Book Title: Samadhino Pranvayu
Author(s): Vijayajitshekharsuri, Sanyambodhivijay
Publisher: Jainam Parivar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023296/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lddhAnuM cArvAka darzana jainAdanA vizeSika darzana jaina darzananI vizvane amUlya bheTa-syAdvAda-anekAMtavAda samAdhino prANavAyu preraka pa.pU. AcAryadeva zrImad vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA. "yAyika darInA - mImAMsakInuM sAMkhya darzana 1 * * ' ES' . ' '18 .52; Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa.pU. sakalasaMghahitaciMtaka anekAMta dezanAdakSa AcAryadeva zrImad vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.sA. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ W samavasaraNamAM syAdvAdanI prarUpaNA kare che caturmukhA tIrthaMkara bhAgAvIlI Dix Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhuvanabhAnu-padArtha-paricaya-zreNi-2 || jayau savvaNusAsaNuM-zrI vardhamAnasvAmine namaH / / / / zrI prema-bhuvanabhAnu-padma-jayaghoSa-hemacaMdragurUbhyo namaH / / samAdhino prANavAyu (jaina darzananI vizvane amUlya bheTa-syAdvAda-anekAMtavAda) -: preraka : pa.pU. sakalasaMghahitaciMtaka ekAMtavAdatimirataraNi AcAryadeveza zrImad vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjA -: lekhaka : pa.pU. sAdhvIjI gaNanAyaka AcAryadeva zrImad vijayaabhayazekharasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pa.pU. prabhAvaka pravacanakAra siddhahastalekhaka AcAryadeva zrImad vijayaajItazekharasUrIzvarajI ma.sA. -: saMyojaka : pa.pU. vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImad vijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna pa.pU. paMnyAsajI zrI saMyamabodhivijayajI ma.sA. - prakAzaka : jainarivAra 1 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ m 3 DZ vIra saM. 2540* vi. saM. 2070 * i.sa. 2014 samAdhino prANavAyu Samadhino Pranvayu pa.pU. AcAryadeva zrImada vijayaajItazekharasUrijI ma.sA. Author's P.P. Acharyadev Shrimad Vijay Name Ajitshekharsuriji M.S. sarva hakka prakAzakane svAdhIna...(c) prathama AvRtti * 3000 nakala mUlya rUA. 60.00 -: saMzodhaka :pa.pU. AcAryadeva zrImad vijayaajitazekharasUrijI ma.sA. pa.pU. paMnyAsajI zrI mahAbodhivijayajI ma.sA. -: prApti sthAna :jainam parivAra, amadAvAda. mo. 8980121712 2 divyadarzana, 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA, ji. amadAvAda. mayaMkabhAi pI. zAha, mo. 98210 94665 a devAMga araviMdabhAi zAha, mo. 9322277317 2 amitabhAi ke. zAha, vaDodarA mo. 9898586224 3 hasita dipakabhAi baMgaDIvAlA, surata mo. 94271 58400 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svasaMpattinA sadvyaya dvArA jemaNe 'zAsanane samRddha ane potAnA paralokane saddhara banAvyA. | pa.pU. prabhAvaka pravacanakAra panyAsajI zrI mahAbodhivijayajI ma.sA.nI preraNAthI amadAvAda nivAsI siddhitapanA ArAdhaka dharmazraddhALu parivAra zI vIvIlIbrI-pANI-parivAra-milI weye gelse ele zrI zaMkhezvara pArzvanAtha zvetAMbara mUrti pUjaka tapagaccha jaina saMgha-ghATakopara (I) 0 thrI rITTara rIDa tIra chUrti pUjaka jaiva sIi-28 zrI bhuvanabhAnu-padArtha-paricaya zreNi tattvajJAnazreNi ke prastuta prakAzana meM zrI mAtRmaMdira jaina saMgha tAradeva apane jJAnanidhise suMdara lAbha liyA hai| mUlya cukAye binA jaina gRhastha isa kI mAlakiyata na kare 16 leta Page #7 -------------------------------------------------------------------------- Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjyapAda gacchAdhipatizrIno ags(patra Male/29.21 sa ra5- 100 RD RRBARINED 6.dia2.54 21-niga2414047-Amen as Gagain namai na 241125 200 240P4R521111 imarnan on 2281 sa rani sa1310 Modinnear Ran250rAjya A ngulkalama Avti 2084 2014-Sam 951Hnt dan69 52 3 and garnie 2018) se 1 4nelhi-2, 720512.68 25 minat canayer actihisti2004 neivo 'sawaitne 2012-rals sahidainitter N EMAnna E Shin+41 messI440202 MAND2052483 runnine 2142 -191 20n 4-40 YAAmnmai: 100 2040 4z HIN D unchine HTRanand5 GrumtarinAlApana in aman Pat anana 441- 8 .55 5 51 520 Arari amarthatar Lamilaytgan D 201020) 2017 hisanmGroknayantiy 201480 2 512. 16120 Cain) ko 1240 hi garnad RSONS sa724 12 2022 5 20 am alie n atomitra al Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se 2411 Imprd Gaint Entertan Shareonl25(5 302 Mpmber 2030 2nd Gman 4. 48 2031-200saMgha Rinm saMta 0321 01 2110301 -2411 09.012-41500 434151720x10ained hecan-414 yantra in 44025 [M,54 at 5420102445Cast+ naanti 2010 21555215 2 nd 20 saM4171218140 sopa- 50 HO &am amragini 1 42 OMati 12283411 2010 21(141 2 275 Act 0 RAPreshan2100saMlA 1441 AM tadAra 04G sApaDa 21516that oat GET MEAC120 initiannaliyan30301220 Gitary nicht on50 dPar 20514m 44saMbar (42140 5 6me 10 marn512, 45m - garera 24000 2110449 Raan 272 218 412 2017 63nen. Nainita A27)Grum.s/THY Pxnavi n on 142 20411&amis 74 daantarent-200304 Diabd and Food Entr bur 2202-1-7m Siyar 24m vani LA perde 68421520 2 1 fath Marn RG22169301525 , 2010 gi nd 201ino IASh Mi 40 rana 448 . Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HOn Ban 620 20241 2047 2 ,MLB94217M 24652 208/2xNIK RADIRADHADharm 71012 21121544 Phot 203240 325441117 2.65 3808 2017 Png 20yar 4202 0mas20725varn 21 oxyhort 2014 PainAra 20 2168 - 2010 BenerD 21 2.1 - 2nt and i nferent 82702-25cs meeti 59" 2<Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA prayAso prAkIya anaMtajJAnaguNasaMpanna tIrthakara bhagavaMto mohanA aMdhakAramAM athaDAtA jIvone sukhanI oLakha ane sAcA sukhano mArga maLe te mATe jJAnanA prakAzanuM chUTe hAthe dAna karavA kevalajJAnI banyA pachI roja be dezanA=7 kalAka jinavANI prakAze che. zAsananI sthApanA bAda turta ja gaNadhara bhagavaMtoe vyakta karelI tattva-jijJAsAnA pratyuttaramAM prabhue samagra saMsAra svarUpane oLakhavAnI cAvI rUpa tripadI prakAzI. 'uppaSe i vA, vigame cha vA, dhuve i vA', ane e tripadInA nAnA dvAramAM chupAyelo mahAtattvakhajAno gaNadhara bhagavaMtoe potAnI viziSTa prajJAthI dvAdazAhugIrUpe pragaTa karyo.... ( jinazAsananA sArasarvasvasamo e dvAdazAMgIno pravAha kALabaLe vilupta thato rokavA pUrvAcAryoe lekhana-vivecanasarjana ane prakaraNa-bhASya Adi uddharaNarUpe satata purUSArtha karI TakAvyo...paraMtu kALanuM viSama AkramaNa nitanavA rUpo dhAraNa kare che. saMskRta-prAkRta girAno pravAha ruMdhAyo ane puNyapurUSoe lokabolImAM prabhuvANInI dhArA vahAvI... pa.pU. sakala ghahitaciMtaka yu vAjanA ddhAraka AcAryadeveza zrImad vijayabhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjAe koi puNyavaMtI dhanyapaLe jinazAsananA tattvajJAnane viSayavAra vibhAjita karI saraLa bhASAmAM prakAzita karavAno vicAra vaheto mUkyo...varSo bAda pa.pU. paramAtmabhaktinimagna AcAryadeva zrImad vijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nA ziSya pa.pU. paMnyAsajI zrI saMyamabodhivijayajI ma.sA.e gurUbhaktithI e vicArane sAkAra karavA kamara kasI, jabaradasta jahemata uThAvI. aneka mahAtmAone vinaMtI karatA te mahAtmAoe paNa zrutabhakti, gurUbhakti ane saMghabhaktinA A avasarane vadhAvI lIdho, jenI ame khUba khUba anumodanA karIe chIe. | 5.pU. zAstra-zAsanamarmajJa AcAryadeva zrImad vijayaajitazekharasUrIzvarajI ma.sA. tathA pa.pU. bahuzruta pravacanapaTu paMnyAsajI zrI mahAbodhivijayajI ma.sA. e Avela tamAma lakhANane potAnI zAstra-parikarmita matithI saMzodhita karI ApyuM che te badala pUjyazrIonA atyaMta RNI chIe. ' nizcita karelA 40 thI adhika viSayomAMthI prathama caraNa rUpe 11 pustakono seTa prakAzita karI rahyA chIe, temAM samAdhino prANavAyu (jaina darzananI vizvane amUlya bheTa-syAdvAda-anekAMtavAda) pustaka pa.pU. AcAryadeva zrImad vijayaajItazekharasUrijI ma.sA.zrIe AgavI zailImAM ane tamAma tattvono samAveza karIne lakhI Apela che. pUjyazrInI RtabhaktinI aMtarathI anumodanA...eka ja vAranI vinaMtithI mArmika prastAvanA lakhI ApanAra pa.pU. AcAryadeva zrImad vijayakulacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.nI aMtarathI anumodanA...prinTIMganuM kArya dila daine karI ApanAra zubhAya ArTsavALA dinezabhAi muDekarNane paNa hajAro salAma. prAnta, zAsananI, saMghanI, zratanI sarvatomukhI sevA sAtatyapUrvaka, samarpaNapUrvaka ane saphaLatApUrvaka karI zakIe evI paramakRpALu paramAtmAne prArthanA.. jainam parivAra Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavodadhitAraka pa.pU. gurUdevazrIno AzirvAda patra namo namaH 91mye| 942m 101) ma sva. siyAma mAyA 206 (yomA420 Hem. tyo namana (412 sapani bhayu saMvata 1825 Cascaisy Agmasi ) sca-guru sAmAna 812 Enend sthA2-24 24 yAta 24JD COM) ) vadhu ( Aj Hul . mana zAna, 2014. . AAH, Huant, ote- yI) on) (450 samudAyano sajanya). ta 1 4242, muna sudhA ) whats Pard yA se sva. nyAsahajasAyAta nya YAsAnu2mm, zra , 605 sa QNE HIM. mAna mana (AMSAL. jana mana ne saMgha sevAmI bANu na samarpita thu. HARY37pAtho . netel saya 2160 MH sAdhanA sAte - samAdhi sAthe 558) 41] thI, 224ti kI , te yestion saMcanA / yuya mATe nA yo tamanA manamA mA . jala 14 ) sabhAsayamA mAnI A20 sAnA 420100 sAyansa 2 . (2) Y AHANI CU22110 RICC 21 +280.6291 mAnita+ncy 21100 230(28, ( RA5-Altenan (na seyamana ma n ke Aai un. Fory le+ SAMHDko tAka pAra EMACHAR nayA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (yA bhAvAnA vAyumaMDalamA gumarAha lavalI nayI peUna anuzAsa siddhAMtomA vyavasthita rakhI eoe (Da) maine tero pAga anuzAsanale samaya zo tathA prajedho lAla peTha sudha nepAla temala pAMse hoSTa hatI darakhAna kaMpananI vyaramaAga suta saMpramatta yage saMyama laparnu yAsana IspAnI sAthai pralu zAsana saMghanAl haya mAre tavekho tumyA zAla sevA semanA ziSyAhi parivAra pAga gurulA arthane sAgara chapAnI rahA cha, jaso sAdhukho muddA gayalA guruhareko garacha nAmale goma sevA yomazIna munijanI saMkhyA tasU sAgata vaha rahyo cha.vAyalAkho aparAno, zijIro, vAre pravRttirato yAMga svagurudelI rA mubhaja suMdara sAla rahI rcha alu zAsananA bhatyo jagAne pragaTa fim lomanI yAvenAlI pUlI mAre zAhapura khAle mAnasa mehinI sthApanA pAga yahI gayI cha, lekhAmA satyAhi dayA hI pAMga pUjana sAmanA zepa sArTa gasarI jADI cha) tipule diSayo para nAnI nAla kasanuse saraja lASAmA taiyAra thAya ruke lelo lAlA prApta vyalacha viSayAka jJAna saraganAza prApta yadya rAje tareta puNyAha guruyanI harachA mArga svAno prArala mAro ziSya khAsa 4 5 hote prazasya cha seyambodhilakya AnaMdanA Saya paM. dil yA sAra zAsa zaMcha seyama tapalA pAgA sArA sArAMdheA cha suja pralApanA pAga suMdara haro hI sA DAyalo tesro suMdara saMrajatAko prApta ri kheranu 4 bAhu pAga becanI tarika lyudhyata gurudhyanI nArAdhanA sAthai zAsana ra anya chAyo pAga pUrNa harakhA prayatlAsa jane jale sahajatAle para DumacaMdrasUra pa zubhecchA-zubhAzISa, dhanaterasa se 2057 surandranagara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramANurupa pradezoM kI apekSA se ananta hai, kAla kI apekSA se saMkhyeya hai, jina AkAzapradezo meM rahA hai usa kSetra kI apekSA se asaMkhyeya hai aura varNAdise arthAt bhAva se ananta bhI hai| ekahI padArtha svadravya-kSetra-kAla-bhAva se sat hai aura paradravya-kSetra-kAla bhAva se asat bhI hai| jaise ghaTa svarupa se sat hai aura pararupa paTakI apekSA se asat hai| _ eka hI padArtha dravyarupa se nitya hai, jaise koI bhI jIva jIvatva kI apekSA se nitya hai| phira bhI paryAya avasthA-Form badalate rahate haiN| manuSya AyuH pUrNa hote hI manuSyatva naSTa hotA hai aura devatvAdi anyatama paryAya avasthA utpanna hotI hai| ataH dravya se nitya hone para bhI paryAya kI apekSA anitya hai| sArAMza sabhI padArtha yAvat paramANu se lagAkara AkAza taka nityAnitya hai / yahI anekAMta hai| . sArAMza pratyeka padArtha ananta dharmAtmaka hai| to koI eka dharma ko mukhya karake nirupaNa karanA ho taba zeSa dharmoM kI saMbhAvanA bhI dyotita honI caahie| yaha saMbhAvanA anekAntasUcaka 'syAt' pada se hI dyotita hotI hai| ata eva siddha-hemavyAkaraNa ke racayitA AcArya zrI hemacandrasUrijI ma.sA. ne syAdvAdAt siddhi' prathama sUtra racA hai| isI AdhAra para kisI bhI padArtha kA syAnnityam, syAdanityam , syAnityAnityam ityAdi saptabhaMgI dvArA nirupaNa ho to vaha nyAyyapUrNa hai| ata eva anekAntadarzana sarvavyApaka hai aura isIlie sarvamAnya honA caahie| aba hama anekAntadarzana se honevAle lAbhoM kI ora najara kareMge / kisI kI mAnyatA kaisI kyoM hai ? yaha socane kI vizAla dRSTi anekAntadarzana se vikasita hotI hai / arthAt vicAroM kI udAratA kA vikAsa hotA hai, samanvaya dRSTi kA unmeSa hotA hai kisI ke prati nibiDa rAga-dveSa ke pariNAma aTaka jAte hai| anekAntadarzana ke prabhAva se bhautika padArthoM meM kSaNabhaGguratA kI pratIti hotI hai| ata eva anAdikAlIna Asakti kSINatA ko pAtI hai| jIvoM ke prati chAdmasthya sahaja guNa-doSoM kA abhigama rahatA hai, ataH kisI ke prati dveSa bhI nahIM rahatA hai aura andhA rAga bhI nhiiN| isa avasthA meM udAsInatA kI vRddhi hotI hai| ata eva saMgharSa svataH kama ho jAte hai aura zAnti kI anubhUti akhaNDa rahatI hai| yahI mokSa kA upAya hai / anekAntadarzI anAdikAla ke rAga-dveSa ke pariNAmoM ko kSINa karake rAgadveSa kA saMpUrNa kSaya karatA hai / usakI dRSTi meM hI rupa-kadrUpatA, saMyoga-viyoga, harSa-zoka, lAbha-hAni, sarasa-virasa, sugaMdha-durgaMdha, jaya-parAjaya, sukha-duHkha, yauvana-vArdhakya, Arogya-anArogya, janma-mRtyu Adi dvandva eka hI sikke ke do pahalu hai / isa taraha ke ye dvandva pudgaloM ke pariNAma jAnakara rAga-dveSa ke ra pariNAma se rahita udAsIna rahatA hai aura yahI udAsInatA mukti kI dUtI hai| phalataH anekAntadarzana samatA dvArA mukti kI prApikA hai / ataH anekAntadarzana sabhI ke lie upAdeya hai 1 kiMbahunA ? sirpha viSaya kI jhA~kI karAne kA prayAsa kiyA hai / saMpUrNa viSaya kA jJAna to prastuta grantha paDhane se hI hogA / ma na jaina zAsana sevakaA. vijayakulacandrasUri, surata, katAragAma, jJAnapaMcamI, vi.saM. 2070 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nA zrI sumatinAthAya namaH | zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH II sirasA vaMde mahAvIra ! e namaH siddhama vijaya prema-bhuvanabhAnu-jayaghoSa-dharmajita-jayazekhara-abhayazekharasUribhyo namaH che vividhatAmAM ekatAH che aoNkAMtavAda... syAdvAdanI sthApanA anaMtaguNanidhAna arihaMta paramAtmAonA anaMta guNo kadAca bhU. jaie, to paNa eka yathArthavAditA (vastunA svarUpane jevuM hoya tevuM ja batAvavuM.) guNa eTalo badho mahAna che ke teone e nimitte anaMtavAra namIe to paNa ochuM gaNAya. tethI ja prabhunA cAra mULa-mukhya-pAyAbhUta atizayomAM vacanAtizayano mAtra samAveza che, ema nathI, e mukhya atizaya che. bAkInA traNa atizaya paNa A atizayathI siddha thAya che arthAt A atizaya anya traNa atizayonuM kAraNa bane che. prabhue potAnA varabodhirUpa samyakatvanA prabhAve evI tIvra karUNAbhAvanA bhAvI ke "huM samasta jagatane zAzvata sukharUpa mokSano mArga dekhADuM, eTale ke samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa ratnatrayIno mArga dekhADuM, eTale ke badhAne zAsanarasI karuM. AnA prabhAve tIrthaMkara nAmakarma nikAcita karyuM. | tIrthaMkara nAmakarmanuM vedana (karmano phaLarUpa anubhava) ane nirjarA (karmano nAza) thAkyA vinA dharmadezanA ApavAthI thAya che. kahyuM ja cheagilANAe dhammadesaNAe." paNa dharmadezanA ApatA pahelA dharma-adharma AdinuM spaSTa svarUpa jANavuM jarUrI che ane saMpUrNa rIte jJAna to mAtra kevaLajJAnathI ja thAya. tethI kevaLajJAna jarUrI gaNAya. paNa kevaLajJAna vItarAga thayA vinA Ave nahIM. mATe vItarAgatA paNa jarUrI gaNAya. samAdhino prANavAyu - 1 - Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama yathArthavAda mATe kevaLajJAna ne e mATe vItarAgatA. Ama apAyAdhagama ane jJAna A baMne atizaya paNa yathArthavAda mATe upayogI atizayo che. vaLI idro vagere ATha prAtihArya racanA vagere zobhA karavArUpe je pUjAtizaya kare che, te paNa prabhunI dharmadezanA sAMbhaLavA bhavya loko AkarSAya e mATe hoya che. tethI ja bhaktAmara stotranI tetrIsamI gAthAmAM "ilve yathA tava vibhUti...." mAM ema ja kahyuM che ke dharmanA upadezanI vidhimAM ApanI je vibhUti thai, tevI anya koi tIrthasthApakonI thai nathI. anyayoga vyavacchedamAM kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUri mahArAja paNa kahe che. "ayaM jano nAtha !" he prabhu ! A paMDitamAnI=potAnI jAtane paMDita mAnato jIva tArA bIjA badhA guNothI tArI stuti karavAnI icchAvALo che ja. chatAM eka yathArthavAda guNanI ja stavanA karavA udyata thayo che. vAta A che-anya tIrthakaronuM tIrthasthApana kArya jagata mATe kalyANakArI nIvaDyuM nathI ane nIvaDatuM nathI-tIrthasthApakano kadAca e Azaya hoya to paNa. jyAre vItarAga arihaMta paramAtmAnuM tIrthasthApana jagatanA ekamAtra kalyANa mATe nIvaDe che, enI pAchaLa kAraNa emanI yathArthavAditA. anya tIrthasthApakomAM yathArthavAditAnA abhAvanuM kAraNa che ekAMtavAda ane paramAtmAmAM yathArthavAditA hovAnuM kAraNa che emaNe batAvelo anekAMtavAda. teo anekAMtavAda paNa eTaluM ja batAvI zakyA ke teo sarvajJa hatA. je kAMi "sa =vidyamAna che, e "tat' che. enuM svarUpa eTale tattva. e aMgenuM ciMtana=tattvaciMtana, vicAraNA=tattvavicAraNA. pote karelA ciMtananI rajuAta karI bIjAne e samajAvavAno prayatna tattvavAda che. sAme bIjo potAno virodhI mata batAve, to ene khoTo TheravavAnA prayatnathI thAya che vivAda. ne pachI potAno pakSa bhUlI jai bIjAne ja khoTo TheravavAnA prayatnathI thAya che vitaSThA. tattvane mAtra eka ja prakAre svIkAranArA badhA ekAMtavAdI kahevAya ne tattvane ekathI vadhu-paraspara virodhI dekhAtA paNa prakAre svIkAranArA anekAMtavAdI che. jo ke A ekAMtavAdo ane anekAMtavAda A badhA vAdonI utpattinuM - anekAMtavAda Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIja che prabhue gaNadharone ApelI tripadI-uppanne i vA, vigame i vA, ve i vA...' emAMthI jeoe mAtra uppannei vA ane vigame i vA eTalA ja aMza svIkAryA, e badhA thayA ekAMta anityatAvAdI. ne jeoe mAtra 'dhuvei vA' aMza svIkAryo, e badhA thayA ekAMta nityatAvAdI. traNeya aMzano svIkA2 anekAMtavAda che. Ama mithyAzrutonA utpattisthAna paNa prabhu hovAthI naMdisUtramAM prabhunI stavanAmAM 'jayai suyANaM pabhavo...' ema kahyuM. tyAM 'zrutonA' Ama bahuvacana prayoganuM tAtparya TIkAkAre e ja batAvyuM che ke mithyAzrutonA paNa udgamasthAna prabhujI che. prabhunA vacanamAMthI eka aMza pakaDI teoe potAno mata sthApyo. tethI mane lAge che ke sauthI prathama nityAnitya ekAMta pragaTa thayo. e pachI e ekAMtone siddha karavAnA prayAsamAM bheda-abheda ekAMta vagere pragaTa thayA. ekAMtavAdonI sthApanAmAM adhurA jJAna karatAM paNa vadhu mahattvano bhAga bhajave che Abhigrahika mithyAtva (kadAgrahanI pakaDa sahitanI khoTI mAnyatA) jagatamAM malI jatA evA be-cAra dRSTAMta athavA kalpI lIdhelA tevA dRSTAMtonA AdhAre siddhAMta sthApI pachI e siddhAMta traikAlika satyarUpe (bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALa-ema traNe kALamAM rahenArA satyarUpe) sthApavAmAM ekAMtavAda pragaTa thAya che. syAAdanuM mahattva eka bhAie bIjAne pUchyuM-tane keTalA varSa thayA ? bIjAe kahyuM-bAvIsa varSa ! pahelAe savismaya pUchyuM-are ! meM tane thoDAka varSa pahelAM pUcheluM. tyAre paNa teM bAvIsa varSa ja kahelA ! Ama kema ? bIjAe TADhakatAthI javAba vALyo-huM satyavAdI chuM ane satyavAdIo kadI potAnA vacanane pheravatA nathI !! Ane satyavAdI kahI zakAya kharo ? 'vacana na pheravavA' e alaga vastu che, ane 'badalAtA satyane anurUpa vacano bolavA' e alaga vastu che. keTalAka TaMkazALI satyavacano trikALAbAdhita hoya che. kadI pheravAtA nathI, samAdhino prANavAyu 3 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNake teo vastunA saMpUrNa svarUpano nirdeza karanArA hoya che. syAd padathI lAMchita (yukta) A avicalita satyo saMpUrNa satya che. zAstrIya paribhASAmAM kahIe, to pramANavAkyo che.dA.ta. 'utpAdavyayauvyayukta sat' (je utpatti, vinAza ane sthiratAyukta hoya, teja sat vastu che.) vastunuM A saMpUrNa svarUpa kadI pheravAtuM nathI. tethI A vAkya saMpUrNa satya-pramANavAkyarUpa che. bIjA keTalAka satyo dravya-kSetra-kALa-bhAva Adi paristhitine anurUpa pharanArA hoya che. judA judA aMzone AgaLa karI badalAtA rahe che. A satyo AMzika satyo che. zAstranA zabdomAM kahIe, to teo nayavAkya che.dA.ta. vastunA paryAyaaMzane (thoDoka samaya rahenArI avasthArUpa aMzane) AgaLa karI bolAtA ''vastu kSaNika che'' ityAdi vacano. A be prakAranA satyo vacce rahelI bhedarekhAne pArakhavI khUba Avazyaka che. alabatta, AMzika satyono saravALo saMpUrNa satyanI koTine pAmI zake che. sarvAbhISTadAyaka (tamAma manavAMchitane iSTa tattvajJAnane prApta karAvanAra) 'syAd' maMtranA prabhAve pramANapada para pahoMcI zake che, paraMtu jyAre AMzika satyone ja saMpUrNa satyarUpe samajavAnI bhUla karAya che, tyAre bhAre ge2samaja UbhI thAya che ane te satyo ja mahA asatyarUpa banI jAya che. A vAta uparanA dRSTAMtathI sahaja samajI zakAya che. AMzika-nayAtmaka satyo anaMtA saMbhavI zake che. kAraNake (1) A satyanI pratIti vastunA dharmo-paryAyone apekSIne hoya che, ane vastunA dharmo anaMtA che. (2) chadmastha jIvonuM jJAna kSAyopazamika jJAna para avalaMbe che, ane kSAyopazamika jJAna eTaluM badhuM vicitra che, ke tenA aparimita bhedo saMbhave che. prativyakti (dareka vyaktimAM) kSAyopazamika jJAna bhinna svarUpa dhAraNa kare che. tethI prativyakti vastune jovAnI dRSTi paNa judI judI hoi zake che. tathA (3) prativyakti dravyAdi sAmagrImAM bheda hoya che. Ama prativyakti ekanI eka vastu bhinna bhinna (judA judA) dharmaparyAya vagerene AgaLa karI bhinna bhinna rUpe pratIta thAya te sahaja che. tArkika prakARszrI siddhasenadivAkarasUrinA 'jAvaiyA vayApahA'. (jeTalA vastune oLakhavAnA prakAro che teTalI judI judI mAnyatAo hoya che.) ityAdivacananI satyatA anubhavasiddha che. 4 = anekAMtavAda Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cha janmAMdha purUSoe eka-eka aMgane pakaDIne hAthI mATe khoTuM anumAna karI eka bIjA sAthe karyo vAda-vivAda. jJAnI purUSe ApyuM samAdhAna. anyavAda-saMgharSarata janmAMdha purUSo, syAdvAda-jJAnI purUSa pANIno ardho glAsa koikane artho bharelo dekhAya che, to koikane artho khAlI, ekaja bAbatamAM alaga-alaga mAnyatA. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAna amaste yAra vizeSa cAmA nikSepa mahAvIra sthApanA nikSepa tApasa bAla mahAvIra 17710 bhAvanikSepa dravya nikSepa prabhu RSabhadeva kI pArthiva deha ko praNAma karate indr| sajanatA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa mahattA A dRSTikoNanI nathI, paNa 'A dRSTikoNathI prApta, thayelA satyane kevA rUpe pakaDavAmAM Ave che' tenI che. dravyArthika nayo ane paryAyArthika nayonA draSTikoNamAM bheda che. jJAnanaya ane kriyAnayanI vicAravAnI Dhaba bhinna bhinna che. vyavahAranaya ane nizcayanayanA rAha alaga-alaga che. naigama vagere nayonuM darekanuM pratipAdana judu judu che, paNa tyAM sudhI vAMdho nathI. vAMdho tyAM Ave che, jyAM te-te dRSTikoNathI prApta thayelA AMzika satyane saMpUrNa satya tarIke sthApavAno prayatna thAya che. nayavAkyane pramANavAkya kalpI levAnI ayogya yeSTA thAya che. eka satyAMzanA AdhAre ekAMtavAdano Azaro levAnI bhUla akSamya che, kAraNake A ekAntavAda dRSTine sAMkaDI, rAMkaDI ane tuccha banAvI de che. ekAntavAdIo potAne prApta thayelA eka satyAMzane sarvathA satya tarIke sthApavAnA jhanunI prayAsamAM bIjAne prApta thayelA satyAMzanI mAtra upekSA nathI karatAM, paNa jorazorathI virodha kare che. pariNAme sarjAya che... kadI aMta nahIM pAmanArI vAdonI vaNajhAra... vAdAMzca prativAdAMzva... A uktine teo sArthaka kare che. ekAntavAdI pAse bIjAne samajavAnuM dila nathI, bIjAnA vicArane apanAvavAnI taiyArI nathI. 'mAruM e sAcuM' e temanI mAnyatA che. AnI sAme anekAntavAda-syAdvAda siddhAMta vizALa che-mahAna che, kemake tenI pAse umadA dRSTi che. badhA satyAMzono suyogya saMgraha karavAnI anokhI AvaData che. badhAne tiraskAravAnuM jhera nathI, paNa AvakAravAnuM amRta che. AzAvAda ke nirAzAvAdanA dUSaNo nathI, paNa yathArthavAdanuM bhUSaNa adbhuta samanvayazakti che, AMzika satyonA AdhAre saMpUrNa satyane tAravavAnI kuzaLatA che. dRSTAMtaH korTamAM eka mahattvanA prasaMgano kesa cAlato hato. 'prasaMga kyAM banyo ?' te zodhavA judA judA sAkSIonI jubAnI levAi rahI hatI... eka vizvAsapAtra sAkSIe kahyuM, 'A prasaMga khullA AkAza nIce banyo che.' bIjA eTalA ja vizvasanIya sAkSIe kahyuM 'A prasaMga cAra divAlanI vacce banyo che.' prathama najare dekhAtA A virodhAbhAse gUMca UbhI karI. tyAM syAdvAda zailInA hArdane samajatA trIjA sAkSIe kahyuM 'banne sAcA che ! prasaMga eka navA samAdhino prANavAyu d. 5 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banatA makAnamAM banyo che. prasaMga banyo tyAre makAnanI divAlo caNAi gai hatI, chatanuM kAma bAkI hatuM ane badhI gUMca ukalI gai. kaDInuM anusaMdhAna thai gayuM. anekAMtavAdI pAse ja AvI bIjAnA vicArane apanAvavAnI mahAnatA che, tethI ja tuccha pakaDa, haThAgraha, ke mamatanI graMthi tene satAvatI nathI. anekAntavAdane vizALa samudranI ane ekAMtavAdane chIcharI nadInI upamA vagara kAraNe maLI nathI. sAta aMdha puruSa ane hAthInuM dRSTAMta paNa Aja kAraNasara prasiddha thayuM che. "yu eTITayuDa'-sAmenI vyaktinA dRSTikoNathI vicAravAnI taiyArI mAtra syAdvAdIne ja varelI che. tethI ja syAdvAdI sakaLajIvasRSTi pratye sahAnubhUtinI saravANI vahAvI zake che. te ja badhA sAthe maitrInA uSmAbharyA sambandho rAkhI zake che. badhA guNonA mULa srota samAna "dilanI udAratA' guNa syAdAdIne ja sulabha che. "sAcuM e mAruM'-e temanI philasuphI che. paravAdanuM khaMDana zA mATe ? ahIM prazna thAya, ke "jo syAdvAdI pAse samanvayadRSTi hoya, badhAne AvakAravAnuM dila hoya, to pachI taiyAyika Adi paradarzanonA dRSTikoNane samajIne svIkAravAne badale teonuM khaMDana jaina graMthomAM kema thAya che ? bIjAnI lITIne TUMkI karI potAnI lITI moTI dekhADavAnI A paddhati zuM uparokta dAvA sAthe saMgata che ? bIjAne pachADI potAnI UMcAi darzAvavAmAM samanvayadRSTine badale asUyAdRSTi ja vyakta thAya che." A praznano uttara samajatA pahelA eka dRSTAMta samajI lo. bhAre tAvamAM paTakAI paDelo chokaro kaDavI goLI levA keme karIne taiyAra nathI. tethI vAtsalyamayI mAtAe yukti laDAvI. mITho madha jevo paMDo taiyAra ryo ane tenI madhyamAM tAva utAranArI kaDavI goLI dharabAvI dIdhI. putranA mastaka para premALa hAtha pheravI paeNDo khAvA Apyo. pote bIjA kAmamAM parovAi. thoDIvAra rahIne pUchyuM "beTA peMDo khAdho ?' dIkarAe ThAvakA moDhe kahyuM-hA ! mA ! peMDo khAdho, ane temAM rahelo ThaLiyo pheMkI dIdho !! nayAyika vagere paravAdIonI A dazA che. mahAmoha ane mithyAtvano udaya tAva jevo che. syAdvAdano svIkAra mohatAvane utAranAruM rAmabANa anekAMtavAda Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auSadha che. mithyAtvanA udayamAM A syAdvAda gaLe na utare-kaDavo lAge te sahaja che. karuNAsAgara tIrthakaro paramavAtsalyamayI mAtA che, judA judA nayone AgaLa karI paramAtmAe prakAzelI sudhAvANI paeNDA tulya che. judA judA nayane pradhAna karanArI dezanA dvArA paramAtmAne mULamAM to mithyAtva (khoTAnI pakaDa)moha (satya na samajAvuM) rUpI tAva utAranAruM syAdvAda auSadha ja pAvuM che, kAraNake satya vacananI-tattvanI siddhi syAdvAdathI ja thai zake-te sugamya che. paradarzanakAroe prabhunI vANImAMthI pota potAne iSTa nayano svIkAra kya. e vAta naMdIsUtranA "jayai suANe pabhavo' vacanathI siddha che. A paradarzanoe potAne anukuLa vicAradhArArUpa peMDAno svIkAra ryo, ane syAdvAdane ThaLiyAtulya mAnI phagAvI dIdho. peMDAmAM puSTidAyaka guNa che, paNa tAva dUra thAya to. tAvanI hAjarImAM to peMDo khAvAthI tAva vadhe ja. kaDavI goLIthI pahelA tAva utAravo Avazyaka che. basa, A ja pramANe syAdvAdano svIkAra moha-mithyAtva tAvane dUra kare, ane samyakatvarUpa Arogya bakSe. te pachI karelI nayonI vicAraNA avazya samyakatvarUpa Arogyane puSTidAyaka bane. paNa syAdvAdane choDI mAtra te-te nayone pakaDavAmAM mohatAva haTe to nahi, paNa uparathI vadhe ja. paradarzanakArone moha-mithyAtvano tAva joradAra che, tethI temanI pAse nayasatya hovA chatAM syAdvAdadaSTinA abhAvamAM lAbhane badale nukasAna ja thAya che. vastunA eka dharmane pakaDI vastune saMpUrNatayA te rUpe ja mAnavA-manAvavAnI temanI ceSTA temanA prabaLa mohonmAdane pragaTa kare che. nayasatya(ekapakSI satya)ne tenI kakSAmAM rahevA devAne badale pramANa(saMpUrNa satya)nI kakSAmAM lai javAmAM e naya pramANa to banI zakato nathI, paNa nayarUpe paNa raheto nathI, balka durnaya banI jAya che. "AMzika satyane saMpUrNa satya TheravavA jatAM te mahAasatya banI jAya che. A vAta teo bhUlI jAya che. Abhigrahika ane Abhinivezika mithyAtvanA prabaLa udaye teo potAnI A bhUlane satyamAM khapAvavA udyama kare che, ane te mATe matiajJAnAvaraNanA kSayopazamathI maLelI durbuddhino upayoga kare che. ane bIjI aneka asatkalpanAo ghaDI "eka jUTha so jUThane kheMcI lAve' e paMktine samAdhino prANavAyu Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caritArtha kare che. teo mugdha lokone chetare che, ane sanmArga pAmelAone unmArgI TheravavAnI bAliza ceSTAthI mahApApanA poTalA bhegA kare che. teonI A svaparane prabaLa hAnikAraka ceSTA joi anaMta karuNAthI chalakAtA jaina AcAryoe temanI prarUpaNAone khAMDI che, ane temAM yogya sudhArA sUcavyA che. ahIM jaina AcAryoe-A bhUlA paDelAo sanmArgane pAme, tathA mugdhaloko teothI bharamAine unmArge na jAya, athavA sanmArga pAmelAo teonI bumarANathI zaMkA pAmI sanmArga choDI unmArge na vaLeAvA pavitra AzayathI ja paradarzanonuM khaMDana kyuM che. A khaMDanamAM kyAMya bIjAne halakA cItarI potAnI moTAi batAvavAnI kSudra manodazA nathI. kyAMya bIjAne pachADI potAnI uMcAi batAvavAnI tuccha ceSTA nathI. kyAMya asUyA dRSTino aMza nathI. vaLI jaina graMthomAM kyAMya nayasatyonuM khaMDana nathI ryuM, paNa mithyA durrayonuM ja khaMDana kyuM che. vaLI prAyaH paradarzanakAro syAdvAdanA svarUpane samajI zakyA nathI. tethI teo jyAre jyAre potAnA graMtha vageremAM syAdvAdanuM nirUpaNa ke khaMDana kare che, tyAre tyAre prAyaH syAdvAdane vikRtarUpe ja raju kare che. teone mana syAdvAda eTale 'nirAzAvAda' 'saMdigdhavAda' ke 'badhA darzanonA bheLaseLathI pragaTelo vAda.' teone 'potAnI A mAnyatA khoTI che' ema khabara paDe, ane syAdvAdasiddhAMta 'yathArthavAda che, asandigdhavAda che ane maulika siddhAMta che' evuM satya jJAna prApta thAya e ja Azaya AcAryono che. khyAla rAkho ! potAnA ahitamAM pravRtta thayelA putrane thappaDa mArIne paNa aTakAvatI mA krUra nathI, paNa karUNAmayI ja che. traNa parIkSA pati-patnI vacce jabaro jhaghaDo thai gayo. vAta chuTAcheDA sudhI pahoMcI gai. korTamAM hAjara thayelA baMnene nyAyAdhIze pUchyuM-jhaghaDAnuM kAraNa zuM che ? patie kahyuM-mAre mArA dIkarAne vakIla banAvavo che. tyAM ja patnI tADukI-e nahIM ja bane ! e to DaoNkTara ja thaze... korTamAM ja pharI baMne laDyA... chevaTe vAta patAvavA jaje kahyuM-ema karo ! tamArA dIkarAne ja bolAvo. ene ja pUchIetArI zuM thavAnI icchA che ! A sAMbhaLI baMne cUpa thai gayA. AthI akaLA ja anekAMtavAda Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yelA jaje have cUpa thai javAnuM kAraNa pUchyuM. baMnee kahyuM-amane hajI koi dIkaro thayo ja nathI. A to e thAya, to ene zuM banAvavo e vicAratA jhaghaDo thayo. mULa jene bhaNAvavAnI vAta che, e ja jo nathI, to A AkhI vAtacarcA-laDAi nakAmI ja che ne ! vAta e che ke jagatanA judA-judA dharmo vacce paNa laDAI che ke kono dharma sAro ? konA dharmamAM sArI kriyA-sArA AcAro batAvyA che ? paNa jainazAsana kahe che-e badhI vAta pachI, paNa pahelA eno to nirNaya karo ke dharma konA mATe che ? AcAra konA kalyANa mATe che ? kriyAthI kono uddhAra karavo che ? jenA mATe A badhI dhamAla che, e ja jo nahIM hoya, to badhI carcA nakkAmI Tharaze. Ama to prAyaH badhA ja dharmo ekI avAje kaheze-bIjA konA mATe vaLI, AtmA mATe ja dharma-kriyA-AcAra che ne ? tyAre pharI jainazAsanano prazna che. tame je AtmA kaho cho e AtmA kevo che ? tame jevo AtmA mAnyo che, evo AtmA che ? ne evA prakAre jo e hoya, to e AtmAne lAbha thai zake kharo ? zrI aSTaka prakaraNa vagere graMthomAM dharmanI kaSa-cheda-tApa parIkSA kahI che. A traNa parIkSA dvArA dharmarUpI suvarNa zuddha che ke banAvaTI che, te jANI zakAya che. emAM te-te dharme karelA vidhAno ane niSedho ucita hoya, to te kaSa parIkSAmAM uttIrNa gaNAya che, jema ke jIvadayA pALavI, juhu nahIM bolavuM. tapa-tyAga, jJAna-dhyAna karavuM. paNa A vidhi-niSedha yogya rIte amalamAM AvI zake evA anuSThAna-AcAro batAvavA paNa jarUrI che. AcAronA AdhAra vinAnA raju karelA suMdara vicAro e tALIo meLavI levA raju karelA kvoTezana mAtra che, ke jeonuM vartamAnamAM TanabaMdha proDakzana cAlu che. dareka AcArabhraSTa vaktA suMdara kvoTezano raju karI rahyo che. vezyAo satInA svarUpane varNavI rahI che. vidhi-niSedha poSaka AcAra je dharmamAM hoya, te dharma cheda parIkSAmAM pAsa thAya che. paNa A vidhi-niSedha ke AcAra jenA hita mATe che, e AtmA evA svarUpano hovo joie ke jethI enuM hita thai zake. A parIkSA tApa parIkSA che. samAdhino prANavAyu- - 9 - Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmAnuM ne enA anusaMdhAnathI jagatanA vastumAtranuM je yathArtha svarUpa dekhADI zake, e ja dharma zuddha suvarNasvarUpa che. enA praNetA vAstavamAM sarvajJa che. jo jagatamAM koi paNa prakArano ekAMta ja tattvarUpa hota, to anaMtakALathI jagata e pramANe ja cAlatuM rahevAthI vAraMvAranA eka sarakhA anubhavanA AdhAre samagra jagatanA svarUpano nirNaya ka2vA koi paNa sakSama banI zake ne tethI sarvajJa thai zake. paNa jagata anaMta vicitratAothI bharapUra che. jIvo eka svabhAvI nathI, paNa te-te avasthA-dazA-bhUmikAne sUcavatA anaMta svabhAvavALA che. karmo paNa eka prakAranA nathI, eka prakAranI ja asa2vALA nathI, ne jIvo paNa karmanI te-te asa2ne levAvALA che, tethI paNa anaMtI vicitratAo sarjAya che. A ja sUcave che ke ahIM prAyaH koi vAtano ekAMta nathI, prAyaH kyAMya eka sAthe ke kramazaH ekasarakhApaNuM dekhAtuM nathI. tethI ja ekavAranA tevA anubhavathI bIjIvA2 paNa ema ja thaze tevuM so TakA geraMTIvALuM anumAna thai zakatuM nathI. ne tethI ja jagatanI AvI tamAma vicitratAone je spaSTa jANI zake che, ne tethI ja e varNavI zake che, ene sarvajJa mAnavo ja rahyo. sarvajJakathita vastu svarUpa... vItarAga thai sarvajJa thayelA prabhu tIrthasthApana vakhate gaNadhara bhagavaMtonA 'bhayavaM ki tatta' (bhagavAna ! tattva zuM che ?) evA praznanA javAbamAM je tripadI Ape che, e jainamata mAnya tattvasvarUpa che. paramAtmA kahe che-'uppanne i vA, vigame i vA, ve i vA,' (utpanna paNa thAya che, vigama (nAza) paNa pAme che, dhruva (kAyamI) paNa rahe che.) AmAM dareka pada pachIno 'vA' 'syAd' no dyotaka che. eTaleke kathaMcit (kaMika aMze) utpanna thAya che... ityAdi. A 'vA' ja sUcave che ke utpatti-vinAza-dhrauvya traNe eka bIjA sAthe saMkaLAyelA che, ne dareka sat vastu pratisamaya A traNe bhUmikAne anubhave che. jagatanA dharma-adharma-AkAza-pudgala ane jIva A pAMce astikAyane ne kALa-Ama cha e dravyane A traNe ya bhUmikA haMmezA sparze che. zrIgaNadhara bhagavaMto A tripadInA AdhAre dvAdazAMgInI racanA muhUrtamAtramAM (48 miniTamAM) kare che. 10 anekAMtavAda Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pachI jyAre bhagavAna zrIgaNadhara bhagavaMtonI e racanAne mAnyatA ApavA ne tIrtha sthApavA e gaNadhara bhagavaMto para vAsakSepa kare che, tyAre kahe che-dravya-guNa-paryAyathI tIrthanI anujJA ApuM chuM. jagatamAM je kAMi sat che, te badhuM kAM to dravyarUpa che, kAM to guNarUpa che, kAM to paryAyarUpa che. tattvArthasUtramAM "guNaparyAyavat dravyam' A sUtrathI guNo ane paryAyone dravyane AdhAre rahelA batAvyA che. tyAM ja kahyuM che. vyAzritA nirguNa guNA" guNo dravyane AzrayIne rahyA che. koi guNa bIjA koi guNano Azraya nathI. (tamAM dravyanI sAthe ja utpanna thAya te guNa. kramazaH AvatI avasthAo te paryAya. muLabhUta padArtha te dravya.) AinsTAinane jagatane Law of Relativity.... sApekSavAdano siddhAMta batAvyo... joke spesa ane TAimanI apekSAvALo A siddhAMta maryAdita bAbatone ja sparze che. emanA mate koipaNa padArtha prakAzanI jhaDapa meLave che tyAre te kALAtIta thAya che. jinezvara prabhue batAvelo syAdvAda vastumAtrane sparze che, A vAta eTale sudhI che ke je syAdvAdamaya nathI, te vastu nathI, sat nathI. dharmAstikA Adi cha dravyomAMthI eka paNa dravya utpAda-vyaya ane prIvyanA eka sAthe satata anubhavathI rahita nathI. kevaLajJAnarUpa (sarvajJatA-badhA ja padArthonuM badhuM ja jJAna thavuM) sarvazreSTha, sarvotkRSTa ane saMpUrNa pramANathI A siddha thayuM che. kevaLajJAnarUpa pramANathI ja dareka vastu anaMtadharmAtmaka (anaMta guNadharmovALI) paNa siddha che. bIjI rIte kahIe to dareka vastu sarvadharmAtmaka che. jagatanI tamAma vastuo (jIva ke jaDa)nA tamAma dharmo eka vastunA paNa dharmo che, ne eka vastunA tamAma dharmo jagatanI bIjI tamAma vastuonA paNa dharmorUpa che. Ama jagata eka che, sarvamaya che ne pUrNa che. ahIM mane lAge che ke vastu tarIke (1) dharmAstikAya (2) adharmAstikAya (3) AkAzAstikAya ane (4) vartamAna samayarUpa kALa A cAra dravyo tathA (5) anaMtA pudgala paramANuo ane (6) anaMtA jIvo.. A rIte gaNatarI karavI joie. ghaTa (ghaDo), paTa (kapaDuM) vagere svataMtra vastu nakSI, paNa pudgala samAdhino prANavAyu - 11 - Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paramANuonA pariNAmo-paryAyo che. ghaDo ghaDA tarIke akAlika astitva dharAvato nathI, paNa pudgalarUpe saikAlika che. jIva manuSya-deva vagere rUpe akAlika nathI, paNa jIvarUpe saikAlika che. - - A tamAma dravyo svaparyAya ane paraparyAya dvArA sarva dravyamaya che.dA.ta. eka yugala paramANu traNe kALamAM je-je pariNAmo pAmyo, pAmI rahyo che ne pAmaze te badhA enA svaparyAya che. ne traNe kALamAM e je pariNAmo pAmavAno ja nakSI, e badhA enA mATe paraparyAya che, jema ke e tevA-kevA pudgala skaMdhomAM joDAine ghaDo-kapaDo vagere paryAya pAmyo-pAmaze, e badhA enA svaparyAyo che. paNa e kadI jIvatva, siddhitva vagere pariNAmo pAmaze nahIM, tethI e badhA enA mATe parapariNAmo che athavA devapaNuM, manuSyapaNuM enA paryAyo nathI, tethI e badhA paraparyAyo che. potAnA paryAyo sAthe eno astitva (hovuM, thavuM) saMbaMdha che ne paraparyAyo sAthe ene nAstitva na hovuM, na thavuM) saMbaMdha che. e pudgalarUpa hovA chatAM dharmAstikAya AdinA ne jIvanA paNa tamAma paryAyo sAthe nAstitva saMbaMdhathI joDAyelo che. arthAtu-e paryAyo nAstitvasaMbaMdhathI enA paryAyo che. ahIM samajavA mATe eka kAlpanika dRSTAMta laie... ramaNabhAi zrImaMta che. maganabhAi zrImaMta nathI. eTale ke ramaNabhAimAM zrImaMtAino bhAva che ne maganabhAimAM zrImaMtAino abhAva che. have A bhAva ane abhAva baMnene saMbadhirUpa gaNIe, to ema kahI zakAya ke ramaNabhAimAM bhAvasaMbaMdhathI zrImaMtAi che ne maganabhAInA abhAvasaMbaMdhathI zrImaMtAI che. jenadArzaniko A bhAvasaMbaMdha ane abhAvasaMbaMdhane ja kramazaH astitva saMbaMdha ane nAstitva saMbaMdha tarIke oLakhAve che. Ama ramaNabhAi ne maganabhAi baMnemAM zrImaMtAI che, ekamAM bhAvasaMbaMdhathI ne bIjImAM abhAvasaMbaMdhathI. e ja rIte ramaNabhAi garIba nathI, maganabhAi garIba che. tethI baMnemAM garIbAi to che ja, ramaNabhAimAM abhAva saMbaMdhathI ne maganabhAimAM bhAva saMbaMdhathI. pramANa dravyamAtranA pUrvakALasaMbaMdhathI, vartamAnakALasaMbaMdhathI ane anAgata-bhAvIkALa saMbaMdhathI je-je paryAyo hovA saMbhave che, te-te paryAyone svaparyAyarUpe ja-astitva saMbaMdhathI ja svIkAre che. - 12 - - anekAMtavAda Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dA.ta. atyAre ApaNA mATe nigodaavasthAgata paryAyo paNa pUrvakALasaMbaMdhathI ApaNA svaparyAyo che, manuSyapaNuM vagere vartamAnakALasaMbaMdhathI ApaNA svaparyAyo che ne siddhapaNuM vagere bhaviSyakALasaMbaMdhathI ApaNA svaparyAyo che, kAraNa ke kevaLajJAnanI prajJAmAM A rIte dekhAya che. Ama nigodamAM je hato, e paNa huM ja chuM. Aje je manuSyarUpe dekhAya che, te paNa huM ja chuM ne bhaviSyamAM je mokSe jaze, te paNa huM ja chuM. jIvanA pa63 bhedo jema vartamAnakALe jagatamAM-saMsAramAM vidyamAna tamAma jIvono samAveza kare che, tema prAyaH hareka jIvanA kAlika paryAyone apekSIne te-te jIvamAtranA e pa63 bheda che. eTale ke prAyaH dareka jIva anaMtakALathI jIvanA 563 bhedamAM bhamyA kare che. ahIM prAyaH zabda eTalA mATe cheke keTalAka jIvo A 563 bhedamAMthI amuka bheda kadI pAmatA nathI; jemake bhagavAna mahAvIra svAmIno jIva jIvanA anuttara devalokasaMbaMdhI je bhedo che, te bhedo kadI pAmyA nathI-pAmavAnA nathI. e ja rIte je jIvo anuttara devalokasaMbaMdhI jIvabheda paryAya pAme che, teo paNa A anuttara bheda vadhumAM vadhu be vAra ja pALI zake che. tethI vadhuvAra nahI. tethI prAyaH zabda mUkyo che. Ama prAyaH hareka jIvamAM traNakALane apekSIne prAyaH 563 jIvabhedo saMbhave che. Ama vicAravAthI e lAbha thAya ke he jIva ! tuM bhUtakALamAM anaMtavAra nigoda vagere jIvabheda paryAya pAmyo che, ne hajI jo pramAda karIza, to A bhedomAM ja bhamyA karIza.... tane A rIte bhamyA karavAno kaMTALo Avavo joie. kema ke AmAM manuSya bheda ghaNI UMcAi batAve che, ne nigoda bheda sAva taLiyuM batAve che. to zuM tAjuM pharI adhaHpatana thAya e icche che ? jo tArI evI icchA na hoya, to tuM pramAda choDI sAdhaka thA.. jethI have pachI tuM mAtra deva saMbaMdhI ane mAnavasaMbaMdhI sArA gaNAtA bhavabhedamAM ja ryA kare ne ema karatA karatAM atyArasudhI tuM je paryAya kadI pAmyo nathI te siddha bheda paryAyane pAmI jA. A paryAya pAmI gayA pachI tAre bIjA ekapaNa jIvabhedarUpa paryAya pAmavAno raheze nahIM. samAdhino prANavAyu 13 - Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama to A kSaNe paNa ApaNA darekamAM anaMtA dharmo vidyamAna che. paNa emAMthI keTalAka dharmo vinAza pAmyA che, keTalAka mATenI svarUpayogyatA (saMbhAvanAo jIvaMta che) ne keTalAka pragaTarUpe che. jema ke avyavahArarAzipazuMrUpa dharma nAza pAmyo che. siddhatva dharma svarUpayogyatAmAM che, bhavyatva pragaTarUpe che. e ja rIte bhUtakAlIna narakAdiparyAyo nAza pAmyA che, bhaviSyakAlIna devaAdi paryAyonI svarUpa yogyatA che ke manuSyaparyAya pragaTarUpe che. mAno ke koi chaganabhAi che. to atyAranA paNa emanAmAM manuSyapaNuM, bhAratIyapaNuM, putrapaNuM, bhAipaNuM, pitApaNuM, patipaNuM vagere DhagalAbaMdha paryAyo pragaTarUpe che. pramANa koipaNa paryAya-dharmane mukhya-gauNa kare nahIM. pramANa mATe badhA ja dharmo-paryAyo eka sarakhA che. eka sarakhA mulyavALA che. tethI ja pramANa to kahe che ke jyAre koinI eka paryAyane AgaLa karI zAbdika oLakhANa apAya che, tyAre paNa arthathI to enA tamAma pragaTa-apragaTa paryAyonI ne e paryAyovALA tarIke enI oLakha thAya ja che. tethI ja pitA, bhAI, patnI, putra vagere sAthe rahetA chaganabhAie A tamAma sAthenA saMbaMdhathI potAnAmAM utpanna thatAM tamAma putrapaNuM vagere dharmone samAnatayA jovAnA cho eTale ke e jeTalo pitA mATe putra che eTalo ja bhAi mATe bhAi che, patnI mATe pati che ne putra mATe pitA che. patie patnIne phariyAda karI-lagna pahelA to ApaNe maLatA tyAre tuM kahetI hatI ke tamArA vinA mane gamatuM nathI ne have to tane AkhA divasamAM mane maLavAno samaya paNa nathI maLato. patnIe kahyuM-pahelA to tame mArA priyatama hatA. e eka ja saMbaMdha hato. have to mAre badhAne sAcavavAnA che. sAsu-sasarA mATe huM putravadhu chuM. diyaro mATe bhAbhI chuM. naNaMda mATe bhojAya chuM ne chokarAo mATe mA chuM. e badhA saMbaMdhone sAcavavA jatAM tame ja kaho, tamArI patnI tarIke mane keTalo samaya maLe ? te-te dravya-kSetra-kALa-bhAva Adine AgaLa karI te-te eka dharma vizeSane AgaLa kare, mahattva Ape e naya che. ucita prAdhAnya Ape e sunaya che ne anucita prAdhAnya Ape athavA eka ja dharmane svIkAre, bAkI badhA dharmone - 14 - anekAMtavAda Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svIkAre ja nahIM, athavA avasarocita ApavA yogya prAdhAnya Ape nahIM, e badho durnaya prakAra che. avasarocita ekane mukhya karavo ne bIjAne gauNa karavo e anekAMtamaya amRtadaSTi che. pUrvanA kALamAM bharavADaNa dahInA moTA goLAmAM ravaiyo pheravatI vakhate ravaiyAne dorIthI pheravatI hatI. e vakhate eka cheDo kheMce ne bIjA cheDe DhIla muke.. e rIte ravaiyo pheravavAthI dahImAMthI mAkhaNa taiyAra karatI hatI.... pramANabhUta dahImAMthI sAra tattvarUpa mAkhaNa meLavavA nayono ravaiyo A rIte pheravavAno che. koi vyakti potAnA putratva dharmane khUba mahattva Ape ne patitva dharmane sAva korANe mukI de, to loko ene mAvaDIyo gaNe che. enI patnI ene sana-bAya-kA.. kahe che. to je vyakti patnInA izAre nAcato thai jAya ne mA-bApane tageDI muke, ekalA pADI de... apamAnita karI nAkhe, to e putratva dharmane kalaMkita kare che.... e joru kA gulAma gaNAya che. bAyaDIghelo manAya che. mA-bApanA niHsAsA pAmelo te jIvanamAM chevaTe barabAda thai jAya che. nyAyAlayamAM e jo nyAyAdhIza che, to nyAyAdhIzapaNuM dharma madhyastha bhAvathI siddha thAya che, tyAM sagapaNa dharmane AgaLa kare, to e nyAyAdhIza tarIke nAlAyaka gaNAya. jahAMgIrano nyAya eTalA mATe ja vakhaNAyo ke nyAya karatI vakhate te sagA putranA sagapaNane gauNa karI detA hatA. paNa eja nyAyAdhIza jo ghare paNa nyAyanI bhASAmAM vAta kare to ? hAikorTanA nyAyAdhIzane enA ATha varNanA cIMTue rotA rotA kahyuM - pappA ! mammIe mane mAryuM. tarata e nyAyAdhIza bolI uThyA = suprima korTamAM thayelI sajA mATe hAikorTamAM apIla karI zakAya nahIM ! vAta A che ke nayo koi ne koi dharmane AgaLa kare che, paNa sAco nayAbhyAsa e gaNAya ke je vakhate je dharmane AgaLa karavAno hoya, te vakhate te dharmane AgaLa kare. jo ke ekAMtavAdamAM to AvI koi vAta ja saMbhavatI nathI, kAraNake e to dareka vastune eka nizcita svabhAvavALuM kAyama mATe mAnI le che. ekathI vadhu svabhAva paNa mAne to anekAMtavAda AvIne Ubho rahI jAya. samAdhino prANavAyu Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ have tame koi garIbane zrImaMta karavA dhana Apo, to e dAna phogaTa che, kAraNa ke jo e garIbI nAmanA dharma-svabhAvavALo che, to e dharma-svabhAva nitya hovAthI badalAvAno ja nathI. alabatta A to samajavA mATe ApelI kalpanA che. mULabhUta rIte e jIva jyArathI che, tyArathI sukhasvabhAvavALo che ke duHkhasvabhAvavALo ? jo e sukhasvabhAvavALo che, to tyArathI e sukhI ja che. e duHkhI thayo ja nathI ke jethI ene sukhI karavAnI mahenata karavI paDe. ne e jo pahelethI ja duHkhasvabhAvavALo che, to tame game teTaluM karo eno svabhAva badalAvAno ja nathI, tethI duHkhI ja rahevA sarjAyelo che. tethI mahenata mAthe paDaze ! Ama ekAMtavAdamAM zubha ke azubha koi vyavahAra ghaTI zaktA ja nathI. sarvatra anekAMtathI ja kAryasiddhi paNa thAya che ne badhA vyavahAro paNa saMpanna thAya che. tethI ja ekAMtavAdamAM bhAgya-karma paNa mAtra zabdo ja rahe che. tethI koi artha sarato nathI. duHkhI svabhAvavALAne puNyakarma sukhI nahIM karI zake ne sukhI svabhAvavALAne pApakarma duHkhI nahIM karI zake. are e je koi mahenata-puruSArtha kare, e paNa mAthe ja paDe. kAraNake dukhasvabhAva che, to sukhI thavA game teTalA mAthA pachADe-mahenata kare, duHkhI ja rahevAno che. jema ke koi mANasa haMmezA duHkha mAthe laine ja pharato hoya che. ziyALAmAM enI phariyAda "ThaMDI khUba paDe che" e haze... unALAmAM e kahezebApare ! zekI nAkhe evI garamI che' comAsAmAM AkAzamAMthI pANInI sAthe enI AMkhamAMthI ya pANI nIkaLatA haze. "A varasAdamAM kyAMya javAtuM nathI." rUpiyA Avaze toya roze-"rAkhavA kyAM ? saMbhALavA kevI rIte ?" ne gayA to- "hAya ! gayA ?' basa ekAMtavAda mAno to jIvanI hAlata kAM'ka AvI ja rahe.. kAM to kAyama sukhI... kAM to kAyama duHkhI ! anekAMta ja sarvatra badhI ghaTanAono tALo meLavI Ape che. ekavAra chokarAe lAta mArI to bApAe ene chAtIe vaLagADyo..e ja chokarAe jyAre bIjI vAra lAta mArI tyAre bApAe ene kAyama mATe aLago karI nAkhyo..Ama kema ? anekAMta kahe che-saMdarbha badalAyA...artha badalAi gayo. vyavahAra - 16 - - anekAMtavAda Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badalAi gayA... cha mahInAno hato... lAta lagAvI, vahAlI lAgI.. chavIsa varSano thayo, lAta lagAvI... vasamI lAgI. je bhagavAna mahAvIra svAmIe bhavitavyatAvAdI gozALAnA matane pakaDIne beThelA saddAlaputra AgaLa puruSArthanuM mahattva batAvyuM, ne ema karI ene samyaktva ApI mahAzrAvaka banAvyo... eja prabhu vIre aMtima samaye iMdre eka kSaNa AyuSya vadhAravA kahyuM tyAre e zakya nathI ema kahI kahyuM-'bhasmAzigrahano mArA janma nakSatramAM mArA nirvANa pachI praveza ne tethI jainazAsana 52 be hajAra varSa thanArI asara, A nirmANa thayelo bhAvibhAva che-bhavitavyatA che-emAM pheraphAra thavo zakya nathI', kAraNa ke tyAM bhavitavyatAne ja AgaLa karavAmAM sAra hato. puruSArthavAdI agnibhUtine prabhue karmanI mahattA batAvI. bhagavAne tethI ja kAryasiddhimATe 1) svabhAva 2) kALa 3) vitavyatA 4) karma ane 5) purUSArtha A pAMca kAraNono samavAya (paraspara ucita sambandhapUrvakano samUha) batAvyo che. nirvANayAtrA mATe chaThThuM asAdhAraNa kAraNa bhagavad anugraha gaNAyo che. abhavyono mokSa kema nahIM ? to tyAM tevA svabhAva sivAya bIjuM kazuM kAraNa ApI zakAya nahIM. jemAM dRSTAMta tarIke ko2Du maga batAvI zakAya. ekaja khetaramAM-are eka ja phaLImAM rahelA maga dANAomAM eka magano dANo koraDo hoya... culke caDelA bIjA dANAo sIjhe... e sIjhe nahIM... acaramAvartamAM rahelAnA dharmAnuSThAna tadvetu ke amRta anuSThAna thAya ja nahIM, kema ? aca2mAvartakALa ja emAM kAraNabhUta che. hajI kALa pAkyo nathI. e sivAya bIjuM kyuM kAraNa ApI zakAya ? zrI puMDarikasvAmI sAthe caitrI pUname pAMca karoDa bhavyAtmAo mokSe gayA...eja divase pAMca karoDa jIvo anAdi nigodamAMthI bahAra nIkaLyA... to zuM e badhA bhaviSyamAM eka ja divase mokSe jaze ? nA... evuM ekAMte na kahevAya... e badhA jevuM tathAbhavyatva sAthe laine AvyA haze, e pramANe mokSa pAmaze. karma baLavAna ke jIva baLavAna ? yogabiMdumAM pU. haribhadrasUri mahArAje anekAMtamaya kahyuM - kyAMka kyAreka karma baLavAna... kyAMka kyAreka jIva samAdhino prANavAyu 17 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baLavAna.... taddana skUla bhASAmAM kahIe, to saMsAramAM maLatI saphaLatA-niSphaLatAmAM mukhya bhAga karma bhajave che. tyAM buddhi ane puruSArtha gauNabhAve che. sAdhanAnA kSetramAM mukhya bhAga jIvanI sabuddhi ke jIvano puruSArtha bhajave che, karma gauNabhAga bhajave che. saMsAramAM puNya jeTaluM tIvra eTalI mahenata ochI ne malAi vadhu ! zAlibhadra jevuM puNya hoya, to kazuM kare nahI ne roja navANu peTI utare ! puNya paravAreluM hoya to zrAddhavidhigraMthamAM sAgara zeThanI batAvelI kathA mujaba hajAro dhaMdhA kare.. marI phITe.... hAthamAM kAMi bace nahIM ! saphaLatArUpI navanIta mATe 1) puNya 2) purUSArtha ane 3) prajJA. A traNe jarUrI. have saMsAranI saphaLatA mATe puNya dahIrUpa che, puruSArtha ravaiyAmaMthana samAna che ne prajJA pANI samAna che. sAdhanAnA kSetramAM saphaLatA mATe puruSArtha dahIsamAna che, puNya maMthana samAna che, ne buddhi pANI samAna che. Ama kahI zakAya. jo ke AmAM paNa anekAMta to samajavo ja paDe. naMdISeNa muninA bhogAvalI karmo bAkI hatA, tethI sAdhanAnA pracaMDa puruSArtha pachI paNa nAnA nimitte patita thayA. jaMbusvAmInA pUrvabhavamAM zivakumAre bAra varSa ugra tapa vagere kya chatAM dIkSAnI rajA maLI nahI. ne aImuttAne mAtA-pitAe apekSAe sahajatAthI dIkSAnI rajA ApI. karma ane puruSArthanA kAraNe ja sAdhanAmAM cAra bhAMgA thAya che. keTalAka siMha jevA utsAhathI dIkSA lai siMha jevA utsAhathI pALe che. siMhotyika siMhapAlita... keTalAka siMha jevA utsAhathI dIkSA lai ziyALa jevI kAyaratAthI pALe che... siMhatyita ziyALapAlita. keTalAka nAchuTake dIkSA lai siMha jevA utsAhathI pALe che. ziyALautyita siMhapAlita.. keTalAka nAchuTake dIkSA lai ziyALa jevI kAyaratAthI pALe che. ziyAghausthita ziyALapAlita... anekAMtavAda Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainazAsanamAM cAreya prakAranA deSTAMta maLe che. jenA karma maMda che, ne ullAsa prabaLa che, emanA adbhuta caritranA itihAso lakhAyA che ne jeonA mohanIya karma prabaLa thayA, puruSArtha DhIlA paDyA e badhA kALanA garbhamAM kyAMka khovAi gayA. sanatakumAra cakravartIe munipaNAmAM sAtaso varSa soLa roga prasannatAthI sahana karyA, chatAM hajI devalokamAM che, mokSa nathI maLyo ne sAdhughAtaka rAjAne tIvratama pazcAttApanA kAraNe tyAM ja mokSa-kevaLajJAna thai gayA. jagatamAM dekhAtI eka ghaTanAnA AdhAre pUrvAparano niyama joDI haMmezA e ghaTanA mujaba ja thaze evo koi niyama bAMdhavo nahIM e anekAMtavAda che. roja kahyuM mAnato chokaro eja kramathI Aje paNa mAnaze ja evI jo dhAraNA rAkhazo, to saMbhava che ke tame khoTA paDazo. Aje kadAca AkaruM saMbhaLAvI paNa de. dasa vakhata jenA vizvAse vahANa cAlyA e mitra ke pArTanara ke vepArI agyAramI vakhata paNa vizvAsapAtra ja raheze evo koi niyama nahIM bAMdhavo. e agyAramI vakhata evo vizvAsaghAta karI zake che ke jemAM dasa vakhatanuM paNa dhovAi jAya. ceDA rAjAnuM bANa kozika sAthenA yuddhamAM dasa vakhata saphaLa . thayuM, agyAramI vAra niSphaLa ! gozALAe ApelA dRSTAMtamAM paNa hareka rAphaDAmAMthI managamatuM ja maLaze, evo niyama rAkhI zakAya nahIM, eka rAphaDAmAMthI sApa paNa nIkaLI zake. zrI sudharmAsvAmI brAhmaNa paMDitarUpe evI zaMkAvALA hatA ke je jevo hoya, te marIne tevo ja thAya... tyAre bhagavAne e ja kahyuM, evo niyama nathI, manuSya marIne krUratAthI narakajIva, mAyAvitAthI tiryaMca, saraLatAthI manuSya ne udAratAthI deva paNa banI zake che. syAdvAda kahe che, jo tamAre citta prasanna rAkhavuM hoya, to A kSaNe je bane che, tene sahaja svIkArI lo, paNa bhaviSya mATe AnA AdhAre koi paNa prakArano nirNaya karI levo nahIM, evA cokkasa dhAraNAvALA Ayojano karavA nahIM ne koi paNa vyaktinI koi paNa bhUmikAne kAyamI mAnI levI nahIM. 'pharsTa samAdhino prANavAyu 19 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMbezana ijha dha lAsTa iprezana' anekAMtane mAnya nathI, bhaMgAra bhavya thai zake che ne bhavya bhaMgAra ! subuddhi maMtrIe rAjAne prayogathI batAvI ApyuM, ke gaTaranuM gaMduM pANI zreSThatama pANI-udakarana thai zake che. rAmalIlAmAM je bALake rAmanuM pAtra bhajavyuM hoya, te ja pachI yuvAvayamAM rAvaNanuM pAtra bhajavI zake evI bhUmikAvALo thai zake che, kAraNa ke ane kAMtanA mate eka vyaktimAM aneka avasthAo saMbhavI zake che ne sAthe sAthe e avasthAnA nAzanI sAthe e apekSAe e avasthAvALI vyaktino paNa nAza thaI zake che, chatAM banne avasthA potAnI ja hovAthI pote sthira paNa rahe che, A AzayathI ja kahI zakAya, manavA ! tuMhI ja rAma ! tuMhI ja rAvaNa ! padArthonA tAttvika svarUpathI satyabhUtane taththabhUta vicAraNA paNa syAdvAdanA AdhAre ja zakya che. anekAMtavAdanA kAraNe ja vastumAM judI judI apekSAe alaga-alaga ne dekhItA virodhI dharmo saMbhavI zake che, jema ke dIvAnA prakAzathI prakAzita thai rahelo ghaDo bAhyabhAganI apekSAe prakAzita che ne aMdaranA bhAganI apekSAe aprakAzita che, ane te paNa eka ja samaye ! are ! syAdvAda to ema kahe che ke dekhItA virodhI dekhAtA nityatA (kAyamIpaNuM) ane anityatA (vinAzIpaNuM) dharmo paNa vAstavamAM paraspara ekAMte virodhI nathI. nityatAne anityatA vinA ne anityatAne nityatA vinA cAle ema nathI. A baMne paraspara evA ekameka thayA che ke jANe mAnI lo dUdha ne pANI ! | sarvajJakathita jainamate padArtho pariNAmI nitya che. AmAM pariNAma anityatA dyotaka che. je potAne vastu gaNAve ene jo potAne nitya TheravavuM hoya, to tyAM enA pratikSaNa badalAtA anitya paryAyo hovA jarUrI che, nahiMtara e nitya nathI, asat che. Ama vastumAM anityatAthI saMkaLAyelI nityatA che. jene zAstrIya paribhASAmAM anityatAnuviddha nityatA kahI zakAya. e ja rIte sAmAnya ane vizeSa paNa sAva virodhI nathI. hakIkatamAM to baMnene ekabIjA vinA jarA paNa cAlatuM nathI, jema ke rAma-lakSmaNane eka bIjA vinA... "rAma marI gayA' nA samAcAra maLavA mAtrathI lakSmaNa marI gayA. emAM to vacce asaMkhya samaya gayA.. - 20 - - anekAMtavAda Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tattvanirNayasthaLe to je kSaNe tame ema kaho ke neyAyikamAnya vizeSamAM sAmAnya nathI, eja kSaNe e vizeSa vizeSarUpe paNa raheto nathI, mAtra khapuSpa jevo rahe che. jANeke "vizeSa" potAnAmAM sAmAnyano abhAva" A sAMbhaLavA mAtrathI evo AghAta pAme che ke pote vizeSarUpe paNa nAza pAmI jAya che. basa Aja rIte bhedane abheda vinA ne abheda ne bheda vinA jarA paNa cAlatuM nathI, jema ke divasane rAta vinA ! bolo kevI gajaba vAta che ke jyAM prakAza nathI evA alokamAM aMdhakAra paNa nathI. sAta narakamAM je aMdhAruM che, tyAM paNa cAmaDInI AMkhe aMdhAruM che, virbhAgajJAnI ne avadhijJAnIo tathA kevaLajJAnIo to tyAM paNa je bane che, te jue paNa che ke jANe paNa che. narakanA jIvone e dekhItA aMdhArAmAM paNa vaitaraNI nadI ne asipatravana dekhAya che ne tyAM zAtA meLavavA doDe che. zAtAnA badale azAtA maLe che e judI vAta. ne tIrthakarajanma vagere avasare to tyAM paNa kAM'ka ujAza to thAya ja che. eja rIte ekatva anekatva vinA eka kSaNa rahI zakatuM nathI, jemake zabda artha vinA ! je syAdvAda paraspara virodhI dekhAtA dharmomAM paNa samanvaya sAdhI zake che e syAdvAdane varelA ApaNe jeno keTakeTalI bAbatamAM samanvaya sAdhI zakatA nathI ne alaga-alaga cokA UbhA karI dIdhA che e vaLI eka alaga vAta che, jANe ke ApaNe ema kahevA mAMgIe chIe ke syAdvAdIo sarvatra samanvayavAdI ja hoya evo ekAMta nathI ! jo ke e vAta paNa kharI che ke syAdvAda be paraspara virodhI ekAMtavAda vacce ekAMtane kADhI samanvaya karI Ape che, paNa syAdvAda kadI anekAMtavAdano ekAMtavAda sAthe samanvaya karato nathI. ajavALuM ne aMdhAruM ekasAthe hoi zake, paNa eka ja na hoi zake ne !!! samAdhino prANavAyu - 21 - Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANavAda vastu svarUpamAM vivAda thAya, tyAre satya tattvanI gaveSaNA (zodha) pramANanA AdhAre thAya. joke judA judA darzano vacce pramANanI vyAkhyA, pramANanI saMkhyA ityAdi aMge paNa ekamata nathI. keTalAka (1) pratyakSa (2) anumAna (3) upamAna (4) Agama (5) saMbhava (6) arthapatti ema cha pramANa mAne che. keTalAka saMbhava pramANa nathI gaNatA, paNa e sivAyanA bhAvasAdhaka (vastunA astitvanA sUcaka) pAMca pramANa jyAM pravRtta thAya nahIM, tyAM abhAva nAmanuM chaThuM pramANa svIkAre che. neyAyika Adi keTalAka zaruAtanA cAra pramANa svIkAre che. bauddho pahelA be pramANa svIkAre che ne nAstiko mAtra pratyakSa pramANa svIkAre che. jeno (1) pratyakSa ane (2) parokSa ema be rIte pramANa svIkAre che. joke jainamate je paNa jJAna je paNa rIte satyatattvano bodha karAve, te pramANabhUta che. je paNa rIte eTale ke pratyakSathI, anumAnathI ityAdi paddhati. jainamate pramANanI vyAkhyA pramANanayatattAlokamAM zrI vAdidevasUrie "svaparavyavasAyijJAnuM pramANam' A rIte batAvI che. ahIM sva eTale potAno ne para eTale bAhya ghaTAdi vastuno vyavasAya = nizcaya karAve te jJAna pramANabhUta che. jema dIvo vastune prakAzatI vakhate potAne paNa prakAze che, eTale ke e dIvAne jovA bIjA dIvAnI jarurata paDatI nathI. ema jJAna paNa potAno ane vastuno baMneno bodha karAve che. emAM dareka jJAna potAnA bodha aMge to satyarUpa ja hoya che. vastunA bodha aMge cAra bhUmikA thAya che. (1) nizcaya (2) viparyaya - brAnta nirNaya (3) saMzaya ane (4) anavyavasAya = lagabhaga anAbhoga jevI avasthA. emAM je jJAna vastunA vAstavika svarUpano nirNaya karAve che, e pramANa che. A jena vyAkhyA anya tamAma darzanonI udhI ke adhurI vyAkhyA karatAM viziSTa ane paripUrNa che. jema ke naiyAyiko vagere mAne che ke anya pramANathI jJAta thayelA (jaNAyelA) arthano bodha karAvatuM jJAna sAcuM hoya, to paNa pramANabhUta nahIM. tethI teo smRtine pramANabhUta mAnatA nathI. teone - 22 - - anekAMtavAda Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazna karIe ke jo sAcI smRti pramANabhUta nathI, to zuM apramANabhUta che ? pramANApramANa nAmano vikalpa to be viruddhanA yogarUpa bane ne ! to... to syAdvAda siddha thAya. tethI teoe smRtine apramANabhUta mAnavAnI rahe. bIjA bAju teo smRtine anumAna pramANanuM sAdhana mAne che, kema ke liMgaliMgInA saMbaMdhanA smaraNathI anumiti (anumAna) thAya che. tethI prazna thAya ke jo smRtijJAna svayaM pramANabhUta nathI, to pramANajJAnanuM kAraNa paNa kevI rIte banI zake ? alabatta teo A mATe jAta-jAtanA javAba Ape che, paNa e badhI retImAMthI tela kADhavAnI ceSTA banI rahe che. eja rIte anya matavALAo agni Adi sAdhyane parvata Adi pakSamAM anumita-anumAna pramANathI nizcita karavA mATe apAtA dhumADA Adi hetuo traNa ke pAMca vagere muddAothI yukta mAne che, jema ke e viruddha na hoya, vyabhicArI na hoya, asiddha na hoya... ityAdi. jyAre jainadarzana kahe che, hetu eka ja svarUpavALo che, anyathA anupapatti...jo sAdhya pakSamAM na hoya, to hetu je rUpe upalabdha thAya che, e rUpe upalabdha thai zake nahIM. paNa upalabdha thAya che, mATe sAdhya pakSamAM nizcita thAya che. tethI ja jyAre naiyAyiko vagere e pakaDIne beThA che ke hetu ane sAdhya baMne samAnAdhikaraNa ja hovA joie. tethI baMnene samAnAdhikaraNa karavA mATe jAta-jAtanA lAMbA lAMbA saMbaMdho joDe che, tyAre jainamata evA AgrahavALo nathI. 'AkAzamAM cAMda ugyo che, e vinA pANImAM enuM pratibiMba paDe nahIM.' A sIdhI vAta che. emAM caMdra AkAzamAM che. pANI jamIna 52 che. chatAM anumAna anyathAanupapattithI thai jAya che. jamIna paranA pANIne AkAzanA caMdra sAthe eka ja adhikaraNaAdhAramAM besADavA jatAM kevA saMbaMdho goThavavA paDe ? astu... A pramANavAdathI ja jaina siddhAMtonI sarvajJamUlakatA ane vaijJAnika satyatA jANI zakAya che. bIjA badhA AMkha vagerethI thatA bodhane pratyakSa pAme che. jyAre jainadarzana kahe che, AtmAne je sAkSAt bodha thAya, te ja vAstavika pratyakSa che, ne te (1) avadhijJAna (2) manaH paryayajJAna ane (3) kevaLajJAnarUpa che. emAM paNa prathama be potAnA bodhanI apekSAe sAcA hovA chatAM adhurA che. paripUrNa samAdhino prANavAyu 23 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyakSa to mAtra kevaLajJAna ja che, ke je jagatanA bhUta-vartamAna-bhAvIkAlIna tamAma zeyone viSaya banAve che. lokomAM AMkha vagere iMdriyathI thatuM jJAna pratyakSa gaNAya che, tethI jainamata ene sAMvyavahArika pratyakSa mAne che. kharekhara to e matijJAnarUpe parokSajJAna che. zrutajJAna paNa parokSa jJAnarUpa che. Ama traNa pratyakSa ane be parokSa A pAMca jJAna pramANarUpa che. vastusvarUpanA nirNaya mATe mukhya pramANa kevaLajJAna che. lokamAnya sAMvyavahArika pratyakSa je kahevAya che, te matijJAnarUpa che ke je pAMca iMdriya ane mananA AdhAre thAya che, AMkha vagerethI je dekhAya che e pratyakSa che ema bhale lokomAM kahevAya, paNa emAM saMzaya paDe che-je sAme dekhAya che te dhULa che ke dhumADo ? je nathI teno nirNaya thavArUpa viparyaya paNa che. sa2dA2jIne cothe mALethI jamIna 52 jotA cAMdIno sIkko lAgyo. jhaDapathI dAdarA utarI tyAM jai jhapaTa mArI ne hAthamAM levA para khyAla Avyo ke e to dUdhanI boTalanuM bUca hatuM. be pATA bhegA thai jatA dekhAya che. tAjamahAla joine AvanArA tyAM evI rIte phoTo paDAve che ke jethI phoTAmAM ema ja lAge-A bhAgyazALInA hAtha nIce tAjamahAla che. A badhA viparyayanA dRSTAMto che. ghaNI vakhate phasAyelA paisAnI ciMtAne gaLe vaLagADI TI.vI. jovA beThelAne TI.vI. nI sIriyala pUrI thai jAya chatAM khabara nathI hotI ke meM zuM joyuM ? A che anadhyavasAya. anumAnAdi apratyakSa jJAnomAM jema saMzayAdi paDe che, ema iMdriya pratyakSamAM paNa saMzayAdi thatA hovAthI e badhA parokSajJAna che. chatAM lokavyavahAra pratyakSano hovAthI ane apekSAe anumAnAdi bIjA parokSajJAno karatAM vadhu spaSTa hovAthI e sAMvyavahArika pratyakSa kahevAya che. jainamate asarvajJa mATe pAralaukika athavA atIndriya padArtho aMge Agama ja mukhyarUpe pramANabhUta che. jenatarkabhASAmAM 'AptavacanAdAvirbhUtamarthasaMvedanamAgamaH' evuM Agama saMbaMdhI sUtra che... tAtparya: yathArtha vaktAnA 24 anekAMtavAda Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vacananA zravaNathI je arthasaMvedana-padArthajJAna thAya te jJAna 'Agama' zabdathI oLakha pAme che. jenA (1) rAga (2) dveSa ane (2) moha nAza pAmyA che, jethI jene juThuM bolavAnA (1) krodha (2) lobha (3) hAsya (4) bhaya A kAraNo nathI tathA jenA ajJAnano sarvathA nAza thayo che te ja yathArthavaktA che. Ama vItarAga sarvajJa Apta che. eja yathArthavaktA che. A Agama pramANa sarvatra vidhi-niSedha (hovuM-na hovuM) dvArA potAnA vAcyArthane prakAzatI vakhate saptabhaMgIne anusare che, kAraNake saptabhaMgI dvArA ja paripUrNa arthanI prApti thAya che. jenAthI paripUrNa arthanI prApti = bodha thAya e ja pramANa kahevAya. pramANanuM tAttvika prAmANya che paripUrNa arthano bodha karAvavo (nahi ke ekAda aMzano.) AgamavacanamAM kyAMka kyAreka saptabhaMgImAMthI ekAda bhaMgano ja sAkSAta nirdeza ryo hoya to tyAM paNa saptabhaMgImaya pramANa aMge ghaDAyelI buddhivALA prAjJo arthataH bIjA cha bhaMga paNa samajI jAya che, kAraNa ke saptabhaMgInA dareka bhaMga vikalpa bIjA badhA ja vikalponI apekSA rAkhe che. Ama jaina tarkabhASAmAM kahyuM che. = AnuM tAtparya e che ke ekapaNa vikalpanI paripUrNa samaja to ja prApta thAya jo bAkInA saMbhavatA tamAma vikalpo paripUrNa samajAi jAya. A saptabhaMgInI vicAraNA AgaLa karIzuM. Ama saptabhaMgImaya jinavacanarUpa Agama ja tattvajJAna mATe mukhya pramANabhUta che. jagatanA koi paNa padArthano satyabhUta tAttvika paripUrNa bodha A jinavacananA AdhAra vinA zakya ja nathI. je sUkSma rajakaNa mAikroskopathI ja joi zakAtI hoya ene jovA mATe copaDI vAMcavA upayogI evA cazmA kAma lAge nahIM. jagatamAM sAmAnyathI (1) ati dUranuM jovA dUrabIna joie... (2) sAmAnyathI dUranuM jovA, dUranA-jovAnA cazmA joie... (3) najIkanuM vAMcavA, vAMcavAnA-najIkanA cazmA joie (4) sUkSmatama rajakaNo jovA mATe mAikroskopa joie ne (5) sUrajanA taDakAthI bacavA gogalsa joie. jinavacanathI prApta thato viveka ekI sAthe A pAMceya kAma kare che. e samAdhino prANavAyu 25 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ati dUrano eTale ke mokSa ane teno mArga paNa dekhADe che. e A jIvananA aMte samAdhi ane paralokamAM sadgatirUpa sAmAnya dUrane jovA mATe paNa upayogI che. viveka jIvananA aMte samAdhi ne paralokamAM sadgati kevI rIte maLe te batAve che. viveka ja najIkanA cazmAnuM paNa kAma kare che. najIkanA gaNAtA sAthenA vyavahAra kevI rIte karavAthI zAtA, samatA ne prasannatA jaLavAyelI rahe che. te viveka batAve che. jagatanA sUkSmatama padArthonI utpatti-sthiti vagere svarUpanuM jJAna paNa jinavacanaprApta vivekathI ja zakya che. eja rIte mananA zubhAzubha sUkSmatama pariNAmo ne enAthI bhAvamAM AvanArA pariNAmonuM darzana paNa A vivekathI ja zakya che. kaSAyonA bhayaMkara saMtApo ke je bharaunALAnA saharAnA raNanA baporanA kiraNonA tApa karatAMya vadhu jAlima che, ethI bacAvatA zreSTha gogalsanuM kAma paNa jinavacanathI bhAvita viveka ja karI zake che. jinavacananA AdhAre maLato bodha-viveka paNa ATalo zreSTha eTalA mATe ja che ke e jinavacanadarzita syAdvAda-anekAMtavAdathI ja pUrNatayA vyApta anekAMtavAda-syAdavAdanuM mahattva batAvatA zrI siddhasenadivAkarasUri mahArAje sanmatitarkamAM (3168) kahyuM che.jenA vinA lokono vyavahAra sarvathA aghaTita thAya che, e jagatanA ekamAtra gurusamAna anekAMtavAdane namaskAra.. mahAna tArkika gaNAtA zaMkarAcArya paNa A syAdvAdane kAM to samajI zakyA nathI, kAM to emaNe e aMge talasparzI abhyAsa kyuM nahIM hoya.. tethI bAdarAyaNanA brahmasUtranA bhASyamAM emaNe syAdvAdane saMzayavAda kahyo. AnuM pariNAma e AvyuM ke zaMkarAcAryane sarvasva gaNatA ghaNA hiMdu Adhunika vidvAnoe paNa syAdvAdane saMzayavAda, kadAcit = kadAca... ne ardhasatyavAda TheravavAnI ceSTA karI che. tethI ja hiMdu vizvavidyAlayanA eka vakhatanA darzanazAstranA mukhya adhyakSa zrI uNibhUSaNa adhikArIe lakhyuM che-jaina dharmanA svAvAda siddhAMtane jeTalo khoTo samajavAmAM Avyo che, teTalo khoTo to bIjA koi siddhAM anekAMtavAda Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tane samajavAmAM Avyo nathI. eTale sudhI ke zaMkarAcArya paNa A doSathI mukta nathI. temaNe paNa A siddhAMtane anyAya kyuM che. (jainadarzana.. pR. 411) syAdvAda zrI zaMkarAcAryanA kahevA mujabano saMzayavAda nathI, eka anya bhUtakAlIna ciMtakanI mAnyatA mujabano kadAcituvAda nathI, to zrIrAdhAkRSNananA kahevA mujabano ardhasatyavAda nathI. zrI zaMkarAcArya kahe che-syAdavAdI vastu ne nitya-anitya Ubhaya kahe che, tethI saMzaya paDe che ke vastu nitya haze ke anitya.. kadAcituvAdavALA kahe che. sAt kadAca.. kadAca vastu nitya haze, kadAca anitya. eTale ke kazuM nakkI kahevAya nahIM. rAdhAkRSNana kahe che "eka apekSAe nitya che' A vAkya ardhasatya kahe che. Ama A traNee syAdvAda mATe khoTI kalpanA karI che. vastu vAstavika je svarUpe che te svarUpe varNavavAmAM saMzaya, anirNaya ke ardhasatya rahetA ja nathI. vividharUpe anekAMta (1) nitya-anitya... kevaLajJAna pramANathI siddha thayeluM vastusvarUpa ApaNe zrutajJAnanA baLa para jANI zakIe chIe. ahIM prazna thAya, vastunuM svarUpa zuM che ? zuM sat che ? sAmAnyathI badhA darzano ema mAne che ke je arthakriyAkArI hoya, te sat che. eTale ke je sat padArtha je svarUpe svIkArAyo che, te padArtha te svarUpane anurUpa kriyA karato hoya, to sat che. taddana jADI bhASAmAM kahIe, to je kAMika paNa kare che, te sat che. duniyA jene taddana nakAmuM mAnatI hoya, te paNa kazuMka to kare ja che. patnIe patine kahyuM-amArI gaI mITIMgamAM nakkI thayA mujaba AjanI mITIMgamAM mAre sAva nakAmI vastu laine javAnuM che. patie pUchyuM-to tuM zuM laine jaze ? patnI:- mAro vicAra tamane laine javAno che ! to A pati sat ke asat ? satuM, kema ke nakAmI cIja lai javAnA kAryamAM paNa chevaTe upayogI to che ! hakIkatamAM to kevaLajJAnInA jJAnamAM je sarUpe bhAse nahIM, te asat che. to prazna thAya, "je asat che" e sarvathA asat che ? ahIM paNa samAdhino prANavAyu Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jainazAsana syAdvAda-anekAMtavAdane AgaLa karI kahe che-je asat che, e paNa potAnA "asat" svarUpe sat che. vaLI, AkAzakusuma, gadheDAnA ziMgaDA jevI asat vastuo paNa asat tarIke buddhinA viSaya bane che ne te-te zabdaprayogarUpe zabdanA paNa viSaya bane che. juo dharmasaMgrahaNi gAthA 917. natyi cciya kharasaMga egaMto tanno buddhidhaNibhAvA | ahavA parUveNa natyi sarUveNa atyitti // (gAthArthaH zaMkAH kharazaMga-gadheDAnA ziMgaDA nathI ja. A ekAMta che. samAdhAnaH ema nathI. (ekAMta nathI.) kema ke e aMge paNa buddhi ane zabda che. athavA te parUpe (satrUpe) nathI. svarUpathI (asat rUpe) to che ja. kevaLajJAnIe je sarUpe joyA che, te padArtho kevArUpe joyA che ? ahIM jainamata kahe che-dravya-paryAyarUpe. tethI ja tattvArthakAre kahyuM che-utpAda-vyayadhrauvyayukta sat... ahIM dhrauvya = dhruvatA = zAzvatatA = nityatA aMza dravyaaMzano sUcaka che ne utpAda-vyaya paryAya aMzanA sUcaka che. utpAda-vyaya ane dhrauvya e traNeya syAd padathI suzobhita che. saMskRtamAM "adhAtu (bIjo gaNa parasmapada) nuM vidhyartharUpa che "cAtuM. paNa je "syAdrapadano prayoga mAnya che, te A nathI. syAdvAdamAM je "syA" che, e anekAMtano sUcaka avyaya che. ema majAkamAM kalpI zakAya ke bauddhonI najara dIvA para gai haze. dIvAnI jyota pratyeka kSaNe navI-navI pragaTe che, vaLI te ekasarakhI jevI hoya che, ne tethI jyota ghaNI lAMbI cAlI ema bhAsa thAya che, ne pachI e jyota bujhAI jAya che, tyAre kazuM rahetuM nathI.... A joyuM. AnA para ciMtana kyuM.. ne dRSTAMta siddhAMta thaI gayo ! chagane maganane ijekazana ApyuM. gamana te joi gayo ne gamane AkhA gAmamAM jAherAta karI chagana DaoNkTara thai gayo. paNa eNe e nahIM joyuM ke khoTI rIte apAyelA e iMjekzanathI magana marI gayo ! bauddhoe dIvAnA dRSTAMtane jANe ke AgaLa karIne AtmA sahitanA jagatanA tamAma padArthone ekAMte kSaNika mAnI lIdhA. ekasarakhI dekhAtI e kSaNonA pravAhane saMtAnanuM nAma ApI dIdhuM ne dIpanirvANa samAna nirvANa - 28 anekAMtavAda Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalpI lIdhuM. have jagatanA tamAma padArthone A dRSTithI ja jovAnA. mApavAnA... phITa na bese, to buddhithI tevI kApa-kupa karIne paNa besADI devAnA. A sthapAyo ekAMta anityavAda. emAM ekAda aMze paNa nityatAne sthAna nathI. are je kSaNa karatAM lAMbI cAlatI paraMparA che, e bhale saMtAna gaNAya, paNa e sat nahIM, kAlpanika. vastue utpattinI bIjI ja kSaNe potAno eka paNa aMza pAchaLa rahI nahIM jAya, e rIte nAza pAmI ja javAnuM... to ja ene sattnuM lebala lAgI zake. have kaho, jo jIvanI paNa A ja sthiti hoya, to koNa dharma karaze ? koNa AcAra pALaze ? ne tethI konuM kalyANa thaze ? e rIte ja majAkamAM kahI zakAya ke naiyAyiko vagerenI dRSTi AkAza para gai haze. e sarvavyApI AkAza... enA amuka bhAgamAM vAdaLo... e vAdaLothI AkAza paraspara taddana bhinna... je kSaNe AkAza sUrya-caMdra-tArAvAdaLa vinAnuM hoya (lagabhaga sUryodayanI pUrvanI kSaNomAM) tyAre kevuM ekaluM dekhAya che ! basa, AtmA paNa Avo ja che. sarvavyApI che. jJAna vagere guNo enA zarIra jevA vibhAgamAM rahyA che... paNa enAthI sAva bhinna che. badhI utpattivinAza kriyA e badhAmAM cAlyA kare che. paNa AtmA to ekAMte nitya ja che ne A guNothI ekAMte bhinna che. jyAre A badhA ja guNo vilaya pAme che, kazuM ja bacatuM nathI, tyAre mokSamAM ekamAtra AtmA-jJAnAdi guNo vinAno ekalo rahe che. basa, AtmA Avo che, ne tethI paramANuone choDI jeTalA paNa nitya padArtho che, e badhA AvA ja che... kazA pheraphAra vinAnA ! kAyama eka ja svarUpe-eka ja svabhAve rahevAvALA... tethI ja dharma ka2vAthI AtmA sukhI thAya ne adharma ka2vAthI duHkhI thAya evI vAta paNa kevI rIte ghaTaze ? kema ke emAM to svarUpa-svabhAva badalAyA kare, je paravaDe ema nathI. to jainamata zo che ? jainamata kahe che, syAdvAda ! AtmA anitya paNa che, nitya paNa che. AtmA nitya che, to kevo nitya che ? 'tadbhAvAvyAM nisyaM' potAnA AtmasvarUpathI-jIvadravyAtmaka svarUpathI khasI ajIvAtmaka thavuM nahIM. kyAreya A bAbatamAM pheraphAra thavo nahIM. basa eja AtmAnuM nityatva... samAdhino prANavAyu 29 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAkI AtmA potAnA sukha-duHkhAdi vividha paryAyo-svarUporUpe to pratikSaNa nAzavaMta-utpattimAna che.. ne e rIte anitya paNa che. to AtmA nayAyikonI jema nitya dravya che ke bauddhonI jema anitya-paryAyarUpa che. eno javAba che-"arpitAnarpitasiddha ' je vakhate je svarUpane mukhya karo, te vakhate te rUpe jovo.. dravyarUpane AgaLa karo, to nityarUpa jovo... ne paryAyarUpane AgaLa karo, to anityarUpe jovo, jevo AtmA, tevA ja bAkInA paNa badhA padArtho. zaMkAH A to 1+1 = be jevI vAta thai. be matono saravALo eTale jainamata.... samAdhAna nA ! 1 nI bAjumAM 1 to 11 paNa thAya. eka mosaMbI ne eka saMtaruM hoya, to be nahIM kahevAya. vAta e che ke jainamata saravALArUpa nathI. jainamAnya nityAnityatva nityatva jAti vattA (+) aniyatva jAti ema be jAtirUpa nathI, paNa nityavAnuviddhAnityasvarUpa (anityatvane khoLAmAM laine beThelA nityasvarUpa) che. jyAre niyatva che, tyAre paNa gauNarUpe anityatva che. ne jyAre anityatva che, tyAre paNa gauNarUpe nityarUpa che. keLA, vaTANA ne cIbhaDAnA traNa judA zAka thALImAM bhegA karI e juduM, ne traNeyanuM je uMdhiyuM thAya, e juduM. tethI ja jainamate kUTanityatva (paryAyonI badalAvaTa vinAnuM, jevuM che tevuM ja sadA rahenAruM) mAnya nathI, paNa pariNAmI nityatva mAnya che. syAdvAdanI Aja mahattA che ke vastu nitya paNa hovI ne sAthe te-te anyaanyarUpe satata pariNAma paNa pAmatI rahevI. "sonuM' sonArUpe kAyama paNa rahe ne baMgaDI, kuMDaLa, vIMTI, goLa sIkko vagere rUpe badalAyA paNa kare. A ja tattva che. A rUpe AtmAne mAnavAthI ja, AtmAnA baMdha, mokSa, puNya, pApa, sukha-duHkha vagere saMbhave che ne duHkhI AtmAno sukhI thavAno prayatna paNa sArthaka thAya che. anyayogavyavacchedanA 18mA zlokamAM (1) kRtanAza (karelA puNya ke pApanuM phaLa na maLavuM) (2) amRtaAgama (na karelA puNya ke pApanuM phaLa maLavuM) tathA (1) saMsAra-baMdha (2) mokSa ane (3) smRti, A traNanI aghaTamAnatA - anekAMtavAda Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pAMca doSa je ekAMta anityavAdamAM batAvyA che, te badhA doSo ekAMta nityavAdamAM paNa UbhA thAya che. vItarAga stotranA AThamA prakAza (adhyAya) mAM kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUri mahArAje ekAMta nitya-ekAMta anityavAdamAM (1) kRtanAza-akRtaAgama (2) sukha-duHkha bhogAbhAva (3) puNyapApa abhAva (4) baMdha-mokSa abhAva ane (5) kramathI ke akrama = ekI sAthe arthakriyAno abhAva-A pAMca prakAranA doSo batAvyA che. TuMkamAM, saMsArano koi paNa vyavahAra ekAMta nitya ke ekAMta anityavAdamAM ghaTI zakato nathI. jainamatano nityAttuviddha anitya Avo anekAMtavAda goLa-sUMThanI goLI jevo che ke je parasparanA doSone dUra karI tattvaprAptirUpa guNa karanAro bane che. (goLa kapha kare, sUMTha pitta kare paraMtu bannenI goLI banne doSone zamAvavAnuM kArya kare.) nityAnitya namane basasTenDa 52 UbhelA eka bhAine dhabbo mAratA kahyuM -'are ! tuM to eka varSamAM sAva badalAi gayo... pahalo to kevo dubaLo hato, have kevo jADo thai gayo che ! pahelA to cazmA paNa paherato na hoto... have to kevA jADA cazmA che ! pahelA DAmara jevo kALo tuM, have rUnI puNI jovo dhoLo kevI rIte thai gayo ! eka varSa pahelA to tuM kevo baTako hato, eka varSamAM tArI hAiTa ATalI kevI rIte vadhI gai ?' pelAe muMjhAine namana sAme joi pUchyuM -'bhAi ! tame koNa cho ? huM to tamane oLakhato nathI !' namanaH 'alyA ! eka varSamAM tArI smaraNazakti paNa jatI rahI ? pahelA to tuM varSonuM yAda rAkhato hato... kamAla ! tArI yAdazakti paNa badalAi gai...' pelo - are ! tame konI vAta karo cho ! namanaH alyA chagana ! tArI to vAta karuM chuM... pelo - misTara ! huM chagana nathI, magana chuM... namanaH alyA ! teM to nAma paNa badalI nAkhyuM ! have A namanane koNa kahe - alyA TappI ! je mULathI ja chagana na hoya, ene sAva badalAi gayo kahIne tArI buddhinuM pradarzana kara nahIM / vAta A che ke jyAre sAcI pratyabhijJA (pUrve anubhavelAnuM pharI smaraNa) thAya che ke Aja pelo pAMca varSa pahelAno chagana ? tyAre nityAni samAdhino prANavAyu 31 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyavAda siddha thAya che. je pUrve joyelo hoya, te jo sAva ja bhinna hoya, to AvI pratyabhijJA thAya nahIM, ne pelA namana jevuM karavA jAya to hasavApAtra thAya. A pratyabhijJA kahe che - eka ja vyaktimAM avasthAo badalAtI rahe che, e badalAtI avasthAo rUpe e vyakti paNa badalAya che. Ama e rUpe enI utpatti-nAza thayA kare che, chatAM potAnA ko'kasvarUpe te sthira paNa che, tethI ja enA aMge pUrvAparano saMbaMdha joDatI "A te ja che' ityAdirUpa pratyabhijJA thAya che. je jarA paNa badalAto ja na hoya- (ekAMtanitya) tevA aMge pratyabhijJAnI jarUrata paNa rahetI nathI. ne je kSaNika nAzavaMta che-bIjI kSaNe sarvathA alaga ja vyakti che, to enA aMge te ja A evI pratyabhijJA pelA namananI pratyabhijJAnI jema taddana khoTI ja Thare ! badalAtI avasthAomAM paNa eka cokkasanatattvano e tamAma avasthAomAM akhaMDa anvaya hovo eja nityAnitya siddhAMtanI satyatA Therave che. paryAyonI anityatAnuM ciMtana mamatA choDAve che, vairAgyanuM kAraNa bane che to AtmasvarUpanI nityatAnuM ciMtana "mAruM kazuM nAza pAmatuM nathI' evI bhAvanAthI svasthatA-samAdhinuM kAraNa bane che. ekAMtavAdamAM anekAMtano praveza anAdi mithyAtvavAsita jIvamAtrane prAyaH be paraspara virodhI dekhAtI vAta ekasAthe eka ThekANe hovI manamAM besatI nathI. enuM mana to ema ja pokAre che ke kAM to Ama ja hoya, kAM to Ama ja hoya. paNa baMne kevI rIte hoi zake ? DAhyAbhAI gAMDAbhAi vyakti ane tenA pitAnA nAma hoi zake, paNa eka ja vyakti eka ja samaye DAhyo-gAMDo baMne kevI rIte hoi zake ? koi mANasa kAM to vidvAna hoya, kAM to ajJa hoya, paNa ekI sAthe-eka samaye e vidvAna ne ajJa baMne kevI rIte hoi zake ? jIvamAtramAM jovA maLatI A mithyAtvavAsita vicAradhArA te-te jainetara darzanakAromAM spaSTarUpe pragaTa bhAse che. tethI teonI kalpanA ekAMte nitya ke ekAMte anityane choDI ekI sAthe nitya ane anitya A vAta para besatI ja - 32 - - anekAMtavAda Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nathI. emAM paNa pote je eka pakSa pakaDI lIdho, pachI e pakSathI viparIta dRSTAMto-tarko-hetuo maLatA hoya, to paNa te tarapha mAtra upekSA ke AMkha micAmaNA nathI thatAM, balka e dRSTAMta vagerene potAnA pakSamAM mArI-macaDIne besADavAmAM potAnI tamAma buddhinI kaDhI karI nAkhe che, ne chatAM jo na ja bese, to e dRSTAMtone bhrAnta jAhera karI de che. A che teono kAmarAga ne neharAgathI paNa vadhu bhayAnaka dRSTirAga. tethI ja jema acaramAvartamAM vAstavika muktiadveSa Avato ja nahIM hovAthI te kALanI dharmapravRtti paNa mokSopAyanA nAza mATe ke vikRti mATe thAya che, ema te-te mithyAmatI darzanakAronI kSamA vagere paNa mithyAtvanI ja poSaka bane che. "egato micchatta anegeto sampatti' A jainazAsanano mukhya siddhAMta che. vastunA paraspara virodhI dekhAtA paNa anekAneka svarUpano nirNayAtmaka svIkAra anekAMta che. sAmAnya mANasane to samajAvI zakAya ke nAmathI DAhyo gAMDapaNa karato hoya, to e eka sAthe DAhyo gAMDo che. athavA lokavyavahAramAM DAhyo paNa te saMsAramAM ja sukha zodhe che e tenuM gAMDapaNa che. e ja rIte gaNitano vidvAna bhUgoLamAM sAva ajJa hoi zake che. Ama eka ja vyaktimAM be judI judI apekSAe eka sAthe vidvattA ne ajJatA hoi zake che. paNa pelA bicArA gADha mithyAtvI paradarzanakAro A samajI zakatA nathI. vastu anaMtadharmAtmaka hovAthI vastumAM judA-judA dharmonI apekSAe judu judu rUpa spaSTa dekhAtuM hovA chatAM teo joi zakatA nathI ne buddhimAM besI zakatI vAta hovA chatAM e rIte vicAravA taiyAra ja thatA nathI. jena kahe che, bhAi ! vastu vastutvarUpe, AtmA AtmasvarUpe nitya che, ne te-te manuSyatva Adi paryAyarUpe anitya che. Ama eka ja kSaNe enAmAM be judI judI apekSAe nityatva-anityatva baMne ghaTI zake che. - paNa aphasosa ! emanA kAna baMdha che. emanI buddhi bahera mArI gai che. emano aviveka tIvra che. emanI jaDatA jaDa padArthane paNa TapI jAya evI che. AzcaryanI vAta to e che ke potAnA ekAMte nitya ke anitya Adi matane siddha karavAnA dhamapachADAmAM teo eka yA bIjI rIte anekAMtano Azaro to pAchA laI ja le che. samAdhino prANavAyu 33 che Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe ja vItarAga stotranA AThamA prakAzamAM kahyuM ke vijJAnanA eka AMkArane aneka AkArathI saMvalita mAnanArA bauddho, lAla-pILA vagere aneka raMgavALA eka citramAM eka sAthe ekatA ne anekatAne pramANabhUta mAnatA naiyAyiko ane pradhAna-prakRtine sattva-rajasa-tamasa A traNa paraspara virodhI guNothI guMthAyelI mAnanArA sAMkhyadarzanakAro anekAMtavAdano virodha kevI rIte karI zake ? tethI ahIM anyayoga vyavacchedamAM (gA. 19) ApelI upamA sArthaka thAya che. eka paMkhInuM baccuM samudrakinAre rahelA vahANanA kupastaMbha para beThuM hatuM. vahANa samudramAM sarakavA mAMDyuM. zaruAtamAM to e baccAe enI majA mANI. paNa pachI jahAja bharadariye AvyuM. have e baccu potAnA sthAne javA uDe che. paNa cAre bAju pANI joi thAkIne pharI e kupastaMbhano Azaro le che. ema syAdvAdarUpa kupastaMbhanA AdhAre badhA siddhAMto che. ekAMtavAdIrUpa paMkhI baccuM e syAdvAdane choDI judA-judA tarkonA samudramAM pharI Ave che, paNa kyAMya potAnI vAtane Teko maLato nathI, tethI chevaTe pharIthI syAdvAdano Azaro levo paDe che. ahIM 'ghaTaphuTyAM prabhAta' nyAya paNa prasiddha che. eka gAmaDiyo ghInA ghaDA veMcavA baLadagADAmAM ghaDA lai zahera tarapha Ave che. zaheranA pravezadvAra pAse ja pravezakara (Octroi)nI ophisa che. dUrathI e ophisa joi ka2 bacAvavA e rAtanA samaye ADo rasto le che. e raste AkhI rAta baLadagADuM cAlatuM rahyuM. savAra paDI ne e gAmaDiyAe joyuM, to baLadagADuM e ophisa AgaLa ja AvIne UbhuM che. jinezvara bhagavAna nAmanA rAjAnA 'pramANabhUta siddhAMta' nAmanA nagaranI pAse syAdvAdanI ophisa che. je tArkike potAnI vAta pramANabhUta siddhAMta tarIke praveza karAvavI hoya, eNe 'syAdvAda' no TekSa bharavo paDe ema che, eTale ke syAdvAdanI mudrA lagAvavI jarurI che. jainetara vidvAno A syAdvAdathI bacavA buddhinA baLadagADAne ekAMtavAdanA judA judA raste khUba pherave che... ghora mithyAtvanA e aMdhArAmAM AkhI rAta pharyA pachI samajaNanuM paroDha uge che, tyAre e jue che ke chevaTe to ATalI mathAmaNa pachI paNa potAnA siddhAMtane pramANabhUta TheravavA syAdvAdano ja Azaro levo paDe che. anekAMtavAda 34 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya-vizeSaAdi bIjA anekAMto advaitavAdIo sAmAnyagrAhI che, bIjA anyo vizeSagrAhI che. naiyAyiko sAmAnya ane vizeSa ubhayane svIkAre che, paNa parasparathI sAva judArUpe ane potAnA Azraya(AdhAra)thI ekAMte bhinnarUpe svIkAre che. jainamate dareka vastu sAmAnya-vizeSa ubhaya saMvalita che. A baMneno parasparane AzrayabhUta dharmIthI medAnuviddha abheda che. eTale ke amuka apekSAe bhinna che, bIjA amuka apekSAe abhinna che, ne baMne paraspara saMkaLAyelA che. e judI-judI vastuomAM samAnatAno bodha karAve e sAmAnya che. dA.ta. judA judA ghaDAomAM "ghaTa' tarIke samAna bodha karAve che "ghaTatva' sAmAnya. e ja rIte ghaTavAdinA kAraNe jeomAM samAnatA bhAse che, teomAM ja vyaktigata vagerarUpe je alagatA bhAse che, e vizeSa che, eka vastuthI bIjI vastumAM bheda = alagatA-vizeSa je Ave che, e mATe "ayameva hi bhedo bhedahaturvA yad viruddhadharmAdhyAsaH kAraNabhedaza" (maMDanamizrata "bhAmatI' graMtha) A sUtra che. eka vastu karatA bIjI vastunA kAraNa alaga hovAthI e vastu bIjI vastathI bhinna che, alaga che. e ja rIte AkAza ane AtmA jevA padArtho bhinna che, kema ke e baMnemAM judA-judA dharmo rahyA che. | eka ghaDAthI bIjo ghaDo e baMnenA avayavorUpa kAraNa judA hovAthI judA paDe che. paNa aMtima paramANuo eka bIjAthI je alaga paDe che, emAM baMnemAM rahelA alaga-alaga vizeSa kAraNa che. AvI badhI mAnyatAothI teo vastune kAM to mAtra sAmAnyarUpa ne kAM to mAtra vizeSarUpa mAne che, athavA vastune ubhayarUpa mAnavA chatAM e baMnene parasparathI ane vastuthI ekAMta bhinna mAne che. jainamate-samAnatAnI buddhi karAve e sAmAnya ne alagatAnI buddhimAM kAraNabhUta vizeSa. baMne paraspara paNa bhinna-abhinna che, je vastu svayaM ja ubhayarUpa che, tethI e rUpe paNa bhedabheda che. tethI ja jainamate dareka vastu sAmAnya-vizeSa ubhayAtmaka ja che. je mAtra sAmAnyarUpa ja gaNAya che, e mahAsAmAnyarUpa "sattA" paNa "yatva" "prameyatva' thI kathaMci bhinna hovAthI vizeSarUpa paNa che. ne je mAtra vizeSarUpa ja gaNAya che, te vizeSa paNa anaMta samAdhino prANavAyu - 35 - Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 thI che. hovAthI ne e badhAmAM "vizeSa "vizeSa" evI samAna buddhi thatI hovAthI sAmAnyarUpa paNa che. tAvagrasta chagana DaoNkTara pAse gayo... DaoNkTare cekapa karI kahyuM - tamAre lagabhaga sAta divasa davA levI paDaze. chagane pUchyuM - davA levAthI zuM thaze ? DaoNkTare kahyuM - sAta divasa davA lezo eTale tAva utarI jaze. taddana sAru thai jaze. Ama kahI DokTara iMjekazana vagerenI taiyArI karavA uThyA.. ahIM chagane vicAryuM... tAva utAravAno upAya to maLI gayo.. have ahIMthI chaTakI jaiza, to phI cukavavI nahIM paDe. e tyAMthI chaTakI davAvALAnI dukAne jai kahevA mAMDyo-mane davA Apo. pelo-paNa DaoNkTarano kAgaLa to lAvo ! tamane kaI davA ApavAnI che ! chagana - are DokTare ja mane kahyuM che.. davA levI paDaze. davA eTale davA.. enAM kai-bainI vAta kyAMthI AvI ? davA levAthI sAruM thai jaze ! A eka bhUla dRSTAMta che... "davA'... e sAmAnya che. tAvanI amuka nAmanI davA e vizeSa che. "davA' zabda to davAnI dukAnamAM rahelI tamAma davA mATe samAna che. paNa teTalAthI kaMi kAma thAya nahIM. tyAM amuka davAvizeSa ema vizeSanI jarUrata che. to sAthe e je vizeSa che, emAM "davA' rUpa sAmAnya paNa jarUrI che. "vADIlAlano AiskrIma' e vizeSa che... paNa zaradInA tAva mATe e kaMi davArUpa nathI. Ama dareka sthaLe sAmAnya-vizeSa ubhaya saMkaLAyelA che. dareka vizeSa koi ne koi samudAya(sAmAnya)no sabhya che, ne dareka samudAya ghaNA vizeSonA kAraNe samudAyarUpa banyo che. A evuM to nathI-chagana iMTaranezanala grupa" nAma hoya.. jenA pramukha, sekreTarI, khajAnacI, ne sabhya ekamAtra chagana ja hoya... ghaNA vizeSo vinA sAmAnya nathI, ne sAmAnya vinAnA vizeSo nathI. baMne paraspara gADha saMkaLAyelA che, ekameka thayA che, eTale ke sAmAnya paNa kathaMcit vizeSa che ne vizeSa paNa kathaMcit sAmAnya che. - 36 - anekAMtavAda Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhedabheda lagna pachI bIje ja divase patie patnIne ullAsathI kahyuM - have ApaNe bemAMthI eka thaI gayA. patnIe kahyuM - barAbara ! paNa rasoi to benI ja karuM ne ! ke ekanI ? bhAvanAthI abheda paNa zarIrathI bheda ! baMne pAchA bhegA ! jagatanA tamAma padArtho paraspara bhedAbheda dharAve che. prakAza ne aMdhakAra vacce paNa bhedabheda che, kAraNa ke pudagalasvarUpe baMnemAM abheda che. eka ane be baMne saMkhyArUpe-(saMkhyAtvathI) eka che, ne rakamarUpe judA che. jIvasRSTinI apekSAe vicAra karIe, to samagra jIvasRSTi sAthe ApaNane bheda-abheda che. eka bAju anyatva bhAvanA potAnA jJAnadarzanamaya AtmAne choDI bAkI badhA ja-ne bAkI badhuM anya che ema kahe che. tethI ja zAMtasudhArasa graMthanI ekatva bhAvanAmAM jIva ekalo janme che, ekalo mare che, ekalo ja karma bAMdhe che ne ekalo ja tenA phaLa bhogave che. Ama kahyuM che. Ama eka bAju "koi koinuM nathI' ema bhAvanA karavAnI che. A bheda' bhAvane AgaLa karI svajanamamatA toDavA ne vairAgyabhAva daDha karavA vicArI. bIjI bAju pApakarmanA baMdhathI bacavA dasakAlika graMthanA cothA adhyayanamAM kahyuM - savabhUappabhUyassa.. je badhA jIvone potAne samAna mAne che. te pApakarma bAMdhato nathI. sthAnAMga kahe che - "ege AyA.' AtmA eka che... saMgrahanayane AgaLa karI tamAma jIvomAM eka jIvatva rahyuM che. te jIvatvanI apekSAe samagra jIvasRSTi eka che. jIvAstikAya eka dravya che. A thai "abheda'bhAve vicAraNA. A baMne naya che. bhedanaya ne abhedanAya. pramANa baMneno samAveza karIne kahe che, badhA ja jIvo ekabIjA sAthe bhedAnuviddha abhedathI yukta che. saMkhyA Adi apekSAe bheda che, jIvavAdi apekSAe abheda che ne baMne ekasamaye ekasAthe ja che. sAmAnya-vizeSanI vAta sAthe ja bheda-bheda paNa saMkaLAyelA che. vastuthI ane parasparathI dharmo bhinna ke abhinna ? naiyAyiko vagere darzano guNa ane samAdhino prANavAyu 37 - Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja kriyAdharmo dravyarUpa AdhA2thI ekAMte bhinna che ne samavAya saMbaMdhathI rahe che ema svIkAre che. bauddho mATe vastu kSaNajIvI hovAthI dharma e ja dharmI che, eTale ke ekAMte abheda che. jainamate dharmo paraspara ane dharmathI bhinnAbhinna che. dharmo paraspara nAma-svarUpAdi bhedathI jema bhinna che, ema potAnA AzrayamAM kathaMcid abhedabhAve rahyA hovAthI 52spa2 kathaMcid abhinna paNa che. AtmA nityatvathI kathaMcid abhinna che, ema anityatvathI paNa kathaMcid abhinna che, mATe nityatva ane anityatva paNa paraspara kathaMcid abhinna che. dharmo dharmIthI 'pRthak-alagarUpe upalabdha thavuM nahIM' ityAdi kAraNothI abhinna che, to nAma-svarUpa Adi kAraNothI bhinna paNa che. TuMkamAM jainamatane choDI bIjAonI ekAMte bheda ke abhedanI kalpanAo ghaNI ghaNI visaMgatiothI bharapura che. jainamata kahe che, dharmo dharmImAM 'apRthabhAve rahevuM' basa tadrupa svarUpathI ja rahe che. emAM anya koi saMbaMdhanI jarurata nathI, vaLI, dharma dharmImAM kathaMcid abhedabhAve hovAthI te dharmanA nAze dharmano paNa tadharmavAnarUpe kathaMcid nAza iSTa che. sAthe anya dharmothI yuktarUpe e vastu rahI hovAthI ja e rUpe vastuno nAza paNa nathI. jainamate utpanna thatA dharma sAthe kathaMcid abhedanA kAraNe vastu kathaMcit utpanna thAya che, nAza pAmanArA dharma sAthe kathaMcid abhedanA kAraNe vastu kathaMcit nAza pAme che, ne sthira rahenArA dharma sAthe kathaMcit abheda hovAthI vastu kathaMcid sthira paNa rahe che. jagatanA dareka dravya A rIte ja pratIta thatAM ne tarkathI siddha thatA dekhAya che, anubhavAya che... mATe A ja sAco siddhAMta che. pramANamAnya che. prazna thAya ke, to vastu nitya ke anitya ? dharmothI bhinna ke abhinna ? to javAba che, Ama to nityAnitya ne bhinnAbhinna... paNa je vakhate je aMzane AgaLa karo, te vakhate te aMzane AdhAre vastusvarUpa jovuM... dhrauvya aMzane AgaLa karo, to vastu nitya che. utpAda-vyaya aMzane AgaLa karo, to anitya che. A mATe tattvArthamAM sUtra che-'arpitAnarpitasiddheH' je naya-aMzane AgaLa karo, te arpita-mukhya. je aMzane gauNa karo te anarpita. AnAthI sarva siddhi thAya che. bheda aMzane AgaLa karo, to vastu dharmothI bhinna che. abheda aMzane 38 anekAMtavAda Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgaLa karo, to vastu dharmothI abhinna che. eTaluM dhyAna rAkhavuM ke ahIM mAtra AgaLa-pAchaLa karavAnI vAta che. paNa eka aMzathI vicAratA bIjA aMzanA sarvathA chedanI vAta nathI. avayava-avayavI naiyAyiko vagere mAtra kAryadravyane ja avayavI mAne che ne avayavomAM utpanna thatuM e kAryadravya-avayavI dravya samavAya saMbaMdhathI potAnA avayavomAM rahe che. avayavo ne avayavI ekAMte bhinna che. avayavI dravya pahelA nahotuM ne utpanna thAya che, eTale ke asanI utpatti thAya che. je avayavomAM avayavIno prAgabhAva maLe, e avayavomAM avayavI utpanna thAya, bIjAomAM nahIM. bauddho avayava-avayavI kazuM mAnatA ja nathI. teo niraMza kSaNika kSaNAtmaka badhuM mAne che. jainonA mate je paNa skaMdha aneka pradezAtmaka hoya, te badhA avayavI che, bhale e nitya hoya. tethI asaMkhya pradezAtmaka AtmA paNa avayavI che. jaina mate avayavo avayavImAM rahe che, nahiM ke avayavI avayavomAM. vaLI, avayavo ne avayavI vacce rAkhanAro koi anya samavAya saMbaMdha nathI, paNa 'paraspara apRthabhAve rahevuM' e svarUpa ja baMne vacceno saMbaMdha che. tethI ja baMne vacce kathaMcid abheda paNa che. ghaTa-paTa Adi kAryadravyomAM paNa avayavo-avayavI vacce apRthagmAvarUpe kathaMcit abheda che ja. tethI ja avayavInA nAzamAM te rUpe kathaMcid avayavono nAza paNa iSTa che ja. kapaDo nAza pAmatA taMtuo paNa paTarUpe nAza pAme ja che. mATI ghaTarUpe nAza pAmyA vinA ThIkarArUpe kevI rIte utpanna thai zake ? sonuM kuMDaLarUpe nAza pAme to ja vIMTIrUpe utpanna thai zake. satkAryavAda ane asatkAryavAda sAMkhya vagerenA mate koi vastu utpanna thai nathI, thatI nathI. chupAyelI-AvarAyelI hatI, te pragaTa thAya che. AthI teo satkAryavAdI kahevAyA. je sat = che ja, te ja pragaTa thavArUpe kAryarUpa bane che. Ama temanA mate mAtra DIskavarI che, invenzana nathI. naiyAyikonA mate jeno pahelA abhAva hato samAdhino prANavAyu 39 = prAgabhAva, te ja Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utpanna thAya che-nahotuM, te utpanna thayuM. Ama teo asat-kAryavAdI che. ahIM jainamata anekAMtavAda sthApe che. sadasakAryavAda. piMDarUpe rahelI mATI ja ghaDArUpe thai. upAdAna kAraNa ja kAryarUpa bane che. e kAraNa potAnI pUrvAvasthA(mATIpaNA)ne choDI uttarAvasthA(ghaDApaNA)ne svIkAre e ja kArya che. uttarAvasthA pUrvakSaNe nahotI ne have AvI, ethI asanI utpatti. paNa te potAnA upAdAnarUpe to hatI ja, tethI satunI utpatti. Ama sadasatkAryavAda che. 'gadheDAnA ziMgaDA'nI jema je asat hoya, teno utpAda thai zake nahIM... tethI kArya jo pahelA asat hatuM, to te kharazRMga (= gadheDAnA ziMgaDA) tulya hatuM... to enI utpatti kevI rIte thAya ? jo tenI utpatti thAya, to kharazRMganI utpatti kema nahIM ? vaLI, ghaTaprAgabhAva vagere je kahevAya che, te abhAva mAtra abhAvarUpa che, ke e kAMika bhAvarUpa paNa che ? emanA mate ekAMta hovAthI e mAtra abhAvarUpa che. sarvathA abhAvarUpa che. jo e sarvathA abhAvarUpa hoya, to enA ghaTaprAgabhAva-paTaprAgabhAva ityAdi sthaLe 'ghaTa' paTa vagere bhAvo kevI rIte vizeSaNa thai zake ? ne jo e vizeSaNa thai zake, to e rUpe bhAvAtmakatA AvI ne ? vagere ghaNA prazno asatkAryavAdIne UbhA thAya che. sAMkhyAdi satkAryavAdIne paNa A rIte ja prazno thAya che, je ekAMte sat che, enI utpatti kevI rIte saMbhave ? pragaTa thavuM e utpatti che... to ene koNa DhAMke che ? e DhAMkanAra AvaraNa nitya che ke anitya ? nitya mAno to e kadI haTaze nahIM... ne anitya mAno, to e kyAre AvyuM ? kevI rIte utpanna thayuM ! vagere DhagalAbaMdha prazno che. mAtra pariNAmavAda = sadasatkAryavAda svIkAravAthI ja kAryakAraNabhAva ghaTe che. sonu vIMTI AkArarUpe nAza pAme eno artha che, eno vIMTI paryAya naSTa thayo. e paryAya sAthe kathaMcid abheda hovAthI e paryAyarUpe pote paNa kathaMcid nAza pAme che. e ja vakhate e kuMDaLa AkArarUpe utpanna thAya che, kemake e paryAya sAthe paNa kathaMcid abheda che. A judI judI avasthAo ja kAryarUpa, paryAyarUpa pariNAmarUpa che. A rIte vicAravAthI badhuM ghaTI zake che. 40 anekAMtavAda Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vA-vAcaka jenadarzana sivAyanA bAkInA lagabhaga badhA darzano zabdane AkAzanA guNarUpa mAne che. jainadarzana zabdane pagalapariNAmarUpa gaNe che. jema mATI ghaDArUpe pariNAma pAme che, ema bhASAvargaNAnA pudgalo ja zabdAdi rUpe pariNAma pAme che. zabdo dravyAtmaka hovAthI ja kaMpana vagere siddha thAya che, ke jenA AdhAre reDio vagerenI zodha saphaLa thai. jenamate zabda pIgalika hovAthI ja pudgalAdarUpe nitya che ane te-te "ka" "kha" AdirUpe anitya che. Ama nityAnitya che. jenetaromAM A mATe be mata che (1) ekAMta nitya (2) ekAMta anitya. vaLI jainamate zabdano artha sAthe bhedabheda che. "agni" bolavAthI koi dAjhI jatuM nathI. tethI agni arthathI "agni' zabda bhinna siddha thAya che. to "agni' padArthane jovAthI jema agni tarIkeno bodha thAya che, ema "agni" zabdathI paNa teno ja bodha thAya che, A rIte be vacce abheda che. jagatanA tamAma zabdathI oLakhI zakAtA-kahI zakAtA padArtho vAcyarUpe ke prameyarUpe eka che, ane te te padArthonA te-te alaga vAcaka zabda hovA vagerethI bhinna che. e ja rIte badhA vAcaka zabdo vAcakatArUpe eka che, ne akSararacanA vagere rUpe bhinna che. vaLI jenamate dareka zabda badhA ja vAcyono bodhaka banavA sakSama che. jeno naiyAyikAdimAnya izvarecchArUpa zakti mAnatA nathI. dareka zabda ruDhi, yoga, saMketAdinA AdhAre sarvArthavAcaka banI zake che. koI paNa zabdano tatkALa skurAyamANa thato artha mukhyatayA rUDhi para AdhAra rAkhe che. paNa keTalAka zabdo vyutpatti-yoganA AdhAre arthavAcaka bane che. pAcaka" zabda je rAMdhe te pAcaka' (pacatIti pAcakaH) A rIte rasoiAne sUcave che. kyAreka vyutpattithI maLatA ghaNA arthomAM je arthamAM zabda rUDha thayo hoya, te arthanI phuraNA thAya che. jemake "paMkAtuM jAyate iti paMkaja' A vyutpattimAM paMka = kAdavamAMthI to kIDA paNa thAya che... paNa 'paMkaja' zabda kamaLa mATe rUDha che. tethI te arthanI phuraNA thAya che. ekano eka zabda kyAreka vyutpatti arthano bodhaka bane ne kyAreka rUDha arthano, te yaugika rUDha kahevAya che. jemake ubhi jjano vyutpatti artha pRthvIne bhedIne udbhavatA aMkurA, titighoDA vagere mATe thAya che. jyAre yAziko mATe eno rUDha artha yajJavizeSa che. samAdhino prANavAyu - 41 - Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabdonuM svAbhAvika sAmarthya che. e sAmarthya paNa deza-kALa Adine apekSIne badalAtuM rahe che. "ghaTa' zabda jema ghaDA mATe vaparAya che, ema yogIo zarIra mATe paNa e vApare che. | zabdomAM vAcyone oLakhAvavAnI zakti saMketa para paNa AdhAra rAkhe che. saMketa puruSecchAdhIna hovAthI game te hoI zake che. tethI ja vAdidevasUri mahArAje "svAbhAvikasAmarthya samayAbhyAmarthabodhanibandhane zabda:" evuM sUtra pramANanaya tattvAlokamAM ApyuM che. zabda potAnA svAbhAvika sAmarthya ane samaya = saMketa dvArA arthabodha karAve che. eka zabda aneka arthano bodha karAvI zake, jema ke chagane kahyuM-mArI patnI to devI che. magane kahyuM-devI to mAre paNa che, paNa lenAra koi nathI !! ahIM "devI' zabdanA be alaga artha thai gayA. mahemAnonI hAjarImAM ca mammIne vAraMvAra kahe che-mAre pI.pI. karavI che. tethI mammIe sAru nahIM lAgavAthI kahyuM-beTA ! AvuM nahIM bolavuM. tAre pI.pI. lAge tyAre mane kahevuM "mAre gIta gAvuM che." huM samajI jaiza. rAte pappAnI bAjumAM sutelA cIMTue pappAne kahyuM-mAre gIta gAvuM che. be-traNa vAra to pappAe dAda dIdhI nahIM. chevaTe cIMTue kahyuM-pappA ! have rahevAtuM nathI. mAre gIta gAvuM che... pappAe kahyuM-mArA kAnamAM gAi le !! vAta A che, "pI-pI karavI che" eno artha "gIta gAvuM che' evA vAkyathI maLI zake ? maLI zake, jo saMketa evo ryo hoya. tethI ja jainamate dareka zabda sarva arthaka banI zake che. zabda-kriyApada vagerenuM sAdhaka vyAkaraNa paNa syAdvAdamaya che. tethI ja kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUri mahArAje racelA zabdAnuzAsanamAM zarUAtamAM ja kahI dIdhuM "siddhiH syAdvAdAt..." A sUtrothI je niyamo thaze, tenI siddhi syAdvAdathI karavI, ekAMtathI nahIM. jemake eka sUtrathI niyama bane che ke e e o au pachI koi paNa svara Ave, to e ai o au nA sthAne kramazaH ayuM AyuM evuM ne AvuM thAya. pachIno svara ema ja rahe... paNa bIjA eka sUtrathI ema niyama bane che ke padAMte e ke o pachI "a" Ave, to "e" "o' ne kaMi thAya nahIM, pelA "a' no lopa thai jAya. dA.ta. namo+atu=namostu vardhamAnAya. Ama niyamanA upayogamAM paNa sthAvAda che. anekAMtavAda Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6) AtmA kevo ? taiyAyika vagerenA mate AtmA AkAza jevo vyApaka che. anya mate AtmA paramANu jevo sUkSma che. jainamate nigoda vageremAM AtmA alabatta sAva paramANu jevo nahIM hovA chatAM eTalo badho sUkSma che, ke evA anaMtA AtmAo asaMkhya zarIrarUpe bhegA thAya, to paNa joi zakAtA nathI. Ama lagabhaga paramANu jevo che. to kevaLI samudyAta vakhate eka samaya mATe samagra lokAkAza vyApI che, ne sAmAnyathI zarIra pramANa che. zarIra nAnuM-moTuM thAya ema AtmAnI sAijha paNa nAnI-moTI thAya che. eTale eka cokkasa sAijhano nathI. vaLI, AtmA AkAza jeTalo vyApaka ke sUkSmatama paramANu jevaDo anubhavAto nathI, paNa zarIravyApI tarIke ja anubhavAya che, kAraNake sukhaduHkhAdi saMvedana e rIte anubhavAya che. vaLI jenamate saMsArI AtmA kArmaNazarIra sAthe dUdha-pANInI jema ekameka thayo hovAthI kathaMcit rUpI che, to mULabhUta svarUpathI arUpI che. AmarUpI-arUpI che. vaLI, naiyAyiko AtmAnA jJAnAdi guNone AtmAthI ekAMte bhinna mAne che ke je samavAya saMbaMdhathI AtmAmAM rahe che. jJAnavAdI bauddhamate AtmA jJAna sivAya anya koI rUpe nathI, Ama jJAna ne AtmA vacce ekAMte abheda che. jainamate AtmA jJAna Adi sAthe bhedAbheda dharAve che. nAma, svarUpa vagere apekSAe bheda che, ne apRthabhAva vagere apekSIne abheda che. tethI ja te-te jJAnanI utpatti sAthe te-te jJAnavALA tarIke AtmA paNa kathaMcit utpanna thAya che, e ja rIte kathaMcit vinAza pAme che ne chatAM svasvarUpe nitya rahe che. Ama pratyeka paLe judA judA pariNAmanA utpAda (utpatti)-vinAza satata cAlatA hovAthI te-te pariNAmarUpe AtmAno paNa satata utpAda-vinAza cAlu che. chatAM te anvaya pAmatA (tamAma avasthAmAM sAthe ja rahetA) dravyarUpe, AtmasvarUpe nitya che. Ama boddhamAnya kSaNikavAda paNa kathaMci ghaTe che, to naiyAyikAdimAnya nityavAda paNa kathaMcidu ghaTe che, kAraNake jainamate mAtra AtmA nahIM, dharmAstikAyAdi dareka dravya pariNAmI nitya che, nahIM ke pUrve kahyuM tevuM anya mAnya kUTanitya. AtmA-jainamate te-te karmanI nirjarA thatI hovAthI - te-te karmathI mukta thAya che, to te-te navA karma paNa dareka samaye baMdhAtA hovAthI pratyeka samAdhino prANavAyu - 43 - Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaye baddha paNa thAya che. jo ke pravAhane apekSIne kahIe, to kadI utpanna nahIM thayelo anAdi AtmA-khANamAM raheluM sonuM jema prathamathI ja mATIthI vyApta che, ema anAdithI ja karmathI baMdhAyelo che. chatAM jema e ja sonuM agniprayoga vagerethI zuddhi pAme che-mATI vagerethI mukta thAya che, ema anAdi kAlathI karmathI baMdhAyelo AtmA samyagdarzana-jJAna-cAritra ane tapanA prayogathI karmathI kAyama mATe mukta paNa thAya che. bauddho nirvANa' vakhate cittasaMtatino uccheda mAne che. Ama temanA mate AtmAno nAza thAya che. niyAyikAdinA mate AtmAno mokSa thAya che. tyAre AtmA rahe che, enA tamAma guNo nAza pAme che. tethI jJAnAdi rahetA nathI. jeno kahe che AtmAno sAMsArika vyavahArarUpe abhAva Ave che. AtmAnA matijJAnAdi kSAyopathamika guNo nAza pAme che. chatAM mukta-zuddharUpe AtmA rahe che-nAza pAmato nathI. tema ja kSAyika kevaLajJAnAdi guNothI yukta ja rahe che, sarvathA guNonA abhAvavALo raheto nathI. tethI ja jainamate mokSa e anaMta jJAnarUpa ne parama AnaMdamaya che. sAva jaDa svarUpa nathI. 7) AtmA vagere sata che ke asata ? taiyAyiko vagerenA mate AkAza vagere ekAMta sat eTale ke koithI utpanna thatA nathI. ekAMte nitya che. kharazRMga vagere ekAMte asat che. kyAreya utpanna thatAM nathI. ne ghaTa vagere utpanna thayA pUrve ekAMte asat ane utpanna thayA pachI nAza pAme nahIM tyAM sudhI ekAMte sat che. zunyavAdIonI apekSAe dekhAtuM samagra jagat asat che. bhramaNA che. "kazuM ja na hovuM' zUnya ja sat che. sAMkhya mATe je kAMi che, te badhuM ekAMte sat che. kazuM utpanna thatuM nathI, kazuM nAza pAmatuM nathI. jainamate kevaLajJAnInA jJAnanA viSaya bane, te badhA ja sat che, ne te paNa sadasat. svasvarUpAdithI satu. parasvarUpa AdithI asat... ekAMte eka svabhAvI nitya ke anitya vastu potAnI arthakriyAo kramazaH ke eka sAthe karavA sakSama nathI. kramazaH karavAmAM svabhAvabhedanI Apatti che ne eka sAthe karI levAmAM bIjI kSaNathI arthAt tyAra pachI kazuM karavAnuM rahetuM nahIM hovAthI sarvathA asat thavAnI Apatti che... ityAdi Apattio che. vastune anaMta svabhAvI ne pariNamanazIla mAnavAthI ja arthakriyA paNa ghaTI zake che. - anekAMtavAda Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8) vastunA dharmo - naiyAyika vagere bIjAo vastune amuka dharmAtmaka mAne che, jyAre jainamate vastumAtra anaMtadharmAtmaka che. keTalAka dharmo svadravya, kSetra, kALa ane bhAvane apekSIne vastunA svadharmo che. bIjA keTalAka dharmo 52dravya-kSetra-kALa-bhAvane apekSIne vastunA paradharmo che. svadharmo astitva saMbaMdhathI vastunA che, ne paradharmo nAstitva saMbaMdhathI vastunA che. Ama dareka vastu sarvadharmAtmaka che. tethI ja je eka vastune tamAma dharmothI jANe che, te tamAma vastune tamAma dharmothI jANe che. e ja rIte je tamAma vastuone tamAma dharmathI jANe che, te ja eka vastune enA tamAma dharmathI jANe che. AcArAMga sUtramAM kahyuM che, 'je evaM jANai, se savva jANai. je saLaM jANai se evaM jANai.' tethI ja ApaNA jevA (chadmastha) bIjA koi mATe kahe ke 'ene to huM pUreparo oLakhuM chuM, barAbara oLakhuM chuM' to e vacana khoTuM gaNAya. Ama jainamata AdIpa Avyoma = (dIvA jevA anitya tarIke prasiddha daSTAMtathI mAMDI AkAza jevA nitya tarIke prasiddha) tamAmane utpAda-vyayadhrauvyayukta = nityAnitya bhijJAbhinna sAmAnya-vizeSaubhayarUpa vagere rUpe samAna svabhAvavALA gaNe che. dIvAnA tejasvI pudgalakaNo ja tamasa (aMdhakArapaNAnA, kALApaNAnAM) paryAyane pAme che, e rIte pudgalarUpe nitya ja che. ne AkAza paNa ghaTasaMyoga vagerene apekSIne anitya che. arthAt ghaDAno AkAza sAthe saMyoga thatA kathaMcid ghaTAkAza utpanna thAya che ane viyoga thatA nAza pAme che. jainamate naiyAyikanI jema paramANu paNa sarvadA ekarUpa ja rahevArUpe nitya nathI. naiyAyika mate pRthvI paramANu kAyama pRthvI paramANu ja rahe che. jainamate pudgala 52mANu judA-judA skaMdho sAthe joDAine judA-judA svarUpa pAme che. are 52mANumAM rahelA te-te varNAdi paNa kAyama te-te varNAdi rUpa rahe tevo niyama nathI. eka ja rUpe asaMkhya kALacakra rahyA pachI paNa pheraphAra zakya bane che. jainamate jagata paNa nityAnitya che, ne anAdisiddha che. tethI koI jagatakartA izvara nathI. tIrthaMka2 prabhuo jagatane banAvanArA nahIM, batAvanArA izvara che. jagatakartA izvarane mAnavAmAM ene rAgI-dveSI, krura mAnavo vagere ghaNI Apattio che. jainamate abhavyAdine apekSIne karmapravAha sAtheno saMbaMdha anAdi anaMta che. to bhavyone apekSIne anAdi paNa te aMtavALo che. samAdhino prANavAyu 45 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yavAda dareka vastu anaMta dharmovALI che. emAMthI eka aMza-dharmano bodha karatuM jJAna naya kahevAya. Ama anuyogadvAramAM kahyuM che. pramANanayatattvAlokanA sAtamA paricchedamAM AnI vistRta vyAkhyA AvI che. 'zrutanAmanA pramANanA viSaya banelA arthanA bIjA aMzo pratye udAsInatApUrvaka eka aMzano nirNaya vaktAnA je abhiprAyavizeSathI karAya che, te abhiprAyavizeSa naya che.' TuMkamAM, koi vaktA vastunA anaMta dharmomAMthI potAne iSTa eka aMzane AgaLa karI vastune e rUpe darzAve, tyAre te nayavAkya thAya che ke jemAM be zarata che (1) e vAkya vastunA sarvadharmonuM nirdeza karatuM na hoya ne (2) e vAkya vastunA bAkInA dharmono niSedha karatuM na hoya. je sarvadharmabodhaka vAkya hoya, to te pramANavAkya gaNAya ne jo e bIjA rahelA dharmono sAva niSedhaka hoya, to te durnaya gaNAya. prabhuvacana nayagarbhita hoya che. vizeSAvazyaka bhASya (gA. 211) mAM kahyuM che jinamatamAM koi sUtra ke artha nayarahita hotAM nathI. zrotAne pAmI nayavizArada vyakti te-te naya batAve che, jemake namaskAra niryuktimAM cauda pUrvadhara pUjya bhadrabAhusvAmIe judA judA nayonI apekSAe namaskAra kono ? e batAvyuM che. prabhunA samavasaraNamAM (1) 180 prakAranA kriyAvAdIo (2) 84 prakAranA akriyAvAdIo (3) 67 prakAranA ajJAnavAdIo ane (4) 32 prakAranA vinayavAdIo ema 363 pAkhaMDIo AvatA hatA. teo prabhunI dezanAmAMthI pota-potAne managamato eka-eka naya pakaDI lai potAnI svacchaMda prarUpaNAo jakArapUrvaka karatA hatA. Ama teo nayavAdI hovA chatAM gADha mithyAtvI hatA kAraNa ke bAkInA nayonA teo niSedhaka hatA. naya vicAraNA egaMto micchAM anegaMto sammatta' A jainazAsanano mukhya siddhAMta che. vastunA paraspara virodhI dekhAtA paNa anekAneka svarUpano nirNayAtmaka - anekAMtavAda 46 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svIkAra anekAMta che. - pUjya siddhasenadivAkarasUrie kahyuM che. "jAvaiA vayaNapahA tAvaiA nayA'. ahIM vacanapatho eTale vastunA dharmasvarUpane sUcavatA vacano. AvA dareka vacana nayarUpa che, vastunA te-te eka sabhuta dharma-svarUpanA sUcaka bane che. eTaluM samajI levAnuM ke je vacana vastunA ekAda paNa svarUpanuM sUcaka na hoya, te nayarUpa paNa nathI. tethI ja AkAzakusumane sat kahetuM vacana nayarUpa gaNAya nahIM. paNa A nayavacana mithyAvacana eTalA mATe bane che ke emAM anyAMzono niSedhaka kAra hoya che. Ama to vyAkaraNanA niyama mujaba dareka vAkya sAvadhAraNa = jakArayukta ja hoya. jyAM sAkSAt jakAra na hoya, tyAM adhyAhArathI samajI levAno hoya che. paNa jyAre vastunA svarUpanuM jJAna karAvanAra vacanamAM jakAra anyayogavyavaccheda kare che, eTale ke vastumAM e sivAyanA bIjA dharmonA niSedharUpa bane che, tyAre e naya durnaya bane che ne mithyAvAda gaNAya che. samyakatvI paNa vacana bole che tyAre ekAda dharma AgaLa thato hovAthI nayavacana bane, paNa emAM kAra ayogavyavacchedaka hoya che. eTale ke vastumAM e dharmanA svIkArarUpa bane che, anya dharmo mATe udAsIna rahe che, tethI e nayarUpa bane che. paNa jyAre e vacanane sAthe sthAyukta kare che, tyAre vacanathI eka dharmano sAkSAta ullekha hovA chatAM arthataH bIjA dharmono paNa samAveza karato hovAthI e pramANa vacana thAya che. tethI ja pU. siddhasenadivAkarasUrie prabhustavanArUpa batrIzImAM kahyuM che ke, jyAre nayo sAyukta bane che, tyAre jema lokhaMDa suvarNarasanA sparzathI sonuM bane che, ema nayo sAhnA sparzathI pramANarUpa bane che. - pUjya malliSeNasUrie syAdvAdamaMjarImAM tethI ja kahyuM che ke jenamate vAkya jema jakArayukta hoya che, ema "syAyukta paNa hoya che. eTale ke dareka vAkya jakArayukta ane svAdyakta ema baMne yukta hoya che. ema kalpI zakAya ke je vAkya jakArano niSedha karI mAtra cA yukta hoya, te vAkya saMbhAvanA batAve che, saMzaya batAve che. dA.ta. ghaTo nityaH samAdhino prANavAyu - 47 - Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAt = ghaDo nitya hoi zake. je vAkya syAhno niSedha karI mAtra jakArayukta che, e ekAMtavAdarUpa-durnayarUpa che. ghaDo nitya ja che, eTale ke ghaDAmAM nityatvane choDI bIjo koi dharma nathI. je vAkyamAM baMne hoya, te vAkya pramANabhUta athavA satrayarUpa bane che, jema ke syAd ghaTo nitya eva..! ahIM 'syA' saMbhAvanA arthe nathI, paNa anya dharmothI yuktatA sUcavavArUpe che. eTale ke anya dharmothI yukta ghaDo nitya che ja. Ama anekAMtavAdamaya jainazAsana vastu saMbaMdhI eka svarUpanuM jJAna karAvanAra tamAma vAkyone nayarUpa gaNe che. e badhA satyAMzonA samAvezarUpa pramANabhUta anekAMta zAsana che. AthI ja ghaDA mATenI mATIne paNa ghaDo kahetA nagamanayathI mAMDI mAtra ghaDA tarIkenI-jalAzayamAMthI pANI lAvavA vagere rUpa arthakriyA karato hoya tyAre ja ghaDAne ghaDo kahetA evaMbhUtanaya sudhInA badhA nayono A zAsanamAM-A anekAMtavAdamAM samAveza thAya che. eka nayathI eka vAta svIkAratI vakhate bIjA nayano-bIjA svarUpano niSedha nahIM karato A vAda zaMkarAcArya vagere mAne che ema saMzayavAda nathI. kAraNake te-te svarUpano spaSTa svIkAra-nizcaya hoya ja che. nahitarato syAdvAdamaya bodha karatA samakitIne matijJAnano "apAya' nAmano bheda rahe ja nahIM. temaja ihA vakhate anya dharmonA niSedha sAthe saMbhavita dharma taraphI jhokavALo uhApoha paNa thAya nahIM. joke anya dharmanA niSedharUpa apohAtmaka tarka vakhate paNa samyakatva hovAthI "syA to che ja, ke jenuM tAtparya che ke atyAranA astitva saMbaMdhathI e dharmo upalabdha nathI, paNa nAstitva saMbaMdhathI to e dharmo rahelA che ja. tethI ja apAya paNa be prakAre saMbhave che. (1) A jhADa ja che. athavA (2) A puruSa nathI ja. TUMkamAM syAdavAdamaya bodha saMzayAtmaka bodha nathI. paNa prastuta prasaMge je dharma aMge vicAraNA hoya, te dharmanA te vakhate astitva (hovApaNA) ke nAstitva na hovApaNA) rUpe spaSTa nirNayAtmaka vicAraNA che ke je anya saMdarbhAdithI anya dharmonI hAjarIno niSedha karatI nathI. - 48 - anekAMtavAda Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ama sarvanayamaya hovAthI ja sarvadarzananI mAnyatAono jainazAsanamAM samAveza thAya che. tethI ja te samudrasamAna che ne anya darzano nadI samAna che. samudramAM nadIo samAveza pAme che, paNa nadIomAM samudra dekhAto nathI. A ja upamAne ja AgaLa vadhAratA kahI zakAya. samudramAM nadIo samAveza pAmatI hovA chatAM samudra nadIonA mAtra saravALArUpa nathI, paNa tethI ghaNo ghaNo viziSTa che. ema jenazAsanamAM badhA no samAveza pAmatA hovA chatAM jainazAsana emanA saravALAmAtrarUpa nathI. paNa medAnuviddhaabheda Adi jAtyaMtarono svIkAra karato e badhAthI taddana vilakSaNa-viziSTa che. uparAMtamAM sAgarathI vAdaLo baMdhAya che. pachI parvato para varase che.. ne parvatomAMthI nadI nIkaLe che. ema nadIonI utpatti paNa sAgarane AbhArI che, ema jainadarzanamAnya anekAMta ja te-te ekAMtavAdarUpI nadIonA udgamanuM kAraNa che. tAtparya (A) vastunA eka aMzanuM sApekSa nirUpaNa kare te naya kahevAya. A naya vastunA ananta dharmomAMthI eka dharmane pradhAna kare che. bAkInA pratye mauna rahe che. pramANajJAna thayA pachI nayanI pravRtti thAya. pramANa vastunA sarva aMzone prAdhAnya Ape che, jyAre naya mAtra eka aMzane. tethI "naya' pramANathI bhinna che ane pramANano eka aMzamAtra che. eka aMzane pradhAna karI anya sarva aMzano niSedha kare, te durnaya che. te apramANabhUta che. "syAt' zabdathI yukta nayavAkya pramANa bane che. | (B) jeTalA paNa kathananA prakAro che, eTalA nAyo che. eTale nayo anaMta che. te nayonA aneka rIte bheda paDe che. (1) sAmAnyaAdezathI naya eka che. (2) sAmAnya ane vizeSanI apekSAe dravyArthika ane paryAyArthika ema be bheda (3) saMgraha, vyavahAra ane RjusUtra ema traNa bheda. (negamano saMgraha-vyavahAramAM tathA zabdAdino RjusUtramAM samAveza thAya che.) (4) zabdane alaga gaNavAmAM Ave to saMgraha, dhavahAra, RjusUtra ane zabda. Ama A cAra bheda paDe. (5) negamane alaga karavAmAM Ave to pAMca bheda. (6) samabhirUDha ane evaMbhUtane alaga karavAmAM Ave ane naigamano saMgraha-vyava samAdhino prANavAyu - 49 BK Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hAramAM samAveza thAya, to saMgraha, vyavahAra, RjusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta A cha bheda paDe. (7) naigamane paNa alaga ka2vAmAM Ave, to nayanA sAta bheda paDe. (8) sAMprata nayane alaga gaNavAmAM Ave to ATha bheda. (9) keTalAka AcAryo uparokta sAtamAM dravyArthika ane paryAyaarthika ema be nayane umerI nava naya sthApe che. A ayogya che. dravyAnuyoga tarkaNAmAM AnuM khaMDana che. (10) naigamanayanA nava bheda karI saMgraha vagere chamAM umeravAmAM Ave to paMdara naya thAya. (11) nizcaya nayanA aThThAvIza ane vyavahAra nayanA ATha bheda maLIne chatrIza bheda thai zake. (12) dareka nayanA so so bheda karavAmAM Ave to naigamAdi pAMcanA pAMcaso ane sAtanA sAtaso bheda thAya. (13) utkRSTathI jeTalA vacana eTalA naya hovAthI anaMta bheda paDe. (C) i) naigamanaya - (1) sAmAnya ane vizeSanuM grahaNa kare te naigamanaya, malliSeNasUri, siddhaEigaNI vagere mujaba. (2) be dharma athavA be dharma athavA eka dharma ane eka dharmInI pradhAnatA ane gauNatAthI vivakSA karanAra naigamanaya che. devasUrima. tathA u. yazovijaya ma. no mata. (3) jenA dvArA laukika arthanuM jJAna thAya te naigama-pU. jinabhadragaNi tathA pU. siddhasenagaNi (4) sarvasaMkalpane grahaNa kare te naigama che. prasthaka dRSTAMta ahIM samajavuM. negamanayanA mukhya traNa bheda. (1) paryAya (2) dravya (3) dravyaparyAya naigama. paryAya naigamanA traNa bheda. (1) artha (2) vyaMjana ane (3) arthavyaMjana. dravya naigamanA be bheda. (1) zudgha dravyanegama ane (2) azudva dravyanegama. dravyaparyAya negamanA cAra bheda (1) zuddhadravyArthaparyAya naigama (2) zuddhadravyavyaMjanaparyAya negama (3) azuddhadravyaarthaparyAya naigama tathA (4) azudvadravyathaMjanaparyAyanegama. vizeSa mATe juo dravya guNaparyAyano rAsa. ekAntavAdI negama-negamaAbhAsa kahevAya. jemAM naiyAyika vaizeSiko Ave. ii) saMgrahanaya - saghaLA vizeSane gauNa karI sAmAnyamAtranuM grahaNa ka2nA2o saMgrahanaya che. sattArUpa mahAsAmAnyane mAnanAro pa2saMgraha. ane dravyatva vagere avAntara sAmAnyane svIkAranAro aparasaMgraha. saMgrahanA Ama be bheda che. sarvathA vizeSano niSedha karanAro saMgrahAbhAsa che. advaitavAdI ane sAMkhyadarzanano AmAM samAveza thAya. 50 anekAMtavAda Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iii) vyavahAra saMgrahanayanA viSaya banelA padArthono yogya rIte vibhAga karavAvALo vyavahAranaya che. jema ke je sat che, te dravya ke paryAyarUpa che. dravya ane paryAya vacce ekAMta bheda mAnanAro vyavahA2AbhAsa che. cArvAkadarzana AmAM Ave. vyavahAranaya laukikavyavahArane ja pradhAna kare che. tethI parvata baLe che'' vagere upacArane paNa mAnya rAkhe che. tathA A vyavahAra mahAsAmAnya ane atyaMta vizeSane svIkArato nathI. - iv) RRjusUtra - vastunA vartamAna kSaNika paryAyane ja svIkAre, te paNa svakIyane ja, parakIyane nahi. vastune ekAMte kSaNika mAnanAro RRjusUtrAbhAsa che. bauddhadarzana A prakArano che. V) zabda - kALa, kAraka, saMdhyA, vacana, liMga, puruSa AdithI zabdanA arthamAM bheda mAne, paryAyazabdonA eka arthane svIkAre. kALAdithI ekAMtabheda mAnanAro zabdanayAbhAsa che. vi) samabhirUDha - dareka zabdanA vyutpattinimitto judA hovAthI paryAyavAcI zabdonA artha paNa judA che. paryAyavAcI zabdanA arthone ekAMte bhinna mAnanAro samabhirUDhAbhAsa che. vii) evaMbhUtanaya - kriyAbhede vastubheda che. zabdanI vyutpattimAM hetu je kriyA hoya, te kriyAthI yukta vastu ja te ja zabdathI vAcya bane. zabda ane artha parasparane niyata kare che. kriyAbhede ekAMte vastubheda mAnanAro evaMbhUta nayAbhAsa che. A sAte nayano dravyArthika ane paryAyArthika ema be vibhAgamAM samAveza thAya che. siddhAntavAdIonA mate naigama, saMgraha, vyavahA2 ane RRjusUtra A cAra dravyArthika che ane bAkInA traNa paryAyaarthika che. tArkikonA mate RjusUtra paNa paryAyArthika naya che. arthanuM nirUpaNa karanAro dravyArthikanaya kahevAya. zabdanuM ke paryAyanuM nirUpaNa karanAro paryAyArthika naya che. A sAta nayomAM uttarottaranA viSayo sUkSma sUkSmatara che. nayonA vyavahAra ane nizcaya tathA jJAna ane kriyA ema paNa be bheda paDe che. pramANa - sarvanayAtmaka che. samyagbodha pramANathI thAya. tenA be bheda-pratyakSa ane parokSa. pratyakSanA be bheda (1) sAMvyavahArika ane (2) pAramArthika, parokSanA pAMcabheda (1) smRti (2) pratyabhijJAna (3) tarka (4) anumAna ane (5) Agama. 'syAt' padathI lAMchita vAkya pramANavAkya bane. samAdhino prANavAyu 51 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( saptabhaMgI ) koi paNa vastunA anaMta dharmonI apekSAe tattvanirNaya aMge jijJAsA sAta prakAranI ja saMbhavatI hovAthI jijJAsunA prazno sAta prakAranA hoya che. tethI e prazno mATenA javAba paNa sAta prakAranA hoya che. A sAta prakAra paNa vastumAM be virodhI dharmonI apekSAe ja UbhA thAya che. je dharmo paraspara virodhI nathI e dharmonI apekSAe sAta prazno saMbhavatA nathI. dA.ta. nityatA ne bhinnatA paraspara virodhI nathI. tethI ghaDo dravyApekSAe nitya ne mATIthI kathaMcit bhinna A baMne javAba ekabIjAnA virodhI nathI. tethI ahIM sAta prakAra saMbhavatA nathI. paNa ghaDo nitya ke anitya ? bhinna ke abhinna ? sAmAnya ke vizeSa ? eka ke aneka ? ityAdi paraspara virodhI dharmonI apekSAe sAta prakAranI jijJAsA thAya che, tethI sAta prakAranI praznottarI thAya che. AmAM dareka javAba bAkInA chae javAbane sApekSa che ane jo dareka dharmane samAna pradhAnatA Ape, to saklAdeza bane che-pramANarUpa bane che. ne jo emAM gauNa-prAdhAnyanI vivakSA Ave, eka dharmane prAdhAnya ne bIjAne gauNatA. to e vikalAdeza kahevAya ne nayavAkyarUpa bane che. saptabhaMgInI vistRta vicAraNA mATe syAdvAdamaMjarI vagere graMtho joi zakAya. ahIM dAkhalo laie.. chaganabhAi upAzraya mATenI arajI lai maganabhAi pAse gayelA. maganabhAie udAratAthI rakama phALavI.. pachI gamanabhAi lagnanI vADI mATenI TIpa lakhAvavA maganabhAI pAse gayA. maganabhAie spaSTa nA pADI. have ramaNabhAi pAMjarApoLa mATe maganabhAI pAse javA nIkaLyA che. rastAmAM chaganabhAi-gamanabhAI baMne sAthe ja sAme maLyA. ramaNabhAie baMne AgaLa maganabhAimAM udAratA che ke nahIM ? e bAbatamAM abhiprAya mAMgyo. chaganabhAie kahyuM (1) udAratA che. maganabhAie kahyuM (2) udAratA nathI. pachI baMne e kahyuM. (3) keTalIka bAbatamAM che, keTalIka bAbatamAM nathI. ramaNabhAie - para che - anekAMtavAda Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - kahyuM - eka ja zabdamAM spaSTa kaho... (4) tethI baMnee kahyuM, ema eka ja zabdamAM spaSTa kevI rIte kahI zakAya ? e rIte kahI zakAya ema nathI. pachI chaganabhAie kahyuM - (1) upAzrayaAdi apekSAe udAratA che, chatAM bIjI apekSAe jotA udAratA-anudAratA aMge eka ja zabdamAM kahI zakAya nahIM. gamanabhAie kahyuM (2) lagnanI vADI jevI vAta mATe emanAmAM spaSTa anudAratA jovA maLI. chatAM bIjI apekSAe jotA udAratA-anudAratA aMge eka zabdamAM kaMi kahI zakAya nahIM. pachI vAta samApana karatA baMne e kahyuM (1) keTalIka apekSAe udAratA che, bIjI keTalIka apekSAe udAratA nathI. chatAM eka zabdamAM kazuM nahIM kahI zakAya. basa saptabhaMgI AvI che. saptabhaMgInuM svarUpa prazna e sAta bhAMgA kyA kyA che ? uttara - jyAre jIvAdi vastunA astitva vagere dharmo aMge prazna uThe che, tyAre te praznanA samAdhAna tarIke pratyakSAdi pramaNothI bAdha na pahoMce, e pramANe vidhi ane niSedhano alaga-alagarUpe ane samuditarUpe (bhegArUpa) vicA2 ka2vAmAM Ave che, pachI 'syAt' zabdathI yukta sAta (bhegArUpe) prakAranA vacanonI racanA karavAmAM Ave che. Ane saptabhaMgI kahe che. te saptabhaMgI A pramANe che - (1) vidhi (hovApaNA)nI kalpanAthI = pradhAnatAthI 'badhI vastuo kathaMcit che ja' arthAt jyAre vastune 'pojhITIva eMgala' (Positive angle) thI vicAravAmAM Ave, tyAre te vastu kathaMcit vidyamAna che. arthAt astitvadharmathI yukta che. (22) niSedhanI kalpanA = negeTIva eMgala (Negative angle) thI prarUpaNA karavAmAM Ave, to dareka vastu kathaMcit nathI ja nAstitvadharmathI yukta che. (3) vastumAM kramazaH vidhi ane niSedhanI kalpanA karavAmAM Ave, to vastu kathaMcit che ja, ane kathaMcit nathI ja. arthAt vastu 'astitva' ane 'nAstitva' A baMne dharmothI yukta che. (4) vastumAM vidhi ane niSedha dharmano eka sAthe vicA2 ka2vAmAM Ave, to te vastu kathaMcit avaktavya ja che. (5) vastumAM vidhinI ane ekasAthe vidhi-niSedhanI kalpanA karavAmAM Ave, to vastu kathaMcit che ja, ane kathaMcit avaktavya ja che. (6) vastumAM niSedhanI ane ekI sAthe vidhi-niSedhanI prarUpaNA ka2vAmAM samAdhino prANavAyu , 53 = Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave, to 'vastu kathaMcit nathI ja ane kavid avakatavya ja che.' (7) vastumAM kramazaH vidhi-niSedha, ane ekasAthe vidhi-niSedhanI kalpanA karavAmAM Ave, to 'kathaMcit che ja, kathaMcit nathI ja ane kathaMcit avakatavya ja che.' syAdvAda maMjarInI 23mI gAthAmAM A vicAraNA che. pU. pAda gurudevazrI abhayazekharasUri mahArAje A viSaya 52 saptabhaMgI viMzikA racI che. te joi levI. 54 anekAMtavAda Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nikSepA vaLI, padArtho saMbaMdhI nAma, sthApanA, dravya ane bhAva A cAra nikSepAonA kAraNe paNa syAdvAda Ubho thAya che. dharmasaMgrahaNinI 919mI gAthAmAM pU. sUripuraMdara haribhadrasUrimahArAje nikSepAnA kAraNe syAdvAda sarasa batAvyo che. pUrvapakSe ekAMtavAda para bhAra mukatA kahyuM - samyaktva, jJAna ane cAritra mokSamArga ja che. eTale ke A traNano saMgama mokSanuM ekAMta kAraNa bane che. Ama ahIM ekAMta che. tyAM sUrijIe javAba Apyo ahIM paNa anekAMta che, kAraNa ke samyaktva vagere paNa nAma Adi cAra prakAre che. emAM nAmAdirUpa samyaktva kaMi mokSamArga nathI, paNa bhAvarUpa samyaktvAdi ja mokSamArga che. eka dhArmika mANasanA ghare traNa dIkarA thayA, pahelAnuM nAma rAkhyuM samakita, bIjAnuM nAma rAkhyuM subodha ane trIjAnuM nAma rAkhyuM saMyama. to zuM A traNe bhegA male to mokSamArgarUpa bane ? A cAra nikSepAmAM nAma = abhidhAna. sthApanA = AkAra athavA tevA AkAra vinAmAM paNa tevI dhAraNA. dravya bhAvano pUrva-uttara paryAya (pahelA-pachInI avasthA) ne bhAva iSTa paryAya. A saMkSepathI sthULa samaja mATe vAta karI. jema ke tIrthaMkara nAmakarmanA udayane anubhavatA bhagavAna bhAva tIrthaMka2, e ja bhagavAna pUrvAvasthAmAM ke siddha avasthAmAM dravya tIrthaMka2, emanI pratimA sthApanA tIrthaMkara, ne te akSarothI 'tIrthaMkara' evuM thayeluM abhidhAna nAma tIrthaMkara. bhAva tIrthaMka2 52ma vizuddha ane atyaMta viziSTa che, mATe temanuM smaraNa karAvatuM nAma paNa kalyANakArI che, emano jApa paNa puNya, saMva2, nirjarA mATe hetu bane che, ne emanI ja upasthitinI anubhUti karAvatI emanI pratimA paNa darzana-pUjA-stavana-dhyAna AdithI uttarottara viziSTa puNyAdinuM kAraNa bane che. zubha nAma paNa azuddha bhAva sAthe joDAyeluM hoya ne tethI emanI smRti samAdhino prANavAyu - - 55 - Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karAvatuM hoya, to kalyANakara thatuM nathI. dA.ta. 'vinayaratna' nAma. Ama ahIM paNa anekAMta thayo. 'DhaMDhaNa' nAmamAM zuM vizeSatA che ? paNa e zrI neminAtha bhagavAne aDhAra hajA2 sAdhumAM prathama naMbara tarIke vakhANelA ne lADu paraThavatA paraThavatA kevaLajJAna pAmelA DhaMDhaNa muninI yAda apAvatuM hovAthI karmanirjarAnuM kAraNa bane che. mATe savAre bharahesara bAhubalI sajjhAyamAM yAda karAya che. 'AcArya' zabda aMgAramardaka jevA abhavya sAthe joDAya che, tyAre apradhAna dravyabhUta hovAthI emanI AjJA mAnavI jarurI nathI, paNa jyAre e ja AcArya zabda AcAryane yogya guNo dharAvatA hovAthI bhAvAcArya sAthe joDAya che, tyAre emanI AjJA tIrthaMkaranI AjJA samAna gaNAya che. strInI AkRti vAsanA pedA kare che ne prabhunI pratimA-AkRti upAsanAnA bhAva jagADe che. chokarI janmI. nAma rAkhyuM lakSmI. paNa enA ja pagale gharanI badhI lakSmI jatI rahI. have A nAmalakSmInuM zuM karavuM ? je zAMtibhAinI hAjarIthI ja sabhAmAM azAMti UbhI thatI hoya, tevA zAMtibhAinA nAmane kAma sAthe zI levA devA ? vAta A che ke vastunA anaMta dharmone ane tethI ja syAdvAdane samajavA nikSepA paNa upayogI che. tethI ja bhadrabAhu svAmIe sarvatra ochAmAM ochA (1) nAma (2) sthApanA (3) dravya ane (4) bhAva, Ama cAra nikSepA to avazya karavA kahyuM che ke jethI vastu svarUpa sArI rIte samajI zakAya. anekAMta-syAdvAda eka ? anekAMta ane syAdvAda eka ja ke bhinna ? Ama to baMne eka ja che, anekAMtavAda kaho ke syAdvAda kaho, baMne eka ja che. paNa paryAyavAcI zabdone nahIM svIkAratA samabhirUDha nayathI vicArIe, to baMnemAM kAM'ka bheda che. 'aneM kAMtavAda' A zabda ja aneka aMta = aMza athavA nizcayane svIkArato vAda... e rIte spaSTa rIte aneka dharmono-nayono svIkAra kare che. 'syAdvAda' mAM 'syA' zabdanA kAraNe zabdathI nahIM, paNa arthathI anya aMzo-dharmo-nayono svIkAra thAya che. 56 anekAMtavAda Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'anekAMtavAda' e siddhAMta che. 'syAd' enI oLakha che, eno dyotaka che. tethI ja 'syAd' avyaya anekAMtano dyotaka che ema kahevAyuM che. eTale ke koi dharmasvarUpanI carcA vakhate 'anekAMta' zabda nathI bolAto, 'syAd' bolAya che, ane syAdnA prayogathI A anekAMtamaya che, ema bodha thAya che. Ama anekAMta e pramANa che ne 'syAd' vAkyane pramANavAkya banAve che. syAdvAda ne saptabhaMgImAM ekatA ? syAdvAda ne saptabhaMgI eka kharA ? ahIM saptabhaMgI syAdvAdamaya che, paNa syAdvAda mAtra saptabhaMgImaya nathI, naya-nikSepA-vikalpothI sabhara syAdvAda saptabhaMgI karatAM ghaNuM vizALa che. saptabhaMgI vastugata tamAma dharmone be virodhI juthamAM vaheMcI le che ne pachI jijJAsunI jijJAsA sAta prakAranI saMbhavatI hovAthI e rIte sAta prakAre javAba Ape che. paNa saptabhaMgI be virodhI dharmo aMge ja saMbhave, jemake sAmAnya-vizeSa, asti-nAsti... alabatta AvI anaMtI saptabhaMgIo saMbhave. paNa e dareka saptabhaMgI be virodhI dharmone AgaLa karI ja saMbhave ne e sAte bhAMgAmAM syAdvAdasUcaka syApada to hoya ja. syAdvAdamAM to eka dharmanA ullekha vakhate virodhI-avirodhI badhA ja dharmono arthataH nirdeza mAnya che. jemake saptabhaMgImAM 'syAd ghaTosti' ema bolAya, tyAre bIjo vikalpa ethI virodhI 'syAd ghaTo nAsti' no Ave. paNa syAdvAdamaya nirUpaNamAM syAd ghaTosti ema bolatI vakhate ghaTatvanI sAthe mRttva, dravyatva vagere avirodhI dharmono paNa arthataH samAveza iSTa che, ne virodhIdharmono paNa samAveza che. tethI syAdvAdamAM saptabhaMgIno samAveza hovA chatAM syAdvAda ethI kAMika vizeSa che. koi eka bAbatanI jijJAsA 52 saptabhaMgInA sAta vikalpo UbhA thAya che. paNa syAdvAdanA kAraNe e dareka vikalpa arthataH sarvadharma sUcaka bane che. syAdvAdane vibhajyavAda judA ? e ja rIte syAdvAda ne vibhajyavAda baMne eka kharA ? sUtrakRtAMgamAM 'vibhajjavAya vAgarejja' ema kahyuM che. e vibhajyavAdano sUcaka che. to samAdhino prANavAyu 57 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAda ne vibhajyavAda eka ke bhinna ? to javAba che, baMne eka ja che. mAtra zabdaphera che. chatAM jo pharaka kahevo hoya, to e kahevAya ke vibhajyavAdanuM tAtparya che vastu anaMta dharmAtmaka hovA chatAM jyAre prarUpaNA ka2vAnI hoya, koinI zaMkAnuM samAdhAna karavAnuM hoya, tyAre dravya, kSetra, kALa, bhAva, puruSa, naya vagerene dhyAnamAM rAkhI prarUpaNA karavI. jema ke jayaMtI zrAvikAe prabhune prazna pUchyo - 'jIvo uMghatA sArA ke jAgatA ?' to bhagavAne vibhAga karI javAba Apyo - ArAdhanA karavI che, to jAgavuM sAruM... nahiMtara sutelo... saMvignabhAvita (saMyamI sAdhuothI saMskAra pAmelA) kSetramAM alaga vAta thAya, ne pArzvastha bhAvita (zithilAcArI sAdhuothI saMskAra pAmelA) kSetramAM alaga. jinAlayadravyopajIvI (caityavAsI) zithilAcArIoe kuvalayaprabhAcAryane (= sAvadyAcAryane) kahyuM - tame lokone ahIM jinAlaya mATe preraNA karo. tyAre kuvalayaprabhAcArya A kSetra zithilAcA2IothI bhAvita che ne teo derAsara potAnI AjIvikA mATe icche che, e jANIne kahyuM - joke jinAlaya aMge che, to paNa A sAvadya che, huMe bAbatamAM vacanamAtrathI paNa (preraNArUpa) AcaraNa karIza nahIM. emanuM A vacana vibhajyavAdanuM sarasa dRSTAMta che. A vacanathI emaNe (anikAcita) jinanAmakarma bAMdhyuM. e ja rIte sukALa-dukALa vagere rUpa kALa ane jJAnaruci, kriyAruci vage2erUpa bhAva joine dezanA-upadeza devAnA che. tethI ja samyaktvanA paNa nisargaruci vagere dasa bheda batAvyA che. tema ja puruSa-naya vagere paNa vicArI upadeza Apavo joie, nahIM to svarUpathI satya vacana paNa parasthAna dezanArUpa banI sva-paranA hitane ghAtaka bane che. (52sthAna dezanA kaMika alaga pAtratA dharAvanArane tenAthI alaga ja upadeza Apavo)... = Ama syAdvAdanI ja vAta vyakti AdinA vibhAgapUrvaka 2ju ka2vI e vibhajyavAda che. syAdvAda e ja saMbhAvanAvAda ? syAdvAda e saMbhAvanAvAda che ? ``probability" ne AgaLa kare che ? alabatta pharI ekavAra kahIe ke syAdvAda hovAthI ja saMbhAvanAo UbhI thAya 58 anekAMtavAda Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. ekAMtavAdamAM to bIjI koI saMbhAvanAne sthAna ja kyAM che ? chatAM syAdvAda e mAtra saMbhAvanAvAda nathI. ethI vizeSa che. probebIlITI saMbhAvanA mAtrano nirdeza che, hovAno nirNaya nathI.. jyAre syAdvAda to anya dharmo paNa hovAno nirNaya kare che. je dharmanI vAta che, e dharma to e saMdarbhe che ja.anya saMdarbhothI anya dharmo paNa che...sItAnA saMdarbhathI rAmamAM patitva dharma che ja. tyAre ja dazarathanA saMdarbhathI putratva dharmanI mAtra saMbhAvanA nathI, hakIkatamAM che ja. (Ama syAdvAda e mAtra saMbhAvanAvAda nathI paNa nirNayavAda paNa che.) bIjAno mata paNa sAco hoi zake. A saMbhAvanA, bIjo paNa potAnI dRSTithI sAco che, A syAdvAda. sAme rahelA ghaDA mATe koi pUche-A zuM che ? to sAvAdI ema nathI kahevAno ke ghaDo paNa che ne nathI paNa... ema paNa nahIM kaheke ghaDo kadAca che. ne ema paNa nahIM kahe eka apekSAe ghaDo che.... 1 e ema ja kaheze "ghaDo che'. have pelo vadhu UMDANathI pUchavA jAya ke - "zuM A mAtra ghaDo ja che ?' to yAvAdI kaheze... evuM ekAMte na kahevAya.... kAraNa ke e jema ghaDo che, tema mATI paNa che, dravya paNa che. ahIM samajavAnI vAta che. "zuM A mAtra ghaDo ja che ?' ahIM prazna ekAMtavAda aMge che. tethI javAba niSedharUpa che. koi pUche rAma koNa hatA ? to javAba kevI rIte ekAMtarUpa apAya ? ahIM janarala vAta karavI paDe.. rAma pati paNa hatA, putra paNa hatA. pelo bIjo prazna pUche - dazarathanA rAma zuM thAya ? to syAdvAdI spaSTa ja javAba Ape. "putra'. jo ke ahIM adhyAhArathI "syA che. eTaleke aMtargatarUpe anekAMtavAda iSTa che... tethI je jo pelo pharI pUche. rAma dazarathano mAtra putra ja hato ? to ahIM syAdvAdI kahe-e bhavanI apekSAe putra hato. anya bhavanI apekSAe to bhAi-pitA paNa saMbhave che. have ahIM praznone anurUpa sauthI ucita javAba Apato ne e rIte samAdhino prANavAyu - 59 - Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vastunA vAstavika svarUpane nyAya ApatA syAdvAdIne saMzayagrasta, anirNayakArI ke ardhasatyasthApaka mAnavA e mUrkhAmI ja che ne ! ghaDo nitya che ke anitya... to ghaDAnA baMne svarUpane AgaLa karI e nityAnitya che. paryAya apekSAe anitya ane dravya apekSAe nitya.. Ama kahenAro ardhasatyavAdI nathI, pUrNasatyaprakAzaka che. - enA sthAne "ghaDA anitya ja che eTale ke koi paNa rIte nitya nathI ema kahenAro spaSTa javAba Ape che, paNa sAco javAba nathI Apato. eka bAju-eka pakSa taraphanuM kahI devuM e spaSTa bhale kahevAya, satya nathI. koine tuM cora ja che ema kahevuM spaSTa kahI dIdhuM ema bhale gaNAya, e satyavacana gaNAtu nathI. sUripuraMdara AcArya haribhadrasUri mahArAja ane anekAMtavAda anekAMtajayapatAkA graMthanA praNetA sUripuraMdara haribhadrasUri mahArAja janmathI to brAhmaNa hatA. veda-vedAMtonA jANakAra prakANDa vidvAna hatA. jainadharma pratyeno emano dveSa jANIto che. emaNe jinapratimA joi kaheluM "mUrtireva tavAcaSTa spaSTameva miSTabhojitAm ' ('tamArI mUrtija spaSTapaNe rojeroja mevA-miThAinA rAgabhojanane batAve che.') emanI pratijJA hatI-je paMktino artha samajAya nahIM, te paMktino artha samajAvanArAnA ziSya thavuM. ekavAra rastethI jatAM emaNe upAzrayamAM birAjamAna yAkinI mahatarA sAdhvInA mukhethI svAdhyAyarUpe bolAyelI Avazyaka niryuktinI "cakkIdurga...' gAthA sAMbhalI.. artha samajAyo nahIM. sAdhvIjInA kahevAthI AcArya bhagavaMta pAse gayA. artha samajI pratijJA pUrI karavA dIkSA lIdhI. ATale sudhI to vAta barAbara che. paNa pachI ekabAju "pakSapAto na vIre'.. ema madhyasthabhAva batAvI yuktiyukta vacanane ja svIkAravAnA AgrahavALA teo "anAhA arpe kahyuM huMtA.. jai jinAgamo na huMto' jo jinAgama nahIM maLyA hota, to anAtha thayelA amArI zI hAlata thAta. ATalI daDhatAthI jainazAsana pratye raMgAi gayA kevI rIte ? pelI gAthA koi tattvadarzaka to hatI nahIM. mAtra jainazAsanamAnya - anekAMtavAda Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cakravartI ane vAsudevono krama batAvatI hatI. emAM jainetara vidvAnane samaja na paDe te kaMi navAinI vAta nathI. chatAM cAlo pratijJA khAtara dIkSA lIdhI... paNa ATalo hADohADa raMga kevI rIte Avyo ? teo tattvarasika hatA... dharmanI kaSa, cheda ne tApa A traNamAMthI tattvanirNayamAM upayogI tApa parIkSAthI jainasiddhAMta tapAsyA... emanI kaDaka cakAsaNImAMthI anekAMta siddhAMta pasAra thayo. mane ema lAge che ke jainadarzana 52 teo je khUba ovArI gayA ne 'A ja sarvajJanuM zAsana che' evA pokAra sudhI pahoMcI gayA e pAchaLa emane gamI gayelo anekAMtasiddhAMta mukhya kAraNa che. A eka ja mudde emaNe vedane mAnanArA ne nahIM mAnanArA bIjA badhA darzano para cokaDI lagAvI dIdhI. anekAMta emane eTalo badho pasaMda paDyo dekhAya che ke emanA graMthomAM vAraMvAra anekAMtanI prarUpaNA dekhAyA kare che. dharmasaMgrahaNimAM to emaNe lokonA svabhAvanI vicitratA, karmanI pariNati vagerene AgaLa karI sarvathA anekAMtane ja pradhAna karavAnI vAta karI che. ne jainazAsanamAM to sarvatra anekAMtano jayajayakAra che. utsargo ne apavAdo anekAMta vinA saMbhave kharA ? Aya-vyaya (lAbha-nukasAna)nI tulanA karI te-te avasare vartavAnI vAta anekAMtanI ja sAdhikA che ne ? are, eka bAju 'nicchayamavalaMbamANANuM' nizcayanuM ja avalaMbana ka2nA2A RSio pariNAmane ja pramANabhUta gaNe che ema jaNAvyuM che. to bIjI bAju vyavahArasUtramAM AlocanArhanA kramanI carcAmAM kahI dIdhuM-ame pariNAmane pramANabhUta mAnIe chIe e paNa anekAMtika che... ekAMte pramANabhUta mAnatA nathI. dareka paccakhkhANa AgArayukta. eTale ke paccakkhANa paNa anekAMtamaya. Ama to uppannai vA... e tripadInIM apekSAe AdIpa... Avyoma... dIvAthI mAMDI AkAza sudhInA badhA ja dravya anekAMtarUpa jinAjJAne varelA che. tattvArthanuM arpitAnarpita siddheH sUtra paNa sarvatra te-te naya vagerene AgaLa karI anekAMtanuM ja samarthaka che. alabatta e sivAya kyAMka kyAMka ekAMta che, jema ke aca2mAvarttakA 61 samAdhino prANavAyu Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LamAM karelo dharma yogarUpa bane ja nahIM. abhavya sarvakarmakSayarUpa mokSa pAme ja nahIM. paryAyanI apekSAe vastu anitya ja che... ityAdi koka koka aMze ekAMtamaya vAto che. tyAM apavAda paNa nathI. accherArUpa paNa vAta nathI... paNa evA keTalAka ekAMta hovAthI ja anekAMta hovAmAM ya anekAMta che ema siddha thavAthI anekAMta paripUrNa thAya che. anekAMtavAdathI ja tattvanI prApti thAya che ne samyaktva prApta-zuddha-daDha thAya che. anekAMta siddha karatA graMthonA abhyAsathI samyaktvanI zuddhi thAya che. tethI apekSAe kahI zakAya ke anekAMtasAdhaka graMthono abhyAsa e darzanAcA2 che. anekAMta jIvanavyavahAramAM anekAMtane jIvanavyavahAramAM paNa sarvatra ajamAvavAthI khoTI pakaDa, jIda rahetI nathI. bIjAnA dRSTikoNane samajavAnI udAratA Ave che ne tethI ja kalaha-kaMkAsa paNa rahetA nathI. chagane maganane kahyuM - ramaNe be di' pahelA eka dukAna kholI... Aje e jelamAM che. magane kahyuM - are ! dukAna kholI emAM jela ? A to gadheDAne tAva Ave evI vAta che... tuM ja kahe eNe dukAna kholI emAM jela kema thai ? chagane kahyuM - eNe hathoDAthI dukAna kholI ! A to majAka che. paNa vAta e che ke anekAMtavAda hoya, to koi paNa vAtanI gAMTha nahIM rahevAthI badhI saMbhAvanAo mApavAno avakAza rahe che ne 'dukAna kholanAro jelamAM gayo' evuM vAkya khoTuM mAnavAnA badale saMdarbha jANavAnuM mana thAya che. eka mANasa varSe dasa lAkha kamAya che, bIjo varSe pAMca lAkha kamAya che. to varSanA aMte koNa vadhAre bacata karaze ? ahIM tame eka ja muddo jozo ke je vadhu kamAya, te vadhu bacAve... to khoTA paDI zako cho... bIjA paNa ghaNA muddAo bacata para asara kare che, jema ke je dasa lAkha kamAya che, ene tyAM khAvAvALA dasa che, ne je pAMca lAkha kamAya che, ene potAno paNa khAdhAkhorAkI kharca bApA Ape che ! patnIe patine kahyuM - mane to khUba zarama Ave che. gharabhADu mArA anekAMtavAda 62 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pitA bhare che. anAjakharca mArA kAkA Ape che. dUdha-lAiTabIla kharca mArA mAmA Ape che. kharekhara mane khUba zarama Ave che ! patie kahyuM - barAbara che. tane zarama AvavI ja joie, tArA baMne bhAi eka paNa kharca uThAvatA nathI ! A che anekAMta ! patnI zarama AvavAnuM kAraNa judu mAne che, ne pati judu ! evo kyo muddo che ke je anekAMta vinA siddha thai zake ? have vicArIe, koi paNa bAbatamAM abhiprAya kevo Apavo ? ekAMtamaya ke anekAMtamaya, ekAMtavAda ke vibhajyavAda ? potAnI sarvajJatAthI badhI ja bAbatano spaSTa bodha dharAvatA prabhue te-te kALe pUchAyelA praznonA javAba syAdvAdamaya ApyA che. jema ke pUchAyuMsarisavayA bhakakhA (a)bhakakhA ? "sarisavayA" prAkRta zabda che, enA najara sAme be artha Ave che - (1) mitra (2) sarasava = telavALA biyA. to e bhakSya che ke abhakSya ? tethI ja bhagavAne paNa e baMne artha najaramAM rAkhI syAdvAdamaya javAba Apyo - mitrarUpe abhakSya... sarasavarUpe pharI pAchA vikalpo. paNa jJAnI prabhu bhaviSya cokkasa jANatA hovAthI e aMge pUchAya, tyAre spaSTa javAba Ape.. jema ke bharate pUchayuM - A samavasaraNamAM bhaviSyanA koi zalAkApuruSa che ? to bhagavAne spaSTa kahyuM - tAro putra marIci traNa rIte zalAkA puruSa thaze. A bhAratamAM prathama vAsudeva, mahAvidehamAM cakravartI ne A ja bhAratamAM aMtima tIrthakara.. eka vyakti jIvanabhara dharma-sAdhanA karatI hoya. bhagavAnane koi pUche-A mANasane aMtima samaye samAdhi maLaze ? tyAre bhagavAna enI jIvananI sAdhanA sAme joine nahIM, paNa spaSTa dekhAtA bhaviSyane kAraNe kahe-samAdhimAM raheze. bhagavAna jagatanA jIvonA jIvana, maraNa-paraloka vagere badhuM satata ekI sAthe jue che, enA AdhAre bhagavAna ApaNane utsargaapavAdano niyama Ape che. jIvanabhara dharmasAdhaka jIvo moTe bhAge maratA samAdhimAM rahetA jovA maLe che. e ja rIte jIvanabhara dharmathI dUra bhAganArAo moTe bhAge maratA asamAdhimAM rahetA jovA maLe che. tethI jene maratA samAdhi joitI hoya, eNe jIvanamAM dharma karatA rahevuM. paNa bhagavAna ja samAdhino prANavAyu- - 63 3 - Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSamAM kahe che - chatAM evo ekAMta nahIM pakaDavo ke jIvatA dharma karanArA badhA ja maratA samAdhimAM rahe, ne jIvanabhara dharmathI dUra rahenAro maratA asamAdhimAM ja rahe, kAraNa ke kyAreka viparIta paNa saMbhave che. tethI satata apamatta-sAvadha rahevuM. tethI ja dharmasaMgrahaNimAM kahe che. bahuviththo jilIo cittA kaSmANa pariNatI pAvA | vihaDai darajayaMpi hu tanhA savatha anegaMto T923/ gAthArtha H jIvaloka ghaNA vidgovALo che. tathA karmanI pApI pariNatio vicitra che. tethI ja kaMika thayeluM kArya paNa-AraMbhAyeluM kArya paNa aDadhe ja vinAza pAmI zake che. tethI sarvatra "anekAMta' ja kahevo. AnuM ja bIjuM nAma che vibhajyavAda. avasthAo, saMdarbho, zabdArtho, saMjogo, rucio, abhiprAyo vagere jIve-jIve, vastue-vastue badalAtA hovAthI sarvatra anekAMtanI ja jayapatAkA che. rAjAne lAta mAre tene zI sajA thAya' evA rAjAnA praznamAM juvAnamaMtrIo ahIM rAjA sAthe geravyavahAra kare ene sajA ja hoya evA ekAMtathI thApa khAI gayA. vRddha maMtrIoe avasthA vagere vicArI-duzmana lAta mAre to mota hoya.. paNa koNa rAjAne lAta mAravA jevo duzmana thAya ? rANI premanI rIsamAM ke lADako bALakuMvara bALapaNanI ajJAnatAmAM lAta mAre... e to mIThI lAge. ethI ene to inAma hoya. A ja syAdvAdanI jIta che. TrenamAM beThelo vIsa varSano yuvaka pitAjIne pUche che. pitAjI A zuM che ? pitAjI-jhADa. pachI pUche che - A ? pitAjI-kAgaDo. peluM ? - pitAjIAkAza.. bIjA musApharo vicAre.. zuM A maMdamati che ? ATalI uMmare AvA prazno bIjuM koNa pUche ? pitAjIe khulAso ryo. janma pachI thoDA ja divasamAM AMkha gumAvI beThelo A mAro yuvAna putra che. ane hamaNAM ja ene navI AMkha besADI ghare jai rahyA chIe... A badhuM e pahelIvAra joi rahyo che. ' bolo anekAMtamaya vicAradhArA vinA AvA prasaMgomAM nyAya kevI rIte ApI zakIzuM ? jIvananA dareka vyavahAramAM-prasaMgamAM abhigama anekAMtamaya rAkhavAthI ja bIjAne nyAya ApI zakAze, mana zAMta rahI zakaze ne koinI sAthe khoTA badalAnA-veranA bhAvo UbhA nahIM thAya. - anekAMtavAda Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chokaro roja mAne che, tethI eNe Aje paNa mArI vAta mAnavI ja joie' A ekAMta thayo. ethI Aje nahIM mAnatA chokarA para dveSa thaze, ne Aja sudhI eNe je mAnyuM te visarAi jaze. enA badale "eNe mAnavuM ja joie A ekAMta choDI kyAreka bIjA saMjogomAM e nahIM mAne ema paNa saMbhave che, Avo anekAMtamaya abhigama levAthI ene zAMtithI pUchI zakAze. Aje kema nA pADe che ? ane e premathI kAraNa kaheze, je kama se kama enI najaramAM to vAjabI che ja. "zerabajAramAM kamANI ja thAya' A ekAMte ja ghaNAne DubADyA.. kharekhara to anekAMta hovA chatAM "moTe bhAge to gumAvavAnuM ja thAya, ko'ka kamAyo e enuM bhAgya' ema vicAre to ja pAgala thatA aTakI zakAya. sUryodaya ne sUryAsta vagere paNa anekAMtadyotaka che, sUrya paNa kyAreka prakAze che, kyAreka nahIM. caMdra paNa haMmezA punamano raheto nathI.. dariyAmAM kAyamI bharatI nathI... ziyALo zAzvata nathI... kazuM kAyamI TakavAnuM nathI... kaho, kyAM anekAMta nathI ? anekAMtanI jayapatAkA dase dizAmAM AsUryacaMdra laherAtI rahe e ja vAraMvAra abhilASA raho ! anekAMtapoSaka pratyeka paMkti hRdayamAM suvarNAkSare kotaravA jevI che, kAraNake e dareka paMkti samyakatvanA paryAyone vadhune vadhu nirmaLa banAvatI jAya che ne zubha adhyavasAyo-zubha bhAvomAM joDatI-ekAgra-tanmaya banAvatI jAya che. ApaNane anuprekSA svAdhyAya tarapha lai jAya che ne ane kAMtamaya sarvajJazAsana pratye aho ! aho ! bhAvonA uchALA pragaTAvatI jAya che "prabhu ! tuja zAsana ati bhaluM !' no nAda rome rome guMjavA mAMDe e mATe anekAMtasUcaka paMktio khUba upayogI thaze. e ApaNane 24 kereTano-so Tacano dharma maLyAno evo AnaMda Ubho karAvaze ke bAhya bIjuM-trIjuM ochuMaNagamatuM najaramAM ya nahIM Ave ! karoDa rUpiyAnI kamANInA AnaMda vakhate zAkamAM mIThuM ochuM che' evI phariyAda karavAnuM mana kone thAya ? | mana navaruM paDe ne azubha bhAvomAM taNAI jAya evI paristhiti jo samAdhino prANavAyu - 65 - Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ UbhI thavA devI na hoya to manane svAdhyAyamAM parovI devuM joie. svAdhyAya nAmano tapa ja evo che ke jIvane kalAko-divaso-mahInAo ne varSo sudhI satata zubha bhAvomAM ja ramato rAkhe. mATe ja "svAdhyAya jevo tapa nathI" ema kahevAya che. A svAdhyAyamAM paNa anekAMtavAdanI siddhi karatA tArkika ane tAtvika graMtho eTalA mATe ziramora gaNAya ke e samyakatvanI zuddhi mATe phaTakaDInuM kAma kare che. dharmadhyAna mATeno mArga bane che. ApaNane tattvabodha karAvI bAla, madhyamanI bhUmikAthI upara paMDitanI bhUmikA para lai jAya che. dareka vastu anaMta dharmamaya che, dareka vastu jagatanI bIjI tamAma vastuo sAthe asti-nAsti dharma-saMbaMdhathI saMkaLAyelI che ne tethI ja eka paNa vastunA sarvadharmAtmakarUpe jJAnathI sarva vastuo sarvadharmAtmakarUpe jJAta thAya che, ityAdi vAtone siddha karatA syAdvAdanA mahimAne varNavavA zabdo TuMkA paDe ! | sarva padArthonA sarva paryAyonA pratyeka samaye spaSTa jJAtA tIrthaMkara paramAtmA sivAya A prarUpaNA bIjo koNa karI zake ? nizcayathI anekAnta darzana kevalI bhagavaMtoe prarUpela che, chatAM vyavahArathI kahI zakAya ke vicAronA audAryanI upaja che. dharmasiddhinuM prathama lakSaNa odArya-udAratA che. sArAMza - anekAMtadarzananI suvAsa e ja samyagdarzana che ane samyagdarzana e ja cittanI svasthatAnuM yAvat muktinuM bIja che. tethI ja devacandrajI prabhu pAse mAMge che - bhAvasyAdvAdatA zuddha bhAse. hakIkatamAM to anekAMtanI bIjA ekAMtavAdo sAthe tulanA, sarakhAmaNI paNa siMdhune biMdu sAthe sarakhAvavA samAna hAsyAspada che. camacI samudranA pANIno tAga kADhavA samartha nathI, ekAMtavAdathI grasta thayelI mativALAo anekAMtanI amApatAne kevI rIte samajI zake ? potAnA gAmanI TekarIne meru karatA uMcI gaNanArAonI dayA ja khavAya ! potAnA kuvAnI vizALatA AgaLa sAgarane sAMkaDo mAnanArA deDakA sAthe carcAmAM utAravAmAM paNa mUrakhamAM khapavAnuM Ave ! anekAMtavAdane ekAMtavAdIo AgaLa sAco TheravavA tarko lagADavA paDe, e kalikAlanI balihArI che. anekAMta to saikAlika satya siddhAMta che, adbhuta che anekAMtavAda ! adbhuta che jainazAsana ! - anekAMtavAda Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tApa to nANaM payAsagaM e to ii i1 * * * * zrI bhuvanabhAnuM padArtha paricaya prakaIRIka jainama parivAra SHUBHAY Cell:98205 30299