatyA karavA keraLa ke baMgALa javAnI jarUra paDatI nathI, pratyeka rAjyamAM sattAvALAonI najara sAme mUMgA jIvonI katala karavAmAM Ave che. prANI katala karavA yogya che ke kema enAM pramANapatra ApatA sarakAra ke pAlikAo dvArA niyukta tabIbo paisA sATe pramANapatra Ape che. polIsavALAo satyAgrahIone pakaDI jAya che ane govaMzanI hatyAnI / savalata karI Ape che. vRkSa arthakAraNano hato ane patrakAraNanA varavA paherAvAyA che. sAmyavAdIo ane muslimo ja nahIM, kaoNMgresIzAsako paNa dharmanirapekSatAne TakAvavA govaMzahatyAne saMrpUNa baMdha karavAnA kAyadA karatAM khacakAya che. kAyadA kare che no amala thato nathI. koI govaMzapremI gItAbahenanI hatyA thAya tyAre janamata jAge ane gujarAta sarakAra vaTahukama bahAra pADe. paNa pachI zuM ? AvA vaTahukama sAme jaMge caDanArAone bI.bI.sI. sudhInA maMca maLe. gAMdhIjI ke vinobA mAtra hindu dharmabhAvanAthI prerAIne AvI caLavaLamAM sAmela thAya evuM koI kahe to moTo anartha gaNAya. bhAjapavALA ke saMghaparivAra A muddo uThAve to ene dhArmika gaNI levAya, !Na sarvodayathI mAMDIne saMdhaparivAra sudhInA tamAma jIvadayApremIo enI tarapheNa kare toya e dhArmika ? gAya ke govaMzanI levAvI joItI kALajI ApaNA khetIpradhAna dezamAM levAI nathI e vAta sAcI. pAMjarApoLone sthAne bahumALI ImArato baMdhArthIne karoDo kamAI levAmAM pAMjarApoLa saMcAlaka TrasTonA 'jIvadayApremI' TrasTIonI sAmelagIrIya kharI. gauzALAnI jamIno para hari desAI - bahumALI ImArato bAMdhIne gausevAne badale sevA karavAnI vRttinuM ja A pariNAma che. ApaNe bedarakArI sevI che. gaumAtA ane enA vaMzane bacAvavA pAchaLanA arthakAraNano vicAra karyo nathI. navAI to e vAtanI che ke akhAtI dezomAMnA keTalAMka IslAmI rASTromAM gAyanI hatyA ke enu mAMsa restorAMmAM pIrasavA para pratibaMdha che tyAre ApaNe tyAM berokaToka gAya ke govaMza kapAya che. enuM maTana nikAsa karAya che. bALako mATe bajAramAM maLatI naslanI AyAta karAyelI 'polo' piparamenTamAM gAyanI carabImAMthI banAvAyelAM tattvo ApaNe vinAsaMkoce cagaLIe chIe. A e ja dezanI Aja che, jyAM haju mAMDa doDheka sadI pahelA gAya ane suvaranI carabI lagADelAM kAratUsa sAmeno virodha briTiza, lazkaramAMnA bhAratIya hindu-muslimone khabhekhabhA milAvIne 1857no 'baLavo' karavA prerato hato. baMdhAraNasabhAmAM hindu, muslima, khristI, zIkha, IsAI vagere sabhyoe sAthe maLIne gohatyAbaMdhIne baMdhAraNanA nirdezaka siddhAMta tarIke svIkAryo hato. 1955-'58mAM sarvocca adAlate gorakSA ane gosaMvardhanane mAnyatA bakSI hatI ane vinobAjI to AjIvana govaMzahatyA para saMpUrNa pratibaMdha mATe laDatA rahyA chatAM zAsakoe emane UThAM bhaNAvye rAkhyAM. Aja sudhI e paraMparA cAlu ja che. nAmAMkita ArkiyolaoNjisTa DaoN. eca. DI. sAMkaLiyAe lakhyuM che ke I.sa. pUrve 3000-700 daramiyAna vyaktinI saMpatti tenI pAse keTalI gAyo ke pazu che ene AdhAre gaNavAmAM AvatI. Aryo ke hinduo gomAMsa nahotA khAtA evuM nahotuM chatAM 'manusmRti' darzAve che tema gomAMsano AhAra TALavo e ucita lekhAtuM hatuM. samayAMtare gAyane mAtAnuM sthAna prApta thatuM gayuM. dUdha, khAtara, vAcharaDAM, baLada.... khetIpradhAna samAjamAM e dAtA rahI che. mogala bAdazAha bAbare potAnA putra humAyune 'A dezanI prajAnAM dila jItavAM hoya to gohatyA TALavAno' upadeza karyo hato. mogala bAdazAha akabare gohatyAbaMdhIno Adeza Apyo hato paNa auraMgajhebanA samayamAM maMdiromAM gohatyA karAvIne temane apavitra karavAnI pravRttine zAsakono sahakAra sAMpaDayo eTale prazne dhArmika svarUpa lIdhuM. briTiza zAsanakALamAM gohatyAnA mudde hindu-muslima ramakhANo thatAM rahyAM ane emAM briTiza zAsakoe be laDatI bilADIno nyAya toLatA vAMdarAnI bhUmikA adA karI. 18mI sadImAM svAmI dayAnaMda sarasvatIe gohatyAbaMdhInI tarapheNamAM jhuMbeza dabAvI hatI, gAMdhIjI ane vinobAlTanA vicArone anusarIne dezamAM aneka gopremIoe sthApelAM saMgaThano ohatyA ane govaMza hatyAnA virodhamAM sakriya rahI che. 1966-'67 daramiyAna je gohatyAbaMdhI jhuMbeza cAlI tene kAraNe dezamAM ghaNI rAjakIya UthalapAthalo macI. '1966mAM rASTrIya svayaMsevaka saMghe bhAratIya janamatanI prabhAvI abhivyaktinA kAryakramanA bhAgarUpe gohatyAbaMdhI mATe hastAkSara AMdolana calAvyuM. emAM dezabharamAMthI poNA be karoDa lokonI sahIo sAthenAM Avedanapatra sarakArane suparata karAyAM. 1967mAM AMdolana vadhu Akramaka banyuM. purInA zaMkarAcArya svAmI niraMjanadeva tIrtha, zrI prabhudatta brahmacArI tathA svAmI zrI karapAtrIjI mahArAje gohatyAbaMdhI mATe AmaraNa upavAsa karyA. e pratye vinobAjIe pUrNa sahAnubhUti vyakta karI hatI'. ('gorakSA satyAgraha kI pRSThabhUmi' : acyuna dezapAMDe). sAtamI navembara '66nA roja saMsadabhavana sAme hajAro sAdhu-saMta gopremIo UmaTayA ane sarakAre goLIbAra karyo. kendranA gRhapradhAna ane gorakSA abhiyAna samitinA vaDA gulajhArIlAla nadAe enA virodhamAM pradhAnamaMDaLamAMthI rAjInAmuM ApyuM hatuM. purInA zaMkarAcArya ane brahmacArIe anukrame 73 ane 72 divase upavAsa choDayA. sarakAre saMpUrNa gohatyAbaMdhIne mAnya rAkhatAM tenA amala mATe nImelI nyAyamUrti e. ke. sarakAra samitimAM sarvapakSI gorakSA mahAbhiyAna samitinA sabhyo ane bIjA mahAnubhAvone lIdhA hatA. jagadguru zaMkarAcArya, saMghanA vaDA zrI gurujI golavalakara tema ja mArksavAdI netA DaoN. azoka mitra A samitinA sabhya hatA. A samiti agAunI samitio (dAtArasiMha samiti ane eca. pI. naMdA samiti)nI jema ja nirarthaka rahI eTale zaMkarAcArye tenI beThakono bahiSkAra karyo. 1969mAM phrI purInA zaMkarAcArye AMdolana hAtha dharyuM, temanI dharapakaDa thatAM jelamAM AmaraNa upavArce zarU karyA. kendra sarakAre cha mahinAmAM saMpUrNa gauhatyAbaMdhIno dhAro karavAnuM vacana ApyuM. eTale upavAsa choDayA. paNa sarakAra vacana ApIne pharI javAnI vRtti choDI zakI nahIM.. Aje sthiti judI nathI. *** janmabhUmi, guru, tA. 30-9-193 TapAlanI AvRtti cura, tA. 1-10-'93 Conta - ? 2 VINIYOG Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaTokaTInA divasomAM vinobAjIe saMpUrNa gohatyAbaMdhInA 1 TekAmAM AmaraNa upavAsa zarU karavAnI jAherAta karI paNa IndirAjIe emane manAvI lIdhA ane saMpUrNa gehAbaMdhIne amala karavAnI khAtarI ApI. eTale vinobAe upavAsa mokUpha rAkhyA. emaNe ApelI mudatamAM IndirA gAMdhI sattAmAMthI gayAM ane morArajI desAInA vaDapaNa heThaLanI * janatA sarakAra AvI. vinobAjIe upavAsa zarU karyA enA TekAmAM IndirA gAMdhIe hAkala karI ke tamAma koMgresI kAryakara eka divasanA upavAsa kare. pAMcamA divase morArajI desAIe jAhera karyuM ke gehatyAnA mudAne rAjya sarakAranA pariziSTamAMthI kendranI kankaranTa' yAdImAM mUkI ane gehatyAbaMdhI dezabharamAM samAna dhoraNe lAgu karavA baMdhAraNasudhAro karAze. vaDA * pradhAna desAInI A jAherAta sAme sAmyavAdI pakSa, mAkarsavAdI pakSa ane | DI.ema.ke.e "A to rAjayonI vAyattatAmAM kendranI dakhala samAna che kahIMne virodha karyo. janatA pakSanA netAo madhu limaye ane lADalI mehana nigama paNa virodha karavAmAM pAchaLa rahyA nahIM. vinobAnA upavAsane Teko : ! ApanAra koMgresI netA IndirA gAMdhIe paNa murilama sabhyonA mUDane. pichANana jo mata vyakta karatAM kahyuM : "baMdhAraNa sudhArA mATe janatA 90AINIA sarakArane koMgresane Teko maLaze ja evuM rakhe mAnatA. morArajI. sarakAramAM kRSipradhAnane hodo dharAvatA surajitasiMha baranAlAe rajU kareluM A saMdarbhanuM vidheyaka baMne gRhomAM maMjUra thaIne rASTrapati pAse saMmati hastAkSara mATe jAya e pahelAM te janatA sarakAranuM patana thaI cUkayuM hatuM! * e pachI oNgasTa '90mAM vizvanAtha pratApasiMhanI rASTrIya moracAnI sarakAra vakhate lokasabhAmAM thoDu ja avanavuM thayuM: bhAjapanA gumAnamala loDhAe gauhatyA pratibaMdhane lagatuM khAnagI sabhyanuM vidheyaka rajU karyuM. 'bhAjape enA para matadAnane Agraha rAkhyo ane kendranA kRSi rAjayapradhAna ke (atyAre janatA daLanA nAyaba nitA) nItizakumAre A vidheyaka pAchuM kheMcavA khuba Agraha karyo paNa bhAjapanA valaNamAM pharaka paDayo nahIM. Akhare matadAna thayuM ane vidheyakanA TekAmAM 37 ane virodhamAM 35 mata paDayA eTale sarakAranI beijajatI thaI. sarakAra pakSe mAthAM gaNavAno Agraha rAkhyo tyAre mAMDa hAra khALI zakAI : 50 jaNa vidheyakanA virodhamAM ana 42 tenA TekAmAM hatA.. vadhu noMdhapAtra vAta to e hatI ke koMgresanA variSTha netA vasaMta sAThe sahitanA keTalAka koMgresI sabhyoe A vidheyakanA TekAmAM mata Apyo hato. saMtoSa mohana deva gRha choDI gayA hatA. DAberI pakSoe koMgresanA A valaNane dharmanirapekSatA sAthe cheDo phADavA samAna gaNAvyuM hatuM! - keTalAMka rAjayomAM gehatyApratibaMdha dhArA che. gujarAne paNa hamaNAM ene amalI karyo. bhAjapanI cAra rAjya sarakAroe sattA hAthamAM levAnI sAthe saMpUrNa gohatyAbaMdhIne kAnUna banAvIne teno amala karyo to kharo, paNa kharI jarUra A mudA pAchaLanA arthakAraNane samajavAnI ane govaMzane ! sAcavavAnI che : kamanasIbe A mudo dharma ane dharmanirapekSa vacce ja phaMgoLAyA kare che. | gAyane hindu-muslima vivAdanA cazma jonArAo hajarata mahamada ke payagambara sAhebanA A zo vIsarI jatA lAge che : "allAhane nahIM utArI koI bImArI jisakI usana davA nahIM utArI sivAya buDhApA aura mautake. tame rAyakA dUdha pInakA pAba% ho jAo. gAya ke dUdha ke andara sabhI taraphake paupoMkA satva che. gAyakI ya haMmezA pIyo, vaha davA che. usakA dhI bImArI dUra karavA " hai. usake gotase baco, ki usakA gota bImArI che" : - - janma bhUmi lA. 30-9-9 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI samAcAra sAptAhika, tA. 15-8-1993 90AINIA muMbaI samAcAra pazu-zakitanuM mahatva ghaNuM che. udADecho) lekaTrIsITInI taMgI achata ane maryAdita sAdhano ane moga, TekaTaranI kiMmata Abhane AMbI gaI che. vaLI TrekaTara kaMI mahatama 1 mALanuM vala paraNA karavAno samaya AvI gayo che. AjathI 25-30 varSa agAtA nathI. e potAnI jamIna sahakArI benkamAM gIrave muke che tyAre be ha vona mahArASTra ane gujarAtanA *AnA mAdhyamakakSAnA relave sTezano para Ape che. vaLI vAjaane haptAnA cakkaramAM ekavAra kheDuta sAI jAya che . pachI payagA jevA ke bahu nAnA gAma hoya to baLadagADa mAraphate ja mAla ane. jidagI2 bahAra nIkaLI zakato nathI. baLakanuM Adhaka mahatvanuM che tenuM dhyamika misAkaronI hera 1 patI hatI. evuM ja nahIM te salAmata vAhana hatuM. jyAMkana A badhI bAbatone dhyAnamAM rAkhIne thavuM joIe. Aje AkarU to vadhyA che tenA gharamAM peTrola - vijhathI mAregAra samarane jarA nAgarikane samAjamAM AgaLa dhapAvavAnI ja che. na, zatA vAhano vadha javAbadAra che. koIe kAMya sAMbhaLyuM hatuM ke be baLadagADA A mudono sArAMza e cheke (1) paNa zakita sastI che . videzI huMDa pramANa sAmasAmA athavA 2 ne pachI koInuM maraNa thayuM ? tyAre Aje to savAre kAyAvA mATe paNa baLadonI kanaka baMdha thavI joIe. (2) paNa zakina grAma 'akhabAra vAMcavAnuM zarU karIe tyAM ja hAIve para akasmAta ane zaheranA sAMkaDa rastA para akasmAtane kAraNe IjAnI ja vAta jANavA maLe che. , pazuo vaca cAlatA 1hanonuM mahatva . 2.4 nAkhIne ane kavayita nAbuda 'lI nAkhIne samAje zuM meLavyuM cheparyAvaraNa- 5, prazno Aje ubhA thayA che tenuM kiraNa Thera vadhI gayelI rIu - Tempo ane Traka che. A badhA ja dhumADe okanI vAhano paryAvaraNane to bagADe che tenI sAthe che. 52 devAnA DuMgara vadhAre che. is . . .. .jahAMna ghavalA kAraNa ke peTrola - DIjhala Araba rASTromAMthI 6 mAmAna thAya che. vistAramAM berojagArI nAbuda karI zake tema che. (3) paNa zakita ja vikena rana A samaya rASTramAM Aje 66,300 me.vo.vadhu na zakitanuM utpAdana thAya che. nAka vavanA kendramAM che.) paramoca jagAma aya pravAhane vera e Aje to khetIvA paNa vidyuta zakina no upayoga kare che. paraMtu nai hAje jo khALI zakAya tema che. " ApavA mATe karo rUpIyA joIe che - te kamAMthI ' lAvIzuM ? vizvabena ane (5) pazu metInI jamInanI panArA utpAdanane sthira banAvI majabuta aAMtararASTrIya nANAbhaMDoLanI lona kaMI makanamAM maLa nI nathI. tenuM vyAja ane mALakhuM ubhu karI zake tema che. (1) jayAre khetI nigALa thAya ke kSaNa thAya te thata mAre bharapAI karI thazuM ? vakhate paNa A gAma * baLada sahItanApAo anavIne mATeno miAdha che - 1982nA varSamAM bhAratamAM karoDa 80 lAkha bA do hatA. temanI katalakhAM che. banI rahe che. (7) paraonI kanaka baMdha thavI joIe ane cUMTAyelA ! uparokata varSa bAda to vega Avyo che. eTale Aje A saMkhyA keTalI che teno pratinidhionA ina AmaLavAnI have jarUra che. prabhA ja AvI zakato nathI. zrI lakSmInArAyaNa - modI 22 hindImAM lakhAyelA ' gAma ane zaherI vistAra che 25 50 ke. pI.nI maghamAM mAlanI eka lekhamAM evI mAhitI ApavAmAM AvI che ke upaNa dAjha karADa hero mATe baLadagArone protsAhana ApavAno kanuna banAvavo cho. yuvAno baLadagAra che. temAMthI 1 karoDa 20 lAkha grAma vi. nAramAM che. , ane samAjanA jAgrata nAgarikene bhAvi peDhInI sura jepaNa kanALakhAnA gAma vistAramAM A baLadagAva ca 25 abaja de na mAnanA karakara kara "bIna - ka" paNaonI pIarIne baraNe pa thayA che temane aTavA che. A baLada mUMgA ke ATaluM vajana usake che te nI katala devanAranA. a ne zA nAnAmAM thayA che tyAre pazuo "bInaadhika" che. te nI dalIla karanAcanA e tamAco lagAvavAnuM mana thAya che. paNa zakitanuM ardhazAstra prajA cajavAnI jarUra che. - 25 abaja Tana mAlanI heraphera karavA mATe keTalI relave lAIna joIe ? keTalA mAnavIne tenI vyavasthA mATe kAme lagADavA paDe tenI sarakhAmaNImAM baLadagAra kaca sAva sastI rIte samAjanI keTsI sevA karavA mA Ave che tenuM 1mAMkana bhavasthita rIte sAmAnya prajA samakSa raju thavuM joI che. baLada ne to bhAratanI samRdhdhI pAchI lAvI zake tema che. : baLadagAvanuM mahatva samajAyuM nathI tenA mukha karaNa A mANe che. (1) baLadagADIo asaMgIna betramAM kAma kare che. (2) lagabhaga badhA ja gADha pAlIka pokhAnA rojagAramAM lAgelA che. (3) pazaonuM lAlanapAlana e na kare che - piraMtu temanuM sAcuM mUlyAMkana ja karavAmAM AvyuM nathI. (4) dhA nI jagyAe gADIonuM nirmANa khetaromAM ubhelA nI lAkaDIthI karavAmAM Ave che. tethI kheDuta baLadagADAnuM mahatva ane mUlya samajato nathI. * Aje rASTra peTrola ane 2jhala AyAta karI karIne Araba rASTra nuM alAya banI gayuM che teve vakhate paNazakita keTalI upayogI che teno vicAra karIne grAma vistArane jhavaMta rAkhavA baLadonI katala para tAtkAlIka pratibaMdha mukavAnI jarUra che. A bAbate koI premake vargane ja mATe nathI. samagra samAjanA bhAi - sAmA hAthamAM che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ umadA pazudhananI katala paga 52 para kuhADA samAna jarAta sarakAre paryuSaNanA pavitra mahAparva daramiyAna jIvadayAnA umadA sidhdhAMtane vaLagIne saMpUrNa parvamAM cajyabharamAM katalakhAnA baMdha rAkhavAno Adeza Apyo che. A nirNaya hiMdu dharmanA uMDA sidhdhAMto ane uMcA AdA sAthe susaMgata che. e mAtra eka rAjakIya sTanTa nathI balake prajAnI mAMgano svIkAra che, mAnavInA sAdano pratisAda che. mahArASTramAM paNa e ja rIte paryuSaNanA mahAparva daramiyAna katalakhAnAo baMdha rAkhavAnI mAMgaNI gu uThI hatI.. katalakhAnAo baMdha karavA pAchaLano Azaya laghumatI komo para bahumatI komanuM dabANa ke aNaghaTatuM varcasva nathI. Arogya, Arthika paristhiti, dezanI khetInI prathA te saghaLA sAthe pazudhana vadhu upara niSedha mukavAnI vAta rahelI che. dharmanI draSTIe gAmAnA ane pazudhana pavitra gaNAya che. AcArya zrI. vinobAjIe kaTokaTInA samaya daramiyAna gAvadha upara niSedha mukavAnI mAMgaNI karI hatI ane jo tema na karAya to AmaraNa upavAsa upara jvAno nirNaya jAhera karyo hato. sarakAre emanI mAMga maMjUra rAkhI hatI, paraMtu rAjakIya ramata ramI jaIne mAtra gAyonI katala upara je pratibaMdha mukavAmAM Avyo hato. pariNAma e AvyuM ke hajAronI saMkhyAmAM bheMso, baLado ane vAcharaDAnI kanA cAlu ja rahI. jIvadamAnA himAyatIo laghumatIonA AhAranI Adato baLajabarIthI badalAvavA mAMgatA nathI. temano virodha e che ke mAMsAhArIone khorAka mATe joIe tenA karatAM aneka pramANamAM vadhu pazudhananI katala thAya che. A mAMsanI nikAsa dararojnA hajAro TananA hisAbe karavAmAM Ave che. pazu hatyAnA virodhIo vAjabI rIte dalIla kare che ke A pizAcI nikAsa binajarUrI che eTaluM ja nahIM paraMtu Arthika draSTie ane khetIvADI mATe eka yasthAna samAna che. bhAratanuM grAmINa arthataMtra ApaNA pazudhana sAthe nikaTano saMbaMdha dharAve che. pratyeka be bhAratavAsIo mATe eka gAya - bheMsa ke baLada hoya che jetenI khAdha - khorAkI - khetI khAtara vagere cIjo pUrI pADe che. mahAtmA gAMdhIe A bAbata upara ghaNo bhAra mukyo hato. dharmanI draSTie, arthazAstranI draSTie ane khetIvADInI jarUrIyAta jotA pazudhananI jALavaNI bhAratanI prajA mATe jIvanadorasamAna che. pazudhananI katala ApaNA mATe eka caSTrIya AtmahatyA samAna che. ApaNA paga upara ja jAte kuhADo mAravA samAna che. che - eka sAmAnya dAkhalo atre asthAne nahIM gaNAya. Aje rAsAyaNika khAtarano upayoga anivAryabanI rahyo che. vAstavamAM teno upayoga lAMbAgALe ApaNI jamInane satvahIna banAvanAro puravAra thaze. pazcimanA dezoe A pATha aneka dasakAo pachI zIkhyA che. jyAre ApaNe rAsAyaNika khAtara pAchaLa AMdhaLI doTa mukI rahyA chIe, eTaluM ja nahIM paraMtu kudaratI khAtara je pazudhana dUca ApaNane gharaAMgaNe ja maLI zake che, tene ApaNe lAkhonI saMkhyAmAM pazuonI katala karIne barabAda karI rahyA chIe. A eka sarAsara murkhAI che. rASTrIya dhoraNe, khullI AMkhe barabAdIno mArga apanAvavA samAna che. gAvadha sAmeno virodha hiMdu - muslimo ke pachI mAMsAhArI ane zAkAhArIo vacceno garAha nathI. saghaLA bhAratavAsIo A mahAna dezanI kuLadrupa jamIna upara tenA kiMmatI pazudhana sAthe potapotAnA caitarIvAjo jALavIne saMpa ane ekhalAsapUrvaka kema jIvI zake te zIkhavAnI ApaNane jarUra che. Arthika hIta dharAvanArA svArthI jutho, pazudhanane ane katalakhAnAone mAtra potAnI kamANIno eka mArga ja gaNe che. A praznane samagra rIte tapAsavAnI jarUra che, jo dezamAM pazudhananI jALavaNI karavAmAM Avaze to khAtara ane khetImAM te amUlya bhAga bhajvaze. Aje bhArata eTalI Arthika tAkAta nathI dharAvatuM ke dezanA cAra lAkha gAmo ane tenA vizALa khetInA pradezomAM lAkho TrekaTaro goThavI zake ane te TrekaTarone calAvavA mATe karoDo balake abajo rUpiyAnuM peTrola kharIdI zake. Adhunika yaMtro sAme ApaNo virodha nathI. paraMtu te kharIdavA mATe ApaNI pAse nANA nathI, te calAvavA mATe ApaNe peTrola kharIdI zakatA nathI tyAre khetInI banne padhdhatio eka sAthe jALavavI rahI ane tenA mATe pazudhananI jALavaNI ane tana Avazyaka balake anivArya che, mAMsanI nikAsa karanArAo ane tenI sAthe sAmela thayelA sattAvALAo evI haiyAdhAraNa Ape che ke gAmanI katala thaze nahIM. taMdurasta pazuno vadha karavAmAM Avaze nahIM. paraMtu hakIkatamAM hajAronI saMkhyAmAM bheMso, je vasukI banI nathI, baLado je khetI mATe taMdurasta ane hRSTapuSTa che, ane nirdoSa vAcharaDA je taMdurasta che tenI katala koIpaNa prakAranI rokaToka vinA cAlu ja che. A katala dezanA mAMsAhArIo mATe khorAka puro pADavA mATe nahIM paraMtu pazuonA hADa-mAMsa ane !katamAMthI paisA kamAvA mATe ja thAya che. jIvadayAnA himAyatIono virodha AnI sAme ja che ane A virodha dareka rIte vAkhkhI che. [VINIYOG A hatI sattAvAra katalakhAnAonI vAta. paraMtu kahevAnI jarUra nathI ke binasattAvAra katalakhAnAo dareka zaheranI aneka galIomAM cAlI ja rahyA che ane tenI sAme virodha karanArAone potAnA jIvanI AhUti ApavI paDe che. amadAvAdamAM tAjetaramAM zrImatI gItAbena caeNbhimAnI thayelI hatyA e AnuM nAju ja udAharaNa che. kamanasIbI e che ke AvA samAjJevako ane jIvadayAnA himAyatIo potAnA UMcA AdarzIne AdhAre bhAre jokhamo kheDI govadha sAme virodha kare che. A virodha koIpaNa laghumatI koma virudhdha nathI, tenA dharma ke khAdhAkhorAkInI Adato choDAvavA mATe nathI. paraMtu samagra rIte dezanI Arthika ane khetIvADinI AbAdI thAya ane koma koma vacce samAdhAna ane samajUtithI jindagI jIvavAmAM Ave te ja AzmI A virodha karato hoya che. tene vikRta svarUpa ApI laghumatI koma upara dabANa lAvavAmAM Ave che. temanI dhArmika mAnyatAo badalAvavAnA prayAsarUpa A virodha che tema jaNAvI hiMsAno Azaro levAya che. bahumatI komanI sahanazIlatA ane udAratA che ke ATaluM badhu thavA chatAM te samAdhAna ane samajUtinA mArgane vaLagI rahI che, ane potAnI pravRttine zAMtimaya rIte AgaLa dhapAve che. chellA lAMbA samayathI dezanI vividha sevAbhAvI saMsthAo ane jIvadayA premIo tA gAvaMza hatyA para pratibaMdha mukavA mATe AMdolana calAvavAmAM AvI rahyu che. paraMtu sarakAra stare A sAme rAjakAraNa ramAtuM jovAmAM Ave che. kendra sarakAra samakSa jyAre A aMge rajuAto karavAmAM Ave che tyAre rAjya sarakAra hastaka A bAbata che tema kahI mAmalo rAjya sarakAra upara DhoLI devAya che. vAstavikatA e che ke pazuonA mAMsanI ane anya cIjonI nikAsa dvA sarakArane videzI hUMDiyAmaNanI je aDhaLaka Avaka thAya che tenI lAlaca A prakAranA pratibaMdhanI ADe Ave che. hAlamAM sarakAra dvarA dezanA Adyogika kSetre chUTachATabharI nIti ApanAvavAmAM AvI rahI che. A navI nItine kAraNe videzanA moTA audyogika gRho mATe bhAratanA daravAjA khullA mukI devAyA che. Ama thatAM videzomAM kArakhAnAomAM moTA pAye mAMsane taiyAra karI bajAramAM mukanA koI moTA udyoganA ApaNA dezamAM AgamananI zakyatA nakArI zakAya nahIM. jo Ama thaze to jeNe vizvane ahiMsAno maMtra Apyo che tevA bhArata jevA dezamAM, devanAra jevA keTalA katalakhAnA sthapAze tenI kalpanA ja karavI rahI. Agraha rAkhanArAonI sAthe evI dalIla karavAmAM Ave che ke mAMsAhArIone pazuonI katalano virodha karanArAo ane katalakhAnA baMdha karAvavAno cokhkhu mAsa pUruM pADavA mATe sarakArI katalakhAnAo calAvAya che. A dezanA nAgarikanI sukhAkArI jALavavAnI jvAbadArI sarakAranI che ane te mATe katalakhAnAo calAvAnA hoya to barAbara che paraMtu AvA katalakhAnAomAM paNa sarakAranA niyamono chaDecoka bhaMga thato hoya to te katalakhAnA zA mATe cAlu rahevA joIe ? taMdurasta pazuonI katala nahIM karavAnA niyamono chaDecoka bhaMga thAya che ane tenA sacitra ahevAlo akhabAromAM prasidhdha thaI cukyA che. jarUrI che tenA karatAM anekagaNA vadhu pazudhananI katala thAya che tene koNa aTakAvaze? bane tevI AzA rAkhIe. jIvadayA premIonI dhIraja ane sahanazIlatA khuTI jAya te pahelA ja sarakArI taMtra jAge ane ApaNA netAo A dizAmAM turata ja pagalA levA sakriya jehAna dArUvAlA muMbaI samAcAra budhavAra, tA. 15-9-1993 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (VINIYOG mANasanA khorAka tarIke kutarAnI nikAsano vepAra tela avIva, tA.3jI ogasTa. (DI.pI.e.) ijharAyalI vepArIe philIpAinsamAM kutarAonI nikAsa karavAnI yojanA banAvI che, tyAM teno upayoga sthAnika prajAnA khorAka tarIke thaze, mA bAbatathI ijharAyalanA pazu adhikAra jUthomAM uhApoha macI gayo che, ema salAma posTanA ahevAlamAM jaNAvavAmAM AvyuM hatuM. - solo ibovInsa nAmanA 44 varSanA vepArInI nI kajhInano niHsano projekaTa che, teNe akhabArane jaNAvyuM 12narAonuM prathama TrAyala zIpamenTa thoDAM divasomAM ravAnA tha/ rastA para rajhaLatAnatarAone mAravAne badale teone bhukhyA lokonA khorAka tarIke ezIyA mobhava mAnava bhayuM gaNAze, ema temane gaikAle TAMkIne jaNAvavAmAM AvyuM . temaNe jaNAvyuM hatuM philIpAInsamAM kutarAonA mAMsane svAdavALo khorAka mAnavAmAM Ave che ane temaNe evo dAvo karyo hato nAno kutaro philIpAinsanA sarerA hebane mATe be Takano khosA che, jayAre moTo kutaro TAkadivasa sudhI cAle che. 5Na a5kAra japaue zIpamenTa sAme kAnunI pagalAM levAnI vinaMtI karI hatI ane lokamataLavavAno prayAsa karyo che. sthAnikona ina reDiyo madhAmomAM virodhano vaMToLa ubho thayo che, paNa sarakArI adhikArIonA jaNAvyA pramANe nArAone yogya rIte mokalavAmAM Ave ane teone 2sI ApavAmAM aAvI hoya to teonI philIpAInsa nikAsa karavA para koI pratibaMdha nathI. She is 1214* :: ses-es muMbaI samAra kAra, ja-- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabhue sarjelA tamAma jIvono | vepAra karato mAnavI D0AINIA prabhue sarjeluM A bepaguM prANI "mAnavI'' jeTaluM buddhizALI che eTaluM ja jUra che. gayA aThavADiye "saMdeza'mAM eka samAcAra hatA ke, dakSiNa bhAratamAM rakhaDatA kUtarAne ekAMtamAM pakaDI, temane mArI nAMkhI, temanI cAmaDI utArI letAM sUra pIo phasAI jAya che. AphrikAmAM eka AnuM bhojana ArogI cUkayA che. khAM, mAnavonI tasavIra eka jAMbAja epa vAMdarIe nAnA baccAne janma kuratAthI vizva kayAM jaze? phoTogrAphare lIdhI hatI, je cAmaDIne vecI Apyo hoya to pahelAM vAMdarIne baMdUkathI keTalAye prANIo-pakSIone bUma mAranArane mAMDa 50/10 rU. maLatI mArI nAMkhe che pachI nAnAM baccAone pradarzita karavA, sarakasamAM khela karAvavA hatA. A to eka sempala samAcAra che 'uThAvI jAya che. . gharomAM pAlatu prANIo tarIke lokone AMkha ughADanArA. vizvamAM dara varSe karoDo AjarIyAmAM dekhADavA pAMjarAmAM pUrI rAkhavAmAM prANIo, pakSIo, jaLacarono berahama 10/200 phUTa UMcA jhADo para makAUM Ave che. AvA kissAomAM e vAta nAza karatA mAnIAone paNa caDhe tevA pakSIo mALA bAMdhe che tyAM lAkho jhADI cokkasa che ke AvA pazu-pakSIone baha atikara mANaso paNa vase che te hakIkato kApI naMkhAya che jethI mALA sahita nIce sArI rIte rAkhavAmAM- khavaDAvavAmAM Avehave dhIme dhIme bahAra AvatI jAya che. paDatAM AvA alabhya pakSIone pakaDI che. paNa pAMjarAmAM pUrI rAkhe jIvanabhara te - TAima megejhinanA eka tAjetaranA levAya che. makAUpasInA 1500/2000 lekhamAM jaNAvyA pramANe varSe 10biliyana DaoNlara maLe che. krUratAnuM zuM? amerikAmAM mAikala | DaoNlara eTale ke varSe rU. 32,000 karoDano yunoe eka kAyado pasAra karI jekasananuM potAnuM 100 ekaranuM jaMgala | Avo gerakAyadesarano smagalIMgano dhadho gerakAyadesara pazu-pakSIone pakaDavA ke cha sabhA ta kaTalAla mAjAbhinavA rAma prANIo-pakSIone vecavAno vizvamAM vecavA para pratibaMdha mUkayo che. paNa 120, . 14 bAvAlA che paNa che. paNa AvA keTalAM? | cAle che. gujarAta sarakAranI AThamI dezo jemaNe AnA para sahI karI che te badhAM prabhue sajelo prANIo- pakSIo | paMcavarSIya yojanAnA rUA. 11500 karoDa zomAM Ana ullaMghana thAya che. bhAratamAM jaLacarone ratAthI pakaDavA- mAravAkaratAM A AMkaDo traNagaNo che ane bhArata.. te temane khAI javA e mAnavI kevI rIte karI paNa Avo kAyado hovA chatAM te kAgaLa para sarakAranI kula TekSanI vArSika Avaka karatAM zakato haze. ja che ane AmAM bhAgye ja koIne * * vAgha-cirA- hAthI- magaraaDadho che. A batAve che ke, keTalA pakaDavAmAM Ave che, Ano sauthI moTo vagerene mArI temanI cAmaDIo utArI prANIo, pakSIone raheMsI nAMkhavAmAM , dhIkato dhaMdho bhAratamAM hovA chatAM je koI levI-thoDAka paisA mATe-te kema thatuM ho? | AvatA haze. Dragsa ane hathiyAro pachI pakaDAya che te ema janajIvA daDamAM ke guno vAgha- cittA- e- hAthI vagerenA nAnA A dhaMdho smagalIMgamAM trIjA naMbare Ave sAbita thayA vagara chUTI jAya che. baccAMone pakaDavA temanI mAne mArI AvA prANIo-pakSIo smagala nAMkhavI te kema thatuM haze? jIvatA sApa, havAmAM UDatA pakSIo, jamIna para cAlatA prANIo, pANImAM rahetA jaLacaro ke peTe cAlatA jAnavaro e tamAmano bhoga levAAmAnavItaro banyo che. AphrikA ane eziyAnA dezo alabhya prANIo ane alabhya pakSIo mATe jANItA che. DaoN. bharata garIvALA leTIna amerikA tathA keTaleka aMze raziyAmAMthI paNa AvA alabhyajIvo maLe | che. A badhA dhIre dhIre adrazya thavA mAMDayA karavAnI paNa jAtajAtanI tarakIbo paNa jara jIvatI mAchalIo, okaTopasa, jIvatI che. je bacyA che te paNa 20/05/50 varSa che. dA.ta. suTakesamAM nIce vadhArAnuM eka marathIo, vagerene pasaMda karI, tArA pachI haze ke kema te zaMkA che. dA.ta, bhArata, taLiyuM karI vacce pakSIone UMghanI davAo bhojana banAvI kevI rIte khavAtuM haze? raziyA ane cInanA vAgho ke AphrikAnA khavaDAvI bharavAmAM Ave che. e ja rIte meDIsInanA risarca mATe keTalAya galI hAthIo alabhya che. Aje cInamAM Daga ApIne pakSIo. sApa. kAcabA, vAMdarA, sasalAM, deDako vagereno hajAronI vASa adrazya thaI gayA che jayAre bhAratamAM deDakA vagerene TAyaromAM ke evI bIjI rIte saMkhyAmAM roja bhoga levAya che. paisAnAM che ane raziyAmAM mAMDa thoDAM bacyAM che.. kacoThaca bharIne mokalavAmAM Ave che. mohamAM mAnavI keTalo bhara banI zake che je ! AlikAmAM hAthIonI paNa Aja dazA che. Dragano vepAra karatA loko paNa AvA to A Akho itihAsa banAvI vAMcIe) | AkiAnA epa vAMdarA, gorIlA, prANIonA zarIramAM cIrA mUkI DraganuM jANIe to ja khabara paDe tema che. mA ke vipAjhI vagerenA darekanA 1000thI smagalIMga karatAM hoya che. gerakAyadesara adhikAro ane paryAvaraNanI banAvaTI | 2000oDaoNlara amerikA-yuropamAM Upaje moTA pramANamAM laI javA mATe cArTara vAto karatAM, dezamAM ane vizvamAM che. AdikA/bhArata/ leTIna amerikA jevA phalAITanA vimAno paNa bhADe rakhAya che. sAdhusaMto jevAM moMDhA banAvI hatI garIba dezomAM gAmaDAMnA garIbo mAvA vizvamAM moTA bhAganI prajA paryAvaraNavAdIo, AdivAsInA prANIo/pakSIone pakaDe che. je nona-vejITeriyana che. jethI A lokonA banAvaTI cAhako ane khissAmAM bAre vaceTiyAo 5thI 10 DaoNlaramAM (bhAratamAM bhojana mATe rojeroja lAkho prANIo, mahinA videzI eralAinanI TikiTo laI 50thI 100 rUpiyAmAM) paDAvI le che. mAchalIo, pakSIo, repaTAilano bhoga pharatAM pelAM ekaTIvisTone A badhI khabara pachI tene gerakAyadesara rIte zIpamAM ke levAya che. amerikA, yuropa, jApAna tathA nathI? || vimAna dvArA magalIMga karI amerikA vikaselA eziyana dezo jevA ke siMgApora susti , mahamada payagaMbara, | yuropa/ jApAnamAM pahoMcADI devAya che. A vageremAM tamane jIvatA jaLacaro, maradhIo gautama buddhake bhagavAna mahAvIrane mAnatA -abola prANIo-pakSIone pakaDavA kara vagere resToranTamAM dekhADAya che. jayAre tame AkhA vizvanA loko temanI dareka prANI rIto apanAvAya che. dA.ta. eka pahalInI bhojana karavA beso tyAre je jIvatAmAsIne para dayA rAkhavAnI vAtane kema bhUlI gayA | pAMkho kApI nAMkhI tene jamIna para pheMkAya tame pasaMda karo tene tAjuM ja mArI, pakavI haze? zuM paisA temanAthI paNa vadhu priya che? | che. A joI tenA bIjA sAthIo tyAM bhegAM tamane khAvA pIrasAya che. amadAvAdanA | thAya che. agAuthI pAtharelI mA jALamAM ane gujarAtanA keTalAye mahAnubhAvo cANakyanuM arthazAstra Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " raziyA bhAratane kAyojenika keTa jevA dezo para bahurASTrIya enTrInA nAme karela eka bIjo pagapesAro ja kharekhara rakanolojI TrAnsaphara karavA mAMgI karArane zarU karavAnI teyArI AraMbhI dIdhI che. sauthI khataranAka nIvaDI zake tema che te pAlana karavA mAMgatuM hatuM tyAre amerIkAe ThaMDA pINAo, uDa prosesIMga, bahAra nathI Avyo, zimalAne khAma nahIM karavA khulleAma dhamAM rasAyaNo, raMga, kApaDathI mAMDI bIyara-dAru amerIkI sahIta pazcimanA ApI. jarjarIta raziyAne jo tenA paga para ane khataranAka davAonA rojagArI moTAbhAganA dezoe dudhanuM utpAdana UbhArahevuhoya to paNa amerIkAnI sahAya svAne mATe atyaMta khataranAka vadhAravA mATe bovIne somAToTrophIna ane rahema najara vagara cAle tema nathI projekaTasanI phAIlsa klIyarIMga mATe bIesaTI)nAmanuM proTIna hormona zodhI - bhArata ke tenA jevA vikasatA zono bhAratanA maMtrAlayamAM paDI che. kAvyuM che. niyamIta aMtare dudhALA Dhorone koIpaNa kSetramAM vikAsa rUMdhAI jAya te mATe amerikA kharekhara to bhAratanuM na homana IjekTa karavAthI Dhorone A amerIkAe tenI kedano daDo ugAmI bleikameIlIMga kare che. dudha ApavAnI mAtra asAdhAraNa rIte vadhI to judIjudI saMsthAo, korporezananA jAya che. yuropa, amerIkAe A proTIna tenI vizvabharamAM dhAka jamAvavAmAM saphaLa.. vaDAo, jate rAjyanA maMtrIo paNatemanA tharmona zodhyuM tyAre bhArata jevA vikasIta thatuM jAya che to bIjI tarapha amerIkA * aMgataphAyadAke vikAsanA nAme bahurASTrIya ane avikasIta dezo temanI A phormyulA potAnA dezamAM prajAnA virodha karatamAMna che 5 videzIghusaNakhorIne hoMzehoMze apanAve laI na jAya tenI khAsa takedArI cUkhI. hoya tevI tamAma pravRttio, projeksaane. " che ane potAnI matane 'uITeka yugamAM bhArata jevA khetIpradhAna dezane jo AvuM utpAdano bhAratanI bhUmi para kare che. pravepAno saMtoSa mAne che. teo e nathI hormona hAtha lAgI jAya to bhAratamAM krAMti sarakArane vizva beMkamAMthI jaMgI lona | vicAratA ke A badhu ja saMzodhana, thaI jaze. bhArate AvA saMzodhanono levI hoya ke avikasIta kevikasIta dezonI 1 TekalojIno amerIkAmAM koI bhAva nathI bhutakALamAM tene paNa phAyado thAya te mATe yunonI sahAya joItI hoya ke vizvabeMka ke. puchAto ane kAMto prAe svAsthayane avAranavAra kAkaludI karI che paNa vikasIta5nonI je zarato hoya tene majaburIthI hAnikArakoyateno virodha noMdhAvyo hoya... svIkAravI paDe che. vizvabeMka ke yuno DOAINIA che. 'amerIkA, yurope jeno bahiSkAra karyo che te khataranAka A hormona bhArata jevA dezone vecAze , '' , che : , e prANI ane mAnavajAtanuM nikaMdana kADhI | dezoe kyAreya sahAnubhUti na batAvI, ane amerIkAnI AMgaLInA IzAre nAce che te kaMDalA baMdara para mIThuM pakavavAno have Dhorone vadhu dudhALA banAve tevA " nAMkhanArI puravAra thavA mAMDI, to have vizva AkhuM jANe che. amerIkA je aApaNo paraMparAgata ughoga paNa have A hormona DhoronA svAe moTe, horInA - virapAnanI eka zAkhAe Ama chatAM nItInosucave tenuM ApaNA lokoe pAlana amerIkAnI kAragIla kaMpanIne soMpavAnI AyuSya mATe temaja dudhanI guNavattAnI ja A vAta pAyAvinAnI che tevo pracAra cAlu karavuM paDe. gatividhI atyaMta virodha vacce AgaLa rIte khataranAka che tevuM saMzodhana bAda puravAra tela * rAkhyo jethI bhArata jevA dezone A hormona . bhAratanA nANA maMtrAlaye ane videza have UMcI kikate vecI eka Akho ughoga thayuM che. eTaluM ja nahIM paNa A bIesaTI 1 maMtrAlaye bahurASTrIya kaMpanIo mATenA hormona apAyela Dhoro je dudha Ape che te 5 trIjA vizvanA dezomAM ubho karI zakAya. 'daravAjA kholI nAMkhyA che te vizvabeMka ane dudhapaNa mAnavajAta mATe slo poIjhana ane ubhI thaI hatI. tyAM paNa A saMzodhanano amerIkI lobInA dabANathI ja thayuM che. judAjudha rogone AmaMtraNa ApanAranIvo bahiSkAra karAyo, - amerIkA evI tamAma davAo, ke: che tevuM varmAunTa yuni.nA mArIyA bhAMga, A hormonane davAnA rUpamAM banAvI jeno amerIkAmAM pratibaMdha che tenA para nAnA saMzodhake sAbIta karIdhuM che. pazcimI karoDo DolarsanuM rokANa amerikAnI pAMca projekTasane bhAratamAM dhusADavAnI yojanA dezomAM khaLabhaLAya macI gayo, gaIkAla bahurASTriya draga kaMpanIo rokANa ---*1 - banAvI che. praduSaNano vyApaka vadhAro thAya sudhI je zodhane krAMtikArI gaNAtI hatI te che - 'tevA jherI kemIkalsa, pravAhI, vAyu choDatA , udhogono amerIkI prajAe ugra virodha * cAlI rahI che. ryo che. evA udyogo amerIkAe bhArata AvA vivAda heThaLa yuropIya dezoe fralrt ni412 kol Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ D0AINIA yuropiyana kamIzane to eka jAheranAmuM bahAra pADIne A hormonano upayoga dudha utpAdana vadhAravA karavA para pratibaMdha pharamAvyo che to pachI teo bhArata jevA dezomAM pagapesAro karavA kema taiyAra thayA - amerIkAmAM paNa A hormonanI ADaasaranI jAherAtanA pagale pracaMDabeza karI caka hatI. have zuM karavuM? yuropa, amerikAmAM to dhaMdho karavAnuM zakya nahotuM. ane teoe 'temano mAla vikasIta, garIba dezo para ThAlavavAnI yojanA banAvI. bhArata jevA videzIone joIne ja dhanyatA anubhavatA dezoe to bahurASTrIya projesane hoMzehoze poMkhavAnuM zarU karyuM AvA khatarakahormonanI davAo pAchaLa karoDo Dolarsa khuvAra karI nAMkhanAra e pAMca bapi kaMpanIo monsAnTo, elI che ke teoe bIesaTInA udhoga bAbatanuM gayuM hatuM ke have teonI karoDa DolarsanI ke je gAyone bIesaTI apAI lIlI, amerikana sAyanAmoDa upajohana saMzodhana karyu che ane kaI nukazAnakAraka. teyAra bIesaTI davAo mATe navu najara teonI mAnava ane bAyo TekolojIklanA ejanTo have nathI tevA tAraNa para teo AvyA che. ubhuM karavuM ja rahyuM ane teonI najara paDe che poTalA zaTGSS. nANA maMtrAlaya ane videza maMtrAlayanA bola, meksiko ane jhImbAble jevA khAzayana, Athikana bajAra para paDI, kala ' dhAraNa 2 -~khoTAharA lagAvavA mAMDayA che. dezomAM paNa bIesaTInI dhusaNakhorI 3pa00 karoDa rUpAyAnA davA capocapa khAte pInAra chen 05 - teoe keTalAka pagapALA bhAratanA karAvAI che. - vecAI jaze tevuM saMzodhana sauprathama bahAra musIbato notarI leze. neitAo araNIone kharIdI laIne temanI A kaMpanIonI nANAkIya sahAyathI AvyuM tyAre A kaMpanIone lAgyuM 1 bhAratanI e manasIbI cheBvidezanA eka lobI paNa banAvI lIdhI hovAnuM javidezamAM te nirdoSa che tevuM eka saMzodhana , baharASTriya kaMpanIo virapAnI koIpaNa saMzodhanathI ApaNo prabhAvIta thaI manAya che. dudhALI krAMti ke zvetakrAMti jevAM bAda bahAra AvyuM che tethI lokone te mArIyA vyAMgo mara eTalI gusse bharAI ke jaIe che te saMzodhananA videzamAM kevA - omarethana heThaLa sarakArane, DerIone, tAraNamAM vizvAsa nathI, jeo judAjudA dabANa vAparI temane pAimaane paDayApakSatenopazamApI; pazupAlana karanArAone, kheDUtone varmAunTa yuni.nA vijJAnI mArIyA rAjInAmuM ApavuM paDe tevI sthitI nirmANa rAha nathI jotA. bIesaTI hormonanI davAnI jAduI vyAMge to chAtI ThokIne bAesaTInI karAvI. ApaNe tyAM ja bAyoTekolorA tAkAtathI lalacAvavAmAM AvI rahI che khataranAkatA jAhera karI che. A hormonanI . AvuM dabANa yuesa DIpArTamenTa moka saMzodhano thAya che te kAma jethI bIesaTInI moTApAye bhAratamAM devAyAM dudhALA DhorI dudha vadhu Ape ta kha agAkAra para AvyuM. Aja ATalo saMzodhanonI lAInamAM mAdhavuM manArA khAyAta karI zakAya ane tenA dvAre bhAratamAM ane teNe moha yanI moTAbhAge badhA vivAda thayo chatAM sarakAre A rIte che kAyama mATe khulI jAya che. garbhapAta thaI jAya che ane teo je baccAne pArTamenTanI davA nahIM vAparavA aMge . * bIesaTI kharekhara hAnikAya che. T evuM paNa manAya che ke nezanala DerI janma Ape che te paNa rogI ane nirbaLa aSTa tAkIda nathI karI. nahIMte ApaNI saMsthA ke saMzodho MI. DevalapamenTa (enaDIDIbI) ane nezanala . tevI sthitImAM paNa nathI tenAthI mota DarI rIsarca InsTITayuTa karanAra bIjI kaI hoI zake. { } (enaDIAraAI) paNa A hormonanI | kobrakovAjevAThA pINAthI mAMDI himAyata kare che. jevA vAdorI samAna pIzAmAMpaNavidezI ke enaDIDIbI jema bane tema teno rekorDa Taya meLavyA vagara Apane yokatuM nathI.. sudhAravA zakya eTaluM dudha utpAdana karavA * bIesaTInA pratApe dudhanuM utpAdana mAMge che tethI AvA prermonadudhALA Dhorone vadhaze. kula utpAdana vadhala mAMkaDo ApavA pariNAmanI paravA nathI karatuM ane batAvI jete saMsthAonI tI banI bIesaTI mATe videzamAM je vivAda saryo jema kulaze paNa gAyanI chAtInA patha che te khoTo che tevI vAto kare che. { to enaDIAraAIe chellA keTalAka] varSothI zveta krAMti ke pazupAlana uchera mATe: Inaka saMzodhano nathI karyA tethI temanI 'niphaLatA chAvaravAre videzIsaMzodhana (ArI yoge pariNAma Ave tevuM Icche che. . amerikA ane yuropamAM jyAre bIesaTIgharmona zodhAyuMtyAre evuM sAbIta bahurASTriya kaMpanIono Dhoroane dUdhamAM ImuM jhera reDavAno khataranAka dhaMdho/ besI gayA che ane tene pInAra nA karoDo loko rogI banatA tenI ne T bIesaTIlenAraMgAya, bheMsalamAze paravA nathI, che te dudhamAM keTalAye evA cepI tatvo | che, dunika batAvavAnuM : ', nAra ema vicAre che paNa mAro sAmela che je dudha lenAra mATe lAMbegALe pratAnI pazuonI dekharekhanI ane mAnavatarane gaMbhIra rUpa dhAraNa kare che. dhyeya che. garbhadhAraNa thavAne kAraNa gAya vizvabharamAM jene AdhAzvata tapAsavAnI javAbadArImAgyakhAtAnI jevA prANInA bane che paNa davAne kAraNe raNavAmAM Ave che tevuM briTIza mevali che. ApaNe zuM? garbhapAta thaI jatAM baccuM marI jAya che ane thaI zakyuM ke tenI banAvela davA dudhALA jUrnala 'lAnseTa paNa bIesaTI kudaratI - evuM lAge che ke bahurAphika panImo dudhanI svAbhAvikamAtrAvadhelI jaNAya che. hormona jevuM nathI tema jaNAvI zaMkA vyakta ru. 3500 karoDano bIrmasatha mAMDa ane mApavAthI game tevA mAyakAMgalA - yu.esa.nA vIskonsInamInesoTe e paNa thI ghaNuM dudha Ape che. taMdurasta vecavAmAM saphaLa thaze. jevA rAjyomAMthI bIesaTI virodhamAM karI cukyuM che ane te spaSTapaNe jaNAvyuM hato 25TakA jeTaluM dudha vadhAre Ape che. sauprayaMma vAyaro phukAyo hato. yuropiyana che ke mAtra dhaMdhAne najaramAM rAkhIne ja A kadhALA DhoronI bhukha paNa vadhe che ane proDakTa taiyAra thaI rahI che. te herAta bane che jethI gAyano mAMsa kamIzane pratibaMdhaka jAheranAmu bahAra pADyuM. udhoga paNa taMdurasta bane che tevo dAvo Saa ne sAthe bahurASTrIya kaMpanIone spaSTa thaI karAya che. * " enaAraAI evI khAtarI ApI 75ja na samajA mba0/-) Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DOAINIA sAlInI pustaka 10 aMka 193 somavAra 26 javAi 1993 lImaDo ane lIMboLI: videzI malTInezanalonI bAjanajara ApaNAM mahAmUlAM vRkSo upara paDI che bhAratamAM Ayurveda jabaradasta pragati karI hatI. dhare dhare ApaNe ApaNI bhAratanI vanaspatio upara paDI che. eNnTI-kolesTerola auSadha tarIke vanauSadhi vizenuM jJAna gumAvatA gayA ane pazcimanI auSadhotpAdaka kaMpanIo gUgaLane upayoga thAya che. emAMthI bhAratIya kaMpanIo davAo banAve che. ApaNI ja davAonAM saMskRtane badale laeNTina nAmo vAparIne emAMthI mabalaka malTInaeNzanalo have vipula pramANamAM A gUgaLanI bhAratamAMthI nikAsa karI rahI kamANI karatI gai. bAramAsI ane tulasI jevI vanaspationA upayoga che. auSadhio ane vanaspatio to mAnavajAtino sahiyAro vAraso gaNAya kaeNnsara maTADavA mATe thaI zake ke kema e nakkI karavA sAra saMzodhana cAlI evI vAhiyAta philasUphI vaDe bhAratane A malTInaeNzanalo UThAM bhaNAvI rahI hyAM che. uttara gujarAtamAM vipula pramANamAM thatA isabagUlanI upara maoNnopaoNlI che. evo ja bIjo eka gabAro A kaMpanIo envAyaramenTa-kenDalInesane jamAvavA mATe videzI malTInaeNzanalo paDApaDI karI rahI che. kaDavA lImaDAnuM nAma phelAvI rahI che. lImaDA jevAM ApaNAM vRkSo sadaMtara nAza pAmaze. lImaDo loko dAtaNa karatA. tenAM pAMdaDAMne dhumADo karatA. tenI lIMboLIo khAtA. to khetaramAMnA pAkanuM jIvAMto sAme rakSaNa kare che. vanauSadhimAMthI ekasTreTa tenAM pAMdaDAMne vATIne tene rasa pItA. A lImaDAnI kaDavAza mAnavIne taMdurasta kADhavAnA malTInaeNzanalonA udhAmAthI te AkhI ne AkhI jAto ja nAza rAkhe che. karNATakamAM te eka malTInaeNzanale lImaDAmAMthI jaMtunAzaka davAo pAmaze. Dablyu. Ara. gresa eNnDa kaMpanI nAmanI amerikAnI virATabanAvavAnuM kArakhAnuM sthApavA dhAryuM che. hamaNAM hamaNAM pazcimI saMzodhakoe kRSi-aughogika malTInaeNzanala lIMboLInA bAyo-pesTisiDala No mATenA lImaDAnI auSadhIya upayogitA vize khAsuM saMzodhana karyuM che. lImaDAmAMnuM peTanTa rAiTsa kharIdI lIdhA che. pazcimanA A ghamaMDa sAme svadezI jhaMDIraeNTina nAmanuM tatva sUkSma jIvANuone ane viSANuono nAza kare kaMpanIoe lImaDA jhuMbeza zarU karI che. karNATakamAM Tumakura khAte Dablyu. che. eka malTInezanalanI pelI pheMTarI rojanI 20 Tana jeTalI lIMboLIo Ara. grese bhAratIya sahayogakAra pI. je. mArgo prAIveTa limiTeDa sAthe vAparaze. atyAre amerikA vAraMvAra inTelekasyuala praoNparTI rAiTsanI ane maLIne eka plAnTa Ubho karyo che. inTelekasuala praoNparTI rAiTrasa vizenuM peTanTonI ane TreDamArkonI phiziyArI mAre che tyAre A lIMboLIo ApaNe gATa eNgrImenTa bhayaMkara che. vikaoNnsinanI vikavUDa limiTeDa nAmanI kaMpanInA mATe ileaala proparTI rAiTsa gaNAya ke nahi? bhAratanI dharatImAM raoNbarTa lArsana pAse lIMboLInA je peTanTa rAiTsa hatA e rAiTsa have ugelI bI kAcA mAla tarIke paradeza jAya ane emAMthI banelI davAnI lArsane pelI Dablyu. Ara. gresa eNnDa kaMpanIne vecI dIdhA che. bhArate ApaNe AyAta karIe tyAre ApaNe inTelekacyuMala praoNparTI rAiTsane nAme amerikAnA peTanTa laoNjhane amAnya rAkhavA joIe. praoNparTI rAiTsa vizenI moMghIdATa luTI bharIe e to kAkA maTIne bhatrIjA banavA jevuM kahevAya. gATa (janarala egrImenTa na TreDa eNnDa Teripha) samajUtIne bhArate jAkAro lyukemiyA mATenI eka vikhyAta auSadhi mADAgArakaramAM thatI vanaspatimAMthI Apavo joie. karNATakanA rAjaya rAithA saMdha hAla A videzI banatI hatI. dhari dhari davA banAvatI kaMpanIoe mADAgAskaranI e auSadhine lIMbaDAbAjInI sAme jhuMbeza calAvI rahyo che. keLAnI chAlathI mAMDIne sApha karI nAkhI. lImaDAnI lIMboLI sudhInI cIjo atizaya upayogI che. videzI kaMpanIo ApaNane ullu banAvI rahI che. lImaDo to paryAvaraNane pradUSaNamAMthI bacAve che. : narasiMha rAve zarU karelI UMdhI khoparInI libaraeNlAijhaDa nIti thakI have niSNAta sI. ema. ketakara kahe che ke bhAratamAM lImaDAnAM dardoDha karoDa vRkSo koi paNa videzI kaMpanI bhArAmAM mUDIrokANa karI zake che ane koI paNa roja pAMca lAkha Tana lIMboLI Ape che. AmAMthI mAMDa 20 TakAno upayoga cIja nI te nikAsa karI zake che. AmAM dezI auSadhine tathA vanaspatino paNa thAya che. lImaDAnAM be vRkSa eka hekaTara jamIna uparanA pAkanuM rakSaNa kare che.' samAveza thAya che. bAyo-praoNDakaTsa banAvatI malTInezanalonI AMkha have mahuDo ane lImaDo vAvIe to najIkamAM telIbiyAM vadhu sArAM Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lImaDA abhiyAnaH amerikAnI Fal VINIZ E sAmo ApaNA mATe kalpavRkSa samuM che. bhArata jenuM mULa vatana che, tevA A vRkSano, mAnava-Arogya! 4 pazu Arogya ane kRSimAM jaMtunAzaka tarIke upayoga thato Avyo che. vaidika kALathI te ApaNI saMskRtinuM eka aMga banI "yuM che. gRhiNIo anAja ane kapaDAMnI jALavaNI mATe paNa teno upayoga kare che. - vikasatA vijJAne tenA adbhuta guNano paricaya meLavI lIdho che. temAM raheluM eRDisakriTana ane te jUthanAM keTalAMka AlkalorAIDasa tenI kaDavAza ane tenA jaMtunAzaka guNa mATe AbhArI che. lImaDAno garbhanirodhaka tarIkeno upayoga sAbita thaI cUkyo che. kRSi kSetre 470 kiTakonA niyaMtraNa mATe te. asarakAraka mAlUma paDayo che. atyaMta sahelAIthI UcharI jatuM A majabUta vRkSa samagra bhAratamAM jovA maLe che. eka aMghaja. mujaba bhAratamAM 85 lAkha lImaDAnAM vRkSo che. lImaDAno ApaNI khetImAM sadIothI thano upayoga joIne salIma ehamada nAmanA eka amerikI vijJAnIe dazeka varSa pahelA kaheluM ke amAre bhAratanA kheDUtonI koThAsUjhamAMthI hajI ghaNuM zIkhavAnI jarUra che, ' AjanI A bhogavAdI ane nANApradhAna vyavasthAno che vikarALa paMje have ApaNA A parama ane purANA mitra para paDI cUkyo che. sRSTino svAmI banIne tenA dareka sarjananuM nA rUpAMtara karavA mathatI badadAnanamAMthI lImaDo paNa kyArAM bace? vAta ema che ke, lImaDAnA jaMtunAzaka guNa mATe amerikI vijJAnI reMbarTa (TaeNnI) lArsana peTanTa (naM. 3 1 4,556,562) laIne Dabalyu.Ara gesa enDa kuM nAmanI. ke eka bahurASTrIya kaMpanIne vecI mAryo che. Ane mATe zarata karI che, 1,50,000 amerikI DaoNlara rokaDA 5% royalTI ane * videzI lAyasansanI phInI aDadhI rakama. amerikAmAM ja che ke jemsa loke nAmanA bIjA eka vijJAnIe lImaDA aMge bIjo | eka peTanTa (naM 5,047,242) lIdho che, je paNa uparokta ke videzI kaMpanIe kharIdI lIdho hovAnI zaMkA che. che; uparokta bahurASTrIya kaMpanI mArgosAna-o ane * bAyonIma nAme lImaDAmAMthI jaMtunAzako banAvIne vece che. have bhArata sarakAre tenAM vadhAmaNAM karyo che ane karNATakamAM Taskara ke jillAmAM pI. je. mArgo prAIveTa limiTeDa sAthe sahayoga karIne kapila zAha eka kArakhAnuM nAnuM che, je rojanI 20 Tana lIMboLInI ; nikAsa karavA tenI para praSiA karaze. kaMpanIno dAvo che ke lImaDAmAMthI jaMtunAzaka banAvatuM duniyAnuM A sau prathama dhaMdhAkIya ekama che. ApaNe jANIe chIe ke A haDahaDatuM juThThANuM che. kAraNa ke, A dezamAM TheraThera nAnAM-moTAM utpAdako ' tarA lImaDAmAMthI jaMtunAzaka Ajeya bane che ane vecAya paNa che (dhana. nImArka, nImIna, nImagArDa/lIMboLInuM tela vagere). - kudaratI stroto ane tenI karAmato para kabajo jamAvavAnAM AvAM varavAM ceDAM sAme jANItA paryAvaraNavi che vaikalpika vikAsanA himAyatI ane ciMtaka vaMdanA zivAnA che vaDapaNa heThaLa eka jabarajasta jhuMbeza upADavAmAM AvI che. Arogya ane paryAvaraNa saMbaMdhI keTalIka saMsthAo, kheDUta saMgaThano ane AjhAdI bacAvo AMdolanano temane Teko che. jhuMbezanuM nAma pADavAmAM AvyuM che - lImaDAjhuMbeza (Neem Campaign). " koIne thaze. amerikAmAM peTanTa thAya teno ApaNane zo vAMdho? bhale ne ahIMthI lIMboLInI nikAsa thAya ane ApaNane videzI hUMDiyAmaNa maLatuM, paNa vAta evI saraLa ' nathI. ukela darakhAsto saMsadanA meja upara AvIne paDI che. - bhArata sarakAra para tene svIkAravA dabANo thaI rahyAM che. darakhAsto svIkArAvIne amerikA jevA vikasita dezo ApaNI AvI aneka saMpattione haDapa karaze ane temanA peTanTanA phAyadA ApaNe tyAM paNa lAgu paDAvavA DaMgorA dekhADaze. eka vAra Dakela darakhAsto mATe kAMDA kApI ApyA pachI bhArata sarakAranA sArvabhaumatva para moTo khataro pedA thaze. te lImaDa jhuMbezanuM kahevuM che ke, A rIte trIjA vizvanA ke lokonA sadIo purANA anubhavasiddha ane koThAsUjhajanya zAnanI corI karavAmAM Ave che. A saMpatti para kuThArAghAta ke karavAmAM Ave che ane sAthosAtha trIjA vizvanA dezonI jaivika vividhatA para kAbU meLavavAmAM Ave che, je haragija calAvI levuM na joIe. vaLI, ukela darakhAsto jevA mALakhAM racI AvI ughADI lUMTa mATe AMtararASTrIya kSetre prayadAkIya bahAlI, meLavI laIne trIjA vizvanA lokone ni:sahAya karI mUkavAmAM Ave che. - hakIkatamAM lImaDo ane tenA jevAM aneka vRkSo, pazu "patA, sUkSma jIvA vagara kudarata pakSI, sUkSma jIvo vagare kudaratanAM sarjana che. tenI para koI te vyakti peTanTa na bhogavI zake. ApaNe kheDUta, vRkSapremI, paryAvaraNapremI, ApaNAM sAMskRtika mUlyonA prazaMsaka ane eka ke svamAnI adanA nAgarika tarIke A khela joyA karazuM? ke A aMge rASTrIya ane AMtararASTrIya kakSAe rajUAta karatAM vyakti-saMgaThanone ApaNo naitika Teko jAhera karIzuM? Aje nahIM jAgIe to samaya evo Avaze ke na to ApaNe ghera beThAM lIMboLInuM tela kADhI zakIzuM ke na to teno khoLa khetaramAM vAparI zakIzuM. duzamanane Ugato DAmo. gujarAtamAMthI TheraThera A aMge jhuMbeza cAle ane nIcenA lakhANa sAthe vadhumAM vadhu sahIo ekatrita karI Neem Compign; A-60 (Second Floor), Hauz Khas, New! Delhi-110016 saranAme mokalI ApI lImaDA pratyenuM ' ' ApaNuM RNa adA karIe. : "nAma abhiyAna ko hama apanA naitika samarthana pradAna, karate hue mAga karate hai ki. (1) robarTa lArsana aura jemsa loka ko diye gaye. amarikI peTanTa vApasa lie jAya. (2) amarikI peTanTa kannoM kA bhArata sarakAra eve nIsarI duniyA ke anya deza saMpUrNa asvIkAra kareM. : . (3) geTa karAra aura bauddhika saMpadA para vyApArI adhikAra jamAne kI Dakela darakhAsta kA asvIkAra kareM , () jaiva-vaividhya ke saMrakSaNa saMbaMdhI hue vaizvika karAra asarakAraka arvadhaTana evuM amalIkaraNa ko Agraha rakha kara tIsarI duniyA ke jaiva vaividhya tathA taviSayaka jJAna che. saMrakSaNa kare. (bhUmipatranA saujanyathI (A abhiyAnamAM sAmela thavA Icchuko vizeSa mAhitI mATe mahajanam 510, prasAda cembara, operA hAusa, muMbaI-4. lena:3610218 para saMparka sAdhI zake).. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paryAvaraNa surakSA mATe jevizva paryAvaraNa divasa che. brAjhIlanA pATanagara A pAIyanA rIo-DI-jAnero khAte 1992nA juna mahinAmAM maLelI vizva paryAvaraNa parISadane eka varSa pUruM thayuM tenI yAda rUpe ane navI peDhIne satata paryAvaraNa mATe khevanA rahe tenA bhAgarUpe A divasa ujjavAmAM AvI rahyo che. paraMtu Aje paryAvaraNa aMge dareka vyakitae gaMbhIratAthI vicAravAnI AvazyakanA che. paryAvaraNa jALavaNI mATe vidyArthIo - mahilAo ane grAmajano jAgrata nahIM thAya to kazI ja bhalIvAra thavAnI nathI. svAtaMtranA 45 varSa bAda paNa lAkho gAmaDAmAM pANI mATe haju doDha ki. mI. cAlavuM paDe che. A bAbata zaramajanaka gaNAvI joIe. paryAvaraNa eTale mAna vALo ugADavAnI ke jaMgalo jALavI rAkhavAnI pravRtti ja nathI. pIvAnuM pANI, paDatara jamInano upayoga - . havAmAM praduSaNa ghaTADavuM vagere bAbatono paNa samAveza thAya che. gaMgA ane yamunA jevI nadIonA jaLa duSita thaI gayA che ane have zudhdhikaraNa mATe abajo rUpiyA kharcAyA che. Ano artha e thayo ke vahIvaTakartA ane Ayojako sA prathama khoTuM kare ane pachI te sudhAravA kara bharanAra varga bIjA abajo rUpIyA kharce. A karyAMno nyAya? AmAM koI jovA-pUchavAvALu cheke nahIM? ATalI hada sudhI khoTuM to agAu kyAreya thayuM nathI. yamunA nadInA zudhdhikaraNa mATe zU. 423 karoDanI yojanA amalI banI rahI che ane temAM pAnanI madada mukhya che. ahiM prazna e che ke ApaNe eTalA nirbaLa ane parAvalaMbI banI gayA chIe ke nadIonA zudhdhikaraNa mATe paNa videza pAse hAtha laMbAvavo paDe? pazcimI TekanolojIne kAraNe kArakhAnAno kAro nadIomAM ThalavAyo ane have teo ja jaLa zudhdhikaraNa mATe "voTara TrITamenTa" plAnTa ApaNane vecANa kare che. gaMgA nadInA Lane zudhdha karavA mATe briTananI madada levAmAM AvI hatI. to yamunA nadI mATe jJAnanI Arthika madada levAmAM AvI che. A badhI ja bAbato khoTA ajhanAkrama darzAve che. paryAvaraNa tene haju prajAnuM yogadAna mAtra carca..pUratuM ja simIta che. paryAvaraNa e prakaTIkala viSaya che. temAM carcA karavA kara mAM parasevo paDe tema kArya karavAnI jarUrata che. khAsa karIne yuvAno ane vidyArthIo A vAna samaje te anivArya che. sUra - vana jvara ane gArA e paraspara saMbaMdhIta che. temAM paNa gAo mATe sAthI vadhu TocanI agratA ApavAnI AvazyakatA che.. dareka rAjakiya pakSa cUMTaNI vakhate vacana ApIne chaTakI jAya che. paraMtu gAvaMzanA pazuonI katala jo aTakaze nahIM to bhU jokhamAze ane tenA kAraNe vana ane jga thaI zakaze nahIM je hAlamAM spaSTa rIte joI zakAya che. vArSika zR. 4500 karoDanuM rAsAyaNIka khAtara AyAta thAya che tene maLe.. pazuonI katala baMdha thAya to tethI bamaNI rakamanuM khAtara Inane kudaratI rIte paLI rahe tema che. paraMtu najara sAme AMkaDA - hakIkata dvarA je sAbIta karI zakya tema che te jANavA chatAM rAjakAraNIo AMkhaADA kAna karI rahyA che e niHzaMka Ata che ke kudaratI chANIyuM khAtara ja anAja ane zAkabhAjImAM mIThAza lAvI zake che. mAtikavAde AnA vizvamAM paryAvaraNanA prazno ubhA karyA che. amerikA temAM TocanA krame che. samagra vizvamAM lokhaMDa, lAkaDuM - peTrola - anAja ane mAMsamacchInA bhakSaNamAM amerikA sAthI AgaLa che. eka amerikana bALakane bArIkana ke ezIyana rASTranA sarerAza bALaka karatAM 20 gaNuM dudha pIvA maLe che!! chatAM e ja amerIkA che je bhAratane mAnava-adhikAro aMge sudhIghaNI salAha Ape che. eka mITara khAdI banAvavAmAM pAMca lITara pANI vaparAya che jyAre saunmeTIka kApaDa eka mITara banAvavAmAM 50 thI 60 lITara pANI vaparAya che. udyogo ane temAM paNa pazcimanI TekanolojI AdhArIta udyogo vA kudaratI saMpattino kevo bagADa thAya che te A eka ja draSTAMta parathI samajI zakAya che. AvI badhI bAbatone kAraNe ja mIThA jaLa khalAsa thaI rahyA che. chelle chelle to vAghano zikAra tenA hADakAM zakitavardhaka che, tevA muddA para karIne mAnavajAte paryAvaraNano sarvanAza karyo che. baMgALanA vAgha kyAranA 1 adrazya thaI cukyA che. gIranA siMha mAnava vastI para trATakI rahyA che kAraNa ke jaMgala jevuM gIranA vistAramAM have kazuM khAsa rahyu nathI, AthI ghAsa khAnArA pazuo nathI. vaLI siMhano khorAka no A pazuo ja che. je nathI eTale siMha mANasonA zikSara kare che. (28) VINIYOG muMbaI gara tA.13 s---. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (VINIYOG AdhunikatAnA pravAhamAM taNAyA vagara ApaNI' paraMparAnA udyogo tarapha dhImI gatie pAchA pharavuM joie | pAMcamI vizva paryAvaraNa dina ujavaNI gayo. paryAvaraNano nAza thato aTakAvavA karatAM kolAhala vadhu thaze. payAvaraNane bacAvavA sarakAra kharekhara gaMbhIra ane saMniSTha hoya te peTrola DIjhalathI cAlatAM vAhana, erakaMDizanara vagere para eksAijha ane kasTama DyuTImAM je chUTachATa apAi che tene badale temAM bhAre vadhAro karavo joie. kema ke havAmAM pradUSaNakArI tatvo choDavAmAM A vAhanono phALo ghaNo moTo che. gujarAtamAM 1960mAM peTrola-DIjhalathI cAlatAM vAhanonI saMkhyA 1.25 lAkha hatI, je 1992mAM 32 lAkha para pahoMcI che. A hade vAhanonI saMkhyA vadhatI ja jaze to zuddha havA meLavavAnuM zaheromAM to ThIka gAmaDAMomAM paNa muzkela banI jaze. - khanIja tela- pANI, gIca jaMgalo vagerene mAnavI pote utpanna karI zakato nathI. eTale enI samatulA khoravAi jAya e rIte ene upayoga na karavo joie. jaMgI kArakhAnAMo dvArA nadImAM ThalavAtAM jherI rasAyaNothI jaLacara sRSTine ane mAnavajIvanane mAThI asara pahoMcI che. vinAzakArI vikAsanA sTImarolare jamIna- vAyu ane pANIne dUSita banAvyuM che. zahero ukaraDAmAM pheravAi rahyAM che. A vasamI samasyAnuM kAyamI nirAkaraNa lAvavuM hoya te AdhunikatAnA pravAhamAM taNAyA vagara ApaNI paraMparAnA udyogo tarapha dhImI paNa makkama gatie pAchA pharavuM joie. vizvane svaccha- suMdara ane samRddha banAvavuM haze to era-kaMDizanara, phrija, TI.vI., viDiyo, voziMga mazIna, gIjhara, misara, moTarakAra vagere lakajharI cIjo mATenI ghelachAne bahekAvavI na joie. kAgaLano binajarUrI vaparAza TALavo joie. prAthamika zALAomAM noTabakane badale sleTa-penanA upayoga vize vicAravuM joIe. jenA para vizvamAM badhe ja pratibaMdha che te jatunAzaka davonI phekaTarIo tAtkAlika baMdha karavI joIe. plAsTika paNa paryAvaraNanuM duzmana che. je sajIvasRSTi mATe AphatarUpa ane bojArUpa che. Ama ApaNA astitvane jokhamamAM mUke tevAM sAdhana vize punarvicAra karI tenA thaI rahelA bahoLA upayoga sAme prajAne jAgrata karavI joie. harIbharI sRSTi khatama thaI na jAya te mATe jaMgalonuM koI paNa bhoge rakSaNa karavuM ja rahyuM ane sAthe sAthe lImaDo, dezI bAvaLa, vaDa, pIpaLo, AMbo, khAkharokhejaDo, nALiyerI tema ja auSadhIya vRkSone cikkAra pramANamAM ucheravAM joIe. vinAzano vokaLo dhasamasato pralaya bhaNI jaI rahyA che tyAre aMdhakAramaya bhaviSya tarapha dhakelAtA vizvamAM eka nAnakaDI juyoti pragaTAvavAnuM kArya saue sAthe maLIne karavuM joie. sevaMtI ma. saMghavI ! zvamaThAlIna 2692 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ VINIYOG inDiyana kAunsIla opha meDikala rIsarcano tapAsa ahevAla bhAratIyo khorAkamAM jhera Aroge cheH gaMbhIra Arogya samasyAnA eMdhANa navI dilhI, tA. 24mI okaTobara. khorAka ane gamANamAM chAMTavAmAM azudhdhinI bheLavaNI mATenI vyApArI pI. . AI.) AvatI je nAka davAo dUdhane azuddha dhoraNanA pagalA lIdhAM vagaranA gaNavAmAM TA para paNa thI karavAnuM eka mukhya ghaTaka che. AvyA hatAM jayAre moTA zaheronA adhio aMge cAMpatI tapAsa darami- AhavAle cetavaNI ApI che ke khAdha namanAovALA utpAdano ja yAna vaparAzanA dhamAMthI vINI temaja padayAbhAvasAvA kamana nImAba na nI badhIja vyAvasArI na zake bIjI jaMtunAzaka dravyonuM pramANa ghaNuM : : dekhAtA o jevI azuddhio dezamAM saMbhALavA mATenI suvidhAo dharA vadhAre hovAnuM jANavA maLyuM hatuM Arogya aMgenI bahu moTI samasyA UbhI hatAM. inDiyana kAunsIla opha meDikala thavAnI eMdhANI Ave che. pravenazana eka ahevAlamAM jaNAvyA mujaba 225 rIsarca dvArA khorAkanI azauio ca- phuDa alDiTIzana ekaTa 1954 anusAra jeTalA 12 rAjayonA gAmaDAM ane kAsavA mATe racavAmAM AvelA spezIyala bALapadAthAmA azunA mayadiAna pramA- zaheromAMthI lavAyelA dUdhanA namanAomAM yaska phorsa taiyAra karelA eka ahevAlamAM : 9 jALavavA mATe bhAgyeja pharaja pADavAmAM esIecaAisomara nAmanA jherI jaNAvavAmAM AvyuM hatuM ke jANItA ja Ave che te aMge ahevAlamAM dukha vyakata tatvonuM pramANa kAyadAkIya mayAi karatAM brAnDanA navajAta zizuo mATenA karavAmA ? - ghaNuM vadhAre jovA maLyuM hatuM adha, bihAra khorAkamAM temaja DabbAbaMdha kAnA vyA. cakAsavA mATaao sadaska cala- ane uttara pradezamAM che. mA mATa yaska phorsa dareka rAjaya ane uttara pradezamAM dUdhane azudhdhionuM pArI utpAdanonAM namanAomAMthI nA aDasaTTe pasaMda karelA be jillAmAM Ave 0 nA aDasaTTe pasaMda karelA be jillAmAM pramANa sauthI vadhAre hatuM. Aja Asanika (somala), keDamiyama (kalAI 4 jillA dITha 330 namUnAo gAmaDAnI namanAomAMthI 82 TakA jeTalA * bajAra sAptAhika hATabajAramAMthI namanAomAM DIDInuM pramANa jovA maLyuM prakAranI dhAtu), leDa (sI), kopara tAMbu) ane jhinka (sata)nuM pramANa meLavyA hatAM. namUnAo sthAnika hatuM ane temAMnA 37 ka jeTalA * utpAdanonA vevAmAM hatAM. vikasIta namanAomAM DIDITanuM pramANa TharAvelI jovA maLyuM hatuM. - te bhAnamAM AvyuM che ke pAki vistArAmanA cAra zAharanagaca dITha dara- madha karatAM vadhAre na . dUdhamAM hITa ane esIeca- mAthA 55 namUnAmAM ja te sthaLanA lavAyelA nama 1 Aisomara jevA azuddhio dezamAM bhAja vyAjabI daranI dukAno jaththAbaMdha bajAre velI mayaddhi karatAM vadhAre pramANamAM mAtra vyApaka ja nathI. tenuM pramANa ghaNuM : temaja ka vecANanI dukAnomAMthI meLavA- azo mahArASTra 74 kA). gujarAta vadhAre che. yaska phorse tatkAla jarUrI vI. yAM hatAM. moDha rAjayone be vibhAgamAM ja mA (70 TakA), adha (75 TakA). himAcala pagalA bharavA para bhAra mukayo che jethI kathaka karavabhAga 20 namUnAnA pradeza (pa9 TakA vaparAzakArone sArI guNavattAvALuM dUdha ja meLavAyA hatA. gAmaamAthI meLavAyelA TA)nA maLelA namUnAomAM hatI. maLI zake. ema paNa nodhavAmAM AvyuM ane tArA namUnAone koIpaNa jAtanI jALavaNInI hatuM ke gharane ApavAmAM Avato duSita - vyAvasAyika prakriyA vagaranA ane muMbaI samAcAra somavAra, tA. 25-10-1993 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 muMbaI samAcAra sAptAhika, tA. 9-5-1993 SELSKURIR darda vadhyA - dardI vadhyA ane tabIbo vadhyA chatAM eja hAlata varSamAM tabIbI kSetre noMdhapAtra pragati thaI che. davAkhAnA 1khA * hospITalo vadhI - temAM sAdhano vadhyA - veMkaTarsa vadhyA ane tenI sAthe roga paNa vadhyA. AjathI 30 varSa agAu hadayarogapI manunA bahu maryAdIta kesa hatA. tenI sarakhAmaNImAM Aje paNa vadhAro thayo che. AvI ja rIte vaNAbITasa, blaDa prezara - breDanI - kensara perelIsIsa - vagere jevA roga paNa chellA eka dasakSamAM vadhyA che. DokaTarsa vadhavA chanAM roga vadhyA che tenA kraraNa zuM che ? A karaNanuM vizleSaNa karIne prajAnI pAse pakavAnI jarUra che. dardIonI khAvA pIvAnI rIta ane jIvanazailI te mATe vAbaddhara haze.. tabIbI kSetre pragati thavA chatAM roga vadhyA che te batAve che ke kyAMka kazuMka. khoTuM thayuM che. davA vadhI tenI sAme roga vadhyA che. IMjekazano ane TebleTanA utpAdanamAM vadhAro thavA chatAM koI ja roga kAbumAM Avyo nathI to pachI tabIbI vizvana te mATe jvAbadAra che ? tabIbo jvAbaghara che ke dardInI jIvanalI vAbadAra che ? pazcimanI elopathI sIsTama niSphaLa gaI che tema mAnavAvALo eka varga che, adhika bAbato ane sAmAjIka mughane bAnamAM laIne A prae jAhe2 carca nivArya banI che ke ANI 50 varSa agAu nahotA neslA roga Aje che tenuM hiM karaNa * gaNavuM ? khAvA - pIvAnA dhoraNa kathaLyA che ne ? mAnI laIe ke lokenI kAryazailI ja evI che ke tenAthI blaDa prezara vadhe che ebIpI ke hAI blaDaprezara e zarIranA taMtrane nukazAna karIne chevaTe mAnavIne nata karI zake che. paraMtu A mATe nAgariko paNa javAbadara nathI ke Tenzana vahorIne ke gusso uchIno laIne blaDa prezara vadhArI muke che ? kensara mATe paNa AvI ja vAta che. kensara e koI navo roga nathI. e zaSNa paramahaMsa ane maharSi 2maNa e banne ucca keTInA purUSo hatA cho bannene kensara thayeluM bI camaSNa paramahaMse to kensarane prasAdI tarIke svIzrI : vadhuM hatuM chatAM Aje vazAnIko ane tabIbI niSNAto kensara para saMzodhana karI rAno dhavo karIne prajAne ghaNI rIte geramArge dorave che. , meDama kyUrIe redyamanI zodha karI tyAre evo dAvo karavAmAM Avyo hato have kensara para vizva prApta thaze. paraMtu revaezana pIarI e kaMI bahu sana gaNAtI nathI temaja kensara mATe akasIra hoya tema mAnI levAnI jarUra nathI. A aMge . manubhAI komarI ane . manubhAI revAzaMkara pIe puNe lakhIne mata hakakata prajAne poMcADavA prayAsa karyo che. OM. manubhAI pIe kensara gItA nAmanA pustakamAM svAnA nAme paddhatisaranA atyAcAra thAya che te sAme bhAre Ajeza vyakata karyo che. varSanA saMzodhana pachI paNa kensaranA saLa IlAja mATe tabIbo haju HkSa mAre che. mAInaka upakaraNathI thatI paLa tapAsa - tenAthI vadhu kharcALa IlAja ane chelle niSphaLatA dardInA kuTuMbIonuM bhAvi dhuMdhaLu banAvI de che. eka paricItanA mAtra 22 varSanA yuvAna ane sohAmaNA putrane blaDa nsara thayAnI jANa thatAM samagra kuTuMbanA sabhyonA mo parathI 2 kI gayuM hatuM. AkhA kuTuMbe khAvA pIvAnuM choDI dIdhuM hatuM. aMte je thavAnuM hatuM ne ja thayuM hatuM. 30 divasanA aMte te dekhAvo sazakata yuvAna patyu pAmyo hato. " A kensara gItA" nAmanA pustakanuM vAMcana kensara sAthe jIvavAnuM ane amavAnuM bhAna temaja naitika hiMmata vAcakone Ape che. vAcakonA moTA bhAganA khonI chaNAvaTa bahu ja saraLa bhASAmAM karavAmAM AvI che. kensaranA dardIonA kuTuMbIonI Arthika ane mAnasika yAtanA aMge kaI koIe vizleSaNa karma nathI tevI che. hakapInI kamiAda che. IlAja na karavo te paNa eka IlAja che tema ghaNA niSNAta tabIbonuM kahevuM che, bAkI khoparecana, kApakupa ane IMjekazana e badhAne kAraNe koI lAMbu AyuSa maLI jAya che tema mAnavuM vadhAre paDatuM che. tabIbI vizvane prajAne sAcI mAhitI maLe te prakAre mArgadarzana ApavuM joIe. kensara mATenuM . japInuM A pustaka haiM. manubhAI koTharIe lakhelA "necara oka kensara" para AdhArIta che. paraMtu temaNe jaiviSaSanI chaNAvaTa karI che te prada mAgI le tevI che. niSaNAtoe dardIone sAcuM mArgadarzana ApavuM joIe ke jeno Aje zunyAvakAza pravarte che. jIvanacalI A badhAmAM khUba ja mahatvano bhAga bhaLe che. hamaNAM ja ahevAla bahAra Avyo che ke TIbI je lagabhaga nAbuda thayo hato teNe karIthI mAthu maLyuM che. TIbI eTale saraLa bhASAmAM kahIe to apurA poSaNane kAraNe thato roga che. vyakita zarIra pAsethI vadhAre bhrama le navA vakhate A tamAma samasyA utpanna thAya che. AjakAla khAvA pIvA naraka bedarakArI, bajAranuM khAvAnuM vadhAre pramANe, bALa suddha bahArano nAsto kare. moracata sudhI TIvI - vIvo jevA ApI aAMkha ane sthAne nukazAna - A badhI ja bAbato blaDa preyara - AMkhanA naMbara vadhAravA ane kAle hadayarogane AmaMtraNa Ape cheniyamIta jIvana e ja ArogyanI cAvI che. sAmAjIka kSetre saki saMsthAoe "Arogya ane jIvanacalI" e viSaya para avAranavAra beTa poine nAgarikomAM samArI keLavavAnI jarUra che. karaNake hAlamAM je rIte ArogyanA dhoraNa kathaLI rahyA che te jotAM ema lAge che ke A sadInA aMte hospITalomAM gaMbhIra prakAranA roganA dardIo mATe paNa mA nahIM hoya. je jhaDapathI rogacALo vadhe che te jhaDapathI Arona suvidhA vadhatI nathI. bhAratanA sADA cha lAkha gAmamAMthI haju traNa lAkha gAma no prAthamika Arogya kendranI suvidhA dharAvatA nathI. AmA kensara hRdayaroganA pezanTa mATe gAmamAM zuM suvidhA ubhI thaI zakaze ? Akhare jene suvidhA nathI maLatI teno koIe vicAra karyo che kharo ? gAmavaomAM to akasmAta ke evA banAvomAM paNa pUratI suvidhA nathI. A badhI bAbato Arogya taMtrane mATe eka paDakSara che. AjanA yugamAM hovo vadhI che, bahAragAma javAnuM thayuM che, pANI - havA - khorAka badAma che. AthI zakitanI roga pratikAra zakita dhaTe che ane pachI dareka jAtanI upAdhi vadhatI jAya che. temAMthI blaDaprezara ane hArTaeTeka sudhI vAta pahoMce che. yuvAno ane yuvatIone moDe sudhI TIvI - vI vaso ke sTara AvInA progrAma jovAnI Adata hoya che - ApI bIje divase AMkho para asara spaSTa rIte joI zakAya che. AvuM lAMbu cAle to AMkho nabaLI paDI jAya che. paraMtu te aMge samajaNa che kharI ? ArogyazAstranA pAyAnA niyamo ne bhulAI jAya to Arogya kALe nahIM to bIju zuM thAya ? mahAna Adhaka bAbato - nokarI dhaMdhAne lAbha dAnI vAtane apAya che. neTanuM Arogyane apAtuM nathI. ApI bane che evuM ke Aroma kALe mAre te vyakita sahIta tenA kuTuMbIo Adhaka ane mAnasika rIte kevI yAtanA ane trAsa pegave che te jANavA jevuM samajavA jevuM hoya che. A bAbate prajAmAM paNa samajadArI keLavAya te anivArya che. kensara hoya ke 2. bI. A badhAnI sAme vipananI marmAgha che. gine che kacabo ke gerakayado te judI carcAno viSaya che. paraMtu A badhA prati tabIbI niSNAtonI karaja chene kadI koIe carcA karI na tabIbI samAje A bAbata mukatecInI karavAnI jarUra che ke temanI koI javAbadArI kharI ? nahIM ? IMjekazana - TIkI - davA ke oparezana e badhI A '- * vijJAnanI dena che. paraMtu A badhA sAme rogacALo nAthI zakayo che 'naro ? ja vijJAna mAnava samAjanI bhalAI karI zakyuM che kharU? e bAla - pAsa sarva ke thaDanI mATe ghamAlIsIsa mazInanI kimata keTalI ? sAmAnya nAgarikane te paravaDe che kharuM? tabIbI vijJAna 100 TakA khAtrI ApI zake che ke tenA upara tame mAnavIne sArU thaI ne ? alabatta 15 ane zarIranI pratiSazakina para paNa AdhAra che. tabIbI vijJAnanI madha che tema samajIne kudaratI upacAra padhdhati vikasAvavI rahI. suryazakita * pANI - kALI mATInA prayoga temaja od 2 - vihAranI padhdhati e badhA draza vyakita potAnuM Aroma sudhArI zake che. kasarata - yoga ane zArIrIka kavAyatanuM to mahatva ja ghaTADI nAkhavA mAM AvyuM che. prama karavo koIne gamato nathI - cAlavAnI kasarata karavI nathI. A jIvana aneka zArIrIka nakalI vadhAre che. A badhA pAyAnA risaa lo ane javAmAM AvyA che te karIthI tAja karAvavAnI jarUra che. ja jehAMna dArUvAlA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "kAsTa phUDa" keTaluM salAmata ? VINIYOG A jA2mAM taiyAra maLatAM mAghapaghauM Arogyane mATe keTalA salAmata che ? AyurvedamAM dareka vastu nADa cokhI ane svaccha AhAramAM levAno Adeza che. matalaba gharamAM banAveluM boksa paNa eka ja praharamAM upayogamAM levuM bAdamAM tenA para praSiA thaIne bekaTerIA lAgu pI jAya che.. - mota hoTalanA raso joyA pachI koIpaNa vyakti kadI hoTalamAM che. resTorAmAM bhojana karavA jAya ja nahIM. eTalI gaI ane asvacchanA A vAtI pote hoTalamAM hoya che. vaLI zaheromAM AvelI pAlIvra ane mahApAlIkanA Arogya vibhAga dvaca kadI AvI hoTalanuM cekIMga hAtha che thayuM hoya to tenI zaktio kadI jAhera prajAne jANavA maLI che kharI ? nAgarikoe samajI levuM joIe ke bIjA ane trIjA varganI hoTalonA paNa karI vega patA nathI. baMbaI kvA zaheramAM no kaTapAtha para ubhA rahIne senDavIca khAnArano eka varga ubho thayo che. jANe kadI paira khAvA ja maLatuM na hoya te jAheramAM ubhA rahIne kaMsIvaMsIna khAnAra varga pone peTamAM zuM padharAve che samayano ja nathI. paNA 5:kha sAthe kahevuM paDe che ke temAM mahilAono paNa samAvesa pAya che. khUba ja Adhunika ane zimIna varganI mahilAo paNa A "TapApImAM bhraSTa ka"no svAda mANe che pachI chekaTaronA "dhaSA"mAM tejI na hoya to zuM maMdI hoya ? aAje rogacALo vadhyo che tenA zravaNanA mULamAM zvasTaDa ane "bajAra bocaka"no HLo ghaNo ja che. bALakane te vRddha mAtA-pitA dvArA ja kahevAya che ke "skUlamAMthI kaMIka khAI leja"!AjanI bahenone - mahilAone khAsa karIne gujatI samAjanI mahilAone mana to aMdha6 eTale "janavANI' ema mAnatA ja badhAI gaI che!! e vAta sAcI che. zikSIta ane nokarImAta mahIlAone rasoI e eka kaMTALAjanaka bAbata che paraMtu tenAthI kuTuMbanA Arogya para sIdhI asara thAya che tenuM zuM ? 'khorAka kevo khAvAmAM Ave che, te kevI rIte taiyAra thAya che ane temAM zuM che vaparAya che ja nanI pa2 Aromano ghaNo AdhAra che. vadhAre paDatuM gaLapaNa bamAbIausa lAve che. keTalAka khAdyapadyamAM prIjharveTIva AITama upAya che. sekerIna e AjanuM sAkSI 16 ghanaka rasAyaNa che. amerI sarakAre kerInane pratibaMdhIta jAhera karyuM che. #raNa ke sekerInane kAraNe breDanInuM kensara thavAnI zakyatA che. 1972mAM amerIzra sarakAre sekerInane "moTA bhAge salAmata" gaNAtA rasAyaNanI yAdImAMthI 62 hatuM. A serInane ApaNe zapatha apanAvI lIdhuM che. A 'ja sAItraka esIDa ane nAITeDanuM che. tenAthI hojarIne nukazAna thAya che. ApaNe tyAM ghaNI AITepamAM teno upayoga thAya che. hevAnuM tAtparya e che ke "kAsTa kaDa"nA nAme bajAramAM taiyAra maLatAM khorAka ane khAdyapadArDa e Arogyane mATe jokhamI hoya zake che. A aMgenI maLas ane samArI to mahilA varga rAkhavI joIe. samagra kaTuMbanA, bAramanI jvAbaghI e kendrasthAne rahelI gharanI mahilAnI che. bahArano khorAka e ApaNe te he kelo mArobhaprada che te jovuM rahyuM. khorAkanI bAbata mAM : bedarakArI ane bekALajI zarIranA ati saMvedanazIla aMga AMtaraDA, jaThara ane peTane nukazAna karI zake che. ekavAra kemIkalsayukata khorAka peTamAM koI bhAgane nukazAna pauDe paNa karI nAkhe bAkamAM zuM parva zakavAnuM che ? mA bApane nAgarikone paraspara carcA - viparaNA karavAnI vara che. muMbaI samAcAra tA. 15.8. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ unalamA- rakharampara 2S 1- nava6). VINIYOG | lokavANI have roTalInuM kArakhAnuM! nANApradhAna manamohanasiMhe 3 videzI kaMpanIone bhAratanuM vizALa | barnara sara karavA mATe maMjurI ApI dIdhI che. temAMnI eka mekisakonI guNA kaMpanI roTalI banAvavAno udhoga sthApaze. chellA asaMkhya varSothI bhAratanI guhiNIo potAnA hAthe patidevone garamAgarama phaLakA khavaDAvatI | hatI ke jenA dvArA pati-patnI vacceno | pavitra saMbaMdha atuTa heto hato. A saubhAgya upara videzI kaMpanIe have tarApa mArI che. tenA jevI ja bIjI bhayAnakanA temAM thanArI bheLaseLa aMgenI che. bhAratanI sarakAre jema vejITebala ghImAM 16% maTanaTela bheLavavAnI chUTa ApI che tevI ja rIte A taiyAra roTalIomAM 16% mAchalIne leTa umerAya tevI pUrI zakyatA che. AjathI 25 varSa pahela. videzamAM bhAratanA 10 vidhArthIo upara mAchalInA loTanI roTalI ! khavaDAvavAno prayoga thaI cUkyo che. , vAdavihIna ane gaMdhavihIna karela A loTane zuddha anAhArI chokarAo paNa oLakhI zakyA nathI. yunI. za ane vizvabeMkanI katalakhAnAo, polTI kAryo ane ekvAkalcaranA rUpALA nAma nIce cAlatI mAchImArInI janAothI bhAratanI moTA bhAganI vasani mAMsAhArI thaI cUkI che, tevA vakhate bahu thoDA bacelA vidika ane jaina dharo paNa mAMsAhAranA A ghoDApuramAM taNAI jAya nema spaSTa dekhAi rahyuM che. bhAratIya saMskRtinI kabaMdha vAne karatA bhAjapa ane zivasenA jevA rAjakIya pakSoe kaMIka AvI bAbato upara paNa sarakArano dhaDo levAnI ghaDI AvI gai che. hATakopara : Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI samAcAra zukavAra, tA. 18-6-1993 118APIRIR zukavAra - tA. 18mI juna 1993, jayeSTha - 28 zake 1915 saMsAramAM jene AgaLa vadhavuM che teNe potAnuM klyANa thAya - potAnI samRdhdhI vadhe tevI jenI IcchA che temaNe nidra-taMt, bhaya, krodha ALasa - ATalA doSano tyAga karavo - kAraNa ke ukata doSa kAryane naSTa karanAra che. bALaka ]] mALakhAmAM zikSaNa lenAra tejasvI paNa hoya che Lako pAsethI mAtA-pitA ghaNI apekSA rAkhe che. parIkSAmAM sAca mArkasa AvavA ja joIe, sAyansa kelTImAM jaIne DokaTara ke enjInIyara ja banavuM joIe. AvI badhI apekSAne kAraNe bALako para keTalo tanAva rahe che te samajavA jevuM che. paraMtu AvuM koI saMzodhana ke mojaNI bahu ochA thayA che. jeTaluM mahattva rAjakAraNa ane anya carcAne apAya che teTaluM zikSaNane apAtuM nathI. hamaNAM ja DaoN. guptA tUca zikSaNa ane bhASA mAdhyama e viSaya para suMdara saMzodhana thayuM che. temaNe sAthI mahattvanI vAta e karI che ke mAtRbhASAmAM jemaNe zikSaNa lIdhuM che teo agrejI mAdhyamanI zALAomAM zikSaNa meLavavA potAnA bALako pAse Agraha rAkhe che !! vAstavikatA e che ke teo pote khUba ja saMgharSa karIne AgaLa AvyA hoya che. paraMtu te chatAM temane maLelI saLatAno yaza mAtRbhASA neApavAne badale aMgrejI mAdhyama dvrA ja baiAdhdhikatA khIle che tevA khyAlamAM rAce che !! aMgrejI bhASAnuM vaLagaNa eTaluM badhuM che ke dhuLI nizALamAM bhaNIne jIvanamAM saLa thanArA paNa Ama ja mAne che !! koI manovaijJAnika A bAbate saMzodhana karIne A aMgenI vigato prajA samakSa muke te IcchanIya che. rAjasthAnamAM puranI esa. ema. esa. meDIkla kolejanA AsI. prophesara DaoN. guptA tUca jIvananA 10 judA judA kSetramAM jemaNe noMdhapAtra saLatA meLavI che te vyApArI, nyAyAdhIza, udyogapati - patrakAra - DaoNkaTara enjInIya2 vagerenA zikSaNa ane kauTuMbika pUrvabhUmikA aMge mojaNI karavAmAM AvI hatI. tenA tAraNamAM ghaNI rasaprada vigata bahAra AvI che. A tamAme temanI mAtRbhASAmAM ja zikSaNa lIdhuM hatuM. bIjI vAta e hatI ke teo tadna sAmAnya zALAmAM bhaNyA hatA, matalaba ke skula basa AvatI hoya ane besavA mATe Adhunika karnIcara ane tevI ja anya sagavaDatA dharAvanAra zALA nahotI, paraMtu sAmAnya sagavaDatA dharAvanAra zALAo hatI. Aje evI eka sarvasAmAnya mAnyatA thaI gaI che ke skulane sArUM bIlDIMga hoya, besavA mATe sArUM karnIcara hovuM joIe. keTalAka zaherI vistAranA mAtA-pitA to emaja mAne che ke je koleja 'myujhIkala IvanIMga"nI ujavaNI karatI hoya te pragatizila !! jANe kema anya koIe saMgItanuM nAma ja jANyuM na hoya tevI temanI mAnyatA che. sakaLatA meLavanAra A koI ja vyakitane zALAnI skula basa ke TyUzana klAsa jevI sagavaDanA maLI nahotI. eTale sagavaDatA hoya te ja vyakitane zikSaNa aLe che te vAta ja khoTI che. vidyArthIomAM jo tamannA ane AgaLa AvavAnI mahattvAkAMkSA hoya to ochI-adhurI sagavaDanAe ghAsaleTano dIvo bALIne madharana sudhI vAMdhIne paNa naMbara meLave che. AnuM zikSaNa e kenaRRtura thaI gayuM che. koleja eTale to jANe dezanA pareDa !! kolejanA vidyArthI ane vidyArthInIo mATe carcAno viSaya sAhitya - lAyabrerImAM AvelI navI buka nathI. paraMtu sInemA ane tenA klAkAro che. aMgrejI mAdhyamanI skUlono A pratApa che. bAkI A carcA kIkA khAMDavA jevI hoya che. temAM koI paNa prakAranuM sattva nathI. mAtA-pitA potAnA bALakonI kArarkidI ane zikSaNa prakrIyAmAM bahu rasa letA nathI. mAtA-pitA kahe che ke amane samaya kyAM che ? keTalAka to 'TAIma ja nathI' ema khIne gArava letA hoya che !! AnuM pariNAma e Ave che ke bALaka samajadAra banatA ekalu aTuluM paDI jAya che. kaviyata te "seltha senTarDa" svakendrI thavAthI gunAhita mAnasa dharAvatuM paNa thaI jAya che. yuvAna paraMtu bInaanubhavI mAtA-pitAne bALakonI manovaijJAnika paristhitino khyAla nathI hoto. vaLI AjanA kuTuMbo to moTebhAge vibhakata kuTuMo che. AthI bALakonI sAra saMbhALa - zALA ane kATuMbika zikSaNa Ape tevA dAdA-dAdIno paNa abhAva che. parINAma e AvyuM che ke mUlyono hrAsa thayo. che paraMtu bIjI badhI bhAMgaDamAM AvI agatyanI bAbata tadna bhulAI jevI gaI che. ra kula vastInA 70 TakA 35 varSathI nIcenI vayanA che. eka aMdAja pramANe 20 karoDa bALako 14 varSathI nIcenI vayanA che. teo dazeka varSamAM yuvAna bano te vakhate temane rojgArI ane samAne upayogI kriSNa - vyavahArIkatA vage mATe koI Ayojana thAya che kharU ? samAja samA AvA vicaTa prazno paDelA teve vakhate ApaNe rAjakAraNamAM gaLADuba chIe. DG] dareka bALakamAM akhUTa kudaratI zakti paDelI che. kata e zakti oLakhIne tene yogya mArgadarzana ApavAnI jarUra che. dareka DokaTarsa enjInIyara thaI zakavAnI nathI. kudarate mukelI AvaData ane zakita anusAra dareke rSa karavAnuM che. darekane uMcA AkAza sara karavA che- paraMtu tema thai zaka nathI. AthI dharatI para paga mAMDIne kAma thAya te jovuM rahyu. mAtA-pitA ema ja Icche che ke temanuM bALaka zALA ane kolejamAM hozIyAra ane tetsvI nIvaDe. A mATe teo TayUzana klAsano paNa Azaro che. paraMtu tejasvItAno AdhAra bALakanI grahaNazakita ane tenI abhivyakita che. je bALakane vicAravAnI ane kArya karavAnI svataMtratA ApavAmAM hoya to tenI zakita khIlI uThe che. paraMtu ghaNA to bInajarUrI rIte bALaka para dabANa lAvatA hoya che. se koIpaNa bALaka ke koI vyakita para bInajarUrI dabANa pachI te zArIri hoya ke mAnasika tenI zakitaone avarodhe che. bALakane rasa saMgItamAM hoya ane tene vijJAnamAM jvAno Agraha rAkhavAmAM Ave teno koI ja artha nathI. AthI to bALakanI kArakIrdI dhuLamAM roLAI jAya che. evA aneka dAkhalA samAjamAM che ke kaLA- sAhityamAM rasa dharAvanAra vyakitane gharanA vaDIloe komarsa ke sAyansa kelTImAM dAkhala karAvI hoya che. aMgrejI mAdhyamanI zALaothI zikSaNakSetre durAcAra- anAcAra ane pApAcAranA pAkhaMDano prAraMbha thayo hato. Donezana IporTjhaTa- kepITezana balDiMga kI- skula Dresa ane noTabuka- bukasa- vagerenA kharcA drA darekane bhraSTa rIta rasma apanAvavAnI preraNA ApavAmAM AvI hatI. dekhAdekhImAM madhyamavarga temAM joDAyo, parINAma e AvyuM ke mUlyono nAza thayo- saMskRti ane rItarivAjane dhasAro pahoMcyo. Aje spaSTa cete joI zakAya che ke samAjnA dareka kSetramAM bhraSTAcAra-lAMca- rUzvata ane svArtha geragamAM prasarI gayo che. aMgrejI padhdhatinA zikSaNa ane AjathI 30- 40 varSa agAu apAtAM sarerAza bhAratIya saMskAra pramANenA ciANa vaccenI tulanA nAgariko karI zake che. bALako ane vidyArthIonA prazno aMge samAtmAM jANakArI ane samArI ochI pravarte che. bALakonI vicAravAnI rIta- temanI pasaMdagInA viSayo ane temane anukuLa thavAnI rIta aMge haju vadhu mojaNI ane saMzodhananI jarUra che. abhyAsa ane kArakirdI ghaDataramAM vidyArthInI IcchA ane rUci temaja lAgaNI prati koI ja mAna ApavAmAM AvatuM nathI. madhyamavarganI dareka vyakita khUba ja saMgharSa karIne AgaLa AvI hoya che. zikSaNanA mAdhma jevA praznamAM je sAmuhika gaMbhIra bhUla thaI che te sudhArAnI jvAbadArI ApaNA sAnI che. gujarAtI ane marAI mAdhyamanI zALAo Donezana letI nathI. bALakane bhraSTa banAvatA vAtAvaraNamAM mokalanAra vAlIonI paNa koI jvAbadArI kharI ke nahIM ? A eka lAkha rUpiyAno prazna che. haju to skulo khulI che teve vakhate pAMca- dasa kilo vajananuM datara uMcakIne rIkSA ane skula basamAM ThAMsoThAMsa jacatA bALako prati koIne draSTipAta karavAno samaya che kharo ? tamAma starethI zikSaNane khokhaluM karI nAkhe tevA nuskhAM have baMdha thAya te mATeno samaya pAkI gayo che. navI peDhI taiyAra thaIne bajAramAM AvI jaze temane ronDA ba eka tarakathI gAmAmAM TekanIzyana- laMbara- IlekaTrIzIyana ane cA luha maLatA nathI- helpara maLatA nathI. to bIjI naraka lAkho bekAranI kojo virodhAbhAsI valaNa kyAMya anyatra che kharUM ? prajAmAMthI ja A aMge jo avAja nahIM uThe to A badhI samasyAno ukela koNa lAvaze ? zikSaNa aMge tadna navesarathI vicAraNAnI jarUra che. eka vAtu ryAM kAravI ja rahIM ke mAtRbhASa mA apAtuM zikSaNa ja sArthaka che. te ke yonA bhavanamAM beThelA Ayojana paMcanA rAjyo, zikSANa nIti viSayaka che ane vahIvaTI adhikArIonA putra putrIo videzamAM abhyAsa kare che eTale temane pazcima DhabanuM aMgrejI zikSaNa mAkaka Ape che. zikSaNa hoya je vA prayogo thayA che ane rASTranI ArSika- sAmA vyavathA hacamaLAvI nAkhI che te pApanA mULa yonA bhavananA garbho dhake kAvatru che. temanA thakI ja rASTro guno karavAmAM Avyo che. haju moDuM tha nathI. rojgAralakSI bhASA kaNo sArthaka karavA pratijJA laIe te bhUlanuM prAyazcita che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA zaheranI svasthatA khAtara hAlanI zikSaNa padhdhatimAM koI sAtvIkatA che kharI? dezamAM gunAkhorI vadhI rahI che. tenA mULa jo tapAsavAmAM Ave to philmo ane AjanI zikSaNa padhdhati che. vartamAna zikSaNa padhdhatimAM bALakane dhIraja, zAMti - niyamItatA - zista - vaDIlonI AmanA rAkhavI prAmANIkatA - dezadAjha vagere jevuM kazuM ja zIkhavavAmAM AvatuM nathI. hAlanuM zikSaNa e mArka padhdhati para AdhArIna che. temAM game tema karIne pAsa thaI jAva ane khobo bharAya teTlA mArkasa laI Avo eTle tame hozIyAra !! paraMtu vyakitanI zIyArI zuM AvI rIte thAya che ? zistabadhdha strIne jIvana jIve tenI koI kiMmata nahIM ane be badAmanA muklIsa AgaLa jatAM he. vartamAna zikSaNa padhdhatimAM ItihAsa to khoTo bhaNAvAya te samajyAM, have to bhugoLa paNa khoTI bhaNAvAya che. Donezana ApIne eDamIzana levAya ane pachI game tema karIne parIkSAmAM pAsa thavA ane mArka meLavavA havAtIyA mAravAmAM Ave te ja khoTuM che. AjanI zikSaNa padhdhatie koI ja cArIbhIla netA ke kAryakara samAjane Apyo nathI. bALakane ke. jI.mAM dAkhala karAvavAmAM ja lAgavaga ae, Donezana hoya tyAM tenuM dhaDatara kevuM hoya ? Ama zikSaNa padhdhatinA duSaNo thakI rASTranuM patana thaI rahyu che. navAInI hakIkata e che ke cUMTaNI vakhate mata mAMgavA nIkaLatA korporeTara, dhArasabhya ane saMrAda sabhyo zuM A vAtathI ajANyA che ! temane A aMge koI mAhitI nathI - tema teo mAne che ? jo tema hoya to teonI lAyakAta keTalI - te aMge paNa mUlyAMkana thavuM joIe. jo ke moTAbhAganA cUMTAyelA pratinidhio - ucca sarakArI amaladAro ane Ayojana paMcanA sabhyonA putra - putrIo videzamAM ja zikSaNa meLavI rahyA che. AthI temane dharaAMgaNe kevuM zikSaNa zaLe che - tenI guNavattA ke upayogInA te aMge koI ja mAhitI nathI. eka saMsada sabhya no polITekanIka ane enjInIyarIMga koleja vacceno bheda samajatAM nathI !! tamane e vAtano paNa khyAla nathI ke polITekanIkamAM DIplomA korsa hoya che ane enjInIyarIMga kolejamAM DIgrI korsa hoya che. AvA bhejAMgepa prajAnA pratinidhio navI dilhImAM bIrAjamAna che !! bALaka ane vidyArthIne saMskArItA ane khAnadAnInuM zikSaNa Ape tevI pAThazALAo kyAM che hatI te badhIna bInasApradAyIkatAne nAme khalAsa karI nAMkhavAmAM AvI * Aje samAjama TheraThera asaMtoSa gunAkhorI ane kamAI levAnI je manovRtti jovA maLe che.te 25-30 varSa agAu nahotI. - pAThazALAmAM janAra vidyArthI thoDIghaNI sahanazakita - sAmAne nAya ApavAnI manovRtti ane dayAbhAva jevA guNa hatA. A badhA guNanI kiMmata rUpIyAmAM na mapAya teTalI tenI kiMmata hatI. tene badale Aje to "mArUM zuM". ane jo jvAba DhIlopoco hoya to "mane zuM" kahIne cAlatI pakaDavA Ave che. pAThazALAone karIthI puna:jIvIta ane sakriya karavAnI tAtI jarUra che. kamalakama ravivAre ane rajAnA divasa bALakone eka - be klAka AvuM zikSaNa maLe tevI vyavasA parAomAM thAya to thoDAghaNAM Arya saMskAra bacAvI zakAya tema che. pAmAM AvI hIlacAla ekavAra zarU thAya to seMkaDo bALako teno lAbha leze ta vAta nizcIta che. mAtra eka klAka . hitopadeza - paMcataMtranI vArtA - saMskRta ane sArA sAtvIka gujarAtI kAvyo subhASitanA anuvAda - sArI prArthanA che. vagerethI tenuM maMgaLAcaraNa thaI zake tema bAkI vartamAna zikSaNa padhdhatino eka AMkaDoya kyAMya kramamAM Ave tema nathI te sAthe A vAMcanAra bhAge ja asaMmata thAya tema che. 1. muMbaI samAcAra gurUvAra, tA. 17-1-1993 VINIYOG Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muMbaI samAcAra sAptAhika, tA. 27-6-1993 kare upalabdha hatuM. Aje gAma - bI - dUdha vagaranA thai javAmAM che. kAraNake '' DerI AvI gaI che - baLataNa mATe chANAnI jagyAe kerosIna AvI gayuM che, ne khetIvADI kasa vagaranI thaI che tema gaNI kheDUto ne vecI za - naraka lai rahyA che. muiMbaI samAcAra yuvA peDhI ane gAMdhIvAdI vicAradhArAnuM aMtara ghaTADIe bhAzALA saMta vaca ja rAma - rAjya sthApI zakA rA navI gAMdhIjInI ; vAta temanA anuyAyIo haju samaje to moDuM thayuM nathI. eka ane rAsa narasta = ' gAya ca arthataMtramAM ghI - dUdha ane gobara dvArA vArSika rU. 1 lAkhanuM bhAtIka : utpAdana ApavAmAM Ave che. je gAzALAne Arthika rIte pagabhara karavA uparAMta kamAna tUca temanA kArya upADI levAmAM Ave te rASTra samudrathI chalakAI jAya , tema che. ahiMsAnA prakhara upAsakanA rASTramAM gohatyA 52 saMpUrNa pratibaMdha nathI. ahiM gAvaMzanA pazuonI hatyA para pratibaMdha ema adha karavAnA che. je kAryakaro jarata thAya to A muddA para zAsana para dabANa lAvI zake tema che. khUbaja paM thavA chatAM ApaNe je kaMI pazudhana bacAvI zakIe tema chIe ne bacAvavA prayatna karavA. gAMdhIjIne zikSaNanI bAbatamAM samajavAmAM saMpUrNa upamA e Aje spaSTa dhAjI biTana khAte berIsTara tarIkenuM zikSaNa levA mATe muMbaInI rIte joI zakAya che. gAMdhIjIe mAtabhASAmAM zikSaNa ApIne sadAcAra, zista * sTImara mArIne javA ravAnA thayA ne ghaTanAne 100 varSa pUrA thayA. ahisA - rASTraprama vagere para bhAra mukyo hato. Aje ke. jI.mAM arajI ke A bAbatanuM aitihAsika mahatva ghaNuM che. gAMdhIjIvilAyatamAM jANavA mAdhyamamAM bALakane ghakhala karAvavA Donezana ApIne ja mAtA - pitA tuca bhaSTa gayA. tyAMthI parata AvyA ane rAjakoTa khAte vakIlAta zarU karI. rItarasamanuM maMgaLAcaraNa thAya che. raMtu aDhI varSa sudhI koI khAsa kesa maLyA nahIM !! kudarate gAMdhIjI pAse haja to eDamIzana ane te paNa bALa maMdiramAM levAnuM hoya che tyAM ja 2. : koI nAdhapAtra krama levAnuM haze to A niSphaLa vadhela dakSiNa AzIka gayA. tyAM pAMca hajAra apAtA hoya che - AvA vAtAvaraNamAM zikSaNa lenAra bALakano ' satyAgraha ane jAgratinI kSamagIrI karyA bAda vatanane svataMtra karavA ane vikAsa kevo haze ? bAvaLa vAvIne AMbAnA muLanI apekSA rAkhI zakyatI nathI bhAratamAM parata AvyA. Ama gAMdhIjInI krarIrdImAM muMbaInA kALo nAdhapAtra che. tevI ja rIte AvI bhraSTa rItarasama dharAvanAra zALA - zikSaka ane saMcAlako vacce muMbaI zaheranuM mArava che ke bhAratanA A panotAputra sAthe tene babi kadI tejasvI bALaka saMbhavI zake nahIM. nAto jovamelo rahyo che paraMtu AvA prasaMganuM mahatva ane mUlyAMkana mAtra zikSaNa aMga ke sAcA2 uparAMta jAhera jIvana - sAdhana zuddhi vagere gAMdhIjIne yAda karIne ja nahIM mUlavavuM joIe. gAMdhIe prabodhelA vicAro Aje aMgenA gAMdhIjInA vicAro AjathI 60 * 70 varSa agAu sacoTa hatA - takSA svIkaravA paDe tevI caTTanI Adhika - sAmAjIka rAjakti kenAlana che. paja mo ja Aje che. ApaNe sau gAMdhIjIne bhulI gayA chIe ane navI peDhIne paNa thayuM nathI. gAMdhIjIpI vimukha banAvIne vadhAre nukasAna karyuM che. Aje rASTra saMmaMtikALamAMthI gAMdhIvAda ane gAMdhI vicAradhArAthI AjanI yuvA peDhI vimukha thaI che. ' pasAra thaI rahyuM che teve vakhate sarvodaya vicAra ja uddhAra karI zakaze. ' AjanA matalabI ane svArthI jAhera jIvanamAM "mArU zuM" -"mane zuM"nI hAIskula kamAe je koI paNa vidyArthIne pUchavAmAM Ave ke sanma, rASTraprama - 1 ka satya, rASTraprama: pIarI je rIte vikasI che te jotAM AvatIkAle mAtA -pitAne tenuM bALaka hoya ka ahiMsA banIyAdI keLavaNI ane svadezI caLavaLa - e viSaya para 10/10 lITI - lakho to zakya che ke becAra vighArthI paNa tema karavAmAM sA thAya, gAMdhIjI eTale ke ' ke "mane zuM" to kevo AMcako lAgaze? kyo rASTranetA potAnI maryAdIta mAga reMTIyo ja nathI. gAMdhIjIe eka daLadAra arthazAstra lakhAya teTalA vicAro - jarUrIAto sAthe jIvana gujAre che? A badhI ja bAbato carcAne pAtra banI rahI vakana che. che. paraMtu nAgarikoe to sArI bAbatone jIvanamAM utAravI rahI. ' Aje mUDIvAda - nikaLa gayo che, sAmavAda niELa che, samAjavAda paNa svAvalaMbana ane Atmanirbhara gAmaDuM e gAMdhIjInI kalpanA hatI. ke niSphaLa che. chatAM gAMdhIvAda - sarvodaya vicAradhArA jIvaMta che. eTaluM ja nahIM temanA ja anuyAyIoe AyojananI mA udhA pATe caDAvI dIdhI. paraMtu te sasa - ahiMsA - zista ane zArIrIka zramanuM mahatva A badhAne vyavahAramAM judI carcAno viSaya che. pratyeka gAmaDuM potAnI jarUrIyAta potAnA sAdhanamAMthI puna: sthApIta karavAnI jarUra che tema nathI lAgatuM ? zArIrIka zrama e to - vive ane kyAMyathI cIja maMgAvavI paDe nahIM tevI goThavANa pApa no gAmanI avamalyana thayelo viSaya che. zAsaka pakSanA kAryakarothI A sudhArAnI zarUAta A gAmamAM ja rahe. paraMtu teno bhaMga thavAthI zuM thayuM te najara sAme che. pavI joIe. gAma parAvalaMbI banyA eTale devuM vadhyuM - A devuM cUkavavA - bIjA devuM vizvamAM Aje zastradoTa vadhI che. ezIyAnA rASTro paNa Aje zastronA Dhaga. kam - ane A viSacaka cAlatuM ja gayuM che. parINAma e AvyuM ke gAmavamAM adhya karIne ekabIjA sAthe caDasAcaDasI karI rahyA che. bhArata ane pAkistAnamAM lAkho Alamane je roLArI ane Avaka maLatI hatI te tuTI. A tamAma kArIgara varga bALakone pUratuM dUdha maLatuM nathI - AthI temane aMdhApo veThavo paDe che. chatAM eka zAronI kaTapAtha para Avyo. zaheromAM paDapa vadhI - gaMdha vistAro vabA lAkarI vimAna vasAvavA rU. 50 karoDa kharca karavA bane taiyAra che !! ane badI vadhI. bhArata dara pAMca varSe AvA 400 vimAno kharIda che ane pAkistAna A apaDapaTTamAM asAmAjIka tatvo vadhyA - guMdra ane mAdIyAo AvyA. 15.!! banne rASTra bhUkhe marI rahyA che. sIMdarI baLI jAya paraMtu vaLa na choDe taMtra mATe kAyado vyavasthAnA prazno ubhA thayA. A badhAnuM mULa ja tapAsavAmAM tevI hAlata che. chatAM gadhIvAdI vicAradhArAno zAMtiprama ane ahiMsAno saMdeza ja Ave to amane bhAMgI nAkhavAnI nIti che. gAMdhIjInI zrI prIta nI svIkAravo nahI. che ke gAMdhIjIe A badhI ja vAta karI che ne navI napI. pAna A eka ja na 52thI sAbita thAya che. paraMtu karIne sakheda kahevuM paDe che ke, sabhyatAnA pAyAmAM A vAta che. gAMdhIjInA anuyAyIo paNa gAMdhIjIne samajI zakyA nathI, | nA mulmone daIne pazcimI saMskRti ane sabhyatA svIkAravAmAM ApaNe gAMdhIjIne mAtra bIjI okTobare ane 30mI hajAnyuArIe ja ApaNe utAvaLa karavA sAthe avicArI pagaluM bharyuM hoya tema nathI lAgatuM? samuddha yAda karIe chIe. gAMdhIjIe potAnA najIkanA kuTuMbIjanone ekavAra jaNAvyuM gAma ane vikendrana arthavyavasthAne badale pAMtrIkaraNa - auighogikaraNa tUrA hatuM ke canma maLI jAya bAdamAM teo gAzALAone vikasAvavAmAM potAnuM zaheromAM arAjakatA - baMTamAra - ane mAphIyA saMskRti vikasI che ane ApaNane havana samarpita karaze. jo ke temanI e IcchA pUrNa thaI zo nahIM. paraMtu gA " joI rahyA chIe. samaDhImAM ja bhAratanI samRddha che te vAta gAMdhIjIe tANI hatI. chellA 40 varSamAM Ayojanane pazcimI moDela amalamAM mukavAthI kaI eka nAnA gAmamAM 200-500 gAya hoya to hajabe vajAranI vastIne bAbatamAM ApaNI siddhi che ? doDha lAkha gAmava pIvAnA pANIthI vaMcita che 5 dhI - mAkhaNa - chAza - baLataNa ane khanIvAna khAtara A badhuM najIvA traNa lAkha gAmaDAmAM kAcI nizALa che : 40 TakA vastI garIba che - muMbaImAM to 50 % vastI jhupaDAmAM rahe che. A kaI jAtanI siddhi? A kaI jAnI saLatA kahIzuM ? yuvA peDhIne gAMdhIjInA vicAro - gAMdhIjInA siddhato samajAvavAmAM Ave ane AjanA nika jIvananI Arthika : ajaya - sAmAjIka samasyA kaI rIte haLavI thAya te aMge eka taMdurasta carcanuM Ayojana thAya te samayanI mAMga che, bhAtIkavAdI ane upabhokatAvAdI samAjajIvananI Aje ADa asa2 5 % 1 iaa ja jehAMna gharavAlA temAMthI bacavAno A eka ja mArga che. (aa udADe choga) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUkaMpa ane vizvabenka baI samAcAra somavA ka5grasta bhAnura ane tenI AsapAsanA vistAramAM rahatakarmano prathama tabakko pUro thayo che. have lAMbA gALAnA kAryakramo klAke maznanonuM bAMdhakAma, bhaMgAra - #TamALa dUra karavo vagere jevI gAmagIrI karavAnI rahe che je khUbaja5 - khaMta ane lagana pagIne prakAranI che. mahArASTra sarakSara drA thatamAM je dhajA aMghajene AdhAre nAnInI rakama AMkavAmAM AvI hatI temAM kazIka utAvaLa thaI hoya tema jaNAya , che. enI prI zarada pavAre sa. 875 karoDanI rakamanI jarUra hovAnuM jaNAvyuM hatuM je 50 hajAra ochI paDataMra kiMmata dharAvanAra emALIyA jevA pakSano bAMdhavAmAM Ave to paNa te rakama rU. 200 karoDathI koI saMjogomAM vadhe ne, DiDASJINDIANJ vaLI jyAre sAmuhika bAMdhakAma thatuM hoya tyAre bAMdhakAmanI sAmagrI paNa sAmAM kharIdavAmAM Ave che AthI lAbha thAya che ane edrasA upayogo * levAya che nepa karakasara paNa thAya che. Ama kharcanA aMdhaja bAMdhavAmAM karI khavAI gaI che tema lAge che. lokreca ghana ane paDadano pravAha aviratapas. eTale nANAMki sAdhanonI koIja taMgI paDavAnI nathI. A badhuM hovA chatAM vizva benka pAsethI 30 karoDa amerikI DolaranI na vaTe hIsidhdha karavAmAM AvyA che. e vAta samajAtI nathI ke u mATe dareka bA 5ra vimena pAse dorI javAmAM Ave che ? samagra bhAratawthI dhana ane sAyano dha varasI rahyo che. khuda sarakArane have rokaDa sivAya kaMI khoLAvuM na tevI apIla bahAra pADavI paDI che te chatAM vivabeka citramAM AvI che. A vakhate cInamAM 1976nA lAImAM banelI dharatIkaMpanI ghaTanA ane vananA asakono pratibhAva khUbaja mAna upajAve tevo che. cInamAM jamA dharatIkaMpa nAkha vyakitanA manu thayA hatA. 50 lAkha yuddhano pI gayA hatA ane 10 karoDa loko beghara thayA hatA. cInanA ItihAsamAM AvI rdhaTanA kI banI nahonI dharatIkaMpa thayA bAda dhodhamAra varasAda nI paDayo hato. punAmAM - chAvaNImAM Aga laI rahelA lAkho bALako mahIlAno varasAdane kAraNe nyumonIA - kalumAM sapavA u5rathI Aja su ane nI dharatI. AvA saMjogomAM apUratI davA pATApIMnA sAdhanono abhAva vagerene kAraNe bhAre avyavasthA ubhI thaI hatI. A badhAnI khabara reDa sane 1ii. temanA vaca maNa jhAja bharIne pATApI ane bApaTTanA sAdhano mInI ka sattAvALAone puchama vagaraja mokalavAnI vyavasthA thaI. mInamAM sAdhanonI bhAre taMgI hatI. jahAje yamInanA baMdara para barDa mATe mAthA bhAre khyAla Avyo ke temAM videzI kaMpanIonI dhanDano pATapa bane javA sahItano sAmAna hato. cInanA soe turataja A jahAjone mInanA % vistArapAMkhI kara cAlyA jyA . temaNe ekavAra ne A lod sAmAnano vacce mInanI prajAne lAgI jaze to praja paMgu thaI che ne ja nahIM ema paNa kahyu cIna kudaratI Apato sAthe jADA ane ' samavA puratuM sakana che. kad svamAnanA bhoge videzI mAla AvavA devAmAM nahIM ke te gInanI nIti che. tenI sarakhAmaNI ApaNe tyAM zuM banI gayu che. te nI sAmA che. bhAratanI tamAma praja tUca Atagrastone potAnA ja bAMdha1 : gaNIne yAda mokalavAmAM AvI rahI che chatAM paNAne vizva beMka ja beThokhA evAno bhAvArtha eTalo ja che ke ApaNe aneka kAranI khAna joI che. ane prAMtomAM bhutakALamAM kALa -pUra - vagere AvI gayA che. A badhAM ApaNe kadaratanI kRpAthI pAra 5DA chIe. dareka vakhate kaI bahAranI mAhI nI. vaLI bahAranI pAi e kavayita AtmasanmAnanA ge hoya che kAraNa tenI badhIja zarato jAhera thatI nathI. ' are AgaLa pAchaLano viyara karma vagara ja kharca ane nakazAnIno ja jAhera karavAmAM Ave che te koma nathI lokanetAmAMthI prajAne vivAra A ja che. dharatIkaMpamAM patyu pAmanArano AMka paNa vAtamAM no khubaja atIzakatIbharI rIte raju karavAmAM Avyo hato. vAstavamAM te ghaNo ocho che. temAM bahAra AvyuM che. AvI bAbato kema bane che te samajAtuM nathI. patI gAmethI javAbaghI sAthe vigato ApavI joIe. boTa mAM ane 25 bolAvI ana ane avAra bannenA pa1 paTe che. prajanI visanIyatAba paTa para che. temaja khoTa garasamaja paNa ubhI eka che. muMbaIrAmAcArI somavAra, 11mI okaTobara, 1993 AvIna 19 ke 1915. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 muMbaI samAcAra sAptAhika, tA. 19-9-1993 - para dAnano pravAha badalAvIe mAsevA e uttama sevA che ane manuSyane sarva sukha Ape che, gauzALAnI upAmI ja hospITalo ane kalInIka vadhI paDayA che. je tamAma nAgarikana sAcA dhI- dha-mAkhaNa- braza puSkaLa mAtrAmAM maLI rahe to tenI jIvanazakina ane pratikArazakita varSa ane kreI roga ke ADaasa2 thA nahIM. paraMtu Aje kensara nidAna kempa karavA paDe che. zA mATe ? zuM AjathI 50 varSa pahelA ATalA .) jethI zrI gaNeza utsava zarU thAya che. vighnaharta ane sRSTinA badhA roga hatA kharA ? | sukhaka zrI sidhdhIvinAyakano 10 divasano mahotsava mAtra gAmanA cokhA ane tAjA dUdhanA abhAve hajAro bhakita netraroga ane ja saMbaI- mahArASTramAM ja nahIM paraMtu samagra rASTramAM TheraThera dhAmadhuma ratAMdhaLApaNAno bhoga bane che. zuM temane cokhuM dudha ApavAnI kSamatA nathI ? ane zraddhA sAthe ujavavAmAM AvI rahyo che. cacetanA sAthe samAjamAM cokkasa che . paraMtu saMcAlana ane tenuM netRtva khoTI dizAmAM che. adhurAmAM paM cetanA-ma ane ullAsano saMcAra karazanI bhAvanA A utsava pAchaLa samAjamAM nAma kamAvAnI mahecchA cakhanAra sukhI vargane hospITala ane rahelI che. nizALamAM potAnA nAmanuM pATIyuM jatuM hoya te game che. ghanano pravAha khoTI - te sAthe ja dezavAsI jaina samAjanA paryuSaNano prAraMbha thAya che. tapa dizAmAM che. ane upAsanAno subhaga samanvaya A aThavADIyAmAM thAya che. ApaNe loko badhA gazALAmAM je ghana hAlamAM apAya che te ghaNuM ja alpa mAtrAmAM che. ema ja tahevArono AnaMda laIe chIe ane ujavIe chIe. paryuSaNa daramyAna mAnavAmAM Ave che ke mAtra muMbaImAMthI sarerAza madhyama ane ucca madhyama varga temaja bI gaNezotsava daramyAna dAna ane madadano pravAha jarUrIAtavALA varga ca je dhana judA - judA hetu mATe moklavAmAM Ave che ane vArSika rU. be karoDanuM ane loko tarapha vALavAmAM Ave che. paraMtu chellA keTalAka varSanA anubhava bAda A thavA jAya che. (AmAM moTA zrImaMto tuca apAnA dAna temaja videzanA nona ghananA pravAhane vadhu sunogya bAbato tarata vALavAnI jarUra che tema lAge che. resIDanTa bhAratIyo vaca apAtA dAnano samAveza thato nathI.). hAlamAM dhArmika tahevAro vakhate dhananI rakama zikSaNa - tabIbI sevA ane alabatta A rakama khUba ja strIcusta rIte thayelI eka aMdhajana mojaNI evA ja kSetra naraka vaLI jAya che. paraMtu jarUra che ke khUba ja upazita rahelI para AdhArIta che. eTale temAM varSovarSa vadhArA-ghaTADavane avakAza che. paraMtu zubha gAzALA- vyAyAmazALA ane pAThazALA naraka ghanano pravAha vALavAmAM Ave. tahevAro ane sArA prasaMgoe gujarAtI samAjanA vividha kIrAo je ghanabhAratIya saMskRtinuM ghaDatara A traNa zALAomAMthI thAya che. chatAM Aje mAM vividha rIte vApare che tenI dizA badalAvIne gAzALA- bhAyAmazALA temaja bhAgye ja koIne pravRtti tarapha vaLavAnuM mana thAya tevI hAlata che. pAThazALA nara vALavAnI veLA AvI gaI che. zaheromAM Aje yuvAnone vyAyAmazALAmAM javAmAM rasa rahyo nathI. pAThazALAmAM apAtAM dhanane kAraNe ucharatI paryamAM saMskArItA ane nATaka- sInemA- TIvI- vIghayo ane evI badhI mojazokhanI bAbatomAM yuvAna khAnadAnI vikase che. pAThazALAmAM akSarajJAna apAtuM nathI. paraMtu sAmAjIka rokarelo che. AthI tene kasarata karIne zarIra sauSThava vadhAravAmAM rasa nathI. ane vyavahArIka zikSaNanuM jJAna ApavAmAM Ave che. pAThazALAmAM vyakita dhaDatara vyAyAmazALAmAM janAra yuvAnanA zarIranuM teja anokhu hoya che ane tenI cAla pAma che. paraMtu Aje grAma ane zaherI vistAromAM pAThazALAne tALA lAgI rAdhA paNa alaga paDe tevI hoya che. pahoLA khabhA ane majabuta bAhuM dharAvatuM tenuM che. zizIna varga paNa pAThazALAne mahattva ApatA nathI. pachI bhale temanuM ghaDatara zarIra hoya che. pAThazALAmAM thayuM hoya !! sakhata parIzramavALI nahIM te paNa haLavI kasarata karavAthI zarIranuM jhara pAThazALAmAM gayelA bALakane mAtApitA sAthe kevI rIte vartana-vyavahAra parasevA vATe bahAra AvI jAya che. zaheromAM to navI sArvajanika bhASAmazALA karavA- mitro sAthe kaI rIte vAtacIta karavI- kevA mitronI pasaMdagI karavIbaMdhAtI ja baMdha thaI gaI che. jamInanI "kiMmata" thavA lAgI tyArathI khAvA pIvA- ramavA- bhaNavAmAM zista- anuzAsana vagere aMge kaI rIte bhAyAmazALAnuM avamUlyana thavA lAgyuM. vaLI khuda yuvAnone paNa prema karavAmAM jANavuM samajavuM amalamAM mukavuM vagerenuM je zikSaNa apAtuM hatuM tenuM mUlya nAnapa lAgavA lAgI. AthI vyAyAma pravRtti lagabhaga baMdha thaI gaI che. lAkho rUpiyAmAM paNa thAya tema nathI. vaLI A pAThazALAnA zikSaka ke AcArya ghanano pravAha karIthI bhASAmazALAo zarU karavA tarapha vaLe ne anivArya sAdagI rAkhIne Adarza vyakitanuM ghaDatara karatA hatA. che. muMbaInA koIpaNa parAmAM chellA 10 varSamAM keTalI navI sArvajanika Aje badhA ja karIyAda kare che ke samAjamAM zista ke prema jevuM kazuM rahyuM vyAyAmazALA zarU thaI? A badhAnI upaNAnI kiMmata bImArI- rogacALo ane nathI. tochaaI ane AchaklAI vadhatI jAya che tyAre vagara pAse zikSaNa ApatI nabaLAI svarUpa varSa bAda samAje cUkavavI paDaze teno koIne khyAla che kharo? gAmaThI pAThazALAonuM smaraNa thayA vagara rahetuM nathI. samAjane Aje Thera Thera A khUba ja gaMbhIra bAbata che- koI cokkasa koma - zAti ke dharmane A vAta lAgu pAThazALAnI jarUra che. muMbaInA pratyeka parAmAM dara cavavAre savAre 9 thI 10 nathI paDatI. samagra samAjane ne sparze che. mAtra eka kalAka AvI 50 pAThazALA zarU thaze to temAMthI varSa be hajAra bALako gAzALA saMskRtino Aje lagabhaga nAza thavA Avyo che. je kaMI-5-25 zistanA pATha zIkhIne bahAra Avaze. sArI ane Adarza gozALA che te paNa tenA nasIba maLelA saMcAlone #raNe ApaNe tyAM dareka bAbata khuba ja vyavasthita ane paddhatisara hatI. sAdhano ekatrIta karIne sAro vahIvaTa calAve che. paraMtu A badhA saMcAlake bahAra gAmegAma carIyANa ane uMcI naslanI gAyo hatI. paraMtu jayArathI ghanano pravAha nIkaLIne ghana mAge te agAu ja tahevAronA A zubha divasomAM gAya - bheMsa prasidhdhIlanI saMsthAo taraka vaLI gayo tyArathI pAThazALA- gAzALA ane bakarA- gheTA sahItanA pazuonA kalyANa ane sukhAkArI mATe sukhI varga sAmethI mAyAmazALAnI upamA thavA lAgI. pAThazALAmAM mAnasika ghaDatara, temane ghana molavuM joIe. vyAyAmazALAmAM zarIranuM dhaData2 ane gAzALA mAraphate sAcA pI-dudhano puravaTho u aMdhArAmAMthI prakAzamAM javA gAvAthI vizeSa moTI sevA bIjI koI samAjane maLato hato. ja nathI. sArA ane puNyazALI saMtAno mATe paNa sevA e uttama sevA che. : Aje sukhI ghatAvarganI e javAbadArI che ke zikSaNa ane hospITala o dhanathI madada karI zake che temaNe dareke potAnA vatananA vistAramAM AvelI naraka ghana vALavAne badale pAyAnI A traNa bAbatonuM dhaDatara mAM thAya che tene gazALAne A pAvanakArI divasomAM zakya teTalI madada mokalavI joIe. majabuta banAvavA ane temane Arthika rIte sadhdhara banAvavA ghanano prabhAva vALe. dhanano pravAha mAtra 50 varSamAM ja khoTI dizAmAM vaLI gayo che. la ; ke varSamAM zarIranI bImArIo ane mananI vikRti gunAkhorI svarUpe jovAmAM AvI che tenA mULa tapAsavA joIe. samAje e vAtanI nodha levI joIe ke Aje yuvAnomAM AMkhanI kamajorI, cazamAnuM pramANa- bImArI nalIkanuM pramANa vadhyuM che- vA varga hatAza karI ..cra jehAna dArUvAlA thayo che. kea dravyo tarake vaLI gayo che te badhAnA mULamAM dhI - kapano ghaTelo pUravaTho che. dhI- dudhanA bhAva sAmAnya vyakitanI pahoMca bahAranA thatA jAya che, gA-sevA karavAthI pUno udaya thAya che te vAta bhUlavA jevI nathI. sukhI varga be che bhegA karavA vyakita khoTuM karavA lalacAya che. je dAnano pravAha badalAvaze to samAja sukhI thavAno che. samAjamAM vyApalI bImArI- rogacALo- arAjakatA- asaMtoSa ane ghana mATe suyoe gAzALA- pAThazALA ke vyAyAma zALA zodhIne temane caganuM parINAma hiMsAcAramAM che. jemAM hiMsA hola mAM koI sukhI na hoya. rakama ApavI athavA to navI zarUAta thAya te mATe sadhaLA prayAsa karavA e ja amerIkra ATaluM pasAdAra ane samRddha che. paraMtu hiMsA thAya che eTale pratyeka AjanA zubha tahevAronI mAMga che. ghana e uttama che. paraMtu suyogya ane amerIkana nAgarika jeNe 40 varSa pUrA karyA che te vayAbITIsa- esITI sAmAjIka hetu mATe dAna e tenAthI paNa vadhu uttama bAbata che. dAnano pravAha anidra- hAIpara Tenzana ane lo-bIpI ke hAI bIpI jevI takalIphathI pIvAI aMgA DhoranA kalyANa ane sukhAkArI mATe vaparAya tethI vadhu mAM zuM hoya zake ? rahyo che. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 mubai samAcAra sAptAhika, tA. 26-9-1993 MORAR samAja ane dAnano pravAha nano pravAha vadhu sArI rIte - racanAtmaka ane lAMbAgALe Atika parINAmo Ape tevA kSetramAM vALavAnI carcAne sAro pratisAda maLyo che. hAlamAM ghaNA TrasTo che ke jemAM TrasTIo dvarA paNa koI racanAtmaka AmagIrI thatI nathI. kAraNa ke moTAbhAganA to samaya ALavI zakatA nathI ane varSa ke tabIyatane kAraNe pUrI zakita sAthe kAma karI zakatA nathI. dA. nA to eka ja bAbata thaI - paraMtu gAmaDAmAM mahAjana prathA hatI ke jenA para kAyadA ke baMdhAraNa ca koI ja zaraAta jvAbadArI lAdavAmAM AvI nathI. chatAM grAmajno - pazu ane samAjanA klyANa mATe koI sabasIDI- Donezana vagara A prazna asarakAraka rIte kAma karatI hatI. Aje te tuTatI jAya che - athavA kyo ke khalAsa paNa thaI cukI che. bhArata sa2kA2nA koI sarakArI khAtAe na karI hoya tevI kAmagIrI mahAjana prathA ca thatI hatI. to bhadra ane sukhI samAja dAna ApIne ke TrasTa banAvIne samAja mATe kaMIka kyAno saMtoSa le che - paraMtu temanA tUrA apAyeluM dAna kriyAzIla banyuM ke nahIM. tenI LajI levAmAM Ave che kharI? sukhI vargane no potAnA dhaMdhA ane pravRttimAMthI phUrasada maLatI nathI. Ama dAna aMgeno mULabhuta khyAla have badalAvavAnI jarUra che. sabhAne upayogI thAya ane nakkara parINAma jovA maLe tevuM Ana hovuM joIe. - dareka gAmaDAmAM gAzALA mATe mahAna prathA dvarA tenuM saMcAlana karavAmAM AvatuM hatuM. mahAjana - eTle janamAM mahAna - eTle ke samAjamAM AdarapAtra mobhAdAra vyakita ne mahAjana - mahAjnamAM pratiSThIta vyakitano samAveza thato. hato, ke jeo svaMya potAnI kAmagIrI potAnA ja tUrA phaMDa ekatra karIne karatA hatA. teo kadI kyAMya lAMbo hAtha karIne mAgatA nahotA. paraMtu jyArathI TrasTo mATe kAnuna banAvAyo ke mahAna prathA khatama thaI. TrasTa ane TrasTIone sthAne have svaicchika rIte kArya karanI sevAbhAvI saMsthAonI jarUrata che. dAnano pravAha AvI saMsthA e tarI vaLe to gAzALA pravRttino taMdurasta vikAsa thAya tema che. AjathI mAtra 50 varSa agAu ja gAmaDAnA dareka gharamAM gAyanuM lAlana pAlana thatuM hatuM. tene parINAme 10 - 123 15 vyakitanA kuTuMbane cokhkhA dhI - dudha maLI rahetA hatA ane baLataNa mAtAM maLatuM hatuM. paraMtu zaherIkaraNa ane AdyogIkaraNanI doTa zarU thatAM ja gAmA bhAMgavA lAgyA ane Aje tenA parINAma joI zakAya che - ke zahero vasyA. gujarAtamAM 1960mAM 5 lAkhathI vadhu vastI dharAvatA mAtra traNa zahera hatA. amadAvAda - vaDodarA ane surata. Aje 12 zaheromAM 5 lAkhathI vadhu vastI che. vaLI A vastI kare che zuM ? gunAkhorI - dANacorI -keI dravyonI herArI ane jamInanA gAThIyA upazana proTekazana manI dharAvavAnuM kArya zaheronI jhuMpaDapaTTImAM vasatA A loko vaca thAya che. haju moDuM thayuM nathI. gAzALA pravRtti e samAja kalyANanI pravRtti che ane gAmaDAmAM ne karoDo vyakitane rojgArI ApavAnI kSamatA dharAve che. gujarAtamAM dara varSe be lAkha lagna thAya che. sAmAjIka kharcInA bhAgarUpe jo pratyeka lagnamAM laghutama kharca eka lAkha rUpiyA thato hoya to 20 abaja rUpIyA dara varSe kharcAya che. (A rakama khUba ja DhIcusta aMdAja para AdhArita che. lagnanA dAgInA - paryA maNavAra ane satkAra samAraMbha - vIDIyo vagere kharcano samAveza thAya che. vaLI A sarerAza che - eTale koI samRdhdha kuTuMba pAMca lAkha rUpiyA kharce ane sAdAIthI lagna thAya tyAM rU. 10 hajAramAM paNa kArya pUrUM thatuM hoya che.) jo A 20 abaja rUpiyA paikI mAtra 10 TakA rakama sAca hetu mATe vAparavAmAM vALavAmAM Ave to dareka rIte yado thAya tema che. AvI ja rIte navarAtrI, zrI gaNeza mahotsava ane bIjA dhArmika k'i / hai jena dAvAlA prasaMgomAM thoDI karakasara karIne gAALA ta27 vALavAmAM Ave to Arthika draSTie grAmya ane zaherI vistAranA arthataMtrane keTalo yado thAya tema che te nIcenA draSTAMta parathI samajI zakraya tema che. L 24 karoDa pazuo tUca sarerAza 10 kIlonA hisAbe dainika 25 lAkha Tana chANa maLe che. jenA dvArA 40 karoDa vyakitaone mATe nlI eTalI urjA maLI e che. baLataNanI taMgI nIvAravA - keroTIna gesa ApAtanI vAta thAya che. paraMtu AvI AyAta karIne Araba rASTronA gulAma thaIe chIe te koIne samajAya che kharU? pazudhana vA 82 abajanuM dUdha, 50 abajanuM bhAra vahana baLa ane 25 banuM sendrIya khAtara ane 40 abano gesa Ape che. A badhAnI kiMmata vartamAna bajAra bhAve 197 abajano Arthika lAbha Ape che. gujarAtamAM lagabhaga gAmaDe - gAmaDe gALya che. jyAM na hoya tyAM navI gAzALA zarU karavAthI jamInane kudaratI khAtarano mabalakha pUravaTho ApI zakAya tema che. paraMtu A mATe dAnano pravAha karIthI gAmA taraka ane mahAna prathA tarapha vALavAnI jarUrata che. zaherIjanoe A mATe jAgI jvAnI jarUra che. A mATe kacchI samAjanA keTalAka g2ahasyoe potAnA vatanamAM sthApelI gAzALAno ullekha anivArya che. kacchamAM eka sukA vistAranA tAlukAmAM gAthALA sthApavAmAM AvI che. temAM muMbaI rahenArA 10 thI 12 lokoe tenuM saMcAlana upADI lIdhuM che. zarUAtamAM mAtra 50 gAya - baLada - vAcharA rAkhavAmAM AvyA hatA. dhIme - dhIme saMkhyA vadhatI gaI. dara mahIne eka vyakita vatanamAM jaIne 10-12 divasa tenuM saMcAlana kare che ane aMgata khAna Ape che. A gAzALAnuM dUdha sthAnika lokone mATe ja che. DerIne ApavAmAM AvatuM nathI. jo koI kAraNasara dUdha vadhe to chAza banAvIne mAkhaNa - dhI banAvAya che. AzcaryanI vAta e che ke A gAzALA Arthika rIte pagabhara che. eTaluM ja nahIM A gAzALA dhaiyAzIla banyA bAda grAmajanonI taMdurastImAM vadhAro thayo che!! kAraNa bahu ja spaSTa che. sAcA dhI - dUdha maLatA thayA ke lokonI taMdurastI vadhI che. DerInA dudhamAM AvuM jovA maLatuM nathI. muMbaI sthita sukhI varganA loko mATe A AMta eka moDelarUpa che. gazALA ane te paNa Arthika rIte pagabhara hoya te vAta ja navAI upajAve tevI che. kaccha ane sArASTra - uttara - gujarAtanA vatanIoe potAnA vistAramAM A moDelano upayoga karavAnI jarUra che. jo muMbaInA loko, vApI - vaDodarA ke amadAvAdamAM muMbaI besIne kArakhAnA - phekaTarI calAvI zake to eka gAzALAnuM saMcAlana karIne sAcA dhI dUdhanA sahabhAgI na thaI zake? dezI gAyanA zudhdha dudhamAM sarva rogo sAme laDavAnI pratikAra zakita che - je pRthvI paranI anya koI cImAM nathI. vRdhdhAvasthA aTakAvavA ane jIvananA aMta sudhI zarIranA tamAma aMga - avayavo sAbuta rAkhavA gAyanA dudha jeTalI zakita anya koInAmAM nathI, AthI sukhI ane zrImaMta lokoe gAzALA sAthe sakriya rIte joDAIne nANAMkIya ane vahIvaTI ke saMcAlakIya netRtva ApavuM joIe. gurAtI samAja navarAtrI hoya ke dIpotsavI hoya- janma divasa hoya ke lagnanI varSagAMTha hoya teve vakhate paisA kharce che - pArTI goThave che ane bheTa sogAdamAM hajAro rUpiyA barabAda kare che. temane kana eTaluM ja kahevAnuM che ke varSe mAtra 10 TakA rakama pazuonA kalyANa pAchaLa kharca thaze to bhAratIya saMskRtine bAvA Na karavA sAthI moTo kALo Akho gaNAze. = - bAdamAM rakatadAna kempa yojAya che, netraroga cikItsA zIbIra thAya che - oparezana madada mATe apIlo prasidhdha karavI paDe che. A badhI samasyAnA mULamAM zarIrane je joIe che te poSaNano abhAva che. ASI 25-50 varSa agAu rogacALo ATalo nahoto tenA kAraNa zuM hatA ? ekAeka Aje no 40 varSa bAda DAyAbITIza - lo-bIpI - hAIbIpI ane hArTa problemanI saMkhyA vadhI tenuM kharUM AraNa zuM che? e vAta vize koI ja zaMkA nathI ke bahumatI prajAne gAyanA dudhathI vimukha karatI jvAmAM AvI tyArathI A badhuM ja vadhI gayuM che. hospITalo - klInIka : eksa-re klInIka ane sonogrAI mazInono cAo ghaTyo che. paraMtu A varSa konA mATe che! zaheronI gaganacuMbI hospITalomAM rU. 3 ke 4 hajAra pagAradAra nokarIAta sAravAra levA jaI zakavAno che? sAmAnya vyakitae to sAca ane sAcA dhI - dUdha - khAIne ke zAkaujI LaLAdI laIne japotAnI taMdurastI ane Arogya jALavI rAkhavA paDaze. bAkI "sekanDa opInIyana" levA mATe bhalAmaNa karatA tabIbone panAre paDavuM te karatAM haju samaya che ke gAya - baLada - vAcharA sahItanA pazuo jyAM saca thaya che ane temanuM poSaNa karavAmAM Ave che tevI saMsthAone madadarUpa thavA mATe yuvAno - zAnimaMLo ane zaheronI sAmAjIka saMsthAo kaTIbadhdha bane. tabIbI vyavasAya sAthe saMkLAyelI vyakitao Dagsa enDa kemIsTa esosIezano - perA meDIkala kenTInA niSNAto - lAyansa klaba - roTarI klaba - jAyanTasa sahItanI saMsthAo potAnI pravRttimAM aizALAne dAna moklavAnI pravRttimAM agresara bane to samAjanI aneka samasyA ApoApa ukelAI jAya tema che. vizva benka ke AMtararASTrIya nANA bhaMDoLanI lona vagara dezane AbAda banAvavAno A eka ja upAya che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che gA kiMdana nIkaLatuM joI raheto adbhUta AMdaLAono deza vizvamaMgala graMthamALA,' cAra svataMtratA sadhI musalamAnono eka moTo Avato ane temAMthI gaMbhIra hiMdu-muslima kahyuM ke, 'hiMdao gAyane pUje che. huM tane pustakono daLadAra seTa akasmAte mArA varga pazupAlananA dhaMdhAmAM rokAyelo hato ramakhANo phATI nIkaLatAM, mArIne khAuM chuM.' hAthe caDhayo ane eka aThavADiyAmAM ane teo gApo ja pALatA. gAyoe A to svataMtratA pahelAnI vAta thaI. jhINAno javAba keTalonibaLato lagabhaga hajArathI vadhu pAnAM vAMcI gayo, maslima mAladhArIonI mUDI hatI. gAyo AjanA vAstavikatA zuM che? Ano uttara te roja gomAMsa khAtA hatA? 'dAya pAsethI maLatA dhI, dUdha, vAcharaDAM ane saraLa che. bhAratanA mAMsAhArIo ja (ne gherI ciMtAno paNa) viSaya hovA chatAM :::: baLataNa mATe chANa e temanI mUDInuM vyAja cikanane zreSTha AhAra gaNe che. bIjA naMbare gomAMsa khAtA haze zatako mATe A graMthamALA keTalI rasaprada haze! hatuM. bakaro ke gheTe Ave che. ane aMte gAya. te bhArata tathA pAkistAnanA pahelA AmAM ApaNA jIvanane sparzato 'ito 'muslimomAM paNa ghaNI jJAtio che. paNa koI rojakhAtuM nathI. moTAM zaheronI pradhAnamaMtrIomAM eka vAta sAmAnya hatI.. muslimomAM paNa ghaNA sAtio che. paNa koI roja khAtuM lagabhaga dareka viSaya sahana saraLa zailImAM matavA jJAtinA vaparaparAnA papA gALA bajAranA mAMsa vibhAgane maTanamAkaTa IslAme DukkaranuM mAMsa harAma karAvyuM che.' raju thayo che. ane tenI vizeSatA e che ke pALavAno. temanI eka khAsiyata eka kahevAya ka kahevAya che, che, bimAkaTa nahi. jhINA te khAtA hatA. hiMdu dharma gAyane bika-mArkeTa nahi. zA te mArA matavo gAyo ja pALe ane matavAnI maTanamArkeTamAM paMdareka sTola bakaronI pujanIya gaNI che. javAharalAla gAyanuM " rahelI gAya koI navalakathAnA nAyaka jema ? mAMsa khAtA hatA. ATaluM ja nahiDakaranuM ujAgara thaI spaSTa rUpe ApaNA mananA govadhathI bhAratanuM AkhuM arthakAraNa hAlI gayuM che. mArA para temanuM priya hatuM, (AnA UMDANamAM UtarI jAya che. durbhAgye gAya, purAvArUpe vAsubhAI naherunI bahena jene hiMduprajAe mAtA tarIke svIkArI che, egroe bahu gaNatarIpUrvaka bhAratanI gAyonuM nikaMdana tenuM citra kaMpArI chUTe tevuM che. zrImatI kA ThIsIMge lakhela pustaka "vI kADhavAnuM kAvataruM ghaDyuM. ane bhoLAbhAratavAsIo A rogano kakaro TAMke che.) A graMthamALAnA lekhaka vAsubhAI (veNIzaMkara murArajI vAsu) vAcakane pagale kAvatarAnuM rahasya pAmI na zakayA. Aje A ajJAnanI tyAre pharI eka prasta UThe che, bhAratamAM pagale cetave che ke gAyanuM nikaMdana bhAratanI sajA dezanI tamAma koma bhogavI rahI che. Adhunika gAyanA mAMsano upADa 'UMTanA moMmAM. vinAza che. ATaluM ja nahi, ApaNI dareka barAbara hovA chatAM svataMtratA pachI ' dhAnA manamAM gAyanI katala che. pariprekSyamAM paNa gAya A deza mATe keTalI mahattvanI hajAronI saMkhyAmAM thatI gAyonI katala konA mATe thAya che? enA mATe javAbadAra gAyanI katala A be zabdo va patA eka ane anivArya cIja che teno khyAla vikhyAta sarjaka, kolA che? sAmAnya vAcakanI AMkho sAme musalamAna citrakAra ane kAnisTa Abida suratI ahIM Ape vAsubhAInA mata mujaba eka naMbaranA tarI Ave to emAM navAI nahi. briTiza gozatruAApaNA rAjakArI netAo che. sana je ApaNA magajamAM je kAMI sAvyuM che che...... Abida suratI 194mAM sattAnuM siMhAsana prathama te Aje paNa ApaNe bhUlyA nathI, na AvatA, kalamanA eka ja jhaTa dezamAM ApaNI sarakAre e bhUlADavA mATe kAMI 2 pramANikatA evI ke kadI dUdhamAM pANInuM mAMsanA haze to tenI pAchaLa kayAMka ekAda saMpUrNa govadhabaMdhI karavAnAM vacana ApaNA prayAsa karyo che. 'DivAIDa enDa rUla'nA je ; , TIpuMya na nAkhe.' akhatarAo aMgrejoe saha LatApUrvaka sTola gAyanA mAMsano haze. bIju IslAme gAMdhIvAdI netAo saraLatAthI bhUlI - I.sa. 1857nA baLavAmAM bhArata hAryuM bakarAnI kurabAnI mATe Adeza dIdho che, gayA. jeoe yAda devaDAvavAnuM sAhasa amalamAM mUkyA hatA te Aje paNa ApaNA e takano lAbha laIne aMgrejoe vizALa gAyanI nahIM. karyuM. teonI khurazI UthalI gaI. konI jadvArI netAonA lAbhamAM che. pAyA para govadha karavAnuM ane katala karelI briTizaroe phelAvelo A bama ke dareka mAla ke naheru sAme cUM ke cAM kare? vAsubhAI satya tenA nagna rUpamAM rajU ' chatAM ahiMsaka prajAnA dabANane vaza thaI ' karI mudrAo ane AMkaDAo dvArA e baMdhAraNamAM eka lUlI kalama 48 dAkhala pUravAra kare che ke gorakSaka eTale mAtra hiMda karavAnuM zarU karyuM. phakata 43 varSamAM eTale mAMsano bhUkhyo che, teno lAbha sau prathama ja nahi, musalamAna paNa che. je te sana 190sudhI ochAmAM ochA traNa jhINAe lIdho hato. tyAre ApaNA karavAmAM AvI. lUlI e mATe teno atha che ane "morDana' tathA musalamAna bAdazAho bhAratamAM sthAyI abaja pazuo gAyo tathA baLado)no gAMdhIvAdI netAo goraNAnA himAyatI ' musaddo hatA, 'bhArata svataMtra thaze tyAre kalamane "sAyanTIphika' lAInanA oThA nIce thayA temaNe govadhabaMdhI ane khAdIthI pedA saMhAra temaNe karI nAkhyo. thatI samRddhi, saMskRti ane sAmAjika aMgrejonI gohatyAnI nItithI eka ja jhATake dezamAM saMpUrNa govadhabaMdhI katalakhAnA sivAya bIjI rIte pazuone khatama karavAnA daravAjA khullA karI Ape zakita joI, tenAthI prabhAvita thayA. muslimonI mUDI tathA tenA vaLatara upara karavAmAM Avazo.'). IgleMDanA te samayanA sarasenApati che: muslima komano utkarSa paNa temaNe temAM ja jambara kApa paDayo ane e samudra auyo ane saMparza govathabaMdhI jAhera mAladhArIo kaMgALa hAlatamAM AvI philDa mArzala monTagomarIne bhAratanA kalama 48nA AdhAre uttara pradeza, karI.... rASTrane zakitazALI temaja samRddha gI .5.. STS gayA. atizaya du:khada bInA to e banI bhAgalA maMra na hatA. teo bhArata madhyapradeza ane bihAranI rAjayomAM banAvyuM.' ke "eka ' taraphathI hajAro muslima AvyA ane muslima lIganAM saranazIna saMpUrNa govadhabaMdhInA kAyadA amalamAM mAladhArIo lAkho gAyone patAno jhINAMne dezanA bhAgalA na pADavA AvyA tarana narae e traNe rAjayone ' gAyo pratyenI hiMdu prajAnI lAgaNI joI pasIno reDIne ane sarakAre sarjelI aneka samajAvyuM. patra lakhI jaNAvyuM ke teo "kalama 48no pahelA mogala bAdazAha (1526) masIbato sAme aNanama rahIne pALatA eTale jhINAe kahyuM ke, "ame sAthe rahI je artha karatA hatAM te barAbara na hato ane - bAbarane khyAla Avyo hato ke gAya e tAre ka gAya a hatA, tyAre bIjI taraphathI sarakAre zakIe ja nahi.' bIjA A jAtano kAyado karavAthI dUra rahevuM.' ' ke pavitra prANI che ane teno vadha na thavo goThavAyelA kAvatarA mujaba ekala-dokala mI monTagomarIe kahyuM, 'paNa zA mATe? adhurAmAM pUra, aMgrejI potAnA joIe. A bAbata teNe potAno gAyane koI gerane gheravApelA maslima za tame hajAra varSa sudhI sAthe rahyA nathI?' svArtha khAtara musalamAnone hAthA banAvatA , vasiyatanAmAmAM kamAyune cetavyo che. nacatavyA che. mArakane jAheramAM mAraphata jAheramAM katala karAvavAmAM jhIpa pAse bIjo javAba na hato. teNe hatA, ApaNA kahevAtA gAMdhIvAdI - - . * kAma. 1 - - - - - - - - - - - - - - - - Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA.) netAoe paNa ema ja karyuM. govadhabaMdhInA gAMdhIjI kahetA ke govadha e manuSyavadha dha ane 500 rUpiyAnubaLatarA ka khAtara salAha ApI. tarata holenDanI sarakAre e kAyadAnA amalane taddana niSphaLa banAvavA jevo guno che ane gAMdhIjInA nAme carI chANa dvArA Ape che. baLada 1800 kArakhAnuM baMdha karAvyuM ane te kArakhAnuM mATe 'karAve ke Ta' jevA pAMce kasAIo khAnArI sarakAre khApaNA dezamAM eka pachI rUpiyAnI majUrI ane 500 rUpiyAnuM bhAratamAM lAvavAmAM A suprIma korTe caDhayA. eka katalakhAnAo kholyA che, ane vadhu khAtara Ape che. A parathI vAcakone e I.sa. 1952mAM maLelI ola InDiyA teonI dalIlo bebuniyAda ane taddana kholatI jAya che. paNa khyAla AvI gayo haze ke gAya dUdha koMgresa kamiTInI mITIMga (amadAvAda)mAM vAhiyAta hatI. suprIma korTe gAyonA no sabarImAM ApavAnuM baMdha kare chatA te anAthika be vi28 tamAma mata vaDe TharAva pasAra thayo vadhanI saMpUrNa baMdhI kAyadesaranI TharAvI ane lakhe che ke gujarAtanI gAyo roja 4 zera kayAreya nathI thatI ane A ja gerasamaja ke gAyo roja 64 zera kayAreya nathI thatI ane A ja garasamaja ke bhAratamAM vanaspatinuM utpAdana, vecANa, tenI sAthe sarakArane eka vadhu chaTakabArI dUdha Ape che. Aje eka gAya pAMca zera dvArA ApaNA pazudhananuM nikaMdana nIkaLI : AyAta ane nikAsa saMpUrNapaNe tAtkAlika "dIdhI. 'muslimone poSaNa mATe gomAMsa Ape to navAI lAge che. prakhyAta rahyuM che. baMdha karavA A TharAvane virodha karanArI che, maLe ane temanA dhaMdhA baMdha na paDe...'e. dhArAzAstrI ThakuradAsa bhArgava tenA pustaka "ApaNe ApaNAM gheTAMone paNa mAMsa vyakita mATe nirupayogI pazuonA katalanI chUTa 'kAva Ina ega'nI mAM lakhe che ke, "gaI mATe katala karavAne badale je dUdha ane Una abala ApI. sadImAM rojamaNa dUdha ApanArI gAyo tathA mATe UcherIe to 450 karoDa rUpiyAnuM TharAva pasAra thayo paNa naherue teno mArI draSTie A cukAdo kasAIonI bheMsono vaMza katalakhAnAomAM nAza pAmI khAtara, Azare 40 karoDa rUpiyAnuM Una amala karavAnI nA pADI dIdhI. Aje 46 dalIlone paNa AMTI jAya tevo hato cUkayo che.' ane 500 karoDa rUpiyAnuM dUdha meLavI varasa sudhI e.AI.sI.sI.nA e pariNAma? "aMgrejI rAja5 karatAM paNa vAsabhAI jaNAve che ke bhAratanA kAa, tane badale tene mAsa mATe katala TharAvano amala karavAnI to zuM tenI yAda sarakAre (maslima karI 27 karoDa rUpiyAnuM uti AyAta apAvavAnI paNa koI bahAdura koMgresIe ; koMgresI rAjayamAM gAyonI katala pAMca gaNI ItihAsamAM koI sarakAre (muslima karI 27 karoDa rUpiyAnuM Una AyAta vadhI gaI. 1969nI bIjI vizlaDerI bAdazAho sahita): katalano dhaMdho nathI karIe chIe ane hajAro vaNakara kuTuMbone saMmata thI, pariSada (jInivA)mAM maLI tyAre karyo. A apayaza ApaNI ahiMsAne bekAra rAkhIe chIe.' je deza dara varase vanaspati udyoga ahiMsAne varelA bhAratanA pratinidhie che varelI sarakAronA phALe jAya che. (janatA maLe jAya che. janatA jayAre paNa navuMAdhunikatama katalakhAnuM calAvavA khAtara prajAne 31 abaja jayAre paNa navuM Adhunikatama katalakhAnuM prastAva mUkayo hato e tame kalpI zako cho? sarakAranA netAoe sattA grahaNa karatA khulluM mukAya che, prajInA ka vaga khAsa rUpiyAnuM nukasAna kare khAMkaDa.. bhAratanI 80 TakA gAyo bilakula pahelA gAMdhIjInA samAdhApara jaI temano karana jana saMsthAnA) pahelA gAMdhIjInI samAdhI para jaI temanAM karIne jana saMsthAno) potAnA virodha bhAga trIja, pAnuM 54) ane dara varase. nakAmI che. paNa tene kApI nAMkhavAmAM svapna sAkAra karavAnA sogaMda lIdhA darzAvavAno zakaya teTalo prayAsa kare che ane vAnA sogaMda lIdhA darzAvavAno zakaya teTalo prayAsa kare chakhana ATha abaja rUpiyAnI pazuo rUpI mUDInuM ' sattApakSa tene eka ja uttara de che- A to mAtra vanaspati udyoga cAlu rAkhavA mATe amArI prajAnI dhArmika lAgaNI ADI Ave che, mATe amArI prajAnI lAgaNIne AghAta 'jemane dharmanI draSTie mAMsAhArano DemokresI che. kasAIone rojIroTI maLe badhi nathI evA 9 karoDa mAnavIo (A eno paNa khyAla rAkhavo paDe. ja nikaMdana kADhe te dezamAMthI kadIye garIbo pahoMcADayA sivAya temane kema khatama karavI tenA upAyo ApaNe ahIM pariSadamAM zodhI AMkaDo lagabhaga 15 varSa pahelAno che) prazna che ke ApaNA dezamAM kasAIo haTha kharI? kADhavA.: bhAratamAM che. hiMdu dharma mAMsAhAranI chuTa keTalA? AMgaLInA veDhe gaNI zakAya musalamAno hajIye e bhramamAM hoya che, bhAratanI gAya kayAreya nakAmI ke nathI Apato chatAM Azare 20 karoDa eTalA. DemokresImAM 9 kA lokonI govadha pratibaMdha nIti jo! phakata hiMduone nadhaNiyAtI nahotI. "e to dareka hiMda hiduo evA ho o mAMsAhAranA IchA viruddha savarNa aMkaNa dhAro lADI ja lAge vaLage che to teno baMsI " muslima gharamAM tenA kuTuMbInuM sthAna pAmIne niSadhane avagaNIne mosAhAra karavAmAM zakAya. dhaMdho karavAna niSedhane avagaNIne mAMsAhAra karavAmAM zakAya, dhaMdho karavAnA lokonA adhikAranA , 1968-69mAM traNa karoDa bALako AMdhaLAM tAM, gAmaDAMomAMthI gAyo temaja dha masalamAna paNa vAMdho nathI gaNatA. Ama 29 karIDa kacaDI nAkhIne khAMDanAM kArakhAnAMonAM , (poSaNa) dUra thatA phakata dasa varSamAM bIjI potAnI gAyane ke baLadane katalakhAne - vecavA taiyAra na hato....' doDha karoDa bALako AMdhaLA banyAM hatAM. manuSyo mAMsa khAya che? mosanA utpAdana banAvatA akAvI zakAya, pavitradhAmomAM ane pazahatyAnA AMkaDA jotA ema lAge karoDo rUpiyAnA kharace mAchalI mAravAnA , Aje (sItteranI dAkamAM) AMdhaLAM' ane gAMdhIvAdI sarakAra ApaNI gAyo che ke bhAgye ja 87 lAkha mANasone mAMsa khUnI ughogo vikasAvI zakAya paNa govadha bALakonI saMkhyA sADAcAra karoDanI thaI vecavA ane katala karavA kaTibaddha thaI gaI. che. eTale ke daraso mANasoe sAta bALako ApaNA pazudhanano vinAza notarI temanA baMdha na karI zakAya. AMdhaLAM che ane A sAtamAMthI eka 'lohI, mAMsa, hADakAM, cAmaDAMnI nikAsa arthAta gohatyA pratibaMdhu dhAro (lama '1951-52thI 1955-56nAM musalamAna che. tArA haMDiyAmaNA meLavavAno A paNa eka' 48) je baMdhAraNa dvArA pAsa thayo che ane varasomAM naheru sa2kAre varase sarerAza 23. - "muslimone govadhanI nItine kAraNe mArga che. naheru sarakAranI kUTanItinA kAraNe lAkhathI vadhu vAchaDAM pAMca ja varasamAM mArI hiMduo jeTaluM ja kadAca hiMduo karatAM vadhu ' koMgresa pachI janatA sarakAra AvI ane nukasAna thayuM che ane hajI thAya che, te custa gAMdhIvAdI morArajIbhAI dillInA karavo muzkela nathI. kamasekama hiMdu dharmano gAyo kApI nAkhI ane tyAra baLI gAyo teone samajavAmAM AvatuM nathI. temaneto siMhAsane birAjayA. 31 ogaSTa uddhAra karavA nIkaLelI bhAjapanI sarakAro tathA gheTAMbakarAM kApavAnI paMcavarSIya dharmanA nAme ane gomAMsa khAvAnA 1977nA roja kRSi gosevA saMmelananuM to ema karI zakI hota! yojanAo taiyAra karI." adhikArane nAme (jo ke Avo koI uddhATana karatA temaNe jAhera karyuM ke, aphasosa ke teoe paNa ema na karyuM. gAyonA nikaMdana dvArA dUdhano dukALa adhikAra koI paNa dharmano che janahi, koI lokoe gAyanuM ja dUdha pIvuM joIe ane vizeSamAM hiMduo sahita samasta dezanA pedA thayo. eTale paradezI DerIonA dUdhanA zake paNa nahi) govadhabaMdhInI hiMduonI gosaMvardhana karavuM joIe.' lAbhanA A muddA parathI saphaLatApUrvaka pAvaDara mATe bajAranA dvArA khullA mUkAyA. mAgaNI sAme agAu aMgrejo keratA temaNe prajAnuM samagra dhyAna pachI bhesonI katala calAvIne zuddha ghInA bhoLA prajAjanoe mAnI lIdhu, hatA ane have aMgrejo karatA pa . " vadhAre rAmajanmabhUminI samasyA para keMdrita karyuM. sthAne nukasAna kAraka vanaspati ghI sADI kamasekama aMDiyAmaNa mATe thatI gAyonA AthI nukasAna mAtra hiMduonuM ja nathI devAmAM AvyuM. tyAra pachI AvyuM gaMdhAtuM ugratAthI sekayulara chApanA (6 no uche che ane e rIte cUMTaNImAM temanA mata meLa katala mATe thatI jIvatI gAyonI nikAsa thayuM. samasta majAnuM thayuM che ane jayAM sudhI baTara oIla ane ghImAM bheLaseLa karavA che. have baMdha thaze. thayuM UlaTuM ja. 'thikala pazudhananI bephAma katala thatI raheze prajA mATe vepArIone mokaLuM medAna maLI gayuM. mAMsa nikAsamAM 100 TakA vadhAro thayo.' nukasAna bhogavatI raheze. dillI eTale eka jamAnAmAM dUdha khAsa garIbonA lAbha mATe bajAramAM utpAdananuM moTuM kendra, te muMbaIne bhe pUrI meM mArI bIja ApaNadarIka5)asarerAyAbahAra mukAyelA vanaspati ghIno ItihAsa pADe, hariyANA-kalakattAne gAyo pUrI pazudhanano paNa kaccaraghANa vaLI gayo. rUpiyAnI mUDI che. be hajAra rUpiyAmAMthI AjanI prajA bhAgye ja jANatI haze! sahu pADe, ane have dillI tathA kalakattAne ahIM vAMcakoe e paNa noMdhavuM jarUrI che. jeTaluM vyAja ApaNA maLavA zakIe tenA prathama vanaspatinuM kArakhAnuM holenDamAM gujarAtamAMthI pAuDaranuM dudha mAyAta karavuM Aje hiMdutvano paracama laherAvanArAo ke harAvanArAo karatA ghaNI vadhAre Avake ApaNe A A nAkhavAmAM AvyuM. tenA kAraNe gaLAnA paDatuM hoya to eno artha e thayo ke nA tyAre janatA pakSamAM hatA ane koIne pazuo pAsethI meLavI zakIe chIe. rogo vadhatA tyAMnA laoNkaTaroe ii vADuM pharakavuM nahotuM. dA.ta. eka gAya varSe 180 rUpiyAnuM tapAsane aMte tene baMdha karavAnI sarakArane | (anusaMdhAna pAna 2 para) Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAyanuM nikaMdana dariyANAnI gAyo ane dillInI bheMsonuM saMpUrNa nikaMdana nIkaLI gayuM che. gAya-bheMsonuM nikaMdana eTale zuddha, sastA, ghI-dUdha tathA chANanI achata. (jaLA pAnAnuM cAlu) abajA Dolarano vepAra kare che. keTalAya dezonI khanIja saMpatti tathA khetI A kaMpanIe lakhAvI lIdhI che. 2 julAI 1992nA roja bhAratano vAro Avyo. kacchamAM khADI para AvelA kaMDalA baMdaranA sAmA kAMThe eTale pUrva dizAe 15000 ekara jamInanI teNe mIThuM pakAvavA mATe mAgaNI karI ane vagara vicArye te darakhAsta bhArata sarakAre maMjUra paNa karI lIdhI. chANanI achata thatA gAmaDAMonA cUlAo mATebaLataNa (chANA)nI achata.. baLataNanI achata UbhI thatA vRkSo kapAya ane jaMgalonuM nikaMdana nIkaLe. jaMgalo na rahetA nadIo sUkAya ane pANInI achata. jema DAkuo Trena lUMTe tema dakSiNa bhAratamAM Aje pANI mATe Treno lUMTAya che. (TAImsaH eprila-96) mahAtmA gAMdhIe AjhAda bhAratanuM je svapna joyuM hatuM te zuM Aja hatuM? 'tA. 29 jAnyuArI 1947nI rAteprArthanAsabhAmAM teo bolyA ke naheru.... paradezI rAjakAraNanA niSNAta che. paraMtu A dezanA vaDApradhAnapada mATe ayogya che. paNa A bhUta samajAtAMnI sAthe ja bIje divase temanuM khUna thayuM....' gAMdhIjI upara sahuthI vadhu upakAra karyo hoya to pelA gokasee, ema nathI bhAga A deza kono che? ApaNe sujalAma,suphalAma gAIe chIe te jamIna ane pANI konAM che? A ja muddAone laI jayorja pharnAnDIjhe gujarAta hAIkoTane daramyAna thavAnI vinaMtI karatI 'rITa' karI che. (saMdezasAptAhika pUrti, 16-5-93) deza vecavAnI A to hajI zarUAta che. ApaNI ja dharatI para ApaNA ja pazudhananI tala karavAno paravAno mAMsAhArIonI priya mekaDonAlDa' nAmanI jagaprasiddha amerikana kaMpanIne maLI gayo che. temanI khAsa vAnagIomAM kema bargara (DukkaranA mAMsamAMthI) bipha senaDavIca (gAyanA mAMsamAMthI) cikana rolsa (maraghAnA mAMsamAMthI) ane maTana bargara jevI AITamo (bakarAnA mAMsamAMthI) che. keMndro sthApI, kAyadesara pazuonI katala A mAMsa meLavavA mATe teo pazuuchera karI phAsTa kruDanA rUpALA nAme gAmegAma ghUsI jaze (jema kokAkolA ghUsI hatI) ane tyAre paNa ApaNane ApaNA kahevAtA gAMdhIvAdIo tathA hiMdutvanA uddhArakoe masjida-maMdiranA kaLAgamAM khUMtADI rAkhyA haze, kAraNa ke e sarvanI bhalAI emAM che ke ApaNuM dhyAna bIje krAMya na dorAya balke evI kSullaka samasyAomAM gherAyeluM rahe ke chatI AMkhe ApaNe ApaNI ja bhalAI joI na zakaye. rAjanIza kheM ja kahetA hatA- ApaNe adbhuta AMdhaLA chIe. * vAsubhAI je gAMdhIvAdI hatA, svAtaMtrya senAnI ane gorakSaka hatA, vaidika saMskRtinA upAsaka hatA te paNa Aje ApaNI vacce nathI. gAMdhIjI upara goDasee upakAra karyo, tema vAsubhAI para Izvare kRpA karI hoya to navAI nahi, vecAI rahelA bhAratanA AMsu joI te "taraphaDI taraphaDIne mRtyu pAmyA hota. nahitara Aje globalAIjhezananA nAge sara Tomasa ro IMgleMDanI sarakAranA elacI tarIke zahenazAha jahAMgIranA darabAramAM Avyo ane bhAratamAM vepArI peDhI kholavAnA bahAne sUratamAM gaDha bAMdhavAnI paravAnagI meLavI. Aje ItihAsanuM punarAvartana thaI rahyuM che. kAragIla nAmanI amerikana kaMpanI IsTa InDiyA kaMpanI karatAMya moTI che ane duniyAnAM badhAM baMdaromAM ane bajAromAM 23/4/ 2deg khulaza VINIYOG Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAvalaMbananI brAMta kalpanAne choDyA vagara bhArata pagabhara thavAnuM nathI .30AINIA caMcavADo Ubho karavAmAM DAberIone koi na pahoMce. audyogika dezo mATe bhArata eka kolanI banI jAya. vaicArika pAyo bodo che. lekhake samAjavAdanA nazAmAM kALAna poLa ane LAne kALuM cItaravAne kasaba emane lekhakonI dhAraNA che ke nikAsa karyA pramANa vadhI gheghUra banelI lAladhUma Akhe duniyA jue che, phaTAphaTa hAthavago che. teo samasyAne ukela tarIke ane ukelane zakaze nahIM. videzI karajane DuMgara vadhato jaze ane eka AMbhaprAyo Ape che ane bedhaDaka AgAhIo kare che. samasyA tarIke bedhaDaka raju karI zake che. samaya evo Avaze ke jUnuM karaja cUkavavA mATe paNa paraMtu vAstavikatA sAthe teno meLa besato nathI. navI Arthika nItinA virodhamAM keTalAka jANItA ApaNe navuM karaja levuM paDaze. - lekhako je prakAranA sAvalaMbananI himAyata kare che samAjavAdIoe lakheluM A nAnuM pustaka vAMcIne ekjhiTa polisI sAme lekhakone ugra virodha che. te nItine ApaNe cAra dAyakA sudhI anusaryA chIe. uparanA vicAro AvyA. A pustakane uddeza navI temanA mate ekjhiTa polisI eTale jAhera tema ja ApaNI avadazAmAM teno moTo phALo che. svAvalaMbanane Arthika nItinAM bhayasthAna aMge janatAne jAgrata khAnagI kSetranAM kArakhAnAMomAM kAma karanArA kAmadArone nAme ApaNe videzI AyAta ane taMtravidyAnI AyAta karavAno che. vAsudeva mahetAe temanI ananya zailImAM bahAra nIkaLavAno rasto batAvavo. teo mAne che ke para kaDaka aMkuzo mUkyA. videzI mUDIne tucchakArI bhAre kahyuM che ke vanamAM Aga lAgI hoya tyAre eka cakalI paNa khoTa karatA ekamo baMdha karavAnI chUTa apAze to lAkho udyogone agrimatA ApI. pAyAnI savalatono abhAva, cAMcamAM pANInuM TIpuM lai jaine te olavavA mathe che e majUro bekAra thaze, sAmAjika taMgadilI vadhaze. binaanubhava, aNaAvaData ane jUnI taMtravidyAne bhAvanAthI A pustaka pragaTa karyuM che. navI Arthika nIti jamInanA vadhelA bhAvono lAbha levA mATe sAjA kAraNe A udyoganuM utpAdana videzI harIphAi sAme TakI dezane audyogika pAyamAlI ane Arthika rAjakIya ekamone paNa mAMdA pADavAnI peravI thaze. zake ema hatuM ja nahIM. je dezI udhogone gharaAMgaNAnA gulAmI tarapha dorI jaze. temAMthI UgaravuM hoya to videzI ApaNA udyogone pAyamAlIthI, majUrone bhAre udyogone mAla vAparavAnI pharaja paDI temano mAla, videzI mUDI ane videzI taMtravidyAno moha choDI bekArIthI, dezane karajanA DuMgarathI ane arthataMtrane utpAdanakharca UMco gayo ane guNavattA kathaLI. dezamAM dezInAgAMdhIcIMdhyA mArge vaLavuM joie evuM behAlIthI bacAvavA hoya te svadezI e ja taraNopAya che banate mAla videzI harIphAi sAme Take ema na lekhakonuM maMtavya che. arthanItinuM phalaka ghaNuM vizALa che. ema lekhako mAne che. svadezI mAlanI vyAkhyA ApatAM hovAthI AyAto para aMkuza mukAyA. Ama paNa paraMtu lekhakoe ucita rIte ja mahattvanA traNa-cAra muddA gAMdhIjIne TAMkIne teo kahe che ke mAtra bhAratamAM bane, sAvalaMbana mATe AyAtabaMdhI jarUrI hatI ja. hajI para dhyAna kendrita karIne bhAvinuM bihAmaNuM citra rajU karyuM bhAratanI mUDIthI bane, jenAthI abhaNa, grAmINa, garIba eka vastu bAkI hatI. bhAre udyogo khIlavavA mATe sahita saune rojI maLe ane dezanI eMzI TakA vasatine sarakArane moTA pramANamAM mUDI joitI hatI. je lekhakonA mate 1991mAM AjhAdInuM avamUlyana lAyaka bhAvatAla, vaparAza bAbate hoya te mAla svadezI AMtarika mUDIrokANa para aMkuza na mukAya te vaparAzI thaI gayuM. e varSe videzI lona meLavavA mATe pAzcAtya mAlanA udyogo tarapha mUDI kheMcAi jAya ane sarakAra dezonA dabANa nIce cAra dAyakA jUnI nIvaDelI jene mahattvanA samajatI hoya tevA udhogo mATe nANAM arthanItine tilAMjali apAi. Ayojita vikAsanuM maLe nahIM. tethI Ayojita vikAsane nAme khAnagI ' sthAna harIphAie lIdhuM. sabasiDIo ghaTADAi. jAhera kSetranI pAMkho kApI nAkhavAmAM AvI. udyogo mATe kSetranI pAMkho kApavAnI zarUAta thai. videzI mAla lAisanso levA pharajiyAta banyAM. paranI jakAta ochI karAi. videzI mUDI ane varidra pArekha A vikAsanItine kAraNe vikAsa rUMdhAi gayo. TekanaoNlaoNjIne AkarSavA mATe saghana prayAso hAtha dharAyA. dezamAM moMgho ane utaratI kakSAno mAla banato thayo. bahurASTrIya kaMpanIo mATe lAla jAjama bichAvAi. gaNAya. kAco mAla ahIMno hovo joie ane tenA udyogapatione tenI lezamAtra ciMtA na hatI, kAraNa ke lekhakonA mate A tamAma pagalAM ApaNI Arthika utpAdananAM sAdhano zakya hoya tyAM sudhI dezamAM banAvelAM dezI ke videzI harIphAino savAla ja na hato. samagra AjhAdInA inakAra samAM che, kAraNa ke te paradezIonA hovAM joie. arthavyavasthA grAhakone khaMkheravAnuM eka virATa kAvataruM kahevAthI lavAyAM che. Arthika nItimAM parataMtratA AvyA eka rIte juo te A pustakamAM navuM kazuM nathI. banI gai kAraNa ke samAjavAdI Ayojita arthataMtramAM pachI videzanItinI sataMtratA jhAjhuM TakI zakaze nahIM. AtmanirbharatA yAne sAvalaMbana, Ayojita vikAsa, utpAdaka rAjA che, grAhaka tene oziyALe gulAma che. IjharAyalane apAyelI mAnyatA tenI nizAnI che. jAhera kSetranI mahattA, videzI mUDInI sUga ane khAnagI sAvalaMbanano eka bIjo, vadhu sAco ane lekhakonA mate navI Arthika nItinA pariNAme kSetranA avizvAsanuM samAjavAdI pArAyaNa ApaNe A upakAraka artha che je lekhakoe zIkhavAnI khAsa jarUra udyoga, dhaMdhA, vepAra ane samagra Arthika gatividhino ja bhASAmAM dAyakAothI sAMbhaLatA AvyA chIe. dArU che. sAvalaMbana eTale ApaNane je taMtravidyA, kAco ghara videzI mUDIvAdIonA hAthamAM ja raheze. bhAratIya te ThIka, baoNTala paNa jUnI che. lekhakonI dezabhakti mAla ke vaparAzI mAla joine hoya te duniyAnI udyogapatio audyogika sAhasiko maTIne bahurASTrIya ane garIbo pratyenI dAjha zaMkAthI para che; paraMtu bajAramAMthI ApaNe ApaNI potAnI kamANImAMthI kaMpanIonA dalAlo banI jaze. bahurASTrIya kaMpanIonI arthazAstranI temanI samaja uparachallI ane adhUrI che. kharIdI zakIe. uchI dhArA ke bhIkhanI lAlaca karIe harIphAimAM dezI kaMpanIo TakI zakaze nahIM. audyogika pustakamAM prathama be prakaraNane vAsudeva mahetAnI nahIM. rAhato ke protsAhana mATe karagarIe nahIM. A utpAdana ghaTaze. bhAvavadhArAne rokI nahIM zakAya ane tene rasALa zailIne lAbha maLyo che. A samIkSA lakhanAra vikAsanIti AyAta avejI karaNa nahI 51 pariNAme kharIdazakti ghaTatAM utpAdana ghaTADavAnI pharaja temanA vicAro sAthe sahamata nathI, paraMtu temanI rajUAta nikAsaprotsAhana para AdhArita che. teno mukhya uddeza paDaze. thoDA ja samayamAM videzI kaMpanIo sAthe jemane ane zailI para ApharIna che. kamanasIbe, bIjAM badhAM gharaAMgaNe banatA mAlano utpAdanakharca ghaTADavA ane gaThabaMdhana nathI evA ughogone phaDacAmAM lai javA prakaraNonI bhASA zuSka, nIrasa, bIbADhALa ane guNavattA sudhAravAne hoya che. A vikAsanIti viDita sivAya koi vikalpa nahIM he. paradezathI yaMtro ahIM tarajumiyA che. ATalA nAnA pustakamAM paNa pAra vagaranuM ane bahirmukhI hoya che. duniyAbharamAMthI eka saMvidhA AvyA ja kare athavA peTanTathI banAvyA kare to ahIM punarAvartana che. keTalAka gaMbhIra mudraNadoSo che. "rAha lAvavI, ApaNA saMjogone anukULa banAvavI, saranAmAM kazuM navuM banI ja na zake. risarca saMsthAone tALAM jovI nahIM paDe" ne badale "rAha jovI paDe"; "dharI sakhkho kAco mAla lAvIne zreSTha mAla taiyAra karavo e mAravAnAM thAya: aMdhajana AgaLanA khabhe hAtha mUkIna mArga che" ne badale "dhorI mArga nathI" chapAyuM che. ughoganItine udeza hoya che. kAtila vidarI ane dezI cAle tema paradezI udyogano sahAro laIne cAlavuM paDe. paraMtu pustakanI sauthI moTI khoDa e che ke tenI harIphAIne lIdhe udyogapatioe atyaMta satarka rahevuM paDe Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thI pAchI pAvatI nathI anItino ja DOAINIA svadezI pasa kahenA parama pA yAda have pAnIpau che. halako ke moMghA mAla banAvanAra pheMkAi jAya che. AvA arthataMtramAM netAo ke bAbuonI dakhalagIrI cAlatI nathI. je je dezoe A arthavyavasthA svIkArI che temaNe jabarajasta pragati karI che. videzI mUDI pratyene bhayamizrita tiraskAra pAne pAne chalakAya che. teo isTa inDiyA kaMpanInA sinDromamAMthI bahAra nIkaLI zakatA nathI. videzI lona ane videzI iphaviTI mUDI vacce temane koi pharaka dekhAto nathI. videzI mUDIne pagale pAyamAlI ane gulAmI ja AvatI hota to duniyAnA tamAma dezo potAnA daravAjA baMdha rAkhatA hota ane bahurASTrIya kaMpanIo jayAM taka maLe tyAM ghUsI javA talapApaDa hota. paraMtu vyavahAramAM ApaNe joIe chIe ke cIna ane viyeTanAma jevA dezo paNa videzI mUDIne AkarSavA mathe che, jayAre ApaNe bAraNAM ughADa phaTAka mUkIne beThA chIe paNa koI AvatuM nathI. videzI mUDIne pagale navA udyogo sabhapAya che, rojagArI vadhe che ane Avako vadhe che. videzI kaMpanIo potAnA Tarnaovarano nAnakaDo hiraso DiviDaMDa tarIke paradeza mokale che, paNa bAkInAM nANAM je te dezamAM ja rahe che ane tene lAbha sthAnika arthataMtrane maLe che. - lekhakoe dhArI lIdhuM che ke bhAratIya udyogo videzI harIphAIne sAmano karI zakaze nahIM. zarUAtamAM evA dAkhalA banazeya kharA. paNa yAda rAkhIe ke ApaNA anusaMdhAna 11me pAne chaThThA pAnAtha cAlu ijanero, maeNnejaro, Tekaniziyana ke vepArIo duniyAmAM koithI utaratA nathI. amerikA, akhAtI * dezo, yuropa ke hoMgakoMgamAM bhAratIya kAtila harIphAI sAme jhajhUmIne samRddha banyA che. gharaAMgaNe niramAvALA karasanabhAi paTele hindustAna lIvarane zikasta ApI hatI. ekajhiTa polisIno sUcitArtha to lekhako samajayA ja nathI. teo majUronI umarAvazAhI labara erisTokasI)nA pravakatAo hoya evI chApa paDe che. ekajhiTa polisIne prazna lekhakone samajAya che enA karatAM vadhu saMkula ane ghaNo judo che. te kAmadAro virahuM mAlikone nathI paNa saMgaThita kAmadAro virahu asaMgaThita prajAjano ane bekArone che. jAhera tema { ja khAnagI kSetranA aneka ekamo maravAne vAMke jIve che. sarakAra lokonI kAMdha para caDI beThI hatI. Arthika sattA samAjamAMthI khasIne sarakAranA hAthamAM kendrita thaI temAM benkonA ane saplAyaronA abajo rUpiyA salavAI gayA che. ghaNA ekamo vizALa jamIna ane anya hatI. navI Arthika nItie prajAjanone temanI Arthika askayAmata dharAve che. temane vidhisara baMdha karIne AjhAdI pAchI ApavAnI zarUAta karI che. phaDacAmAM lai javAya te benkonA, kAmadAronA ane vAsudevabhAIe ApaNI "svataMtra videzanItino saplAyaronA abajo rUpiyA chUTA thAya. temAMthI kharakharo karyo che. neharae ghaDelI kahevAnI sataMtra, navasAyama ughogo sthApI zakAya. videzanIti vAstavamAM raziyA ane Araba dezonI eka rIte A vivAda sahita ane rahita vacceno.. mohatAjI karanArI hatI. ApaNI najaramAM ApaNe nokarIvALAo ane nokarI vagaranA vacceno che. te taTastha, siddhAMtaniSTha, zAMtipriya hatA, duniyA ApaNane vediyA, bhikhArI, ghamaMDI ane bevakUpha samajatI hatI. relavemAM sarakArI nokarIomAM, jAhera zetranI raziyAne badale amerikAnI ane Arabone badale kaMpanIomAM joie tenA karatAM anekagaNA mANaso ijharAyalanI dostI karI hota to duniyAnAM dezomAM hoya che. moTA bhAganA ALasa. bhaTa, tochaDA ane ApaNuM ghaNuM vadhAre vajana paDatuM hota. pAkistAna ane khaTapaTI hoya che. teo totiMga pagAro khAya che ane baMgalA deza ApaNane coTiyA bharavAnI gustAkhI na karI bhAgye ja kazuM kAma kare che. majura kAyadAo ane zakata. paNa e vize pharI koI vAra. yuniyanonI tAkAta temanA rakSaNa mATe che. yuniyanabAjI AjanA bhAratamAM potAne pragatizIla gaNAvatA bahu kasadAra dhaMdho che. dADiyA, hamAlo, chUTaka DAberIo, samAjavAdIo ane sAmyavAdIo jaise majaro, kArIgaro- eka zabdamAM kharA zramajIvIone thevAdI banIne pavirtanano virodha karI rahyA che, jayAre moMdhavArI ane bekArI sAme koi razraNa na maLatuM hoya parivartananI, sudhArAnI, krAMtinI AgevAnI jamaNerIo tyAre garIba prajAne bhoge A kAmacora jamAtane TakAvI pAse jatI rahI che. mArkasa ane enjaze kadAca AvA rAkhavAmAM sAmAjika nyAya che kharo? DAyAleTikasanI kalpanA nahIM karI hoya. bIja mA Aloka gati che da Ida (svadezI : lekhako- vAsudeva mahetA, 2. cidambarama, baTuka desAi, viveda jIvAja | prakAzaka : thoDiyA vidhara TrasTa, ". hA sadana", ena reDa ' jemA udAra thatI jaze tema harIphAi vadhaze. harIphAimAM amadAvAda-382415, kiMmata 1 20, 12nAM 4.). TakI rahevA mATe yogya pheraphAro karavAnI ane na TakI zakAya tyAre dhaMdho baMdha karavAnI chUTa na hoya to koI sAhasika navo udyoga nAkhavA taiyAra na thAya. hAlanA majUra kAyadAo rojagArInI ADe AvanArA che. lekhako A badhuM samajavA taiyAra ja nathI. emane to yuniyana lIDaronI tAkAta vadhAravI che. dezanuM game te thAya. chello mudo sataMtratAne che. konI sataMtratA? netA-bAbuonI ke prajAjanonI? nekaranA jamAnAmAM - sAmAjika nyAyane nAme, Ayojita vikAsane nAme