Book Title: Prashnottar Shatam
Author(s): Ratnakirtivijay, Trailokyamandanvijay
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229465/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 zrIjinavallabhasUricitaM praznottarazatam (saTIkam) - saM. muni ratnakIrtivijaya ___ muni trailokyamaNDanavijaya kharataragacchIya zrIjinavallabhasUrijI-viracita 'praznottarazatam'kAvya prahelikAmaya viziSTa racanA che. A kAvya para racAyelI aneka TIkAo ja A kAvyanI prasiddhino purAvo che. kAvyanA nAmamAM so-nI saMkhyA sUcita thatI hovA chatAM, kAvyanI prAyaH dareka vAcanAmAM doDhasothI paNa vadhu zloka maLe che. atre sampAdita saTIka vAcanAmAM 158 zloko che. sampAdita karelI ajJAtakartRka TIkA avacUri svarUpanI che. mULa kAvyamAM oka ke be zlokamAM aka sAthe ghaNA badhA prazno pUchI tenA javAba tarIke kUTAkSaro lakhavAmAM AvyA che. A kUTAkSaromAMthI sandhiviccheda, akSaronI AgaLa-pAchaLa goThavaNI vagere dvArA dareka praznano javAba meLavavAnI rIta TIkAmAM sarasa rIte dekhADavAmAM AvI che. TIkA pramANamAM ghaNI saMkSipta hovA chatAM vAMcyA pachI aspaSTatA lagabhaga nathI rahetI, te anI vizeSatA che. atre sampAdanamA kUTAkSaramaya javAba ghATA akSare chApavAmAM Avyo che. vAcakonI saraLatA mATe zlokagata prazno ane TIkAgata uttarone alaga-alaga karI darekane kramAMka ApavAmAM AvyA che. keTalAMka sthAne citrAlaMkAranI AkRtio pratamA hatI te pramANe mUkI che. A TIkA- sampAdana vi. 1618mAM lakhAyelI hastaprata parathI karavAmAM AvyuM che. prata atyanta azuddha ane truTita pATha dharAve che. jo ma. vinayasAgarajI ane A. somacandrasUrijI dvArA sampAdita thayelA, A ja kAvyanI anya TIkA sAthenA 'praznottaraikaSaSTizatakakAvyam' nAmanA pustakanI sahAya na hota to mAtra A pratanA AdhAre prastuta svarUpa, sampAdana azakya ja hatuM. kAvya ane TIkAmAM zuddhIkaraNa, truTita aMzonI pUrti va. A pustakane sahAre ja thayuM hovAthI teornu atre kRtajJabhAve smaraNa karIo chIo. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 anusandhAna- 58 kramanakhadazakodyaddIpradIptipratAnai - dazavidhatanubhAjAmujjvalaM mokSamArgam / yugapadiva dizantaM pArzvamAnamya samyak, katicidabudhabuddhyai vacya[tha?][pra]znabhedAn // 1 // 'kIdRgvapustanubhRtAmatha 'zilpi -zikya- dehAnudAharati kAdhvaniratra kIdRg? / 3kAzcA''ru[ha]n samavasRtyavanau bhavAmbu- madhyaprapAtijanatoddhRtirajjurUpAH? // 2 // jinadantarucayaH / 1. jinat - hAniM gacchat / jyA hAnau, zantR i, nA vikaraNe, grahijyAvayItyAdinA... [samprasAraNam ], dIrghetyAdinA dIrghatvam, pvAdItyA [di]nA hrasvatvam, kryAdItyAdinA AkAralopaH / 2. ruzca cazca yazca rucayAste'nte yasya kAdhvaneH / tato yathAkramaM 1 kAru 2 kAca 3 kAya iti bhavati / 3. arhaddazanadIptayaH // 2 // - 'sazrIkaM yaH kurute sa kIdRgityAha jalacaravizeSaH / 2apsu bruDatkimicchati? kIdRkkAmI ? ca kiM vAJchet ? // 3 // samudrataraNam / 1. saha mayA - lakSmyA varttate iti samaH / taM karoti in, tataH kvip / udraH kazcijjIvavizeSaH / he udra!, sam / 2. taraNam - plavanam / 3. saha mudA - harSeNa varttate ya: sa samud / 4. kAmI rate - mohane raNaM- yuddham ||3|| 'kIdRk puSpamalivrajo na bhajate ? 'varSAsu keSAM gati rna syAdadhvani? kaM zritazca kurute kokaM sazokaM raviH ? / 'laGkezasya kila svasAramakarod rAmAnujaH kIdRzIM ? "keSAM vA na [mano] mude mRgadRzaH zRGgAralIlAspRza: ? ||4|| aparAgamanasAm / 1. apagato rAgaH- kiJjalko yasmAt tadaparAgam / 2. anasAM zakaTAnAm / 3. aparasyAM dizi aga:- parvataH aparAgastam / 4. anasAM - nAsArahitAm / nAsAyA nas vizeSalakSaNataH / 5. apagato rAgo manasi - citte yeSAM te aparAgamanasasteSAm / dvirvyastasamastajAtiH // 4 // - Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2012 prabhaviSNuviSNujiSNuni yuddhe karNasya kIdRgabhisandhi: ? / 'nakulakulasaGkulabhuvi prAya: syAt kIdRgahinivahaH ? // 5 // vilasadanarataH / 1. azca viSNurnarazcA'rjunastau anarau / vilasatau ca tau anarau ca tasyatikSayaM nayati iti [kvip] / dhAtutvAnna dIrghaH / 2. bilasadanarataH - chidragRhAsaktaH // 5 // 35 'brUto brahmasmarau ke raNazirasi jitAH kena jetrA''ha vidvAnudyAnaM syAnna kIdRg ? jaladhijalamaho kIdRzaM syAnna gamyam ? / 4ko mAM vaktyA''ha kRSNaH ? 'kva sati paTu vacaH ? syAdutaH kena vRddhistyAjyaM kIdRk taDAgaM? 'natimati laghu[kA] kiM karotyutkaTaM kim ? // 6 // vIrAjJAvinudatipApam / zRGkhalAjAtiH / bhUpena / 1. uzca izca vI he vI! / vIrA:- subhaTAH / kena jetrA? rAjJAI 2. jAnAtIti jJaH he jJa! / na vidyante'vayaH pakSiNo yatra tat avi udyAnaM na bhavati / 3. vigatA naurbeTikA yatra tat vinu / 4. nautIti nut / he a!viSNo! yastvAM nauti sa vakti / 5. dati - dazane sati / dantasya datIti dat / paTuvacano bhavatItyarthaH / 6. tipA - tipratyayena, 'uto vRddhi' rityAdinA / 7. apagatAH ApaH- pAnIyAni yatra tat pApam / 'vaSTI' tyAdinA alopaH / [8. vIrAjJA utkaTaM pApaM vinudati // ] // 6 // 'dRSTvA rAhumukhagrasyamAnaminduM kimAha taddayitA? | asumeti padaM kIdRk kAmaM lakSmIM ca bodhayati ? // 7 // avatamasam / 1. avata- rakSata masaM - candram / 2. na vidyante uzca azca tazca mazca sazcavatamaso yatra tat avatamasaM, tato he e! - kAma!, he i! - lakSmi ! iti bhavati 11911 'kamabhisarati lakSmI: ? kiM sarAgairajayyaM ?, sakalamalavimuktaM kIdRzaM jJAnamuktam? / satataratavimardde nirddaye baddhabuddhi:, kimabhilaSati kAntA? 'kiM ca cakre hanUmAn ? // 8 // Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 akSaraNam / caladvindujAti: / 1. aM- viSNum / 2. akSaM - indriyam / 3. calatIti / 4. akSaraNaM- acalanam / 5. akSaiH vA // 8 // anusandhAna- 58 akSaraM - jJAnam / na kSaratipAzaiH raNaM - saGkhyaM saGgrAmo bhUrApRcchati kila cakravAkameSo'pi bhUmimaprAkSIt / 'pItAMzukaM kimakarot kutra ? kva nu mAdRzAM vAsaH ? // 9 // kokanade / 1. he ko! - pRthivi !, akanat- azobhata e - viSNau / 2. he koka!cakravAka!, nade- hUde | 'hari - rati-ramA yUyaM kAn kiM kurudhvamado'kSaraM, kimapi vadati ? je gItazriyA'pi ca kIdRzA ? | 3jinamatajuSAM kA syAdasmin kiyacciramaGginAM?, * gatazubhadhiyAM kA syAt kutrA'bhiyogavidhAyinAm // 10 // yAnatAma sa samatAnayA vibhutA sadA dAsatA bhuvi / manthAnakajAtiH / 1. Izca izca azca yAstAn atAma - gacchAma he sa! | hariH IM- lakSmIM, ratiH iM- kAmaM, lakSmIH aM- viSNuM yAtItyarthaH / 2. samaH tAno yasyAM sA samatAnA, tayA / 3. vibhutA nAyakatvam, sadA sarvakAlam / 4. dAsatA karmakaratvam, bhuvi pRthivyAm // 10 // vi bha yA na tA ma sa sa dA 'prativAdidviradabhide guruNeha kimakriyanta ke kasya? | `urazabdaH kalyANada-bala- -hima-zRGgAn vadati kIdRg ? // 11 // AdizyantaravavizikhAnuH / 1. AdiSTA, ravavizikhAH- zabdabANAH, nuH- puruSasya / 2. na vidyate uryatra sa anuH / Adau ziH antare - madhye vazca vizca zizca khazca yasya sa cA'sau anuzca sa tathA / tato yathAkramaM zivaraH zibiraM ziziraM zikharaM iti bhavati // 11 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 37 harati ka iha kIdRk kAminInAM manAMsi?, vyaraci sacivabhAvaH kena [dhU]madhvajasya? / 3kSayamupagamitA ruk kIdRzenA''tureNa?, prasarati ca vibAdhA kIdRzIhA'rzasAnAm? // 12 // nAyuvA vAyunA jAyupA pAyujA / 1. nA- puruSaH yuvA- taruNaH / 2. vAyunA- vAtena / 3. jAyu nA yuvA auSadhaM pibati, vic, jAyupA'nena / 4. pAyau- apAne jAtApAyujA // 12 // vAji-balIvarda-vinAza-suSThuniSThura-muradviSo yamiha / praznaM vidadhurvapuSastasminnevottaramavApuH // 13 / / heturaGgamokSAntasukharAjinayekaH / 1. mokSAntaM ca tatsukhaM ca mokSAntasukham, tasya rAjiH zreNistasyAM naye prApaNe, he aGga!- zarIra!, hetuH- kArakaM kaH? / turaGgamazcA'zvaM(zvaH), ukSA ca gauH, antazcA'vasAnam, sukharaM cA'tikaThinam, azca viSNuH, te tathA, tasya sambodhanam - he turaGgamokSAntasukharAH!, jina ekaH // 13 // kravyAdAM kena tuSTirjagadanabhimatA kA? 3ripuH kIdRgugraH?, 4kaM necchantIha lokAH? praNigadati girirvRzcikAnAM viSaM kva? / kutra krIDanti matsyAH ? pravadati murajit kApile bhogabhAk kaH?, kIdRk kA kIdRzena praNayabhRdapi cA''liGgyate na priyeNa? // 14 // asnaataastriimngglepsunaa| nA nAtA aSTadalakamalam / psu astrI 1. asnA- mAMsena / 2. atA- alakSmIH / 3. astraM- zastraM vidyate yasya sa astrI / 4. amaM- rogam / 5. he aga!- parvata!, ale- pucche / 6. apsupAnIyeSu / 7. he a!- viSNo!, 'nA-puruSaH / [8. asnAtA strI maGgalepsunA nA''liGgyate / ] // 14 // 1. AtmA iti Ti0 / Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 anusandhAna-58 kIdRzyo nAva iSyante tarItuM vAri vAridheH? / 2azivadhvanirAkhyAti tiryagbhedaM ca kIdRzaH? // 15 // aparAjayaH / 1. na vidyante chidrANi yAsu tA aparAjayaH / 2. akArAt paro ac- svara ikAraH asau aparAc, tasyA'yaH- kSayo yatrA'zivadhvanau sa tathA / tato'zva iti bhavati // 15 // 'pInakucakumbhalubhyan kimAha bhaginIM smarAturaH kaulaH? / hara-nikara-patha-svaH-sRSTivAci nanargapadaM kIdRg? // 16 / / bhavamAsvasAdizastanam / 1. bhava- stAt, mA niSedhe, svasA- bhaginI, diza- prayaccha stanaM- kucam / 2. zastau- kSiptau nau yatra tat zastanam / bhazca vazca mA ca svazca sazca te Adau yasya tat bhavamAsvasAdi tacca tat zastanaM ca yathAkramaM bharga-varga-mArga-svargasarga iti // 16 // nAbhyAmbhojabhuvaH smarasya ca ruco vistArayeti zriyaH, patyuH pratyupadezanaM kathamathore patnISyate kIdRzI? / ityAkhyat kamalA, tathA kaliyuge kIdRk kurAjyasthitiH?, "kIdRzyA'hani caNDabhAskarakare nakSatrarAjyA'jani? // 17 // vibhAvitAnayA / gatAgatadvirgataH / 1. uzca izca vI, vyorbhA- dIptayaH vibhAstA vitAnaya- vistAraya, he a!viSNo! 2. yA- patnI natA vibhau- bhartari, he i!- he lakSmi! / 3. vibhAvitaHprakaTitaH anayo yasyAM sA / 4. vigato bhAyA vitAno- vistAro yasyAH sA tathA tayA // 17 // 'prabhumAzritya zrIdaM kimakurvan ke kayA samaM lakSmi!? / kaha kerisayA ke maraNamuvagayA luddhayaniruddhA? // 18 // 1. nAstikamatiH iti Ti0 / 2. nakArau iti Ti0 / 3. kiraNe iti Ti0 / Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 smgNstaasaamyaa| 1. samagaMsata- gatavantaH asA- alakSmIkA mayA- lakSmyA / 2. samagaM ekakAlaM satrAsA mRgAH / / 18 / / / vasudevena muraripuyai(W)hiMsAhetutAM zriyAM pRSTaH / tehiM via akkharehiM se uttaraM siddhaM // 19 // tAyakamanayaMtarayam / tA- lakSmyaH , he a!- kRSNa!, kaM puruSamanayanta- nItavatyaH rayaM-kSayaM iti praznaH / idamuttaram- he tAta!, kramanayayorantaH kramanayAntaH, tatra rataM pumAMsam // 19 // kiM prAhuH paramArthataH kamRSayaH? kiM durgamaM vAridhevidyA 2kaM na bhajanti? rAgimithunaM kIdRk kimar3e smRtam? / rakSAMsi spRhayanti kiM? tanumatAM kIdRk sukhArthAdikaM?, kIdRk karSakalokaharSajanakaM na vyoma varSAsvapi // 20 // vigatajaladapaTalam / viparItamaSTadalakamalam / 1. vilaM- vivaram galaM- kaNTham / 2. talaM- (da paryantam / 3. jalaM- jaDaM- mUrkham / 4. lalaM-IpsitamsavilAsamityarthaH / 5. dalaM- khaNDam / 6. palaM- mAMsam / (la) 7. TalaM- caJcalam / [8. vigatajaladapaTalaM- apagatameghavRndam] // 20 // 1abhisArikA''ha kiJcittaruNAH kiM kurvate'tra kaM kasyAH? / samayante / ratisaGgare mRgadRzaH kiM kimakArSIt kathaM kAmI? // 21 // adharadalam / 1. samayante- samAgacchanti samayaM- saGketam te- tava / 2. adharadalaMoSThapuTaM adharat- dhRtavAn, alaM- atyartham // 21 // kAmAH prAhurumApate! tava ruSaH prAgatra kIdRk satI, kA keSAM kimakAri vAritanude ratyAH svacetomude? / pazcAdudbhava-jAnusambhavi-narAn daityA-'ntyadaMSTrA-gajAn, mandaM ca kramazo mujadhvaniragAt kIdRk kva kasmin sati? // 22 // pa laM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 anusandhAna-58 ajAmadahatabhApUrvomene / 1. he ajAH!- kAmAH!, mene- manitA, kA? pU:- zarIraM, kIdRk? madahatabhA, mayA ahatA bhAH- prabhA yasyAH , keSAM? vo- yuSmAkam / 2. ajAmadahatabhAH pUrve yasya mujadhvaneH sa, tathA makArasya nakAre sati // 22 // jalasya jArajAtasya haritAlasya ca prabhuH / muniya~ praznamAcaSTe tatraiva prApaduttaram // 23 // kAkulAlenamRdyate / kaM ca akulazca Alazca te tathA teSAM inaH- svAmI sa tathA, tasya sambodhanam- he kAkulAlena! / etad yatevizeSaNam / mRd- mRttikA // 23 // 'brUte pumAMstanvi tavA'dharaM kaH kSaNoti? ko vA manujavrajacchit? / priye svasAnnidhyamanabhyupete kimuttaraM yacchati pRcchataH zrIH? // 24 // nAradaH / trigataH / 1. he naH!- puruSa!, rado- dazanaH / 'ro re lopa'mityAdinA dIrghaH / 2. narANAM samUho nAram, taM dyati- khaNDayati yaH sa tathA / 3. na AratnAgataH / R mR gatAvityasya zastanIprathamapuruSaikavacane vikaraNalope avarNasyA''kAra iti vRddhau ca rUpam / a:- viSNuH // 24 // kimiSTaM cakrANAM? 2vadati balamarkaH kimatanot?, 3jinaiH ko dadhvaMse? "virahiSu sadA kaH prasarati? / 5bharaM dhaureyANAM nirupahatamUrtirvahati kaH?, surendrANAM kIdRk bhavati jinakalyANakamahaH? // 25 // asamamodAvahaH / maJjarIsanAthajAtiH / 1. ahardinam / 2. he saha:!- bala! / sahaszabdo balavAcakaH / mahastejaH / 3. mohaH / 4. dAho- virahasambhavaM dahanam / 5. vaho- galapradezaH / 6. asamaM- asadRzaM modaM- pramodamAvahati // 25 // 'prAha dvijo gajapaterupanIyate kA? 2pAtrI prabhuzca jinapaGktiravAci kIdRk / kIdRgvidheha vanitA nRpateradRzyA? prasthAsnuviSNutanuraikSata kIdRzI ca? // 26 / / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruarI 2012 vipravidhAvinAvigrAvipradhAnAgrA / padmajAtiH / 1. he vipra ! - dvija!, vidhA- hastipiNDaH / 2. avatIti U- rakSakaH, inA- svAminI, vinA / 3. vigrA - vigatanAsikA / 4. viH - pakSI pradhAnam agre yasyAH sA tathA / 'vadati vihagahantA kaH priyo nirdhanAnAM ?, 'bhaNati nabhasi bhUtaH kIdRzaH syAd visarga: ? / vadati javinazabdaH kIdRzaH satkavIndrAH, kathayata janazUnyaM kajjalaM bhartsanaM ca ? // 26 // vyantarAdivyastaH / 41 pra 2 grA 2 vi 5 dhA 2 nA 2 1. he vyanta!- pakSihantaH!, rA- dravyam / 2. divi bhavo divyaH / digAdidvAreNa yapratyayaH / he divya !, staH- sakAraM tasyatIti kvip / 3. vizca aMzca tarazca ete Adau yasya sa tathA virastaH- kSipto yatra sa, sa cAsau vyastazca sa tathA [tathA ca yathAkramaM vijana -aJjana-tarjana iti bhavati / ] // 26 // 'vItasmaraH pRcchati kutra cApalaM svabhAvajaM? kaH surate zriyaH priyaH ? / zsadonmudo vindhyavasundharAsu krIDanti kAH komalakandalAsu? // 28 // anekapAvalayaH / 1. na vidyate i:- kAmo yasyA'sau anistasya sambodhanaM - he ane!niSkAma!, kapau- vAnare / 2. asya - viSNorlaya - AzleSaH / 3. anekapA hastinasteSAmAvalayastAstathA // 28 // 'mUSikAnikaraH kIdRk khaladhAnAdidhAmasu? / zbhIrusambhramakArI ca kIdRgambhonidhirbhavet? // 29 // bilasadmakaraH / 1. bilAnyeva sadmAni- gRhANi bilasadmAni tAni karoti / 2. vilasanto makarA yatra sa tathA // 29 // kiM lohAkarakAriNAmabhimataM ? 'sotkarSatarSAkulAH, kiM vAJchanti ? haranti ke ca hRdayaM dAridyamudrAbhRtAm ? / Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 anusandhAna-58 4sparddhAvadbhirathA''haveSu subhaTaiH ko'nyonyamanviSyate?, "jainAjJAratadAntazAntamanasaH syuH kIdRzAH sAdhavaH ? ||30|| aparAjayaH / maJjarIsanAthajAtiH / 1. ayo- loham / 2. payaH- pAnIyam / 3. rAyo - dravyANi / 4. jaya: / 5. na vidyate pareSu Aji:- saGgrAmo yeSAM te'parAjayaH // 30 // 'pApaM pRcchati viratau ko dhAtuH? kIdRzaH kRtakapakSI? / utkaNThayanti ke vA vilasanto virahiNIhRdayam ? // 31 // malayamarutaH / 1. he mala!- pApa!, yam / 2. na vidyate rutaM - zabditaM yasya sa tathA / 3. malayasyaparvatasya maruto - vAyavo malayamarutaH - dakSiNA'nilAH // 31 // 1kenodvahanti dayitaM virahe taruNyaH ? prANaiH zriyA ca sahitaH pripRcchtiidm| tArkSyasya kA natipadaM ? sukhamatra kIdRk ?, * kiM kurvatA'nyavanitAM kimakAri kAntA ? // 32 // manasA sAnama vinatA tAnavi namatA asAbi / manthAnAntarajAtiH / 1. manasA- hRdayena / 2. AnA:- prANAH mAlakSmIH tAbhiH saha varttate iti sAnamastasya sambodhanaM- he sAnama!, vinatA strI / 3. tanorbhAvastAnavaM, imatAccaityAdinA aJ, tAnavaM vidyate yasya tattAnavi / 4. namatA - praNAmaM vidadhatA asAvi- preritA / SU preraNe iti // 32 // nAbheyaH / varddhamAnAkSarajAti: / ma 3 vi 3 na 5 tA 3 |sA 3 'bhavati caturvargasya prasAdhane ka iha paTutaraH prakaTa: ? / `pRcchatyaGgAvayavaH kaH pUjyatamastrijagato'pi ? // 33 // 1. nA - pumAn / 2. he nAbhe! - aGgAvayava!, nAbheyaH - AdyajinaH ||33|| vaidikarvadhi... 1. asya kAvyasya mudritapustake (puNyasAgarakRtaTIkAsahita, saM.- ma. vinayasAgara) 'vaidikavidhivizasta....' iti zlokaH 34 kramAGke dRzyate / sa evA'tra likhitumiSTaH syAditi sambhAvyate / 'auSadhaM prAha' iti zlokastatra 35 kramAGke / Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 auSadhaM prAha rogANAM mayA kaH pravidhIyate? / jAmAtaraM samAkhyAti kIdRzo vaTharadhvaniH? // 34 // agadazamaH / 1. he agada!- auSadha!, zama- upazamaH / 2. na vidyate gakArAddazamo ThakAro yatra sa agadazamastato vara iti bhavati // 34 // 1agre gamyeta kena? 2praviralamasRNaM kaM prazaMsanti santaH?, pANibUMte jaTI kaM praNamati? "vidhavA strI na kIdRk prazasyA? / 'vakti stenaH kva vego? raNabhuvi kurutaH kiM mithaH zatrupakSA vudvegAvegajAtAratiratha vadati strI sakhIM kiM suSupsuH? // 35 // halAsaMstaraMsArayetaH / aSTadalakamalam / 1. halA- vyaJjanena / 2. hasaM- ISaddhasitam / 3. he hasta!- kara!, haraM- zambhum / 4. hasatIti hasA / taH (lA) saM| 5. he hara!- caura!, haye'zve / 6. hataH, 'han hiMsAgatyoH ' ye ha vartamAnA tasi rUpam / [7. halA- he sakhi! saMstaraM- ra zayanIyaM sAraya- praguNIkuru ita:- atra / ] // 35 // 'vyathitaM kimAha sadayaH kSitakaM kSutkSAmakukSimudvIkSya? / dAruNadhanvani samare kIdRk kAtaranarazreNiH? // 36 / / hAvarAkanirazana / gatAgataH / 1. hA khede, varAka!- tapasvin! nirazana!- gatabhojana! / 2. na- no zaranikaraM bANasaGghAtaM Avahati yA sA tathA // 36 // 'candraH prAha viyogavAnakaravaM kiM rohiNI pratyahaM?, zambho! kena javAdadAhi saruSA kasyA'GgayaSTiH kila? / zIghraM kaiH pathi gamyate'tha kamalA brUte muhurvallabha!, dhyAnAvezavazAdalAbhi purataH kairvezvarUpyaM mama? // 37 // mayaiH / catuHsamastam / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 anusandhAna-58 1. he mas!- candra! aistvam / iN gatau, hyastanI si, vikaraNalope avarNasyA''kAra iti vRddhau rUpam / 2. mayA e:- kAmasya / 3. myaiHussttraiH| 4. he me!- lakSmi!, evissnnubhiH // 37 // gururahamiha sarvasyA'grajanmeti bhaTTa, samadamamadayiSyan kopi kupyan kimAha? / tvamaladayapadaM vA AzrayA-'bhAva-mUrchA kaTaka-nagavizeSAn kIdRgAmantrayeta? // 38 // AvipravamAdyatvamadam / 1. AH khede, he vipra!- dvija!, vama- muJca AdyatvamadaM- prathamatvA'haGkAram / 2. Azca vizca prazca vazca mazca Adau yasya sa cA'sau (tacca tat), na vidyante tvazca mazca dazca yatra sa ca tam (tacca tad) // 38 // kIdaga mayA saha raNe daityacamUrabhavaditi hariH prAha? / 'loko vadati kimarthaM kA viditA dazamukhAdInAm? // 39 // kSINArihayavAhanAja / gatAgataH / 1. kSINAni arINAM hayavAhanAni yasyAM sA tathA, he aja!- hare! / 2. he jana!- loka!, AhavAya- saGgrAmAya hariNAkSI- sItA // 39 // 'dRSTvA'grataH kimapyavasAdavantaM, - svAmI puraHsthitanaraM kimabhASataikam? / kazcid bravItyadhijigISunRpA akArSIt, kiM kIdRzo vadata rAjagaNo'tra keSAm? // 40 // ayaMsIdatirekonaH / 1. re naH!- puruSa! ayaM sIdati kaH? / 2. ayaMsIt- uparamitaH, atireko'dhiko no'smAkam // 40 // 1. agaccha: iti Ti0 / 2. a: viSNuH, tadbhaktaiH ai: vaiSNavaiH - iti syAt saM. / 3. madaM nivArayan iti Ti0 / Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 'sIrI pANiM kva dhatte? 'kraturatha mudagAt syAt kayA dehinAM bhI3bUMte'zvaH kvA'riviSNuLadhita? "savidhagaM hantukAmaH kimAha? / 5zambhuM ghnantaM gajaM drAk sadayaRSiragAt kiM nu kAkvA? tathA'smin hAraM kiM nA'pi dhatse virahiNi! nabhasItyUciSIM sA vadet kim? // 41 // halevarSatyAyastembhodehArastItaH / dvAdazadalaM padmam / 1. hale- lAGgale / 2. he hava!- krato!, he harSa!- mud!, hatyA- brAhmaNaghAtena / 3. he haya!- azva!, ta (la) va haste- kare / 4. haMbho! AmantraNe, hade- purISotsarga stI karomi / 'hada purISotsarge' iti dhAtoH / 5. hahA, ayaM ra ha 12 ca dayAprakAzakaH, hara!- zaGkara!, hastI- gajo, hato- hA) vinAzitaH, 6. hale!- sakhi, varSati- vRSTiM kurvati bho / Ayaste- vistIrNe ambhode- meghe hArastIta:- ArdrabhAvaM gataH // 41 // madhuripuNA nihate sati danujavizeSe tadanugatAH kimaguH? / 2abhidadhate ca vidagdhAH satkavayaH kIdRzIrvAcaH? // 42 // amRtamadhurAH / 1. amRta- prANatyAgaM kRtavAn madhurdAnavaH [AH khede] 2. amRtavanmadhurAH // 42 // 'brUte pumAn murajitA ratikelikope, saprazrayaM praNamatA kimakAri kA kAm? / 'duHkhI sukhAya patimIpsati kIdRzaM vA?, kAmI kamicchati sadA rataye prayogam? // 43 / / naranArIpriyaGkaram / 1. he naH!- puruSa!, anAri- nItA, nR naye iti dhAtuH, kA? IzrIH, kAM? priyam- praNayaM prINatIti prIH, sampadAditvAt kvip / 2. kaM- sukhaM rAtIti karastaM pumAMsam / 3. narazca nArI ca tayoH priyaM- prItiM karoti yaH sa tathA, tam // 43 / / Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 anusandhAna-58 'yUyaM kiM kuruta janAH svapUjyamiti zilpizizu-khagau brUtaH / smaravimukhacittajainaH kathamAzAste janavizeSam? // 44 // saMnamAmakArukumAravI / gatAgataH / 1. kArukumArazca vizca kArukumAravI, tayoH sambodhanam, sannamAmapraNamAma / 2. he vIra! mA kuru tvaM kAmamAnasam // 44 // 1subhaTo'haM vacmi raNe ripugalanAlAni kena kimakArSam? / 'ceTIpriyo bruve'haM kimakaravaM kAH svaguNapAzaiH? // 45 // asinAdAsIH / 1. asinA- khaDgeNa(na) adAsInUnavAn / 2. asinAH baddhavAn, kAH? dAsIH / SiJ bandhane, hyastanI si // 45 // 1bhUSA kasmin sati syAt kucabhuvi? 2madirA vakti kutreSTikAH syuH?, kasmin yodhe jayazrIryudhi sarati? ratiH prAjane kutra nokSNaH? / 'kAmadveSI tatoDurvadati dadhi bhavet kutra? kiM vA viyoge, dIrghAkSyAH ko'pi pInastanaghanaghaTitaprItiranyaM bravIti? // 46 // hAsustanIsAyatAkSIre / vyastaM kamalamaSTadalam / 1. hAre / 2. he sure!- madire!, stare / 3. nitarAm Irayati- kSepayati yaH sa nIrastasmin / 4. sahakSI hAsa] ArayA varttate iti sArastasmin / 5. e:- kAmasya tA re ariH-zambhuryaristasya sambodhanaM - he yare!, he tAre!- ya nakSatra!, kSIre / 6. hA khede, sustanI- zobhanakucA, sA AyatAkSI- dIrghanetrA [re iti sambodhane] // 46 // kiM kuryAH kIdRkSau rAgadveSau samAdhinA tvamRSe!? / kIdRkSaH kakSe syAt kila bhISmagrISmadavadahanaH? // 47 / / tRNahAnikArI / 1. kasya- sukhasyA'rI tRNahAni / tRha hisi hiMsAyAm, paJcamI Ani rUpam / [2. tRNAnAM hAnikArI] // 47 / / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2012 'zubhagorasabhUmIraibhi kimAha tajjJaH smarendirApRSTaH? / `virA(ra)hodvignaH kAmI nindan dayitAM kimabhidhatta 111? // 48 // 47 kSIrAdimanohArImAsu / gatAgataH / 1. kSIrAdi manAMsi haratItyevaMzIlaM manohAri, izca mA ca imaM tatsambodhanaM he !, Asu bhUmiSu / 2. sumArI, hA khede, no'smAkaM madirAkSI // 48 // iha ke mRSAprasaktA naranikarA iti kRte sati prazne / yat samavarNaM tUrNaM taduttaraM tvaM vada vibhAvya // 49 // kelIkaratAmanujanivahAH / ke alIkaratA manujanivahA:- puruSasaGghA: ? / kelIkarasya bhAvaH kelIkaratA tAM anu Azritya jani- utpattiM vahanti ye te janivahAH // 49 // 'babhruH prabhUtaturagAn svajanAstaveti, rAjJoditaH kRpaNako'palapan kimAha? | 'pItvAcchalena dazanacchadamugramAnAM, bharttA kimAha dayitAM kimapi bruvANAm ? // 50 // adharaMtavAhamapibaMdhavoname / 1. no'dharanta- na bhRtavantaH, vAhamapi - azvamapi, bandhavo me - mm| 2. tavA'dharamoSThamahamapibam / dhavo - bharttA na me, sAhaGkAram // 50 // 'zrIrAkhyadahaM priyamabhi kimakaravaM? kA ca kasya janayitrI? / 3adivArI zabdo vA kaistyaktaH prAha gRhadezam ? // 51 // yaiH / triH samastaH / 1. he i!- lakSmi!, ai:- agacchastvam / 2. yA- lakSmIH, eHkaamsy| 3. izca Izca azca yAstaiH [dvAra iti bhavati / ] // 51 // 'kIdRk saraH prasaradambhasi bhAti kAle ?, bhuktyarthateha vihitA katamasya dhAto: ? / utkaNThayed virahiNaM ka iha prasarpan ?, brUte ziphAdhvaniratha zriyamatra kIdRk ? // 52 // 1. lakSIkRtya iti Ti0 / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-58 vizadapaJcamaH / vyasta-dviHsamastaH / 1. vizatyaH- pravizatyaH Apo yatra tat tthaa| 2. camo adane ityasya / 3. vizadapaJcamaH- nirmalapaJcamarAgaH / 4. vigatazakAroccamaM (vigataH zakAro dakArAcca) paJcamaH phakAro yatra sa tathA, 'yA' iti bhavati // 52 / / vadati murajit kutrAtA priyA varuNasya kA?, 2sa ca bhaNati yaH kruddho naiva dviSaH parirakSati / dazamukhacamU[:] kAkusthena vyadhIyata kIdRzI? 3ravaravakavarNAlI kIdRg bravIti gatAratim? // 53 / / aparAvaNA / varddhamAnAkSarajAtiH / 1. he a!- viSNo!, tathA he apaH!- kutsitaM pAtIti apaH, kutsitArthe naJ, aparA- pazcimA / 2. na parAn avatIti aparAvastasya sambodhanaM- he aparAva!, na vidyate rAvaNo yasyAM sA tathA / 3. akArAt parA'parA, vakArayorNI yatra sA vaNA, tato [a] raNaraNaka iti bhavet // 53 / / niHprasvaH (niHsva:) prAha lasadvivekakulajaiH samyag vidhIyeta ko?, mugdhe! snigdhadRzaM priye! kimakaroH? 3kiM vA tadoSThaM vyadhAH? / 4lokaiH ko'tra nigadyate [balivadhUvaidhavyadIkSAguruH?,, "kIdRg bhUmizubhAsazabda iha bho! vizrambhavAcI bhavet? // 54 // ] [atanavamadazamaH / dviLastasamastajAtiH / ] [1. na vidyate] tA- lakSmIryasyA'sAvatastasya saM0 he ata!, navazcAsau madazca sa tathA, [tasya] zamaH / 2. atanavaM- vistAritavatI / 3. adazamadharacumbanamakaravam / 4. a:- viSNuH / 5. na vidyate takArAnnavamadazamau yatra sa tathA, tatazca 'vizvAsa' iti bhavati // 54 // zazinA pramadaparavazaH pRcchati kaH svargavAsamadhivasati? / cyutasatpathAH kimAhulaukikasanto viSAdaparAH? // 55 / / mayAnaMdavazanAkI / gatAgataH / 1. masA- candramasA AnandaH sa tathA tena vazaH paravazastasya sambodhanam, nAkI / [2. kinAzavadanaM yAma vayam / ] 'uSTraH pRcchati kiM cakAra madRte kasmin zamIvRkSakaH?, kIdRk sannadhikaM svabhakSyavirahe duHkhI kilA'haM bruve? / Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2012 zyUnaH prAha sarojacArunayanA sambhogabhogakrameSvArabdhe'dharacumbane mama mukhaM yUyaM kurudhve kimu ? // 56 // hemayAnanaMdavanecalolamaka / gatAgataH / 1. he maya!- uSTra!, Anananda- samRddhiM gatavAn vane / calazcaJcala:, alamatyartham, he'ka!- duHkhasahita! [3. he kamalalocane! tava vadanaM nayAmahe / ] // 56 // - - 'cakrI cakraM kva dhatte ? kva sajati kulaTA ? prItirotoH kva? 'kasmai, kUpa: khanyeta? "rAjJAM kva ca nayanipuNairnetrakRtyaM niruktam? / 6kandarpApatyamUce raNazirasi ruSA tAmravarNaH kva karNa zcakSuzcikSepa ? viSNurvadati vasupuraHstena ! kiM tvaM karoSi ? // 57 // 'yujyante kutra muktA: ? kva ca girisutayA'saJji? "kasmin mahAnto, yatnaM kurvanti ? 11cauryaM nigadati viditA kvaikadiktigmadhArA? / 12kasmin dRSTe raTanti kva ca sati karabhA: ? 13pakSmalAkSyAH kiloktaH, kazcit kiM vA bravIti smarazaranikarAkIrNakAyaH sadezyAn? // 58 // kajAkSIvAcAsmAnahahasahasAcukSubhadare / SoDazadalaM kamalaM vipriitNyuglm| 1. kare - haste / 2. jAre - parastrIgantari / 3. kSIre- dugdhe / 4. vArepAnIyAya / vAr ityayaM pAnIyavAcakaH / 5. cAre- care, rAjJAM caranetramadvitIyamityarthaH / 6. smarasyA'patyaM smAristasya sambodhanaM he smAre !, nare'rjune / 7. he hare! - viSNo!, harehRg haraNe, vartamAnA e rUpam, corayAmi / 8. sre| 9. hare- zaGkare / 10. sAre - pradhAne / 11. he cure! - caurya!, kSure / 12. bhare - upeye dravye, dare- bhaye sati / 13. kajAkSI strI vAcA - vacanenA'smAn karmatApannAn ahaha sahasA ityarthe'(tyavyaye, acukSubhat- kSobhitavatI / kSubha saMvalane, puSpAdidvAreNa aN // 57-58 // kSa cu sA da bha ha sa jA ka re 16 ha kSI na 49 ha vA cA smA Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna- 58 'jalanidhimadhye girimabhivIkSya kSitiriti va (vi) dan kimAha vivAde ? / snigdhasmitamadhuraM pazyantI harati manAMsi munInAmapi kA? // 59 // nAcaloGgarasA / gatAgataH / 50 1. na acala:- parvato'Gga!, rasA- pRthvI / 2. sAraGgalocanA / sAraMgA hariNAH, tadvallocanA yasyAH sA tathA // 59 // yamAryAH?, dharmeNa kiM kuruta kAH kva nu kIdRzyahiMsanaphalena tanuH sadA syAt ? / puMsAM kalau pratikalaM kila kena hAni: ?, "kIdRg vyadhAyi yudhi kA'rjunacApanAdiH ? // 60 // -- manthAnajAtiH / yAmatAgavivigatAmayA sAratAdinAnAditArasA / 1. yAma - gacchAma tAH - lakSmIH karmatApannAH gavi - devaloke / 2. vigatAmayA - gatarogA [ 3. sAratAdinA / 4. nAditA rasA / ] // 60 // / 'kIdRzaH syAdavizvAsyaH snigdhabandhurapIha san? na sthAtavyaM ca zabdo'yaM pradoSaM prAha kIdRza: ? vitathavacanaH / sA ra yA matA ga vi di nA // 61 // 1. vitathaM - alIkaM vacanaM yasyA'sau vitathavacanaH / 2. vigatAstathavacanA yasya saH / tathA ca sAyamiti bhavati // 61 // 'nRNAM kA kIdRgiSTA ? 2vada sarasi babhuH ke? smarakrIDitoSTrAH, sAdhuH zrIzazca sarve pRthagabhidadhato bodhanIyAH krameNa / kurve'haM brahmaNe kiM vadati munivizeSo'tha "kIdRk samagraH, syAt? 6kiM vA paGkajAkSImukhavimukhamanA bhuktabhogo'bhidadhyAt? // 62 // sArAmAramayatemanona: ( tenamanona: ) / zRGkhalAjAtiH / 1. sA- lakSmIH sArA / 2. rAmA:- sArasA: / 3. mAra! - kAma!, rama!krIDita!, maya!- uSTra!, yate !, tAyA- lakSmyA inaH, tasya saM0- he tena ! 4. namato (nama mano!-) RSe! 5. na Una:- nona: / [6. sA rAmA - strI naH - Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2012 asmAkaM mano na ramayate - mohayati / ] // 62 // 1svajanaH pRcchati jainairaghasya kaH kutra kIdRze kathitaH? / `kathayata vaiyAkaraNAM(NAH) sUtraM kAtyAyanIyaM kim ? // 63 // 51 arista | 1. he bandho!- svajana! bandha:, kutra ? adhikaraNe- pApavyApAre, kiMviziSTe? adhiko raNo yatra tat tathA tasmin / [2. bandho'dhikaraNe (kAtantravyA0 4-6-25)] // 63 // 'bravItyavidvAn gururAgataH kau sAvitryaM me ( tryume ) kiM kurataH sadaiva / `AzaizavAt kIdRgurabhrapotaH puSTiM ca tuSTiM ca kilA''pnuvIta? // 64 // avidUsarataH / 1. vettIti vitan (d, na) vidavit, tasya saM0- he'vit!, urbrahmA u: zaGkaraH, uzca uzca U karmatApannau saratau - gacchataH / 2. avi(ve)rgaDDarikAyA dUsaM-dugdhaM, tatra rataH sa tathA ||64|| 1tanvi! tvaM netratUNoddhRtamadanazarAkAracaJcatkaTAkSai rlakSyIkRtya smarArttAn sapadi kimakaroH subhru ! tIkSNairabhIkSNaiH ? | 'kiM kurvAte bhavAbdhi sumunivitaraNA (?) zrIjinAjJAsu saktau ?', 3zraddhAluH prAptamantrAdyucitavidhiparaH prAyasaH (za:) kIdRzaH syAt? // 65 // avidhyaMtarataH / 1. avidhyamiti vyadha tADane ityasya daivAdikasya hyastanyami rUpam / 2. tarataH- pAraM gacchataH / 3. avidheranto vinAzastatra rataH sa tathA // 65 // 'kIdRg dRSTamadRSTaH syAdityakSakIlikA brUte / 2bhaNai piyA te piyayama ! kIe kahiM abhiramai diTThI // 66 // muddhetuharamaNe / 1. mudo- harSasya hetavaste tathA tAnaraharani (tAn harati) tathA, he'Ne! zakaTakIlike! / 2. he mugdhe ! tuha- tava ramaNe - suratavyApAre // 66 // 2 1. 'sumunivitaraNAddAyakastAvakau drAk' iti pATha: samasti ma. vinayasAgarasampAditapustake - saM. / 2. mudritapustake itaH paraM 'kIdRgjaladharasamaya...' iti zloko'dhikaH / - saM. / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 anusandhAna-58 'ma(pa) stomo vadati kapisainyena bhoH kIdRzA prAka, sindhau seturvyaraci? 'rucirA kA satAM vRttajAtiH? / ko vA dikSu prasarati sadA kaNThakANDAt purAreH?, "kiM kuryAH kaM haramiti(raha iti)sakhIM pRcchatI strI kimAha? // 67 / / nAlinanalinA mAlinInIlimA / mAnAniinamAli / manthAnAntarajAtiH / 1. nalinAnAM padmAnAM samUho nAlinaM tasya sambo0 - he nAlina!, nalo vidyate yatra tannali, tena nalinA sainyena / 2. - mAlinIcchandaH / [3. nIlimA / ] 4. mAnAni- pUjayAmi inaM-- | mA li| nI svAminaM, he Ali!- sakhi! // 67 // 1pathi viSame mahati bhare dhuryAH kiM sma kurutha kAM kasya? / atyAmlatAmupagataM kiM vA ke nA'bhikAGkSati? // 68 // dadhimadhuramanasaH / dadhima- bhRtavantaH, parokSA parasmaipadottamapuruSabahuvacanaM syAMstrAdiniyamAdidam, dhuramanasaH- zakaTasya / 2. dadhi karmabhUtaM, ke kartAraH? madhuramano yeSAM te tathA / ___ bhAnoH keSyeta pauruDa vadati padaM paprathe kiM sahAthai?, kAmo vakti vyavAyo'pi ca padanipuNaiH paJcamI kena vAcyA? / "saprANaH prAha puMsi kva sajati janatA? 5bhASate'pyAbhAvaH, kurve'haM kledanaM kiM? kva ca na khalu mukhaM rAjati(te) vyaGgitAyAm ?, "satyAsaktaM ca seAH kimatha muraripuM rukmiNIsakhya Akhyan? // 69 / / bhAmAratasAnatemanasi / zRGkhalAjAtiH / 1. bhA- prabhA / 2. he bha!- nakSatra!, amA, etat sahArthe padam / 3. mAra!- kAma!, tara(rata)!- vyavAya!, tasA pratyayena / 4. sahA''nena- prANena varttate sAnastasya sambodhanam - he sAna!, nate / 5. he tema!- ArdrabhAva!, manaabhyasa, manAbhyAsa (mnA'bhyAse) ityasya bhauvAdikasya paJcamyAM rUpam / 6. nasi- nAsikAyAm / 7. he bhAmArata!- satyAsakta! viSNo! sA- rukmiNI na te manasi // 69 // Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 'taruNeSu kIdRzaM syAt kurvat kIdRk kimakSi taralAkSyAH? / 2sA jogha(vva)NabhayaMtI bhaNaha kara kerisaM kuNai? // 70 // uvaladdhavalayaM / 1. kiM kurvad? valat, kIdRk syAd? avatIti U- rakSakaM, 'svaro hasva' iti hrasvatvam, napuMsakatvAdakSizabdasya, kIdRk sat? dhavalayaM- dhave layo yasya tat / 2. upalabdhaM valayaM yasya sa tathA tam // 70 // 'satyakSamAtihara Aha jayadrathAjau pArtha! tvadIyarathavAjiSu kA kimAdhAt ? / appovamAi kira macchariNo muNaMti kiM rUta(pa?)micchasuyaNaM bhaNa kerisaM ti // 71 // sacchamatuccharasaricchaM / 1. sat- satyaM, zama:- kSamA, tudatIti tut kvip - atiH, sacca zamazca tucca sacchamatutaH, tAn vyatiharati sa tathA tasya sambodhanam - he sacchamatuccha!, zarAsteSAM sarinnadI dhoraNiriti yAvat, sA zaM- sukhaM, AdhAditi sambandhaH / 2. svaccharUpaM svacchasvabhAvaM santaM prANinamatucchaH prabhUto matsaro yasya sa tathA tena sadRzam // 71 // 'kIdRkSaH kathayata dauSikApaNaH syAt? 'nA kena vyaraci ca paTTasUtrarAgaH? / 3kSudrArirvadati kimutkaTaM jigISoH? "kiM jaghe zakaripuNeti vakti raGkaH / / 72 / / zATakIkITazA kaNTakakaTakam zAkaMkIkaTa / manthAnakajAtiH / 1. zATakA vidyante yatra zATakI / 2. kITAna zyati | kITaz tena kITazA / 3. he kaNTaka!- kSudrAre!, kaTakaM- sainyam / zA Ta kA | 4. zAkAnAM rAjJAM samUhaH zAkam, he kIkaTa!- raGka! // 72 // ka 'brahmAstragarvitamariM [ra]NasImni zatru-kha[DgA]kSamaM haravitIrNavaraH kimAha? / 'kAmI priyAM bhaNati kiM tvaritaM ratArthI? vastraM parAsyasaha! sAdayitebhabAdhaH // 73 / / 1. oH brahmaNo'straM vastraM; parasyA'siH- khaDgaM(DgaH), taM na sahate parAsyasahastasya sambodhanam - he parAsyasaha!, tatprati sAdayitA- khaNDanazIlaH, ibhabAdho, hara ibhaM bAdhate iti / 2. vastraM- vasanaM parAsya- parityajya, sahasA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 itya[tya]rthaM, dayite!- bhArye! bhava adhaH // 73 // pratyAhAravizeSA vadanti nandI nigadyate kIdRg ? / ApRcche gaNako'haM kimakArSaM grahagaNAn vadata ? ajagaNaH / triH samastaH / // 74 || 1. acca ak ca aNu (N ca) ajagaNastasya sambodhanam - he ajagaNa!, ajasya - harasya gaNaH prathamaH (pramathaH) ajagaNaH / 2. gaNitavAn, gaNa saGkhyAne, adyatanI siv, Ni 'Izca gaNa' ityadbhAve rUpam // 74 // ' kIdRkSe kutra kAntA ratimanubhavati ? brUta valliM? kva me mut, prAharSiH ? ko'tra kasyAH smarati gatadhanaH zrItayA pRcchyate'daH / "kva syAt prItistRtIyaM vadati yugamiha kvodyamI kAmazatruH ?, "kAmI rajyet priyAyAH kva ca ? ' nayavinayI kutra putraH pratuSyet ? // 75 // 9spRhayati janaH kasmai nA'smin mukhe vada kIdRze, na sarati sudhIH ? 19 syAt kIdRkSe kva vA vapuvyatham ? / 12sudRzamabhitaH vazyAM pazyan kimAha sakhIryuvA ?, taralanayanA mAmatreyaM smitAsyAmitIkSate // 76 // SoDazadalakamalaM viparItaM yugalam / 1. tate - vistIrNe rate - krIDane / 2. he late!- vIrud! / 3. nate - prANane, he yate!sAdho ! / 4. nA - puruSaste - tava, mAyAlakSmyA bhAvo mAtA, he mAte ! / 5. mateabhimate / 6. trete!- tRtIyayuga!, e:kAmasyA'nte- vinAze yante / 7. smiteISaddhasite / 8. tAte - pitari / 9. So'ntakarmaNi, syatIti syat, tasmai syate / 10. mite - stoke / 11. tIte'tIte kSatevraNAdau / 12. taralanayanA - caJcalanetrA mAM karmatApannamatra pradeze, iyaM smitAsyaM yathA bhavatItIkSate - avalokayati // 75-76 // mi sya tA anusandhAna- 58 kSa tI smi yaM Cai la te 16 ) ya mA na ma nA Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2012 'rAjan! kaH samarabhare kimakArayadAzu kiM ripubhaTAnAm? / `kucchiyavilAsa pabhaNai kerisaM pisuNahiyayaM? // 77 // ahamalIlavaMkaM / 1. ahaM karttA alIlavam - lUnavAn kaM- mastakam / 2. adhamA lIlA yasya sa tathA he adhamalIla!, va N- kuTilam // 77 // 'ayi sumukhi ! sunetre! subhru ! suzroNi! mugdhe!, varatanu! kalakaNThi! svoSTha! pInastani! tvam / vada nijaguNapAzaiH kaM karoSIha keSAM ?, 2 sugururapi ca dadyAt kIdRzAM mantravidyA: ? // 78 // 55 nAhaMyUnAm / 1. naha bandhane, nahanaM nAhastaM bandhanam, yUnAm-- taruNAnAm / 2. nAhaMyUnAm- a[na]haGkAriNAmityarthaH // 78 // 'pRcchAmi jalanidhirahaM kimakaravaM sapadi zazadharAbhyudaye ? / alamudyamaiH sukRtinAmityukte kIdRzaH kaH syAt ? // 79 // samudalasaH / 1. sam ud alasaH zabditavAn / tusa husa husa zabde, hyastanI si rUpam / 2. samud- saharSo alasa- AlasyopahataH // 79 // 'vadati harirambhodhe! pANi zriyaH karavANi kiM ?, kimu kuruta bho ! yUyaM lokAH ! sadA nizi nidrayA ? | muniriha satAM vandyaH kIdRk ? ' tathA ca gururbuve, tava jaDamate! tattvaM bhUyo'pyahaM kimacIkaram ? // 80 // asasmaraH / varddhamAnAkSarajAtiH / 1. he a! - hare!, asa- Apnuhi, as dIptyAdAnayozceti ruupm| 2. asasma- suptavantaH, Sasa svapne, hyastanI ma / 3. saha smareNeti sasmaro, na sasmaro'sasmaraH, kAmarahita ityarthaH / 4. asasmaraH - smAritavAn, smR dhyai cintAyAm, adyatanI si, atvarAditvAdataabhyAsazca // 80 // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-58 zrataye kimakArayatAM parasparaM dampatI cI(ci)rAnmilitau? / 2mokSapathaprasthitamatiH pariharati ca kIdRzIM janatAm? // 81 // atatvaratAm / 1. kAmAya zIghyabhAvayatAm / 2. atattve ratA atattvaratA, tAm // 81 / / 'he nAryaH! kimakArSurudgatamudo yuSmadvarAH kAH kila?, kruddhaH kAmaripuH smaraM kimakarodityAha kAmapriyA? / iccha[n] lAbhamahaM manogRhagataM rakSAmi zambhuM sadA, prItaH svaM matamUcuSe kila muniH kAmAziSaM yacchati? // 82 / / upAyaMsatanotubhadrate / 1. upAyaMsata- pariNItavataH(ntaH) naH- asmAn / 2. atubhadvinAzitavAn, he rate!- kAmapriye!, Nabha tubha hiMsAyAm, adyatanI di, puSpAditvAdaGi / 3. upAyaM sa mahezvarastanotu- vistArayatu, bhadraM te- tava // 82 // sarabhasamabhipazyantI kimakArSIH kaM mama tvamindumukhi!? / 'nayanagatipadaM kIdRk pUjayatItyarthamabhidhatte? // 83 / / [pa]prathamaMgajam / 1a[pa]pratham- vistAritavatI aGgajaM- kAmam / 2. na vidya(dye)te pakArAt prathamau nakArau yatra tat tathA, gazca jo- jakAro yatra tadgajam, tato yajatIti bhavati // 83 // vidhuntudaH prAha raviM grahItuM kIdRkSamAhuH smRtivAdino mAm? / kA vA na daivajJavaraiH stuteha prAyeNa kAryeSu zubhAvaheSu? // 84 // rAhonizaviralagamam / gatAgataH / 1. he rAho!, nizi- rAtrau aviralo gamo yasya sa tathA tam / nizAyA niz / 2. maGgalaravia(za)nihorA / ravirAdityaH / horAzabdaH pratyekam // 84 / / agnijvAlAdisAmyAya yaM praznaM zrIrudIrayet / tenaiva samavarNena prApaduttamamuttaram // 85 // kopamAnalAbhAdye / kA upamA'nalAbhAdye vastuni? / analasyevA'gnerivA''bhA chAyA Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 57 yasyAH sA kopamAnalAbhAdyA / he i!- lakSmi! / ayamatra bhAvo'gnijvAlAsadRzaH kopaH, AdizabdAdavAptaH parvatAdistataH parvatasadRzo mAnaH, khaJjanasadRzo lA(lo) bhaH / uttare'nuvacane'pyAdizabdAnmAyA tayA sadRzA gomUtrikA'tIvavakrA / / 85 // 'kIdRkSo'hamiti bravIti varuNa[:]? 2kA'pyAha devAGganA, haMho! lubdhaka! ko nihanti kariNazreNI vanAnyAzritAm? / 3kAntanyastapadaM stane ramayati strI kiM vidhirvaktyadaH?, "kiM annonnavirohavAraNakae jaMpaMti dhammatthiNo? // 86 // avaropparaMbhemaccharonakhamo // 1. apaH pAtIti appaH, sambodhane he'ppa!, avaro'varadigvartI, avarasyAM dizi yato vasati / 2. he rambhe!- devAGgane!, mama zaro maccharaH / 3. nakham, urbrahmA, tasya sambodhanam [-o] / 4. he (avaropparaM-) parasparaM bhe- bhavatAM maccharo[-matsaraH] na khamo- na yuktaH // 86 // khaDgazriyau yamabravIt praznaM muniH kila svakam / tatraiva cA''paduttaraM kAmesiseviSAyate // 87 // kA me- mama, asizca khaDgaM sA ca lakSmIH, tayoH sambodhanamhe'sise!, viSAyate- viSavadAcarati? / he yate!, kAme siseviSA- sevitumicchA // 87 // 'kIdRgbhavet karaka(ja)kartanakArizastraM? kvA'kAri kiM rahasi kelikalau bhavAnyA? / kazcittaruH pravayaNazca pRthag vibodhyau, "kiM vA munirvadati buddhabhavasvabhAvaH ? // 88|| nakhalubhavekopizamitotra / 1. nakhAn lunAtIti nakhalu / 2. bhave- hare, akopi- kupitam / 3. he zami!- vRkSabheda!, he totra!- prAjana! 4. naiva khalu- nizcayena bhave'tra ko'pi zamito'tra saMsAre na ko'pi zAnta ityarthaH // 88 / / kumudaiH zrImat kazcid gadapAtraM praznamAha yaM bhUmeH / tatraivottaramalabhata kairavanivahairamAmatra // 89 / / Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anusandhAna-58 kairvahai- vahAmi, he avani!- pRthivi!, ramAM- lakSmI, atra- jagati? vaha prApaNe, paJcamI e / amA- rogAsteSAmamatraM- bhAjanaM, tasya sambodhanam - he amAmatra!, kairavanivahai:- padmasamUhaiH / ayamatra bhAvaH - yaH kila kumudaiH zrImAn sa taireva lakSmImAvahati // 89 // 'sadA''hitAgneH kva vibhAvyate kA? pAvRSyupAste zayitaM kva kA kam ? / dIrghakSaNA vakti purasthitA'hamavIkSyamANA priya! kiM karomi? // 90 // AyatanetretApayasimAM / 1. Ayatane- gRhe, tretA- [agnitrayam,], tretA agnitriyate yuge iti vacanAt / 2. payasi- jale mA- lakSmIH , aM- viSNum / 3. he Ayatanetre!vizAlalocane!, tApayasi mAM karmabhUtam // 90 // 'lakSmIrvadati balijitaM tvamIza! kiM pItamaMzukaM kuruSe? / 2aparaM pRcchAmi priya! kurve'haM kiM bhavaccaraNau? // 91 // sevase / gatAgataH / 1. he se!- lakSmi!, vase- paridadhAmi / vasa AcchAdane, vartamAnA e| 2. sevase- sevAM kuruSe // 91 // pravIravarazUdrakaM kimu jagurjanAH kIdRzaM?, 2payo vadati kIdRzIM nRpatatiM zrayantyarthinaH? / 2cakAra kimagaM harirvadaMta vismaye kiM padaM?, paninIpuramRtAspadaM kathamivAha jaino janAn? // 92 // sadAjinavarAgamambudhanarAvarA( mudA )sevata // 1 sadA-nityam AjiSu- saGgrAmeSu navo- nUtano rAgo yasyA'sau sa tthaa| 2. he'mbu!- jala!, dhanaM rAti- dadAti dhanarA[m] / 3. udAseutpATitavAn / utpUrvo'su kSepaNe, parokSA e / 4. bata / 5. he budhanarAH!, sadAnityaM, jinavarAgamaM- jinendrasiddhAntaM mudA- harSeNa sevata, jinAgame sevAM kuruta ityarthaH // 92 // kA duritA(ta?)- sadU(dU)SaNasAntvakSi(kSa)tibhUmiriti sati prazne / yat tatsamAnavarNaM taduttaraM kathayata vibhAvya // 13 // Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 kAmalAlasAmahelA / malA(lo)- duritaM, Alo- vidyamAnadUSaNaM, sAma- samatA tAM hanti sAmahaH / malazcA''lazca sAmahazca te tathA teSAmilA- bhUmiH kA? / kAmalAlasA mahelA- mAralampaTA strI // 93 / / vidhitse kiM zatrUn yudhi narapate!? vakti kAmala (kamalA), varAzvIyaM kIdRk? kva ca sati nRpAH syuH sumanasaH? / "vihaGgaH syAt kIdRk? 'kva rajati ramA? pRcchati hara pratIhArI bhIro! kimiha kuruSe? "brUta madanam // 94 // vijaye / gatAgataH anurgataH / 1. vijaye / vipUrvo ji jaye, vartamAnA e, 'viparAbhyAM ji'rityAtmanepadam / 2. yA zrIstatsambodhanam - he ye!, javo- vego vidyate yasya tajjavi / 3. vizeSeNa jayaH- pareSAM hananaM, tasmin vijaye sati / 4. ve:pakSiNo jAto vijaH / 5. a- viSNustasmin e / 6. he vijaye!- zAGkarapratIhAri!, vije- bhayaM karomi / ovijI bhayacalanayorvarttamAnA e / 7. i:kAmastasya sambodhanam- he e! // 94 // 'haho! zarIra! kuryAH kimanukalaM tvaM vayobalavibhAdyaiH? / madanaripordRk kIdR? jainaH kathamupadizati dharmam? // 95 // jinAnyajadhvaMsadA / 1. jinAni- hAni gacchAmi ebhiH kRtvA / 2. aja:- kAmastasya dhvaMsaM dadAtIti ajadhvaMsadA sA haradRg / 3. jinAn yajadhvaM sadA- nityam // 15 // 'kIdRg bhAti nabho? 2na ke ca sarujAM bhakSyA? 2nRpaH pAti kaM?, "vAdI pAzupato vivAda udaya[d]duHkhaH zivaM vakti kim? / "nirdambheti yadarthataH praNigaded rUpaM vipUrvAcca ta nmInAteH kamapekSya jAyata iti ktvApratyayaH pRcchati // 96 // bhavadyavAdezaM / vyasta: dvisamastaH / 1. bhaM- nakSatraM vidyate yatra tad bhavat / 2. yavAH / 3. dezam / 4. Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 anusandhAna-58 he bhava!- zaGkara!, dya- khaNDaya vAde- pakSapratipakSaparigraharUpe, zaM- sukham / 5. bhavataH- ktvApratyayasya yabAdezo bhavadyabAdezastam / yAdRzaM nirdambhazabdenA'rthato rUpamabhidhIyate tAdRzaM vipUrvasya mInAteH ktvApratyayasya yabAdeze sati bhavati / tathAhi - nirdambhazabdena nirgatamAya udyate, vimAya - anenA'pi sa eveti bhAvaH // 96 // smRtvA pakSivizeSeNa jagdhaM kamapi pakSiNam / vRSNivaMzodbhavo lakSmI[maprAkSI]t kiM samottaram? // 97 // yAdavakaGkaH / he i!- lakSmi!, Ada- bhakSitavAn bakaM- pakSiNam kaH? / he yAdava!vRSNivaMzodbhava!, kaGkaH- pakSivizeSaH // 97 / / prapaJcakva(vaJca)nava(ca)NaM dhyAtvA ki(ka)mapi dehinam / vizvambharA yadaprAkSIt tataH prAha(pa) taduttaram // 98 // konAlIkaH / kaH nA- puruSo'lIkaH? / he ko!- pRthvi!, nAliko duMvAlikaH (?) // 98 // jAtyaturagAhitamati-la(la)kSmIpatimapsarovizeSapatiH / yairvarNairyadapRcchat taireva taduttaraM prApat // 99 / / menakAjAneyayutA / mAyA ino menastatsambodhanam - he mena!- lakSmIpate!, kA''jAneyayutAkA azvayutA? / menakA jAyA yasya sa menakAjAnistasya sambodhanam - he menakAjAne!- 'psarovizeSapate!, yayutA- azvatA / jAyAyA jAniriti vizeSalakSaNAt // 99 / / kena keSAM pramodaH syA-diti pRcchanti ko(ke)kinaH? / saGgItake ca kIdRkSAH prAha zambhurna bhAnti ke? // 100 // nIravAraveNavaH / 1. nIravAho meghastasya ravaH- zabdastena vo- yuSmAkam / 2. nirgato Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruA 2012 ravaH zabdo yeSAM te nIravAH, he hara ! - zaGkara!, veNavaH- vaMzAH // 100 // 'kazciddaityo vadati danujAn ghnan hare! kiM kimAdhAH?, zakrAt prahaH pRthagudadhijAkAnta-vaivasvatA-'ntAH / kSiptaH kazcit kila lalanayA manmathonmAthadusthaH, sakhyA''sa(ca)khye kathamatha manaHkhedavicchedahetoH ? // 101 // kaMsamAnamAyamakAlAvasAna / gatAgataH / 1. he kaMsa!- daitya!, mAnaM - pUjAm AyaM - lebhe / iN gatau ityasya hyastanyavi vRddhau satyAM rUpam / 2. he [a ! - ] viSNo!, he kAla!, he avasAna!, sA abalA - strI kAmayamAnam - abhilaSantaM kaM nA''sa- cikSepe ? api tu sarvamapi kSiptavatI // 101 // jananIrahitanarodbhavalakSmIH sitakusumabhedagatabuddhiH / sadhrIcIM yadapRcchat taduttaraM prApat tata eva // 102 // 61 prasUnapuJje navamAlikA / prasUnapuJje- kusumanivahe'navamA - pradhAnA Ali ! - sakhi! kA ityarthaH? | prasUta iti prasUstayA Una: prasUno jananIrahita ityarthaH, sa cAsau pumAMzca prasUnapumAn, tasmAjjAtA prasUnapuJjA ca sA [I:- ] lakSmIzca, tasyAH sambodhanamhe prasUnapuJje!- jananIrahitapuruSodbhavalakSmi!, navamAlikA - navA cA'sau mAlikA ca // 102 // devIM kamalAsInAmantakaciranagararakSakaH smRtvA / yadapRcchat tatrottaramavApa kAlIyamAnavapuratra // 103 // kA lIyamAnazarIrA trijagati ? | yamasyA'navaM- purAtanaM puraM nagaraM, tat trAyate ya: sa tathA, tasya sambodhanam - he yamAnavapuratra !, kAlI devatA // 103 // 1sainyAdhibhUrabhiSiSeNayiSustadIyaH, kaM kiM karoti vijayI nRpateha(rha)vena? / `kIdRk kva(ca) manmathavataH pratibhAti kAntA, patnIhito vadati cetasi kasya puMsaH ? // 104 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 anusandhAna-58 madanamaJjarIgRhyate / 1. mama na namatIti madanam, yo mama namaskAraM na karotItyarthaH / taM jarIgRhyate'tyarthaM gRhNAti / 2. gRhI:- kalatrANi, tAsAM hito gRhyastasya sambodhanamhe gRhya!- patnIhita!, te- tava madanasya- manmathasya maJjarIva madanamaJjarI // 104 / / 'kIdRzA kiM kurute ravi(ti)samaye kutra gotrabhidi bhAmA? / kasmai ca na rocante rAmA yauvanamadoddAmAH? // 105 // bhavadaratIramataye / 1. bhavati aratiryasyAH sA bhavadaratiH satI ramate e- viSNau / 2. bhavAd daro bhavadarastasya tIraM- mokSastatra matiryasya sa tathA tasmai, mokSArthine ityarthaH // 105 // sindhuH kAcid vadati vidadhe kiM nu yA(tvayA) karma janto!?, yajvA kasmin sajati? 2hariNAH kvollasatyudvijante? / 'brUte vajraH padamupamitau kiM? paraviH pRcchatIdaM, dehin! bAdhAbharavidhuritaH kutra kiM tvaM karoSi? // 106 / / ____ maJjarIsanAthajAtiH / saMto kammi parammuhA? 'gharamuhe sohA kahiM kIrae?, 3rUDhe kammi rasaMti duTThakarahA? 'kammi bahuttaM vi(Thi)yaM? / padiDhe kattha ya dUrao niyamaNe katthullasaMte duyaM / ke muMcaMti dhaNudharatti bhaNire majjAyamAmaMtasu // 107 / / viparIta-maJjarIsanAthajAtiH / [mithyAjJAnagrahagrastaiH kiM cakre kva kilA'GgibhiH? / kvA'bhISTe kA bhavet kIdRgiti jaina! vada kSiteH? // 108 // [gatAgataH] remesadapavAbhadeve / ] 1. he reve!- narmade!, meve- baddham / 2. save- yajJe / 3. dvedaavaanle| 4. he pave!, vA-zabdo vikalpopamAnayoriti vacanAt / 5. he ave !- Aditya!, 'avayaH zailameSArkA' iti vacanAt, bhave- saMsAre deve- zucaM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI 2012 karomi, te(de)vR devane // 106 // viparItamaJjarIsanAthajAtiH 1. vere - vaire / 2. dere - dvAre / 3. bhare / 4. vAre- saGghAte / 5. pare dRSTe, dare- bhaye ullasati, sare- zarAn muJcanti, mere!- maryAde! // 107 // gatAgataH 1. reme- ramitam, punAtIti pavA - pavitrA, na pavA'pavA'pavitrA, sA cA'sAvAbhA ca sA'pavAbhA, satI- vidyamAnA'pavAbhA yasya (x) taM, sa tathA(x) sa cA'sau devazca sa tathA tasmin / 2. vede'bhISTe, bhavApatsaMsArApadasamA- ananyatulyA, he ire ! - bhUme !, 'irA bhUvAksurApsu' iti vacanAt // 108 // bhAdrapadavAribaddhaH sitazakunivirAjitaM viyad vIkSya / kaM praznaM sadRzottara - makaSTamAcaSTa vispaSTam ? // 109 // 63 nabhasyakanaddhabalAkA / nabhasi- AkAze'kanat- zuzubhe dhavalA - zubhrA [kA]? / nabhasyaMbhAdraM ca tat kaM- pAnIyaM ca tannabhasyakaM tena naddho- baddhastasya sambodhanam - he namasyakanaddha! balAkA // 108 // 'bhUrabhidadhAti zaradindudIdhiti: keha bhAti puSpabhidA? / `prathamaprAvRSi varSati jalade kaH kutra sambhavati ? // 110 // saninavamAlikA / gatAgataH / 1. he'vani ! - pRthvi!, navA cA'sau mAlikA ca sA tathA / 2. kAlimA- kRSNatA, kasmin ? vananivahe // 109 // 'kIdRkSaH sanniha parabhave kIdRzaH syAddhitaiSI ? sadayaH `kIdRk kA syAd vada gadavatAmatra doSatrayacchit ? madhuratA kA kIdRkSA puri na bhavatItyAhaturvAri - bhRGgau ? vipaNyAbalI *kIdRzyo vA kuvalayadRza: kAminaH kIdRza: syu: ? | gauravapuSaH // 111 // 1. sadaya:- saha dayayA varttata iti sadaya:, ihabhave parabhave vA sanzobhano'yo- lAbho yasyA'sau tathA / 2. madhuratA - mAdhuryam madhuni ratA madhusaktA, madhusambandhi mAdhuryam / doSatrayApahAri ityarthaH / 3. vipaNyAbalI Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 anusandhAna-58 Apazca alizca A(a)balI, tayoH sambodhanam - he A(a)balI!- jalamadhukarau, sambodhane dvivacane rUpam / vipaNyA- vikrIyadravyarahitA, vipaNyAvalIhaTTapaGktiH / vikrIyadravyarahitA haTTapaGktirna zobhata ityarthaH / 4. gauraM vapuryAsAM tA gauravapuSaH [gauravaM puSNanti iti gauravapuSaH syuH] // 110 // 'mudA zrayati kaM brUte varNaH ko'pi sadaiva kA? / 2[dhvAnte']nyA(nya)yA'nvitaM vIkSya prAhomAtkiGkaraM (mA kiM haraM) ruSA? // 112 / / aMdhakAre / caturgataH / 1. aM- viSNum, he dhakAra!, I- lakSmIH / 2. andhakAre- tamasi, andhako nAma dAnavastasyA'rirmahe[zva] [sta]sya sambodhanam - he'ndhakAre!mahezva[ra]!, andha!- locanavihIna!, kA re? // 112 // pU(bhU)mI kattha vi yA (ThiyA)? 2bhaNAi gaNiyA ranno pahuttaM kahiM ?, kelI kattha? "karesi kiM hariNa! he diDhe kahiM takkhaNaM? / / 5AmaMtesu kareNuaM? paMbhaNae nakkhattalacchI kahiM, loo biMti kayattaNaM? 7bhaNa kahiM suddhe dharemo maNaM? // 113 / / maJjarIsanAthajAtiH // 1kiM pu(ku)ruSe ko janto! viSNuH prAha kva karmavivazastvam? / kA kriyamANA kIdRk kutra bhaved vakti karavAlaH // 114 / / / gatAgataH yugmam // sevedehatapAvabhavAvAse / 1. sese- zeSarAje / 2. he vese!- vezye!, dese- deze / 3. hsehaasye| 4. tase- trase, trasI udvege, pAse- bandhane / 5. he vase!- kareNuke! "vasA catasro vandhyAgausunAryaH kareNukA" iti vacanAt / 6. bhaM- nakSatraM tasya sA- lakSmIstasyAH sambodhanam - he bhase!- nakSatralakSmi!, vAse- vyAse / vyAsastAlAM dattvA kavitvaM karotItyarthaH / 7. vAse- mete jinAdau (jinamatAdau?) // 113 // 1. seve- anubhavAmi, dehazca tapazca tau, tapa dhUpa santApe, tapatIti tapo'vU(a!-) he viSNo!, bhavAvAse- saMsAravAse / 2. sevA avA- rakSikA, Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 avatIti avA, bhavapAtaM hanti bhavapAtahaH, sa cAsau devazca sa tathA, tasmin, he'se!- khaDga! // 114 // kapaTapaTudevatArcA buddhiprabhutodbhavo naraH smRtvA / samavarNavitIrNottaramakaSTamAcaSTa kaM praznam? // 115 / / kaMsamAyadhyAyatijanaH / kaM devatAvizeSa, samAyaM- saha mAyayA vartata iti samAyaH- mAyAyuktastaM, dhyAyati- pUjayati jano- loka ityarthaH / kaMsaM mInAti- hinasti kaMsamAyaH, ka karmaNya(?) mInAtyAdinA AkAra AyirityAdantAnAmityAdiH, viSNustam / dhIrbuddhirAyatirdIrghatA, prabhutetyarthaH, 'prabhordIrghasya bhAva' iti kRtvA, dhyAyatI, tAbhyAM jAto dhyAyatijaH, sa cAsau nA ca- puruSazca, tasya sambodhanam - he dhyAyatijanaH! // 115 / / 1bhRGgaH prAha nRpaH kva rajyati cite? 2sthairyaM na kasmin jane?, yuddhaM vakti durodaravyasanitA kuta(tra)? "kva bhUstA(mnA)guNAH? / "kasmin vAtavidhUnite taralatA? brUte kha(sa)khI kA'pi me, kvodgacchatyabhivallabhaM vilasato saGkocane locane? // 116 / / avalokanakutUhale / aSTadalaM kamalaM viparItam / 1. he'le!- bhramara!, bale- kaTake / 2. lole- ha (a. caJcale / 3. he kale!- yuddha!, nale raajni| 4. kule| tU le lo> 5. tUle / 6. hale!- sakhi!, avalokanakutUhale- kautuke ku ka udgacchati sati // 116 // kIdRkSamantarikSaM syAnnavagrahavirAjitam? / hanUmatA dahyamAnaM laGkAyAH kIdRzaM vanam? // 117 / / guruzikhividhuravijJasitamandArAgurucitam / 1. gururbrahaspatiH, zikhI ketuH, vidhuH somaH, ravirAdityo, jJaH budhaH, sitaH zukro, mandaH zanaizcara, [AraH-] maGgalo, guH rAhustai rucitam- dIptam / 2. guruvistIrNaH zikhI- vahnistasya vyasanaM (vaidhuryam?), tatra vijJAste ca te sitakarpUravRkSamandArAguravazca taizcitam- sambhRtaM tat guruzikhividhuravijJasita Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 anusandhAna-58 mandArAgurucitam // 117 // zrutisukhagItagatamanAH zrIsutabandhanavitarkaNaikaruciH / praznaM ca kare(cakAra)yaM kila taduttaraM prApa tata eva // 118 / / kAkalIbhUyamanoharate / kA kalIbhUya- komalIbhUya mano harate? / kAkalI- gItam / IlakSmIH, tasyA bhavatIti IbhUstasya yamanaM- bandhanam, tasmin Uho- vitarkastatra ratiryasya sa tathA, tasya sambodhanam - he IbhUyamanoharate! // 118 / / smaraguharAdheyAn kila dRSTvA'gre'GgArazakaTikA'pRcchat / kiM zatruzrutimUlaM praznAkSaradattanirvacanam // 119 // ihArikarNajAhasaMtike / ihA'trA'gre, he'rikarNajAha!- zatrukarNamUla!, santi- vidyante ke? / i:kAmaH, harasyA'patyaM hAriH- kArtikeyaH, karNajaH- karNasutaste santi, he hasantike'GgArazakaTike'gre // 119 / / 1jantuH kazcana vakti kA kva ramate'thocuH2 kacAn kIdRzAn?, 3brahmAditrayamatra kaH krazayati?' kveDAgamaH syAjjaneH? / 5kiM vA'nuktasamuccaye padamathopa dhAtuzca ko bhartsane?, "kiM sUtraM sudhiyo'dhyagISata tathA vizrAntavidyAdharAH? // 120 // jhaSyekAco vazaH stvo(sthvo)zca bhas / 1. he jhaSi!- zaphari!, I- lakSmIH , e- viSNau / 2. kaMmastakamaJcanti- pUjayanti kAJcaH, tAn kAcaH, zasa(si) tasya rUpamidam / 3. urbrahmA, u: zaGkaro, aH viSNuH, uzca uzca azca vAH, tAn zyati- tanUkaroti vazaH / 4. sakAra-dhakArayoriD, jano ghanecetyanena / 5 ca / 6. bhaSa bhartsane iti vacanAt / 7. ke(jha)SyetyAdi sUtram // 120 // yAcJArthavitatapANiM dramakaM smRtvA sadarthalobhena / yairvarNairyadapRcchat taireva taduttaraM lebhe // 121 // tatvAyayAcakaraMkaH / tatvA- vistArya karaM- hastaM yayAca ko yAcitavAn? / tatvAya Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 lAbhanimittaM, yAcakazcA'sau raGkazca sa tathA // 121 / / mAnaM kutra? 'kva bhANDe kva nayati laghu dhAmAptirAhA'nukampAre, zaityaM kutra? 'kva loko na sajati? 'turagaH kvA'rcyate? pakva vyavasthA? / zrIbrUte mut [kva me syAt?] 'kva ca kamalatulA? mUlataH kvA'zucitvaM?, 1degkasmai sarvo'pi lokaH spRhayati? 11pathikaiH satpathe kiM pracakre? // 122 / / maJjarIsanAthajAtiH / kiM cakre reNubhiH khe kva sati? nigadati strI ratiH kvA'nuraktA?, 3kvA'krodhaH? "krUratA'tra kva ca? "vadati jinaH ko'pi lakSmIzca bhUzca / viSNusthANvoH priye ke? parirramati matiH kutra nityaM munInAM?, kiM cakre jJAnadRSTyA trijagadapi mayetyAha kazcijjinendraH // 123 // _ viparyastamaJjarIsanAthajAtiH / 1kimakRta kuto'calakramanRpa Aha subhagatAmAnI svam / kasmai? 2kiM cakre kva kasya kA matkuNa vada tvam // 124 // gatAgataH / menemadatokSaranayazakArAteye / tribhirvizeSakam / / ___ maJjarIsanAthajAtiH - 1. meye- dravye / 2. neye- netavye, maye- ussttre| 3. he daye!- 'nukampe!, toye 4. kSaye- vinAze / 5. raye- vege / 6. nayenItau / 7. yaye- yA-lakSmIstasyAH sambodhanam - he ye!, e- viSNau 8. zayepANau, kamalavad hasta iti darzanAt / 9. kAye- zarIre / 10. rAye- drvyaay| 11. teye- gatam / aya-vaya-paya-mayetyasya parokSAyAM rUpam // 122 // viparItamaJjarI - 1. yeme- uparatam, teme- ArdrabhAve sati / 2. he rAme!- stri!, kAme- manmathe / 3. zame- upazame / 4. yame- kInAze / 5. he name! jina!, he rame!- lakSmi!, he kSame!- pRthvi!, tA- lakSmI, umA- gaurI, tA comA ca tome! / 6. dame- zame / 7. mame- Akalitam, he neme! jinendra! // 123 // gatAgataH - 1. mene- manitam, madato- 'haGkArAt, akSaro- 'calo nayo- nItiryasyA'sAvakSaranayaH, zako rAjA tasyA'rAtiH- zatruH zakArAtistato'kSaranayazcA'sau zakArAtizca sa tathA, tasya sambodhanam - he'kSaranayazakArAte!, aye- kAmAya, i:- kAmaH caturthyekavacane, 'De:', DeranenaikAro'ye / ahaGkArAt Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 anusandhAna-58 svaM strINAM kAmAya he rAjan! tena subhagatAmAninA kRtam / akSaranayetyAdinA'calakramatvaM sUcitam / 2. yete- yatnaM kRtavatI, yataiG prayatne, parokSA e, rAkA- pUrNimAsyA rAtriH, zayanarakSato- nidrArakSaNAd damane me- mama // 124|| 1pAtA vaH kRtavAnahaM kimu? mRgatrAsAya kaH syAd vane?, ko'dhyAste pitRvezma? 'kaH pramadavAn? 5kaH prItaye yoSitAm? / pahRdyaH kaH kila kokilAsu? karaNeSUktaH sthirArthazca ko?, "dRSTe kva pratibhAti ko lipivazAd varNo'purANazca [ka:]? // 125 / / maJjarIsanAthajAtiH / 'lakezvara-vairi-vaiSNavAH ke'prA(pyA)huH prItirakAri kena keSAm? / kimakRta kaM vikramAsikAlaH? mAdhara-vAruNIbIja-gAva Akhyan // 126 / / yugmam / AdazakaMdharavadhenavaH / 1. Avo- rakSitavAn / pAtA san tvamasmAn rakSitavAnityarthaH / ava rakSapAlane, zastanyAH sivi rUpam / 2. davo- davAnalaH / 3. zavo- mRtakaH / 4. kaM- sukham, vAti- gacchati kaMvaH / 5. dhavo- bhartA / 6. ravaH- zabdaH / 7. bavo yaH kRSNacaturdazyAM bhavati siddhAntaprasiddhaH / tatra hi bave kAryamArabdhaM sthiraM bhavatItyarthaH / 8. dhe- dhakAre dRSTe vakArapratyayaH / 9. navaH- [A]purANaH // 125 // 1. A- samantAt dazakandharasya- rAvaNasya vadhaH tathA tena voyuSmAkam, he laGkezvaravairivaiSNavAstadvadhena vo- bhavatAM samantAt prItirutpAditetyarthaH / 2. Ada- bhakSitavAn, zakaM rAjAnam, he dhara!- parvata!, vaM vAruNabIjaM mantrikaprasiddham, he va!, he dhenavaH! // 126 / / yugmam / 1prAha ravirmadvirahe kaistejaHzrIH krameNa kiM cakre? / kIdRzi ca nadItIrthe nA'vatitIrSanti hitakAmAH? // 127 / / ahimakarabhairavApe / 1. he'himakara!- Aditya!, bhai-nakSatrairavApe- labdhA / 2. ahimakaraibhairavAbhISaNA Apa:- pAnIyAni yatra tat tathA, tasmin // 127 / / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 sthirasurabhitayA grISme ye rAgISTA vicintya tAn praznam / yaccakre karipuruSastaduttaraM prApa tatraiva // 128 // kesarAgajanarucitAH / saha rAgeNa vartante iti sarAgAste ca te janAzca teSAM rucitAH ke iti praznArthaH / uttaram - kesarA- bakulA, gajasya nA- puruSo gajanA, tasya sambodhanam he gajanaH!- hastipaka!, ucitAH- prazastAH // 128 // 'praNatajanitarakSaM kIdRgarhatpadAbjaM?, vadati vigalitazrIH kIdRzaM kAmivRndam? / praNigadati niSedhArthaM padaM tantrayuktyA, kRtibhirabhiniyuktaM kiM kilA'haM karomi? // 129 / / natvamasi / 1. namatIti nat, kvip, to'ntAgamaH paJcamalopazca / natamavati- rakSati natu / 2. na vidyate mA- lakSmIryasyA'sau amastasya sambodhanam - he ama!gatalakSmIka!, si - saha inA- kAmena varttate iti se, sahasya sabhAve, tataH 'svaro husvaH' iti husvaH / ko'rthaH? kAmena saha vartata ityarthaH / 3. he nakAra! tvamasi- bhavasi' // 129 // dampatyoH kA kIdRg? ke kaM bhejuriti sunRpate! brUhi? / muktAH kayA''hriyante? "vadatyapAcyazca madanadhruk kIdRk? // 130 // mAyAnamadanadAdAnadamanayAmA hAradAmakAmyayAyAmyakAmadArahA / mnthaanjaatiH| 1. mAyA- nikRtirna madanadA- kAmadA / 2. dAna-damanayA, dAnaM ca damazca nayazca te dAnadamanayAH kartAro mAM nRpatiM karmatApannaM zrayanti, mayyAzritA bhavantItyarthaH / mA yA na ma da na dA 3. hArayaSTivAJchayA- mauktikahArAbhilASeNa muktAphalAnyAhriyante ityarthaH / 4. yamasyeyaM yAmI, tasyAM bhavo gato vA yAmya[stasya] sambodhanam - he yAmya!- dAkSiNAtya!, kAmadAraM hanti kAmadArahA- manmathakalatravinAzakaH // 129 / / 1. niSedhArthaM bhavasItyarthaH -saM. / hor Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 anusandhAna-58 'te kIdRzAH kva kRtino? 'vyaJjanamAha ripavo'naman kasmai? / 3kAM pAtIndraH? paTTo bravIti kIdRk kva bhUH prAyaH? // 131 // yeratAjinamate / temanajitAraye / lekharAjimAsana / nasamAjirAkhale / manthAnakajAtiH / 1. ye ratA- abhiyuktA, jinasya mataM jinamataM, tasmin / 2. he temanA!- vyaJjana!, jitAraye, jitA arayo yena sa tathA tasmai / 3. lekharAjiM- devazreNima / he ye ra tA ji na ma te | Asan!- paTTa! / 4. na samAjirA- samaprAGgaNA khale // 13 // varSAH zikhaNDikalanAdavatIvicintya, zailA-'zvavaktra-dahanAkSara-vAvadUkAn / lakSmIzca naSTamadanazca samAnavarNa dattottaraM kathaya kiM pRthaguktavantau? // 132 / / kadAgamayuragAdinaH kekAsti( ste )nire / kadA- kasmin kAle'gaH parvato, mayurazvavaktro, ro dahanAkSaro mAntrikaprasiddhaH, gadantIti gAdino- vAvadUkAH!, ke kartAraH kAH karmatApannAH stenirevistAritavantaH? iti praznArthaH / uttaram - kaM- pAnIyaM dadAtIti kadomeghastasyA''gamaH sa tathA tasmin / uragAn- sarpAn adantIti uragAdinomayUrAH kartAraH, kekA- mayUradhvanIn vistArayanti smetyastAH karmatApannAH, tAlakSmIstasyAH sambodhanam - he te!- lakSmi!, [nirgata] i:- kAme(mo) yasyA'sau niristasya sambodhanam - he nire!- he nirgatakAma!, meghAgame sati mayUrAH kekAmayUradhvanIn vistArayanti smetyarthaH // 132 // 'sambodhayA'rddhamahimAMzukaraiH svabhAvaM, kurve kimityabhidadhAti kilA''rdrabhAvaH / 3kSAnti vada praharamAhvaya 'pRccha pucchaM, brUyAstanUruhamudAhara mAtulaM ca // 133 / / maJjarIsanAthajAtiH / kiM kuryAM haribhaktimAha kamalA kutra cyute cATubhiH?, kIdRkSaiH kila zuklazuklavacasI kiJcit khagaM prAhatuH? / Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 71 jJAnaM kIdRzi mohabhUruhi bhavedibhyaiH kva cA''ruhyate?, "vaktyArkiH kva curA? cakA'sti vimale kasmin sarojAvalI? // 134 // viparyastamaJjarIsanAthajAtiH / kiM kuruthaH ke kIdRkau(zau) [yu]vAmalasau? pRcchati tanuruharogaH / 'chettumavAJchan varamArAmaM kenA'pyuktaH ko'pi kimAha? // 135 / / gatAgatam / nevastezayAlUlomAma / tribhirekamuttaram / 1. he nema!- arddha! / 2. vama- tyaja, he stema!- ArdrabhAva!, STima STIma ArdrabhAve / AdityakiraNeSu satsu ArdrabhAvo na bhavatItyarthaH / 3. he zama! / 4. he yAma!- prahara! / 5. he lUma!- puccha! / 6. he loma!- roma! / 7. he mAma!- mAtula! // 133 // 1. mana, i!, mAne-'haGkAre cyute sati / he kamale! hareH sambandhibhizcATukAraiH ahaGkAre mAne cyute- vyatIte sati hareviSNoH sambandhinI bhaktistvayA manitA ityarthaH / 2. lone- lakAreNa Une, zuka iti khagaprabhurityarthaH / 3. lUne- chedite / 4. yAne- vAhane / 5. he zane!- zanaizcara!, stene- caure / 6. vane- pAnIye // 134 // 1. na ivo- na gacchAvaH, iN gatau, vartamAnA vasi rUpam / te- lakSmyau [zayAlU]-Alasyena zayanazIlau bhadantau karmatApannau lakSmyau kayau~ AvAM na zrayAvaH ityarthaH / lomAnAmamo- rogo lomAmastasya sambodhanaM he lomAma! / 2. me- mama alolUyA- alavitumicchA zaste- prazaste vane // 135 // kA kIdRkSA vadata bhavinAM? vakti mRtyUgrarogaH, 2zocatyantaH kila vidhivazAt kIdRgityuttamA strI? / gambhIrAmbhaHsavidhajanatA kIdRzI syAd bhayArttA?, "brUte ko'pi smaraparigato'rakSi kA bhUribhUpaiH? // 136 / / tAgatvarImaraka karamarItvagatA / sAratarIparamA mAraparItarasA / manthAnajAtiH / 1. tA- lakSmIrgatvarI- vinazvarA, he maraka! 2. karamarItvaM gatA karamarItvagatA satI zocati / 3. sArA cA'sau tarI ca sAratarI, tasyAM paramA1. bandIbhAvam, dezyazabdo'yam iti TI. / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 anusandhAna-58 sa 1 hot rimA tvayA pradhAnA / 4. mAraparIta!- manmathAyatta!, rasA- bhUH // 136 / / 1sAntvaM niSedhayitumAha kimugradaNDaH?, 2svAmazriyaM vadati kiM ripasAccikIrSana? / tA ga tvarI ma ra ka namraH sthiro gururiheti vadan kimAha?, 4ye dyanti zatrukamalAM kila te kimUcuH? // 137 // mA sAmadhArimAtvayA, yAtvamA'ridhAmasA, nehagarimodyAtAM, tAMdyAmo'rigahane / manthAnajAtiH / 1. sAmanIti(tir) dhAri mA tvayA, 'dhR dhAraNe''dyatanI bhAve, 'tAnamAme'tyAdinA'TapratiSedhaH / 2. yAtu- vrajatu amA- alakSmIraridhAma- zatrugRhaM, lA(sA)- sA ma dhA 'lakSmIH / 3. neha garimA- gurutvamudyAtAM- dhAvatAMcapalAnAmityarthaH / 4. tAM- kamalAM dyAmaH- khaNDayAmo'rigahane- zatrugahane // 137 // kA strI tAmyati kIdRzA svapatinA? 2vidyA sadA kiMvidhA, sidhyed bhaktimato'tha lokaviditA kA kIdRgaMmbA ca kA? / 'kimbhUtena bhaved dhanena dhanavAn? sAGkhyaizca puMseSyate, kIdRkSA prakRtirvasantamarutotkaNThA dadhe kIdRzA? // 138 // maJjarI / keSTA viSNonigadati gadaH? 2prAha savyetaro'tha, zrIrudrANyoH kathayata samAhArasambodhanaM kim? / 2prAharjuH [kiM ji]gamiSuminaM vakti kAntA'nuraktA?, 4sAntvaM 5dhUmra praharamapi sambodhayA'nukrameNa // 139 / / viparItasanAthajAtiH / bhaNa kena kiM pracakre nayena bhuvi kIdRzena kA [-]pate!? / kAH pRcchati taralataraH ke yUyaM kiM kuruta satatam? // 140 // gtaagtH| mayAdhyAsAmAsayuvAtA / triSvekamuttaram / 1. matA- 'bhimatA strI, yAtA- gacchatA / yadA bhartA bahirgacchati tadA'bhimatA strI tAmyatItyarthaH / 2. dhyAtA satI / 3. sA- lakSmIH atA, Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 73 atatIti atA, caJcaleti viditetyarthaH / 4. mAtA / 5. satA- vidyamAnena / 6. yutA- sahitA / 7. vAtA- kampatA // 138 // viparItamaJjarI - 1. tA- lakSmIH , he'ma!- roga! / 2. vAma!- savyetara!, I ca umA ca yumam, tatsambodhanaM- he yuma! / 3. he sama!- Rjo!, mA'ma- mA gaccha / 4. he sAma!- samate! / 5. he dhyAma!- dhUmra! / 6. he yAma! // 139 // gatAgataH - 1. mayA, avatIti kvipi tRtIyaikavacane uvA- rakSakeNa, tA- rAjyAdilakSmIradhyAsAmAse / 2. he vAyusama!, asA- alakSmIkA vayaM tA:lakSmIH karmatApannA dhyAyAma // 140 // 'loke kena kilA''pi kAntakavitA? kIdRg mahAvaMzajazreNiH? 3zrIsurayAjJikendriyajayA bodhyAH samAhArataH / "he duHpravrajitapradAnaka! kutaH kA pAtradAtrorbhavet?, "kIrtiryasya kilottaraM tamakhilaM praznaM surAyai vada // 141 // kAlidAsakavinA / nAvikasadAlikA / tAmarasavidama / madavisaramatA saraka! vidAmavidalitA nAma kA? manthAnAntarajAtiH / 1. kAlidAsAbhidhena kavinA / 2. nA'vikasantI, AlikAnAM vikasat(tI?) zreNiH / kiM tarhi? kA li dA sa ka vi nA vikasadAlikA / 3. savo- yajJo vidyate yatra sa svii| tA ca lakSmIramarazca devaH savI ca yAjJiko damazcendriyajayastatsambodhanaM - he tAmarasavidama! / 4. mattomatsakAzAdavisaramatA / avizceDakaH samarazca zvA, tayorbhAvo'visamaratA / 5. he saraka!- sure!, vidAM- paNDitAnAm avidalitA- akhaNDitA kA? kIrtiH / nAmazabdaH prAkAzye / 'tamAlavyAlamaline kaH kva prAvRSi sambhavI? / AkhyAti mUDhaH kvA''rUlairnistIrNastUrNamarNavaH? // 141 / / teponavajalavAhe / gatAgataH / 1. tepaH- kSaraNaM navajalavAhe- nUtanajImUte / 2. he bAla!, javo vidyate yasyA'sau javanaH, lomapA[mA] dinA matvarthIyo naH, javanazcA'sau potazca javanapotaH, ma Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 anusandhAna- 58 tasmin // 141 // 1dhvAntaM brUte'rhatAM kA tRNamaNiSu ? 'khagaH kazcidAkhyAti kena, prItirme'thA''ha karma prasabhakRtamaho durbala: kena puSyet ? / "kAmadhug vakti kA'tra prajanayati zuno ? 5 [ yuddhahR]t pUrvalakSmIsattAsandigdhabuddhiH kathamatha kRtibhiH zazvadAzvAsanIyaH ? // 142 // tAmasa / [ samatA / sArasa / sarasA / sa ] hasA / sAhasa / mArasa / saramA / samarahara ! tAsAsA mAsa / padmajAtiH / sA ra sa ha sA ra mA 1. tAmasa!, samatA / 2. he sArasa!, sarasAsarovareNa / 3. he sAhasa !- aparyAlocitakarma!, sahasA - balena / 4. mAraM syati - tanUkarotIti mArasastatsambodhanaMhe mArasa!, saramA- zunI / 5. samare - saGgrAme haratIti samaraharastatsambodhanaM samarahara !, tA - lakSmI:, sA sAsaiva, mA Asa- cikSepa // 142 // 'kimabhidadhau karabhoruM satatagatiM kila patiH sthirIkartum ? / 'jananI pRcchati vikace kasmin santuSyati bhramaraH ? // 143 // mAtarambhoruhe / tA ma 1. mA'ta- mA gaccha, rambhAvadUrU yasyAH sA tathA, tasyAH sambodhanaMhe rambhoru ! | 2. he mAtaH ! - janani!, ambhoruhe- padme // 143 // prAdhAnyaM dhAnyabhede kva kathaya [ti ] cayaM (yaH) ? kIdRzI vAyupatnI, nakSatraM vakti kurve mahaminamiti prAha tatstotrajIvI / 'brUhi brahmasvaraM ca 'kSitikamabhigadA'thollasallIlamaJjUllApAmAmantraya strIM 'kva sajati na janaH prAha ko'pyambupakSIH // 144 // kalame / melaka / karatA / tAraka / sevaka / kavase / karAva / varAka / kalaravarAme / tAse baka / padmajAtiH / 1. kalame - zAlau, he melaka! - caya! / 2. ke- vAyau ratA karatA, he tAraka! - nakSatra! / 3. he sevaka!, kavase- stauSi / 4. kasya - brahmaNo rAva:zabdaH karAvastatsambodhanaM - he karAva ! / 5. he varAka - kSitaka / 6. kalo Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 ravo yasyAH sA tathA, sA cA''sau rAmA ca sA tathA, tasyAH sambodhanaM - he kalaravarAme! 7. tAM- lakSmI syatIti tAsastasmin, he baka! // 144 // 'kIdRkSaM lakSmIpatihRdayaM? kIdRg yugaM ratiprItyoH? / kaH stUyate'tra zaivairguNavRddhI cA'jjhalau kasya? // 145 // 1. saha yA- lakSmyA vartate iti si / 'saha I' iti sthite sahasya sabhAvo, 'avarNaivarNa' e, 'svaro husvo napuMsake' / 2. saha inA- kAmena vartate iti si / azapi hrasvatvam / ratiprIti(tI) kAmabhArye, tatazca kAmena saha vartate ratiprItiyugamityarthaH / 3. u:- zaGkaraH / 4. u:- RkArasya / ajjJalyuktaH guNo'r vRddhizcA''r // 145 / / 'kutra prema mameti pRcchati hariH, 2zrIrAha kuryAM priyaM, kiM premNA'hamaho guNAH! kuruta kiM yUyaM guNinyAzraye? / *kiM kurve va('rya)midaM pragAyati kimudgAtA''ha sIrAyudhaH, pakiM preyaHpraNayAspadaM smarabhavaH paryanvayuktA''mayaH // 146 // maJjarIsanAthajAtiH / vikaruNa! bhaNa kena kimAdheyA kA? 2rajyate ca kena jano'yam? / 3kAryA na kA vaNijyA? "kA dharme neSyate? 'kayA'raJji hariH? // 147 // viparItamaJjarI / 'kAH kIdRzIH kurudhve kiM santoSAgninarSayo yUyam? / kimahaM karavai madanabhayavidhuritaH kAn kayA kathaya? // 148 // gatAgataH / yAyamAnasArAdahema / ___ maJjarI - 1. I- lakSmIstasyAM yAM, he a!- viSNo! / I iti saptamyekavacanAntasya rUpam / 2. i!- lakSmi!, ama- gaccha / I iti sthite sambodhanaisvatve yatve ca sati rUpam / 3. mAma, mA mAne, paJcamI Ama / 4. nmprnnm| 5. sAma- sAmavedaM, he rAma!- baladeva! / 6. daM- kalatram, e:kAmasyA'patyam aH, apatye'Na, ivaNetyAdinA ilopaH, pratyayamAtrAvasthAnaM, tatsambodhanaM- he a!, tathA he'ma!- [roga!] // 146 // viparItamaJjarI - 1. mayA heyA dayA / 2. rAyA- dravyeNa / 3. sahA''yena lAbhena vartate sAyA na yA vaNijyA / 4. mAyA / 5. yayA- lakSmyA Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 anusandhAna-58 // 147|| ___gatAgataH - 1. yA:- lakSmyo'mAnasArA- apUjApradhAnA dahema, daha bhasmIkaraNe, saptamI yAma / 2. maha- pUjaya, ai:-kAmAd daro- bhayaM tamasyantikSipanti ye te idarAsAstAnamAyayA- acchadmabhAvena // 148 // ___ kRSIvalaH pRcchati kIdRgArhataH?, kva kena vidvAnupayAti hAsyatAm? / surAlayakrIDanacaJcuruccakaizcyutikSaNe zocati nirjaraH katham? // 149 // hAlika / kalihA / nA[li]ke / kelinA / nAkakelihA / manthAnakajAtiH / 1. he hAlika!- kRSIbala!, kaliM hanti kalihA / 2. nA kelinA- hAsyena, nAlike- TuMnAlike(?) / 3. nAkasya- hA li ka devalokasya keliH, heti khede // 149 / / 'kaM kIdRkSaM spRhayati janaH zItavAtAbhibhUtaH?, kambalam kazcid vRkSo vadati palabhuga mAMsasatke kva rajyet? / kesara hetubUMte parivahati kA sthUlamuktAphalAbhAm?, kAraka yavyakSetrakSitiriha bhavet kIdRgityAha kAkaH? // 150 // sayavA gatAgatacatuSTayam / 1. kambalam, lambameva lambakam, svArthe kaH, vistIrNam / 2. he kesara!- bakula!, rasake- mAMsasambandhini rase, vahnisaMyoge sati yaH kSarati / 3. he kAraka!, karakA- ghanopalAH / 4. saha yavaivartante iti sayavAH, he vAyasa!kAka! // 150 // 1 zrIcitte priyaviprayogadahano'haM kIdRze kiM dadhe?, premNA kiM karavANyahaM haripadoH papraccha lakSmIriti / kasmai ciklizuraGgadAdisubhaTAH? 'kvA'nokahe namratA?, "kasmai kiM vidadhIta bhaktaviSayatyAgAdikamArhataH? // 151 // setapa / patase / setave / vetase / tapaseseveta / 1. se / saha ena- viSNunA varttate sA (sam), tasmin / se| sahasya sabhAve saptamyekavacane rUpam / tapa- santApaM kuru / 2. se ta ve pata- praNAmaM kuru, he se!- lakSmi ! / 3. setave- jlbndhaay| pa| Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 4. vetase- jalavaMse / 5. tapase- taponimittaM seveta- kurvIta // 151 // ___ 'himavatpatnI paripRcchati kaH kIdRk kIdRzi kasyAH kasmin? / / kena na labhyA nRsurazivazrIrityAkhyat kila ko'pi jinendraH // 152 / / menepinAkIvaktAvAnanetevinaye / gatAgataH / 1. he mene!- himAcalabhAyeM!, pinAkI- haraH vaktA- vacanazIlo, 'vana Sana sambhaktau' inantastato vAnayatIti vAnanaH- sambhaktikArako vinayastasmin vAnane vinaye, te- tava / 2. yena puMsA vitene- vistAritA, na- naiva vAkvacanaM tAvakInA'pi- tava sambandhinyapi, he neme! jina! // 152 // 'taNajalatarupunnaM vAhasunnaM pi rannaM, bhaNa hariNakulANaM kerisaM kerisaM no? / pralayapavanavegapreraNAt kIdRze'bdhau, satatatadadhivAsaM vyUDhamaikSanta kaM vA? // 153 // bahulaharitaracchakulacalacchaMkhemakaraM / 1. bahulA:- prabhUtA harayaH- siMhAste ca taracchAcca ricchAste tathA, teSAM kulAni, teSAM calantyakSINi yatra tattathA, kSemakaraM- zubhakaram / 2. baDhyazcapracurAzca tAH laharyazca tAbhistarantaH zakulA jIvA calantazca zaGkhAzca yatrA'bdhau sa tathA tasmin, makaram // 153 / / 'ko dharmaH smRtivAdinAM? dadhati ke dviHsaptasaGkhyAmiha?, 'prArthyante ca janena ke bhavabhavAH? "puMsAM zriyaH kIdRzaH? / 5ko vA'bhraGkaSakoTayaH zikhariNAM rejustathA kAMzcana, zrIrasmAnajaniSTa nA'Ggajamiti proktAn vadet kiM smaraH? // 154 // mAmasUtasAnavaH / maJjarIjAtiH / 1. mano RSerayaM mAnavo'Ni rUpam / 2. manavo, manuzabdena caturdazA'bhidhIyante / 3. sUnavaH- putrAH / 4. tanavaH- tucchAH / 5. sAnavaH- prasthAH / 6. mAM smaramasUta- janitavatI sA- lakSmIna- naiva vo- yuSmAn / yadA kecanaivaM vaktAro bhavanti - yaduta zrIrlakSmIrasmAneva janitavatI, nA'GgajaM kAmadevaM, tadA'GgajaH kAmadevastAn pratipAdayedityarthaH // 154 // pAke dhAturavAci kaH? 'kva bhavato bhIro! manaH prIyate?, sAlaGkAravidagdhayA vada kayA rajyanti vidvajjanAH? / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 anusandhAna-58 "pANau kiM murajid bibhati? 5bhuvi taM dhyAyanti vA ke sadA?, ke vA sadguravo'tra cArucaraNa-zrIsuzrutA vizrutAH? // 155 / / zrImadabhayadevAcAryAH / 1. zrI, zrI pAke / 2. mamA'bhayaM dadAtIti madabhayadastasmin / yo madabhayaM dadAti tatra mama manaH prItiyuktaM bhavatItyarthaH / 3. vAcA- vacanena / 4. arA vidyante yatra tadari- cakram / 5. ai- viSNau bhaktiryeSAM te AvaiSNavAH, 'tatra bhakti rityaN // 155 // 'kaH syAdambhasi vArivAyasavati? 'kva dvIpinaM hantyayaM, lokaH? 2prAha hayaH prayoganipuNaiH kaH zabdadhAtuH smRtaH? / "brUte pAlayitA'tra durdharataraH kaH kSubhyato'mbhonidhe pabRMhi tvaM jinavallabha! stutipadaM kIdRgvidhAH ke satAm? // 156 // madguravo jinezvarasUrayaH / 1. madgurjalavAyasaH, tasya ravaH- zabdaH / 2. ajine- carmaNi, 'nimittAt karmasaMyoge saptamI vAcyA''nenA'jinetyatra saptamI / 3. he azva!haya!, ras, tusa[hRsahlazarasa] zabde iti vacanAt / 4. U!- rakSaka!, avatIti kvip, zravyathetyAdinA UTi rUpam, rayo- vegaH / 5. mama jinavallabhasya guravo madgurava, evaMvidhAH santaH ke? jinezvarasUrayaH, satAM- ziSTAnAM stutipadamityarthaH // 156 // 'pratyekaM hari-dhAnyabheda-zazinaH pRcchanti kiM lubdhaka!, tvaM prAptaM kuruSe mRgavrajematho khAdadgRhItA'vadat / kIdRg bhAti saro'rhatazca sadanaM? 2kiM cA'lpadhIrnA''pnuvan, pRSTaH prAha? "tathA ca kena muninA praznAvalIyaM kRtA? // 157 / / jinavallabhena / gatAgatadvirgataH / 1. he jina!- viSNo!, he valla!- dhAnyabheda!, bhaM- nakSatraM, tasya inaHsvAmI bhenastasya saM.- he bhenendo!, nabhe, Nabhetyasya vartamAnA e rUpam / trayANAmapi sambodhanam / 2. at- adan-khAdan lAti- gRhNAti allaH, 'ada-psA bhakSaNe''ttIti at, kvip, paro lA''dAne, Ato'nupasargAditi kaH, pararUpe sambodhane - he'lla!, vanaji, vanaM- pAnIyaM, tatra jAtaM vanajaM, tad vidyate Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phebruArI - 2012 79 yatra sarasi tattathA / tathA [jinavad-] jino vidyate yatrA'rhatsadane tattathA / 3. labhe- prApnomi na- naiva / 4. jinavallabhena // 157|| kimapi yadihA'zliSTaM kliSTaM tathA cirasatkaviprakaTitapathA'niSTaM ziSTaM mayA matidoSataH / tadamaladhiyA bodhyaM zodhyaM subuddhidhanairmanaH, praNayavizadaM kRtvA dhRtvA prasAdalavaM mayi // 158 / / iti kharatara-zrIjinavallabhasUrikRtaM praznazataM taTTIkA ca sampUrNamiti bhadram / zrIrastu / saMvat 16 ASADhAdi 18 varSe zrAvaNasudi 9 ravau likhitamidaM pustakam / lekhaka-pAThakayoH kalyANaM bhUyAstAm // anusandhAna-57, TraMka noMdha- 2 nI pUrti anusandhAna-57mAM akaTUMkanoMdhamAM, atyAre gaNAvAtA 34 atizayomAMthI samavasaraNa, suvarNakamala jevA ghaNA atizayo, samavAyAGgajImAM nathI jaNAvAyA te vize carcA thaI hatI. A sambandhe aeka mahattvapUrNa ullekha zrIjinabhadragaNi-viracita vizeSa-NavatimA cha : "hoUNaM va devakayA cautIsAisayabAhirA kiis|| pAgAraMburuhAi aNaNNasarisA vi logammi? // 109 // (prazna : devo dvArA racAyelA samavasaraNa, kamala va. vizvamA ananya hovA chatAM paNa 34 atizayomAM kema temanI gaNatarI nathI ?) "cotIsaM kira NiyayA te gahiA sesayA aNiyaya tti / suttammi na saMgahiA jaha laddhIo'vasesAo // 110 / / __(uttara : jema labdhio ananta hovA chatAM sUtramA to 28 ja gaNAvavAmAM AvI che; tema je atizayo niyata- avazyambhAvI hatA, temanI ja gaNanA sUtramA karavAmAM AvI che. bAkInA aniyata- kAdAcitka atizayonuM grahaNa sUtramA nathI karyu.)" jinezvara samavasaraNamAM ja dezanA Ape ke prabhu suvarNakamala para ja cAle ovI prarUpaNAonA sandarbhe A ullekha dhyAnapAtra che ane khulAsArUpa che.