Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir sva. mAnasaMgajI bAraDa smAraka TrasTa- saMcAlita varSa : 25. Disembara : 1985 | taMtrI : pro. ke. kA. zAstrI chuTa ke eka rU. : 3-0 0 Adya taMtrI : sva, mAnasaMgajI bAraDa rajatajayaMtI -divALI aMka- pati mali e sA rA sa mArabha tA. 31-10-85 ane tA. 1-11-85 nA divasomAM "saurASTra-kaccha ItihAsa pariSada' nuM 67 huM adhivezana jAmanagaramAM ane tA. 16, 17-11-85 nA divasomAM gujarAta itihAsa pariSada 'nuM 8 muM jJAnasatra visanagaramAM thaI gayAM. baMnenA adhikRta ahevAla " pathika' mATe AvI gayA che, paNa sthaLa, saMkocanA kAraNe A aMkamAM laI zakAyA nathI, je jAnyuArI, 1986' nA AvatA aMkamAM AvI jaze. anyatra rokANone lIdhe ame jAmanagarano lAbha gumAvyo che, paNa visanagarane leI zakAyA hatA. ., De. mugaTalAla bAvIsIe baMne samAraMbhanA mekalelA ahevAla parathI ane amArI visanagaranA samAra bhanI hAjarIthI have AtmavizvAsa sArI rIte daDha thayo che ke ArUDha saMzodhaka vidvAnonI to sajajatA hoya ja, uparAMta naveditA ane keTalAMka varSothI kAma karyuM jatA juvAna sa zodhakonAM pradAnena stara paNa dhyAna kheMcanAro banyuM che. ItihAsalekhanamAM ' nAmUlaM likhyate kiMcit " e prANa 35 siddhAMta che, jene vAMcavAmAM AvelA nibaMdhomAM samRcita rIte darzanAnubhava thAya che, A itihAsa sa dhatanI dizAmAM AvakAradAyaka prasthAna che. AvA pradAnanuM anyAnya sAmayikomAM prakAzana thAya e jarUrI che. pathika" petAnI zakti pramANe nAnA nibaMdhone samAveza karavA sadA utsuka che. svajanone bhAvabharI vinaMti sva mAnasa gajInI samayathI saMkhyAba dha svajanone " pathika ' bheTa jatuM rahyuM che " pathika 'ne havAle saMbhALyo tyArathI paNa moTA bhAganA emanA e svajanane "pathika ' bheTa mokalAye jAya che je vidvAne ane lekhake " pathika'mAM lekhe ke racanAo mokale che ane je sAmayike badalAmAM potAnAM sAmayika mokale che. teone paNa bheTa jAya che. tA 2-3-1985 thI '. mAnasaMgajI bAraDa smAraka TrasTa" astitvamAM AvI gayuM che tethI lekha ApanArA vidvAno ane navodita lekhakene to te te eka bheTa jaze ja, paraMtu svajane ne amArI khAsa vinati che ke amArA saMbaMdhane nahi, sva mAnasaMgajInA niSThApUrvakanA sa ba dhane dhyAnamAM laI rUA. 30 1/- thI A jIvana sahAyaka bano. emanA TrasTane kAryakSama banAvI "pathika 'nuM prakAzana satata cAlu rAkhavA A eka mahattvano upAya che. A rakama anAmata ja rahe che ane vyAja vaparAya che. TrasTa thaI cu karyuM hoI aMgata saMba dhe ADe nahi AvI zake e ja vina ti. | --- taMtrI For Private and Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20] pathika [sayAnA raga AkarSaka ane mAhaka hatA. enAmAM yauvananuM lAvaNya pragaTI UThayuM hatuM. ibrAhIimayAM enA pratye AkarSAyA hatA. "zivarAja zAhuM theDA visa pahelA jagajIvana mahetAne ghera emane maLyA hatA ane kaika khAnagI masalata karatA hatA te vakhate ladhubhAnuM nAma kholAyuM hatuM ema tyAM kane rAtre chupAIne vAtA sAMbhaLanAra mA| bAtamIdAra ane kumAra sAhebaneA aMgata nokara kAsama vAta karatA hatA, paNa huM joI laIza. tame nizciMta rahe." "amane te! khAtrI che, paNa tame have tarata pagalAM amArI pAse thADu' se!nuM tathA jhaverAta che tene rAjakumArIe ciMtAtura banI AAgraDa ka "tamArA bhAI husemiyAM tA viruddha nathI ne?" rANIe pUchyuM, huM dhArIza tema ja thaze, bIjA krAInuM kAMI cAlaze nahi. Apa bephikara rahe|. ApanI kAInI pAsethI sAnuM ke jhaverAta mArAthI levAya nahi. mArA rAjA mATe mArA daiDu kurabAna karavA taiyAra chuM, emane rAjagAdI para lAvIza tyAre ja japIza. ''ibrAhIme rAjakumArI tarapha sUcaka daSTi karI uttara ApyA ane rAjamahela cheADI gayA. 21. bhare; DhIla karavA jevuM nathI. jarUra paDe te upayeAga karI, paNa have tarata badhI vyavasthA karI." mahArAva bhAramalajI thoDA divasa bAda rAjakumAra mAnasiMha sama maDaeNrAva rAyadhaNujInA vArasa ane navA mahArAva tarIke jAhera thayA. mahArAvazrI bhAramalajI ra aa' tarIke emane rAjyAbhiSeka sana 1814 nA jAnyuArI mAsanI 13 mI tArIkhe UjavAye1. jADejA kuLanI paraMparA mujaba rAjagAdI para besanAra navA mahArAvane raMjana kramanA mahezvaro meghavALAnA pUjya bhAta Mge potAnI TacalI AMgaLInA kta vaDe tilaka karyu. rAjyanA zirastA pramANe navA mahArAvatA rAjyArAhaNu prasaMge bharAyela darabAramAM hAja ApavA tathA mahArAva pratye vaphAdArI pradarzita karavA kacchamAMthI Thera TherathI jADejA bhAyAta garAsadAra, anya jAgIradArA, tAlukAnA kArabhArIe tathA anya adhikArI, bhUja tathA anya zaheranA nagararoThA ane mahAjananA agraNIo vagere salAme AvyA ane navA mahArAvane najarANuM dharavAmAM AvyuM. darabAramAM maMgala svastivAcana bAda bhATacAraNA tathA kavie duhA chaMda tathA prazastikavitto sabhaLAvyAM, nRtyAMganAoe suMdara nRtya rajU karyAM. navA mahArAvazrI taraphathI prajAnA tamAma vargane sukhasagavaDA tathA rAhata ApavA mATenA kAryakramAnI jAherAta karavAmAM AvI. bhATacArA tathA kavi ane nRtyAMganAone bakSisa ApavAmAM AvI. rAjyAbhiSekanI khuzAlImAM mahAdevane nAke rAkhela tApanA sattara bhaDAkA karI salAmI ApavAmAM AvI. chae rA'nA avAjo sAthe samAraMbha pUrA thatAM sabhA kharakhAsta thaI. zaheranI tamAma niALAmAM abhyAsa karatA vidyArthI ene mIThAI vaheMcavAmAM AvI ane garIkhAne mATe deMge caDAvIne ene svAdiSTa bhojana apAyuM, mahArAvazrInI savArI tyAra bAda rAjamahelamAMthI bhUjiyA killA para Avela zrobhujagadevanAM darzana mATe ravAnA thaI temAM jajIvana mahetA tathA khImna adhikArIe jAgIradArA tathA prajAjanA joDAyA, For Private and Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir hatA A dezamAM naranArI saune mATe bhAre meTuM kartavya che. dUdha ghI upara ja bhAratavAsIonuM va ni che. gAya ane baLadanI bhAre nikharatAthI katala karavAmAM AvI rahI che tyAre ApaNane hoya che ke ApaNAM saMtAna kevI rIte jIvaze. - lAlA lajapatarAya A pahelAM rAkSase mANasane khAtA hatA ane atyAre mANase pazuone khAya che ke je meTAmAM moTuM che, je thavuM na joIe. huM badhA ja hiMdumusalamAna-pArasIone A prArthanA karuM chuM ke tame AvAM vAva prANIonI thatI katalane aTakAvI de ane virodha karIne gAyanI rakSA te karavI ja joIe. - mahAmanA mAlaviyA jeo dachaMkhalAne vaza thaI gAnI hi sA kare che ke mAMsa khAya che ane jeo svArthane vaza A khATakIone gAya mAravAnI salAha Ape che te badhA bhAre moTA pApanA bhAgI thAya che. gAyanI katala nArI, enuM mAMsa khAnArA ane enI katala karavAne Ta ApanAra mANase gAyanA zarIra para jeTalA vALa che teTalAM varSa yAtanAo bhogave che - mahAbhArata, 13-74-3,4 ke kevaLa tapazcaryAnuM phaLa bhAga che. bhoga sudhI pahoMcI janArA tapasvInuM adhaHpatana thAya che. svAthI lAlacu ane mAnanI IcchA rAkhanArAoe janatA janArdananI sevA karavA kadI javuM na joIe. kAma jodha lobha meha jItavA e ja puruSanI pUrNatA che. -tyAgamUrti gosvAmI gaNezadAsajI sakala hinda siha turaka duSTAM vidArahu, dharmanI dhvajA kau jagatame phulAra " "ciDiyese meM bAja laDAUM, taba nAma goviMda pAUM " -guru goviMdasiMhajI mahArAja "kyA huA vadi dharmape vAra diye sata cAra, cAra mare te kayA huA, chavita kaI hajAra " - dazapeza guru goviMdasiMhajI mauta te u6 kare je sirajanahAra be bihADiyA heya. jilDana hirade bica paramezvarakA pyAra hai, enhA tAI mauta saccA janma hai ! jeNe sarajanahAra paramAtmAne cheDI dIdhA che teNe maravAthI Daravu joIye jenA hAthamAM Izvara mATe prema che tene mATe te mRtyu eka navo ane vAstavika janme che." - gurubAlaka jorAvarasiMha-va-phatesiMha "jisa mane jaga Dara, mere mana mAna da, maranese hI pAIe pUraNa paramAnaMda " - tyAgamUri guru tegabahAra kayA huA mara miTa gae pyAra dharma vAsta? bulabule kurabAna hetI hai camana vAste " - ajJAta he va ! he zasa ! he karuNAnidhAna benatI merI aba haiM suna lIjai aura na mAMgata dU kachu tumane ! je cAhata sehi vara dIje ati zastranase raName jugU | more zyAma ! he ho vara dIjai " - goviMdasiMhajI mahArAja paMjAbI caMdu halavAI karAMcIvAlA pradhAna kAryAlaya : 185 vAlakezvara mArga, tInabattI, muMbaI-400 001 zAkhAo H 1. jhaverI bajAra, 2, grAnTa roDa, 3. lAbA, 4. varalI nAkA, 5. sUryodaya sTorsa-carcageTa, 6 sAyana sarkala, i. dAdara TI. TI, 8. ThAkuradvAra, 8 ghATakopara (pazcima), 10. liMkiMga roDa vAMdarA kArakhAnuM : "caMdu bhavana," grAnTa roDa, muMbaI-400 007 For Private and Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir STEEL WINDOWS & DOORS Hot-dip Galvanised A Life-time guarantee against corrosion Available from SEN HARVIC in Steel Windows Industry The most trusted name Office : 37, Abdul Rehman Street, Bombay-400 003 T. P. 327740 Works : Industrial Estate, Road No. 5, UDHNA-394 219 (Surat-Gujarat) T. P. 88875 Use Standard Windows as per IS 1038/83 Save Money & Time For Private and Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir WANT TO PACK YOUR PRODUCTS SAFELY ? Contact us for your Requirements of : O PITUMENISED WATERPROOF PAPERS O JUTELINED WATERPROOF PAPERS O PITUMENISED POLYTHENE-LINED PAPERS 0 POLYCOATED KRAFT PAPERS O POLYTHENE-LINE HESSIAN CLOTH & PAGS O PAPERLINED HESSIAN CLOTH & BAGS O DOUBLE HESSIAN BAGS O HDPE WOVEN SACKS STAN Phone : 324 737 POLYFAB INDUSTRIES 67, Bhandari Street, BOMBAY-400 003 B34 5100 For Private and Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir MRS. , mAnasaMgajI bA2Da smAraka TrasTa-saMcAlita AghataMtrI : sva. zrI mAnasaMgajI bAraDa A aMkanA vArSika lavAjama : dezamAM rU. 30-00 pathika pratyeka aMgrejI mahi | anukrama videzamAM: zi, 60: chUTaka: zi. 5 nAnI 27 mI tArIkhe prasiddha thAya | dezamAM cAlu chUTaka aMka : rUA, 3-00 che. jo 10 divasamAM aMka na maLe te sthAnika pesTa oNksi | taMtrI : ke. ke. kA. zAstrI : sahataMtrI : De, nAgajIbhAI bhaTTI mAM likhita phariyAda karavI ane varSa: 25:Disembara, 1985-mAgasara, saM. 2042: aMka 3 jo enI nakala atre mokalavI. 0 pathika sarvopayogI vicAra | gu. I. mApadanuM visanagara 8 muM nasatra mukhapRSTha bhAvanA ane jJAnanuM mAsika che. pramukhanA vaktavyamAMthI (sau. Iti. pari. adhivezana) che. praphulla jhAlA 4 jIvanane UrdhvagAmI banAvatA | bhAratIya zilpa-sthApatya devAlaya zrI maNibhAI vorA 7 abhyAsapUrNa ane ziSTa sAhityika saMdhyAnA raMga (cAlu navalakathA) 73-80 lakhANane svIkAravAmAM Ave che 0 prasiddha thaI gayelI kRtine pharI te noMdha: A aMkamAM vayovRddha itihAsa zrI maNibhAI vorAne prasiddha karavA mATe na mokalavAnI | bhAre ame taiyAra karelo lekha chapAya che. e chApavAnI anumati lekhakoe kALajI rAkhavI. | ApavA mATe ame emanI khUba khUba AbhArI chiye. - taMtrI 0 kRti sArA akSare zAhIthI ane ! vArSika grAhakone : ApanuM ke ApanI koleja yA zALAnuM kAgaLanI eka ja bAjue lakhelI | lavAjama hajI na mokalyuM hoya te satvara ma. e.thI mokalI ApavA hevI joIye. kRtimAM kaI anya taklIpha leze. bhASAnAM avataraNa mUkayAM heya te ene gujarAtI tarajUmo vinaMti Apavo jarUrI che. vArSika grAhakoe pathakanA patatAnA navA varSanA lavAkRtimAMnA vicAronI jamane rU. 30/-amayasara mokalI ApavA vinaMti. saranAmAmAM javAbadArI lekhakanI raheze. | goLa valamAM pahelo aMka kayA mAsathI grAhaka thayAnuM 0 "pathika'mAM prasiddha thatI kRti kahe che. e mAsa pahelAM lavAjama maLavuM abhISTa che. enA vicAro abhiprAya sAthe agAunAM lavAjama eka ke ekathI vadhu varSonI bAkI che teo paNa taMtrI sahamata che ema na samajhavuM. saveLA mekalI ApavA kRpA kare. 0 asvIkRta kRti pAchI meLava aMka hAthamAM Ave e gALAmAM lavAjama moklI ApanAre vA jarUrI TikiTa AvI haze AvA vartalane dhyAnamAM na levA vinaMti, t . te ja parata karAze. pathika'nA AzrayadAtA rU. 1001/-thI ane AjIvana sahAyaka 0 namUnAnA aMkanI nakala mATe rU. 301)-thI thavAya che. bakSise tarIke paNa ame svIkAllAmAM 3-00 nI TikiTa mokalavI. | Ave che. sva. zrI. mAnasaMgajIbhAInA ane "pathika'nA cAhakone ma, e.-DrAkaTa-pa-le- | pathika kAryAlayanA nAmanA ma.ke DrAphaTathI mokalI ApavA vinaMti, pathaka kAryAlaya madhuvana, elisa- A chellI be prakAranI tema rU. pa0/-thI laI vadhu bakSisanI rakama brija, amadAvAda-380 006 | anAmata ja rahe che ane enuM mAtra vyAja ja vaparAya che. - - For Private and Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pramukhazrInA vaktavyamAMthI che. praphulla jhAlA ItihAsamAM rasa dharAvanAra aneka vyaktio Aje ahIM padhArela che, chatAMya amArA mATe ciMtAne eka vidhya che ke divase divase ucca zikSaNanI saMsthAo-kolejo ane mAdhyamika zALAomAMthI itihAsa ke abhyAsa ocho thato jAya che ane itihAsanA vidyArthIonI saMkhyA ghaTatI jAya che. zikSita vyaktiomAM paNa itihAsanA viSaya tarapha eka prakAranI udAsInatA jovA maLe che. A varganA lokone ema lAge che ke "itihAsane abhyAsa karIne zuM karavuM, jivAI gayelA jIvana ane vitI gayelI vAtone Aje pharI zA mATe vAgoLavI, bhagavAna buddha ane mahAvIra, azoka ke akabarane Aje yAda karavAnuM zuM mahattava ? amarajI dIvAna ke gagA ojhA, saurASTranA jADejAone ke gehela kuLanA kSatriyane ItihAsa jANIne zuM kAma che ! A viSayane abhyAsanI samAje saMgati keTalI ?' A prakAranA prazna utpanna karIne be traNa muddAonI TUMkamAM carcA karuM chuM. eka dalIla evI karavAmAM Ave che ke Ajano yuga vijJAna ane vaijJAnikanI pragatino che. ApaNI daSTi bhaviSyanI dizA tarapha hevI joIe. ApaNe AvatI kAle ra1 mI sadInA komyuTara-yugamAM praveza karavAnI taiyArI karIe chIe tyAre gaI kAle banelA banAvanI vAta karavAne artha zo ? A vAta sAcI che. AjanI bhautika siddhio ane samRddhi vijJAnanI pragatine ja AbhArI che. jIvananAM aneka kSetromAM-jIvavijJAnathI khetIvADI sudhInAM kSetromAM-A vijJAnanI sahAya vinA ApaNI saMskRti je kakSAe pahecI che tyAM pahoMcI zakyA na hatA emAM be mata nathI. paraMtu A vijJAnanI pragati sAthe A ja vijJAne eka virATa zakti paNa utpanna karI che te zaktinI jANakArI, niyaMtraNa-saMcAlanamAM UMDI samaja ane vizALa DahApaNanI jarUra che. dizA ane yeya vinAnI A vijJAnanI zakti mAnavajAta mATe kyAre vinAza lAvaze e kahI zakAya nahi. A samaja ane DahApaNanA pATha A pazune itihAsanA abhyAsamAMthI ja maLI zake. ApaNe jarA itihAsa tarapha najara nAkhIe. I.sa. 1918 mAM prathama vizvayuddha pUruM thayA pachI perisamAM yuropanAM vijetA rASTro-iMglenDa phAnsa ITAlI temaja amerikAnA vaDA bhegA thayA. vizvamAM zAMtinI sthApanA karavA mATe ane bhaviSyamAM AvuM bhayaMkara yuddha pharI vAra na thAya enI carcA karI A carcAne aMte jarmanIne yuddha mATe javAbadAra TharAvavAmAM AvyuM ane enA para zikSArUpe-yuddhanA vaLatara-rUpe 800 karoDa pAnano yuddhadaMDa lAdavAnuM nakkI karavAmAM AvyuM. jarmana prajA ATale be je upADI zakaze ke nahi e te vicAra karyo nahi, e vAtane mahatva ApyuM nahi. A carcAmAM IMglenDanA mahAna arthazAstrI je. ema. keInsa paNa iMglenDa vatI bhAga laI rahyA hatA. emane A vAta gaLe UtarI nahi, emaNe kahyuM ke A zikSA ApaNe AjanA ane pachInA jarmanInAM nirdoSa bALake strIo ane vRddha puruSane karIe chIe e mAnavatAnI daSTie vAjabI nathI, paraMtu phAnsanA pramukha kalemensiyo te jarmanInA kadara virodhI hatA eTale AvI koI vAta svIkAravA taiyAra ja nahatA. A muddA para arthazAstrI keInsa rAjInAmuM ApyuM. pariNAma ? A zAMtinA karAre uparanI sahI karyA bAda bhAre daDanA dabANa ane trAsamAMthI A jarmana prajAe hiTalara ane enI sAthe 1939 nA bIjA vizvayuddhane janma Apyo. bIjA vizvayuddha daramyAna vijJAna vadhAre vinAzaka banyuM. jApAnanAM zahero hirozImA * saurASTra-kaccha ItihAsa pariSada : 6 ThThA adhivezana, tA. 31-10 85 ane 1-11-85 H jAmanagara For Private and Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara- ane nAgAsAkI para pheMkAyelA eNTama-bathI prathama kayAreya nahi joyele te vinAza mAnavajAte je. pahelI jarmanInI, te pachI bIjI jApAnanI prajA vijJAnanI A bhayAnakatAno saMhAra banI. AjanuM vijJAna te vaLI enAthI paNa AgaLa vadhyuM che. eka tAraNa pramANe Aje mukhyatve amerikA raziyA ane yuropanI dharatI para AvAM pa0,000 (pacAsa hajAra) aNuzastra che ane dareka zastra jApAna para pheMkAyelA aNuma karatAM eka hajAragaNuM zaktizALI che. jo trIju vizvayuddha aTakAvavuM hoya ane mAnavasaMskRtine bacAvavI hoya te itihAsamAMthI samajaNa ane DahApaNanA pATha bhaNavA paDaze ane e sokreTisanuM DahApaNa, buddhanI karuNA, mahAvIranI ahiMsA, IzunI sevA, zaMkarAcAryanI advaitabhAvanA, je. kinamatinAM prematatva ane mAnavatAprema, svAIjhara ke baTrAnDa raselanA vicArone svIkArIne vijJAna para aMkuza mUkavAthI ja ApaNI sabhyatA ane saMskRtine vinAza aTakAvI zakIzuM, kadAca aTakAvI zakIzuM. bIjI dalIla evI karavAmAM Ave che ke je dezanI vastI 50 TakA jeTalo bhAga garIbInI rekhA nIce jIvatA heya (A AMkaDo carcAspada hoI zake), jene be TaMka paNa puratuM bhojana maLatuM nathI tyAM itihAsanI vAta karavAthI zuM vaLavAnuM che? A vAta paNa eTalI ja sAcI che. bhAratanA Arthika vikAsanI samasyA sauthI vikaTa che ane tethI ANI badhI ja zakti ane buddhine upaga A garIbI dUra karavA mATe kare jaIe. A beyane lakSamAM rAkhIne ApaNe paMcavarSIya yojanAo karI ane Aje jyAre sAtamI pejanA para AvyAM chIe tyAre jarA vicAra karavA UbhA rahIe. Arthika vikAsane koI maryAdA kharI ? ApaNe mUDIrokANu-bacata-utpAdananI paribhASAmAM vAta karyA karIe chIe. upAdana vadhAravA mATe ApaNe vividha prakArane namUnAnA ghaDatarane vicAra karIe chIe, pazu jene mATe A u, pAdana karIe chIe te mAnavInA sadAcAra-ghaDatarane vicAra have kayAre kare che? ApaNe mANasane saMskArI banAvavA mATe Arthika vikAsanI kaI maryAdA nakkI karavI ane vaLI bIjuM vikAsa kenA mATe ? A rAtadivasa Arthika vikAsa karIne AgaLa vadhIe chIe, paNa A vikAsa kenA mATe ? aDhAramI sadInA arthazAstrIe kahetA hatA te pramANe veganA astitva mATe ke gAMdhIjIe raskinanA vicArane paDo paDayo te chelI paLa sudhI mATe ? A vikAsanI prakriyAthI ApaNI saMskRti paMcatAraka saMskRti tarapha jatI hoya ema lAge che. A dezanA lAkhe ane karoDa harijane girijane AdivAsIo ane jhupaDapaTTImAM rahenArAM zaherI garIbanA jhaDapI vikAsa mATe A vikAsa kharI ke nahi ? - A praznonA javAba sAmyavAdI vicAraka tarIke nahi, paNa eka itihAsakAra tarIke kArla mAphIse A che. eNe jagatanA ItihAsanA abhyAsamAMthI je tAraNe kADhayAM che tenI mAtra yAda ApuM chuM. duniyAnA dezomAM jyAre jyAre mAnava-sarjita asamAnatAne kAraNe duHkha ane garIbI vadhyAM che tyAre tyAre krAMti sarjAI che. le ke e mArge na jAya e mATe Arthika vikAsanI vAta karatI vakhate samAjanA keTalAmAM chelA mAsanA kalyANa mATenI jhaDapa agratA ane najara cUkI javAze te enAM pariNAma mATe Aje nahi te AvatI kAle ItihAsa ApaNane mApha karaze nahi. [ kramaza: For Private and Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara-5 SARASPUR FABRICS The Fabrics that take you on the Flights of Fashion Polyester/Cotton Suitings and Shirtings Polyester Cotton/Filament Weft Shirtings Polyester/Cotton/Texturised Filament Weft Shirtings and Suitings Superfine Dhoties Polyester/Cotton Dhoties Bleached, Dyed and Printed Poplins Longcloth and many other Quality Products The Saraspur Mills, Limited Saraspur Road, Ahmedabad-380 018 : 374 017, 374 066, 374117, 374 168, 374 219 Telegram : Rupsaras Telex : 021-388 gIranuM geraTeDa 100 TakA zuddha dhI meLavavA mATe amRtalAla moDhA ghI anAja ane kariyANAnA vepArI, maTI zAka mArkeTa sAme... junAgaDha-362 001 e mATe saMparka sAdhe jalArAma TreDiMga ku. keTana maracanTa ane kamizana ejanTa, beDalI (ji. vaDodarA) phona : phekaTarI: 180, 291 raheDANaH 140, 114 oNphisaH 161 With Compliments From: BIL METAL WORKS Manufacturers of: Pressed, Febricated and Deep drawn Precision Auto parts and Industrial Sheet Metal Components, Opp. Bhaili Rly. Station, Padra Road, P.0. Bhaili, Dist. Vadodara. Phone: 540294/553805 For Private and Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir bhAratIya zilpa-sthApatyaH devAlayo [eka daSTipAta] zrI, maNibhAI pu. vera bhAratIya zilpakalAmAM bhAratIya sabhyatAne akhaMDa dhabakAra ca o Ave che. prajAjIvananI pratibhA prajAne tatvajJAnamAM sAhityamAM ane zipamAM dekhAtI hoya che. ApaNI lalita kalAo bhautika che laukika mAdhyama dvArA mAnavane AdhyAtmika ke alaukika dhyeya prati laI jAya che. jJAnI mANasa jIvanane TukaDAomAM jo nathI, e jIvanane akhaMDa ekatAmAM jue che. hiMduvidyA-kalA mAnavane daSTimAM rAkhe che, e haMmezAM jIvane zivatva bhaNI laI jAya che. mAnavajIvanamAM dharma artha kAma ane mokSa puruSArthanA cAra pAyA che temAM ekeya nakAme ke artha vagarane nathI. puraSa jeTaluM ja pApa paNa dhyeyane pahoMcavA amuka saMjogomAM jarUrI che. enA pratye sUra ke tiraskAra na hovA joIe. e sAdhakane aDacaNa oLaMgavAnI zakti ApatuM hoya che. ApaNAM zAsa A badha Ape che. pazu-pakSI-manuSyane premabhAva rAdhA kRSNanA premabhAva sudhI laI jAya che. rAkSasanuM rudhira pAna, zrIkRSNadAnuM milana, gItA mAMhenuM virATarUpa sAhityamAM samAnapUrvaka Ave che te ja rIte zipIoe avAM dazya bhakitabhAvapUrvaka kaMDAryA che. brahmasutra Adi sAhitya sAdhakane parabrahma sudhI laI jAya che tema A sarva bAhya Alekhane darzana-rUpe manuSyane aMtaRkSa ApavA sahAyabhUta thAya che. Adi mAnava besIne vicAra karate thayo tyArathI ene ThIka-ThIkano bheda samajavA lAge, e pitAnAM raheThANa sAdhana rahana sahanane sarakhAM karatA pitAnuM ane pitAnA samUhanuM zreya thAya evI pravRtti karate the, kharA arthamAM manuSya thayA. AmAMthI kalAkAra janme. hajAro varSo pUrvenI cadAne para Adi mAnave karelA lITa e kApAo, prApha-haDappIya yugathI Aja parvatanA purAvaze, vedapurANanI kathAo vageremAM zilyanA saMskAra janmI AgaLa vadhatA jaNAya che. sarva vidyAkalAmAM enA Adi puruSa bhagavAna zaMkara manAyA che ane prakRti sarvanI janetA manAyela che. kalAnA svAmI ziva che. zivatvamAMthI ja soMdarya sAMpaDI zake. ApaNA khaMDamAM Arya draviDa samaya thayo ane vedika deva anenAM razULa pratIka sAthe bhaLavAthI bhAratIya devamUrtio sajana pAmI. nirguNa sumane pAmavA saguNa sthala devapratInI pUjA thaI. Ama alaukikane pAmavA laukika prathA zarU thaI. mUrti yaMtra vagere yogI mATe mAnasika vikAsanAM sAdhana ' banyAM. Ama janasamAjane dharma mATe mUrtinI jarUra paDI ane e devane birAjavA devagharanI AvazyakatA UbhI thaI. samAjamAM A arthe zilpIo-sthapatio dekhAyA. zipIne brahmA" ane sthapatine "vizvakarmA mAnela che. bhUtakAlanAM tUTelAM daTAyelAM zilpa sthApatyonAM aMga pRthvIpaTe Thera Thera maLI Ave che. a, bhagna aMge ApaNA ItihAsane ghaDavA sahAyabhUta bane che. ApaNAM zAstromAM zilpI ane sthapatine eka ja mAnela che. kalAkAra e ja kArIgara zi95 tiSa ane gaNita jJAtA heya. kuzaLa sthapati e ja gaNAte, je varSaki sutradhAra prajJAvAna zipI hoya temaja zIla sAdhanA ane rasavALe puruSa hoya. bhAratIya zilpa-sthApatyane uddabhava vaidika vedI-nirmANathI thayela che. sthApatyane bhagavAkArya gaNya che. bhAratIya zi95 bhAratIya saMskRtinI chAyArUpe bhaugolika bhAratavarSanA vistAramAM phelAyuM hatuM, rAjakIya bhAratavarSanI bahAra gAMdhAra pAkistAna madhya--eziyA tibeTa nepALa brahmadeza zrIlaMkA siyAma beDiyA ane javAnA purAvazeSamAM bhAratIya paDaghA paDe che, For Private and Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara 85 pathika bhAratIya kalAnuM AgavuM lakSaNa laya-nRtya che. zilpI naTarAjane pUjaka che, eTale te eNe patharane dhAtune kASThane nRtya karatAM karI dIdhAM. puruSatva dAkhavatI hiMdukalAe svAbhAvika rIte strI pAtrone suMdara uThAva Ape che. saMsAranI lIlA, sarjanathI saMhAra sudhI, laya-tAMDava zivajInuM divya rUpa che. bhAratIya zilpa be aDhI hajAra varSothI navAM navAM rUpa letuM akhaMDa pravAhamAM vahetuM Ave che. prAMte prAMte yuge yuge. jUjavI laDhaNamAM subhaga meLamizraNa sAdhI, jaTila svarUpe kaI paNa kalAne maTavA dIdhA sivAya akhaMDatA prApta karI bhAratIya zipa UbhuM che. - pRthvI para prANIne prAkRtika baLa sAme TakI rahevA mATe raheThANanI jarUra paDI, Adi mAnava guphA zodhI, ene joItI rIte dI ThIkaThAka karate rahyA. pachI te eNe ghAsa vAMsa kASThanAM jhUMpaDAM-ghara karyA ane chelle eNe iTa-paththaranAM makAna bAMdhyAM, samUhamAM rahevA TIMbA neza vasAvyA. gAma zahera thayAM. bhaya ahobhAva prema bhakitathI daivI zaktine mAnavo mAnatA thayA. enI vividha rIte pUjA zarU thaI. emAMthI e prabhuzakitane pUjavA-bhajavA daherI-maMdiro uddabhavyAM. sthApatyakalA-kasabanI laDhaNuaulIe daDha thatI gaI ane zipathApatyanAM zAstra thayAM. hajAro varSomAM Adi kAlathI vartamAna yuga sudhImAM ziSTa saMskArI mAnavIne e prakRtiparAyaNa rahI zake evI ane eTalI vidyAkalAnuM darzana thayuM ane eNe kalAne sarakArasaMpanna karI. ati sarvatra varjita gaNyuM. Aja paryata mAnava maryAdAmAM rahI vidyAnA apacAthI dAnava thatAM bace che. sarva kalAmAM-vidyAmAM pragati thatI rahI. parA vANImAM, gItAmAM temaja prAsAdika zi95mAM, mAnavahRdayane rUce, AMkhane game ane mAnavane Ugati temaja aMtardaSTi prApta thAya, tattvadarzana thAya, tevAM sana bhAratavarSamAM cedize thayAM, mAnavadharmane lakSamAM rAkhanAra bhAratavarSamAM madhyayuga sudhInAM sthApatya devasthAna arthe ja thayAM; lokika bAMdhakAma, rAjamahela vagere te madhyayuganA uttarArdhathI ja thayAM che. ApaNA maMdira pRthvI para daDha UbhAM che. enAM pAyA jagatI sta bhe bhIte zikhare pRthakI uparathI UMce jAya che. darzanAthI mAnava paNa pRthalI para paga TheravI Urva daSTi banI zake che. maMdira paranAM zipa paNa suMdara svastha zarIradhArI mAna gAMdha devanAM hoya che. kinAre vyAse pazu pakSI vRkSo vela phUle paNa pRthvI paranA jIvaMta kAvyamaya dekhAya che. zilyamAM jIvana pratye udAsInatI nathI, jIvanamAM utsAha AnaMda ane ahaMbhAva prApta thAya evI kalAdraSTi che. ApaNuM amara sAhityanuM sarjana RSioe samAdhiavasthAmAM sAMbhaLavA-samajavA mATe karyuM tema ApaNuM zi95sana sAdhaka zilpIoe bhAva-avasthAmAM jovA-samajavA arthe karyuM che. maMdiranA maMDovara paranI bAhya zilpasamRddhi joI, maMdiranI aMdara gUDha maMDapamAM thaI devagRha AgaLa AvI mANasa Ubho rahe tyAre aMdaranuM zilpa-samRddhi vagaranuM sAduM sva27 gaMbhIra zAMta vAtAvaraNa ene devamUrti ke pratIkarUpa prabhu sAthe joDe che. darzanathI aMtardaSTi banI devakRpAthI zAMta hadaye bahAra Ave che tyAre maMdiranA zikhara para brahma-aMDarUpa suvaNa. kaLaza para dakiTa jAya che ane avakAzamAM laherAtA dharmavijanA darzanathI dilamAM zAMta muktine saMcAra anubhave che; AsapAsanuM vAtAvaraNa ene sAtha Ape che. UjavaMdaSTi thatAM bAhya sthUla zipasamRddhi sUkSmatva prApta kare che. mAnavahRdaya bIjI duniyAmAM pahoMcatuM lAge che, bhautikatA te pRthvI para ja jenAranA paga pAse paDI rahe che. maMdirazi9 -sthApatyanI A che ajaba asara ! haDappIya ke prAgArya mAtRkA vaidika aditi che. leriyA naMdanagaDhanI suvarNamA siMdhukhINanI saMskRtinI mAtRkAne aMgaupAMge maLatI che. haDapIya mAtRkA ne purohitanAM zi95 para grIsa-sIriyAnA jevI asara jaNAya che athavA enAthI UlaTuM hovAnI vadhu saMbhAvanA. A badhAmAMthI ApaNI gAMdhAra ane mathurAnI zi95NelI udbhavI che. haDappA ane mauryakAla vaccenA gALAmAM mAnava-raheThANa kAcAM haze enAM For Private and Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara 85 avazeSa-yiha dekhAtAM nathI. caMdragupta mauryanA maDAlaya kASThanA staMbha upara UbhelA hatA. e sta suvarNaraMgI hatA ema kahela che. e yugamAM paththaranA te mAtra kIrti staMbha hatA, je avazeSarUpe Aje UbhA che. A prakAranA lAMbA lIsA eka ja paththaranA zirobhAge siMhanuM zilpa hoya che. svataMtra bhAratanA rAjacihna tarIke retiyA paththarane 6-10" UMco sAranAtha taMma che. A azakataMbhane mathALe ghaMTAkAra zIrSa upara cAra kiMha cAre dizA para daSTi rAkhatA besADyA che ane enA upara dharmacaka mukela hatuM. si tenI nIcenI padika upara cAra nAnAM cakra ane vacce cAra jIvaMta prANI, siMha hAthI azvane vRSabha, kaMDArela che. A staMbha-zIrSa mAM "parsi pe lisa tathA helenisTika asara dekhAya che. paththarane lIso karavAnI kalA mauryagugamAM hatI, staMbha temaja guphAnI bhIMtane paNa lIsI karAtI, A kalA I. pU. pa0 0 thI Isa. 500 sudhI cAlu hatI. bhAratIya zilpakAra zipane evA bhAva ApI zakatA ke e zipa jonAranA hRdayane sparzI jatuM. sau-prathama bAMdhakAma ardharoLAkAra, zaba dATavAnA TIMbAnA ghATana, prAcIna ratUpa nepALamAM thayo che. enA I TerI bAMdhakAmamAM vacce khaMDamAM khAsa prakAranA pAtranI aMdara buddhanA avazeSa rAkhI e khuSane pUrathAna karyuM. A saMtUpanA aMdarabhAge kAcI I ane bahArabhAge pAkI I Te caNa ene vizALa ardhagaLAkAranuM rUpa ApyuM. goLArdha upara kASThanA korAvALI harmika ane enA para vacce UMce chatro mukAyAM hatAM. pachInA mauryakAlamAM ane guptakAlamAM vistRta zi9pasamRddha bhavya stUpa thayA. bhAradUta che. pU. 150, gayA I. pU. 100 ne sAMcI I. pU. 50 mAM vikhyAta stUpa thayA. sAMcIne stUpa te pachIthI bahu vizALa 100' UMce karAvyuM, pradakSiNApatha ane kASThanI reliMgane sthAne paththaranI uMcerI lina thayAM ane cAre dizAe cAra pravezadvAra 34 UMyAM rUpakhaMDita thayAM. vidizA pAse a! sAMcI 1 200' UMcA TekarA upara traNa stUpa che. vizvavikhyAta uri-kathita meTA sUpa pAse trIjA naMbarane nAne tRpa sArIpUta ane mahAmoccalAnanA avazeSa upara baMdhAya che. enuM toraNa sAMcInuM che. dipaka e che sAranAtha ane nAlaMdAnA kaMDArakAmayukta ITarI kAmanA stUpa thayA. nAlaMdA-tUpane upara jatAM agAsI ane enA upara pirAmiDa jevuM sthApatya hatuM; enA dareka khUNe ratRpikA hatI. A stupamAM pAla rAja e : guta samrATe e sudhArA-vadhAra karAvyA hatA. Aje AmAMnuM kaMI nathI. sAranAthathI te bhagavAna buddha dharmacakra calAvyuM hatuM. gaLAkAra ghumaTa upara naLAkAra bAMdhakAma, cAre dizAe devakulikA ane emAM buddhanI mUrti guptakAlamAM mukAyelI hatI. AnA paNa thoDA bhagnAvazeSa mAtra che. amarAva -tU panI vedikAmAM buddhanA jIvanaprasaMga Alekhela che. A I. sa. bIjI sadInuM zi95 che. eka bAju pahelAM thayela zipamAM buddha nathI, ene sthAne pratIka che. bIjI bAjue buddhanI pratimA AvI thaI che. e I. sa. trIjI sadInuM kAma che. laMkAne anurAdhApurane stUpa amarAvatI-tUpathI moTe che ane jAvA ne barabudara-tRpa te bahu vizALa che, bahu vikhyAta che. bhAratavarSanA sAMcIne tU pathI paNa A bRhad bhAratanA stUpa meTA che, jenA para boddha jAtakakathAonA prasaMga zipamAM utAryA che. kAbUla kaMdahArathI ujhabemistAna ane tibeTa thaIne bhAratIya sabhyatAnA saMsakAra himAlayanI uttara-pUrve thaI ati e sevAnA karmoDiyA siyAmamAM pahoMcyA hatA, kaMbejanuM khera prajAnuM, aMgArava TanuM brAhma dharmanuM ItihAsa prasiddha mahAmaMdira che, jemAM bhAratIya zilpakalAmAM dharmanI kathA daSTigocara thAya che, kabAja ne jAvAne saMbaMdha te ghaniSTha rahele; emAM bhAratIya saMskRtinAM darzana thAya che, himAlaya ane hiMdI mahAsAgara pAra karIne bhAratIya sabhyatA prasarI hiMdI cIna ane jAvA For Private and Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara pathika sumAtrAmAM eka thaI rahI. e prajA e.nI sabhyatAne guptakAlanA bhAratIya saMskAra ApyA, enAM cihna tyAMnA purAvazeSenAM zivasya. pamAM dekhAya che. hiMdI cInamAM brAhmaNadharma pahelAM AvyA, boddha meja paNu pAchaLathI AvyuM. nAmadeva nI pUjA kaMbe jamAM thatI hatI, nA navATa madiranA purAvazeSa e kahI Ape che. e dezamAM AThamA-navamI sadImAM paNa bhAratIya zilpanI chApa che. - I. sa. nI bIjI sadImAM kSatrapa rudradAmAnI putrI sAtavAhana rAjAne paraNI. nAhapINanI sattA gomatIputra teDI nAkhI hatI, chatAM sAtavAhane e bauddha dharmane temaja brAhmaNadharmane Azraya ApyA ha. baha6 bhAratamAM romera bhAratIya sabhyatA prasaravA mATe vAtAvaraNa hatuM. kAbUve pAse guladAra ne zevArInA rUpanA avazeSa che, je kuSAkAlanA che. sAta ne bunakArAmAM azekanA samayanA purAvazeSa prApta thayA che. I. sa. bIjI sadInuM zilpakAma rilIphamAM maLyuM che temAM zibirAjA ne kapitapakSInI jAtakakathA gAMdhArazailImAM dekhAya che. zilpa upara grIka asara cokhkhI joI zakAya che. aphaghAnistAnamAM hADA pAsaithI budhapratimA 1'nI ane bIjA zipa-avazeSa I. sa. cothI sadInA maLyA che. e poleniyase pahelI sadImAM takSazilA jovela tyAre e ninAha jevuM bhAre dIvAla ane khAIthI rakSita nagara hatuM. bahAranA bhAgamAM eka maMdira hatuM, jemAM dhAtunI takatIo upara sikaMdara-perasanA prasaMga Alikhita hatA. A sivAya vAyavya pradezamAM sukha kATAla jidiyAla kapizAmAM pahelI sadInA agnipUja kenAM devarathAnanA avazeSa maLyA che. e bhAgamAMthI prati kuSANarAja jevI lAgatI beThela sUryanI mUrti maLI che, je mathurA myujhiyamamAM che. kuSANakAlanI mATInI mUrtionA TukaDA ujhabegistAnamAM prApta thAya che. stUpo sivatha prAcIna sthApatyamAM dhArmika hetu mATe thayelAM guphAmaMdira che, kalAnI dRSTie I. pU. 600 thI I. sa. 75 e mayaMkAla : caMdragupta maurya ane azokane samaya, mahAvIra ane buddhane rasamaya, pANine ane cANakyane samaya. A yugamAM vedAne sthAne stupa Avyo hato. gayA pAsenI TekarImAM be guphA che, je aMge Achavakone ApI hatI. eka guphAmAM gaLAkAra bhIMtavALA khaMDa che. aMdaranI bhIMta sapATa lIsI che citva temaja vikAranA upayoga mATe guphAo hatI. tyapUjasthAna ane vikAra bhikhuone rahevAnAM sthAna hatAM. bhArata ne buddhanI pAsenI guphAnA avazeSamAM pazcima eziyAnAM ciTha kyAMka dekhAI Ave che chatAM e zi95 bhAratIya vAtA varaNuma thayela che e sthAnika zipasAdhakanI kRti che. yakSa mAnava ne prANImAM jIvaMta gati che. samUjIvananA prasaMga paNa kaMDAya che. zRMga-kavi-kalAnI e laDhaNu che. pakSI enAM aMga-upAMge. mAM haDapa nI ma tRka jevI che. zilpamAM daMpatI, lImaza RSine Azrama vagere I. pU. 200 nA samayamAM lAge che. paTaNA tathI parakha manA yakSa ane didAragaMja ne besanagaranI pakSIo te I. pU. 1lI sadInAM vikhya ta zilpa che. dakSiNa bhAratavarSamAM sAtavAhana-sAmrAjyamAM zi95-sthApatyanA mahAna adbhuta namUnArUpa guphAmaMdiro thayAM, bhAjapa ane kAlanI guphAo vivikhyAta che. UMDe sudhI kerelI guphAone caityakhaMDane aMdarathI kotarIne banAvela che. guphA uparanI vitAna-sthAne lAMbI goLAkAra chata mane hara staMbhonI hAra para TekavelI lAge che. bhIMtanI pAse aSTakoNa A staMbhe hArabaMdha che. dareka staMbha cerasa pIThika para TherAvela goLAkAra kuMbha upara aSTakoNa thAMbhalA-rUpe Ubho che. taMbhanA zirobhAge hAthI ke azvanuM joradAra zilpa che ane e jANe uparanI chatane Teko Ape che. staMbhanuM zi95 kASTha-staMbhanA zi95 parathI Utarela lAge che, UDe dUra aiyakhaMDamAM pUjAsthAne stupa kaMDArela hoya che tene pharato pradakSiNa For Private and Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir parthika Disembara 85 ': patha che. kAlanI guphA UMDI che. guphAnA praveza upara vacce zi9 maMDita merI catyabArI ne baMne bAju suMdara nAnI sainyabArI che, je guphAmaMDapane bArathI zobhA ane aMdara prakAza Ape che. kAla sUpa buddhatine darzAve che. A guphAmAM mathurAnI kuSANaselI bIjI sadInI zarUAtanI dekhAya che. dakSiNamAM ajiDAnI jagaprasiddha guphAmaMDapanI samRddhi I. pU. 200 thI I. sa. 750 ne samaya daramyAna baddha sAdhake e sajelI che. vAdhora nadInA kAMThe 26 " UMcI caMdrAkAra khaDakALa bhekhaDamAM guphAo yuge yuge gatarAtI gaI che. kalAsamRddha 29 guphA maMDapa sthApatya zipa ane citrakalAnA bhavya bhaMDAra che. A guphAomAM naM. 9, 10, 19, 26, 29 e co che, bAkInA vihArasabhAmaMDapa che. zarUAtanI guphAo thayA bAda vacce lagabhaga cAra varSa guphAma Dape karavAnI pravRtti aTakI paDI hatI. guptakAlamAM pharI e subhaga kArya cAlu thayuM temAM gupta citra-zipa-kalAsaMskAra dekhAyA. naM. 10, 19, 26 nI guphAomAM e unnata kalAnAM darzana thAya che. guphA naM, 19 nA dvAra para yakSa, gavAkSAmAM buddhamUrtie, tyabArIzipamAM mAnava ke yamukha mUkavAnI rIta ne aMdara pU5 upara abhayamudrAmAM buddha ananya che. guphA 1nI staMbhanI kataraNI ane bodhisatva avalokitezvara 5 mI sadInAM zi95 che. guphA naM. 17 ne citrabhava tathA guphA naM. 26 mAM parinirvANamAM sUtelA buddha paNa e samayanI guptazalInA che. silenamAM anurAdhApura ne sigiriyA sudhI A ajiThAnI kalAnI asara pacI, silonamAM rAja kape pAMcamI sadInA uttarArdhamAM 600' UMcI sigiriyAnI karIne zilpa-citrathI alaMkRta karAvI kailAsanuM rUpa ApyuM. aphaghAnistAnanI buddhipratimA paNa pAMcamI sadInuM sarjana che. ajiMThAnA bhIMtacitranI asara bhAratavarSamAM madhyaprAMtanI bAghanI guphAnAM bhIMtacitromAM temaja dakSiNamAM trikama ane padmanAbhapunamanAM bhIMtacitromAM spaSTa joI zakAya che. gakAmaDapomAM ziramora te ilorAnA zilpakalAmaMDapamAM kalAsanAtha-maMdira che, je I. sa. AThamI sadImAM rASTrakUTa kRSNarAja pahelAe pUruM karyuM. rASTrakUTa-samrAToe A kAma hAthamAM lIdhuM hatuM, AkhuM hiMdazivamaMdira-mahAmeru prAsAda jANe vAstuzAstranAM sUtro anusAra bAMdhela hoya tevuM A Ilora-kalAsa guphAmaMdira che. A maMdira eka pachI eka zilA ghaDIne thara upara thara laIne caNela nathI, e aMdarathI khodI kADhI ne TacI kaMDArI AkhuM guphAmaMdira kotarAyeluM ananya-sthApatya che. mULa bhAre vizALa khaDakanI cadAnamAMthI vizALa khaDakakhaMDa jude pADI, pachI emAM uparathI ane aMdarathI korI kADhI suMdara zi95maMDita mahAprAsAda khaDA karela che, je 150' 'ce che. maMdiranI jagatapITha upara suMdara zilpavALA bhItiyA staMbhevALo maDavara, maMDapanAM chAgha, zikhara vagerenI bAMdhaNI jevI zilpakalA e sarva eTaluM badhuM suDoLa che ke A prAsAda UMce chatAM beThele bhavyatAmAM sauMdarya vadhAre lAge che. pIThanA gajatharanA hAthI jIvaMta nAne hAthI lAge che. maMdiranA mukhamaMDapanI baMne bAja bahAranA bhAge judA ja UMcA eka ja patharanA vizALa cerasa kIrtistaMbha ke dIpastaMbha che, je zi95maMDita che. kailAsanAtha-maMdirane pharatAM mULa khaDakanAM bhIMtaDAMomAM paNa nAnA maMDapa che, jemAM zaivasaMpradAyanAM zi95 che. anya guphAmaMDapamAM zivapArvatInA vivAha, rAvaNanuM tapa, kailAsane DagAvavAnI rAvaNanI ceSTA, e suMdara zipadhana che. kailAsa DagatAM pArvatIjI caMcaLatA dAkhave che, jyAre zivajI zAMta sthira bhAve nirlepa mudrAmAM beThA che; A bhAva zipamAM utAryo che. A sivAya saptama takAe mahiSAsuramadinI durgA vagere ghaNAM suMdara sabaLa zi95 ahIM IlerAnI guphA maMDapamAM che. maMDapanA staMbha para zelanasAmagrImAM mora latA phUlapAMdaDI vagerenAM suMdara khAsa prakAranAM zi95 ahIM che. ahIMnI zilpakalA upara For Private and Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 12 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disemba2/85 pathika cokhkhI guptakalAnI asara che, je pratihAra-kalArUpe pachInA ghuSamAM bahAra AvI che. lerAmAM bauddha vihAra hiMduma diMza ne jainasabhAe maLI 34 guphAma Dapa che. A zilpa-majAnA aura'gajhezanA samayamAM khaMDita thayA che, krUratAe-ghelachae zivatvane ane sauMdaryAMne ta karyuM. evuM mAnavahRdayane lAge che. IleArA-vista.ra zivasa`pradAyane bhAga have. sagezvara mahAdevanuM jyotiM Mga-zivAlaya najIkamAM ja pazcimamAM jarA nIce khINamAM zivabhaktinuM keMdra che. e pahelAM mA"mAM degiri-dezalatAbAdanA vikhyAta kille che, je paNa khaDaka upara che ane kreAtarI kADhela mAvALA che. auragAbAda nAzika dhArApurI udayigira mAmalapuram jevAM dhAma ane muMbaI pAsenI guDhDhAe evA sthaLa che ke jyAM gupha maMDapo khaDakamAMthI ane khaDaka upara kAtarakAma karI banAvyA che, IlerA jiTa!nA samakAlIna che. mAmallapuramAM khaDakamAMthI kApI kAtarI kADhelAM ghaNAM chUTAM maMdira che, jemAM sAta madira vikhyAta che. A ma`dira pahelAMnA kAdira parathI banAvyAM. lAge che, pallu rAtrIe A madira-rathA karAvela che. dharmarAjaratha bhImaratha arjunaratha kApadIratha te saRsdeva-takuLatha e pAMca pAMDaveAnA ratha kahevAya che. dareka ratha ane enI uparanI bhUmi-snUlikA-maDAra paranAM zilpa manehara lAge che. dareka zailamaMdira eka ja paththaranA banela ratha che. mAmallapuram samudrakAMThAnuM moTuM madira drAviDa zailInuM pAkA paththaranuM bhavya khadhaNInuM che. mAmApuranA eka vizALa khaDaka-laka upara ga'gAvataraNa'mAMnI jIvaMta sRSTi khaDakamAM utArI che. khaDaka upara nadI saMvAdI jIvana dhabake che. e jagaprasiddha zilpamAM muMbaI pAsenA gAmaDapeAmAM 'eliphanTA'nuM guphAmaMdira vizvavikhyAta che, jyAM vizALa trimUrti zivanI pratimAnAM darzana thAya che; e mahAna pratimAnA dareka mukha para nitirALAM bhAva jovA maLe che. rASTrakUTa rAjAoe karAvela A zilpadhana che, kRSNA gAdAvarI vaccenA pradezamAM AMdhrazailI pUrNa rIte khIlI hatI. amarAvatI ne nAgAju nakoDAmAM I. pU. 100 thI I. sa, 100, zRMgazailImAMthI zarU thaI, gAMdhAra ne madhurArolImAMthI preraNA laI AMdhraulI prakAzamAM AvI. yuddhagayAnuM bhArepaNuM have nathI; jIvanane Anada darzAvatuM zilpa che, je sAMcI ane kArbAnAM strI-puruSAmAM UtaryuM che ane e ahIMnAM pAtramAM pazu joI zakAya che. AMtrazailImAM pAtrA pRthvI para dRDha paga rAkhI UbhAM che. strIe peAtAnAM jema ane bhAva nirdeSi prasannatAmugdhatAthI dAkhave che; bIjI duniyAnI ciMtA nathI. zilpIne lokika daSTi AdhAtmikatA jeTalI ja jarUrI lAgI che, zipImAM mAnavalinI gahanatA che. sika`daranA mRtyu bAda enA pUrvanA sUbA svataMtra thayA, magadhanI paDatI thaI. zilpamAM gAMdhArazelI viksI, jenA upara grIka asara che. kuSAgree kAbUla sara karyuM, kaniSThe sAmrAjya sthApyuM, IM. sa, 78142. mathurA kuSANAe jItyuM, bauddhadharmane Azraya Apyo. mathurA pAsethI niSkanuM mAthA vagaranuM zilpa maLyuM che. kaniSka peAtAnA sikkAmAM prumUrtine mUkI, A samaya pa Mta zrunI mUrti thaI nathI. bauddho buddhane enAM pratIke-Asana pAcihno stUpa vRkSa hAthI chatra dvArA pUjatA, tathAmatane nirvANu pachI paththara para lAvavAnuM bauddha zilpIne gamyuM nahiM, bhAratIya janasvabhAvamAM pUjAnuM tattva UMDe UMDe pazu raheluM che. mathurAnA zilpI jaina tIrthaMkarAnI mUrti e khanAvatA. yakSa-nAgarAja-thi karanI mUrtie parathI ja khuddanI mUrti thaI. qhuddhane mUrtimAM kaMDArI pUjavAnuM zarU thayuM. pArzvanAthanI mUrti ane jIddI prathama mUrtimAM sAmya che, mathurA myujhayamanI UbhA buddhanI mahAyAnapratimA, prazvanAthanI zarUAtanI pratimAe, khALaka sAthenI mAtRkA, sAlabhaMjikA jevAM suMdara zilpa kaniSkanAM zarUAtanAM varSomAM mathurAzailImAM uddbhavyAM che. A zailI zivaparivAranI For Private and Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara 85 13 mUrtiomAM AgaLa vadhI dekhAya che. karI ane kAlanAM guphA maMdiramAM sAtavAhanakAla che. amarAvatImAM sAtavAhananI A zailImAM zuMga-saMsakAra jaNAya che. amarAvatI ane nAgArjuna - zipamAM buddhanA jIvana prasaMgane utAryA che, buddhijanmane prasaMgane suMdara rIte mUkela che. mAre tana, luminIvanamAM alakika rIte te buddha jaLa vageremAM pAtrane jIvaMta halanacalanamAM mU kayAM che. zi95 paNa navajI ne jeTaluM ja vistRta kSetramAM vilasavA prayAsa kare che. puruSa strIo prANI che. vRkSA mAM jIvanane dhabakAra che. amarAvatI. kalA AgaLa jatAM agni-ezayAmAM tyAMnA lAMbAM aMgavALAM pAtromAM UtarI lAge che. jayAre uttaramAM gAMdhAra-mayurAsalI vikasI tyAre dakSiNa bAju bhAjapa kArlA ane pUrvamAM orissAmAM udayagiritAM zipa dekhAya che, je bhAradUta jeTalAM jUnAM che. dakSiNa-pazcime zapakalA jarA AgaLa vadhela che, tyAM dAtA dapatIne bhIMta para kaMDArI mUkyAM che, yajamAnanI AkhI pratibhA paNa mUkI che. rAjavI daMpatIne devasthAnamAM mUkavAnI prathA ahIthI cAlI lAge che. mATInAM pUtaLAM karI guphA maMdiramAM mukAtAM e paNa jANavA mAM che. pazcimamAM gujarAta saurASTramAM maMdira baMdhAvanAra vyaktine zi95mAM mUkelI ghaNe sthaLe jovAmAM Ave che. prAcIna kAlanI huphAo tarIke dakSiNa gujarAtamAM kaDiyA DuMgaranI guphAne mathALe be zarIra ne eka mAthAvALA siM kaMDAla prAcIna siMhastaMbha che. saurASTramAM jUnAgaDhanI tApyArA te uparakeTanA guphAmaMDa5, taLAjAnI ebhala maMDapa vagere guphAo, DhAMkanI jaina guphAo, khaMbhAliDAnI guphA che, sANA DuMgava nI 63 guphAo ne baraDAnI pazcima taLeTImAM rANapuranI guphAomAM tya-stUpanA avazeSa che; mATe bhAge hInayAnI bauddhonI A guphAo che. I. sa. cothI sadImAM kuvA nathI, AMdhranI paDatI thaI. mathurA para nAgavaMza hatA, gurusAmrAjaya sthapAyuM. I. sa. 335 thI i. sa. pa00ne samaya bhAratanA yuvayuga hato, hiMdu sabhyatAmAM navuM satva reDAyuM. dareka kSetre zivam suMdaramanI zrInAM darzana thayAM. videzI AkramaNe bhulAyAM. prajAe utsAha-AnaMdathI enA vartamAna jIvI batA. sAhityamAM abhijJAnazAkuMtala ane meghadUta, kalAmAM sAranAthanA buddha ane mathurAnA UbhA buddhanAM darzana thayAM. udagarinI kalAmAM guptazailI kahevAI, paNa emAM vidika maurya zuM gAMdhAra ane mathurAnI kalAnA paMcAmRta rasa maLe che. pAMcamI sadInA uttarArdhamAM daNanAM pracaMDa thI gupta sAmrAjya tUTyuM, paNa e yugane kalAsrota cAlu rahyo. guptattara kalA tarIke zi95mAM navI raulIe phaNage kADho. buddhane pUrNa mAnavanuM enI AdhyAtmikatA sAthenuM rUpa apAyuM. divya zarIra upara prakAzanI AbhA mUrtimAM AvI. sAranAthanA buddhanI tAjAM khIlelAM kamaLa jevI, pUrNamAnava chatAM pArthivatA vinAnI A pratimA enI ardhakhUlelI AMkhethI saMdeza Ape che ke mAnava-AMkhathI paNa soMdarya joI nahi zakAya. e ne jANe hamaNa khUlaze ema lAge che. premasabhara pUrNajJAnamaya e cahero ene divya rimathI prazAMta pavitratAnAM darzana karAve che. bhelA buddha paNa sAranAthanA buddha jevA che, paNa e vadhAre dhyAna che. UmAM rahevAmAM viveka dadaDA ane bALa-phUlabha nirdoSa bhAva che; zarIra para jate driyatAne epa che. A kalAe maMdiranI sevya pratimA o tema ja zobhanamUrtio ane paurANika prasaMgenAM pAtronuM bhIMta para vipula zilpa ApyuM che. maMDorane pAMcamI dIne vana-staMbha, besanagara gaMgAdevI-penalamAM zeSazAyI viSNu ane narasiMha kArtikepa, vAliyaranA surya ne parazurAma, marapura khasanA brA, sAMcInA bekhrisava jevAM zi95 sukhI saddha prajAne AzIrvAda ApatAM hoya ema lAge che. kheDabrahmAmAMthI maLeluM 5 phUTa UMcuM mukhaliga, For Private and Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 14 Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara/85 pathika zAmaLAjI pAse mezvA nadInA paTamAMnI daivanI merIthI maLela jIm ti, pazcima saurASTranI yakSo ane bhAdarakAMThe khaMbhAliDAnA padmapANi, pATaNavAvanA pramatha pAMcamI sadInAM zilpa che. kAbUlanI pazcime bhAmiyAna bauddha kedra hatuM. sAsAniyane e vijaya meLavyA hatA chatAM khIjI sadIthI tyAMnA sthAnika saradArA svataMtra hatA. uttara hiMdanI vaNujAra ahI' AvatI. cUnAnA paththaranA khaDaka upara ke,tarI kADhela e vizALa ane bupratimA 175' ne 120' UMcI che najIkamAM guphAo che. khAmiyAnanuM buddhanuM citra IrAnI asaravALuM chaThThI sadInuM che, ahIM jevuM lI'pazukAma kAzmIramAM paNa e kAlanI khaMDerAmAM dekhAya che, pazcima bhAratavanA lATa deza te! uttara dakSiNane joDatA mAMgarUpa hatA. mehejodaDAnA saMskAra leAthala mAraphata A pradeze jhIlyA hatA. bhRgukaccha ane surpAraka tA prAcIna kAlathI khaMdA hatAM, mau kSatrapa ane gupta-sattAe A kSetre AvI gaI. ahIM" ja kAravANu-kSetre lakulIza thayA, jeNe pAzupata ziva-saMpradAya prasarAvyeA ne seAmanAthanuM prathama zivAlaya karI I, sa.nI pahelI sadImAM sthApyuM, ujjainanuM mahAkALa ne khaTamaMDunuM pazupatinAtha e bhAratakhyAta zivAlaye! pachI thayAM, uttara gujarAta ane saurASTra guptasAmrAjya nIce AvatAM guptakalAnAM darzana ahI thayAM. pAMcamAM sadIthI maitra AvyA. valabhIpuranuM maDArAjya thayuM, zilpamAM guptazailI ja cAlI. kadavAranA varAha, zAmaLAjInA vizvarUpa viSNu ane gaNapati, vaDAdarA myujhiyamanA AdinAtha, bhAvanagara gAMdhI smRtinI viSNubhUti, jUnAgaDhanI jalakanyA A kalAnA namUnA che. maitrakA pachI pratihAra Ave che. skaMdagupte dUrNAne harAvI kADhathA kharA, paNa enAM jhanUnI mena'e sAme thavAmAM guptasAmrAjya tUTayuM, guptakalAne ghasArA paNa lAgyA. harSAne harAvI sthiratA ANI, paNa e ucATavALI rahI. harSanA mRtyu bAda kanAjanuM sAmrAjya bhAMgyuM, AkramakAe bhAMgaphADa karI. harSathI pUchyuM poSita nAlaMdA vizvavidyAlayanI prazaMsA hyuena-saMge karI che. nAlAmAM buddha-pratimA thaI; sAranAthanA buddha pachI e AThamI sadInI pratimA unnata dIsatI nathI. bALaka sAthe mAtRkA ane kauzAMkhIneA iMdra sAtamI sadInA sAra! namunA che, paNa e saumAM alaukika bhAva AchA bhAse che. gvAliyaranAM kRSNe yodA ane vRkSikA paNa e samayanAM jANItAM zilpa che, e samayanI mUrtio nathI tA paikI, nathI tA mAnanIya, cAlu thayela praNAlikAddha ghaDavAmAM AvI hAya ema lAge che. saurASTramAM jAmanagara myujhiyamanI gajalakSmI, dvArakA-vasaInA khAlAditya, mAMgareLa-seraThanA sainika svarUpa sUrya, gIra-haDamatiyAnA dakSiNAmUti ziva ane dIvanA matsyeMdranAtha sAtamIthI navamI sadInI pratimAoche. ghUmalI-DhAMkanA gaNeza brahmA yakSa ne balarAma, zIla-budhecAnAM sU ziva-pAvatI durgA paNa e samayanI mUrtio che, aThThamI sadImAM arakhAe siMdha para hUmalA karyAM. AgaLa vadhI valabhIpurane dhvaMsa karyo, bhinna mALane harAvyuM. dakSiNamAM pulakezIe akhene harAvyA. pratihAra nAgabhaTTa 1 lAge marakhAne harAvyA aMte pAte ujajainane sthira sattAdhIza rAjavI thaye|. madira-sthApatyamAM ITa paththarathI bAMdheluM chUTuM maMdira jayapura pAse virATanagaranAM khaMDeramAM I. pU. trIjI sadImAM thayuM heAya ema lAge che. e maMdira IMTa-lAkaDAnuM hatuM ema eneA pAyA kahe che. enA pachI takSazilAnA khAdakAmamAM cerasa devagRhane pAyeA dekhAyA che ane AgaLanA bhAge sabhAgRha te dvAranI baMne bAjue e meTA sta`bhAnA avazeSa dekhAyA che. grIkaDhabanuM A%0idiyAlanuM madira agnipUjakAnuM haze ema vidvAnA mAne che. e I. sa. bIjI sadInuM che, enA pachI kAzmIranuM zivana For Private and Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara/85 madira, je vIka-romana zailInuM, tenA staMbha chajuM ne traNa tAkavALI kamAna tathA plATara-kAma avazeSarUpe rAkhI UbhAM che te pAMcamI sadInAM lAge che. bhagna thayeluM kAzmIranuM mArtaDa maMdira, mIka zailInA staMbha ane trikoNAkAra chAghavALuM bhAratavarSamAM baMdhAyeluM sAtama-AThamI sadInuM maMdira che. A pahelAMnA keI bAMdhela maMdiranA avazeSa bhAgye ja maLe che. kATha-ITanAM devasthAna racAyAM haze, je kAla sAme TakI zakatAM nahi. saurASTranuM gepamaMdira mAtA maMdirane theDuM maLatuM che. mahAna suryaratha jevuM A bhavya maryamaMdira karI sadInI zarUAtanuM che. bhAratavarSamAM sau-prathama paththarathI baMdhAyela maMdiromAM gepanuM maMdira mukhya kahI zakAya. saurASTranA pazcima kAMThe maitrakakAlamAM thayela aneka maMdira che, je drAviDa zailInAM che. bilezvara khImezvara kadarakheDA bhANasarA dhAsaNavela kadavAra adara vagerenAM maMdira sAtama-AThamI sadImAM thayAM che. A prAlaMkI daherAM maitraka seMdhava tathA gArulaka rAjAoe karAvyAM manAya che. navamI sadI pachI te bhAratavarSamAM unnata pratihAra-sthApatyanAM darzana thAya che. kacchasaurASTramAM pratihAra-laMkI devamaMdira aneka thayAM, jenA avazeSa UbhA che. solaMkIkAla pahelAM saurASTranAM maitraka-rIMdhava maMdiranAM pAyA ane bAMdhakAma sAdAM majabUta hatAM. nAnAM dvAra, ucaka taMbha, maMDapanuM sapATa zilAthI chAvaraNa, garbhagRDa upara U ceruM bhUmivALuM zikhara, cUnA vagaranuM paththara para paththara besADeluM daDha bAMdhakAma, mukhya dvArathI maMdiramAM UMDe sudhI javAya, bhamatIvALAM ane bhamatI vagaranAM A daherAM aMdarathI guphAmaMdira jevAM lAge che. A prAcIna maMdiranAM lakSaNa che. zilpakAmane ahIM oche avakAza hato. - jhAMsI pAse devagaDhanA maMdiramAM gheDa vikAsa dekhAya che. zilAone pakaDI rAkhavA dhAtunAM sAlaphiliyone upayoga tyAM thayo che. devagRDa, enI AgaLane gUDhamaMDapa, mukhacokI, badhuM eka ja laMbacorasa besaNI upara baMdhAvuM zarU thayuM hatuM. maitraka-maMdirone paNa e ja paddhatithI pAya maLyuM hatuM. samaya jatAM maMdiranAM dvArazAkha udumara teNe etaraMga gRhapaTTI tema maMDovara para gavAkSe ane anya zeH bhana-zipa AvatAM gayAM, kASThanA zilpane paththaranAM zi95mAM utAryuM. pratihArazailI, saurASTra gujarAtamAM solaMkI-maMdiraulI gurjara mArU maMdiramAM dekhAvA lAgI. emAM paNa maMdiranAM vitAna-raNanAM zilpa te ananya bhAtamAM thayAM, dezanuM dhana banyAM. sAmAnya rIte devamaMdira pUrvAbhimukha heya che. zivAlaya pazcimAmukha paNa thayAM che. jalAdhArIne jalamArga kAyama uttara tarapha ja rakhAya che. brahmAjI ane suryanAM maMdira pUrvAbhimukha ja hoya che, devInAM maMdira mukhyatve uttarAbhimukha ane viSNumaMdira pUrva ke pazcima dvAre paNa heya che. saurASTramAM ghumalI munidevaLa, prabhAsanAM maMdira, kadavAra bhImadevaLa ajeThA dvArakA bilezvara vagerenAM che. kacchamAM puMarezvara Thera ne keTAInAM prAcIna maMdira che, jemAM pratihAra-chAyA dekhAya che. bhAratavarSanA prAcIna bhaktiyugamAM sarva prAMtamAM paththaranAM devAlaya baMdhAyAM. kamabhAgye vidhamI AkramaNanI bhAMgapheDa-pravRttithI hiMdudevamaMdiranI zilpa-sthApatya-samRddhine AghAta thayA. amulya kalAbhaMDArane nAza thaze. mahamada gajhanavIthI zarU thayela A pravRtti chelle mathurA ne kAzImAM te rAjapUta rAjAoe baMdhAvelAM bahu vizALa maMdirone nAza dilhInA bAdazAhe karyo ne tyAM masjide bAMdhI temaja gujarAta-saurASTramAM sulatAnanA subAoe vaMsa karyo tyAMsudhI cAlu rahI. masjidamAM hiMdujaina maMdironAM bhavya vitAne ghUmaTAmAM sthAna ApI e suMdara zilpanI kadara karI che. pATaNa-uttara gujarAtanI marijada, jAmA masjida-mAMgaroLa (meraTha), mAyapurI masjida-prabhAsa, vaMthaLInI masjida vagere * sthaLoe devamaMdironI zobhA muslima pUjAsthAne maLelI joI zakAya che. For Private and Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara-2 pathika tyugamAM rAjAo zreSThIe dharmaguruo ane zilpIoe bevaDA u sahi ane bhegathI maMdiranAM pharI nirmArA karyA, kalAbhakti cAlu rahI, zilpa-sthApatyanAM gheraNa rUDha thatAM gayAM, zAstro paNa racAyAM. hiMdamaMdiramAM guMbaja ke kamAna nathI, ene badale tyAre staMbha upara cApaNuM bhIDA ane toraNa mukAtAM tema maMDapa upara ATha sAMbhe para cApaNuM bhIDA ane taraNa mUkI mULa thara daDha karAte ane enA upara baMdara AvatA thara baMdhAtA jatA. chAvaraNa pUruM thatAM vacce padmazilA mukAye maMDapanuM vitAna pa thatuM. nAnA maMDapa, to rasa bhIMta caNatara upara trAMsA cerasa eka para bIjA mukIne trI tharamAM te maMDapachagha pUruM thatuM. AvAM majabUta vitAna se kaDo varSothI UbhelAM ghaNAM maMdiramAM dekhAya che. uparanA bhAge maMDapane ghaMTAkAra ke pirAmiDa-vATe sAvaraNa karI pUro karo. maMdiranA garbhagRha para ! zikharane drAviDa zailImAM bhAre bhUma mUkI UMcuM levAnuM, upara supika mupha pUruM karAtuM ane nagarazailImAM zikharanI UMce jatI rekhAo sAMcavI, zikhara Uruzikhara ne layabaddha gaNatara vaLAMkamAM UMce laI jaIne upara Amala-kaLaza mukI maMdira pUrNa karAtuM. dhIme dhIme yuge yuge hiMdu-madiramAM enAM jaganI pITha maMDovara gavAze tema zikharamAM ane aMdara bAra zAkha udumbara e taraMga staMbha te aMtarAla ane vitAnamAM zilpasamRddhi AvatI gaI. hiMdu-madira-nirmANa pRthvI pAtALa ane svargane khyAla Ape che, jenArane pRthvI parathI apabhAvapUrvaka bhaktibhAvathI AkAza tarapha mITa mAMDatA kare che. urvadaSTi Ape e ja maMdira ! - bhAratavarSamAM maMdiranA vividha prakAra che. mukhyatve zikharanI dRSTithI joIe te be prakAranAM che : utarana nAgara zikharavALAM ne dakSiNa- draviDa zikhavALAM. uttaranAM maMdiramAM khajurAhe dANA pura bhuvanezvara kAzI udayapura eziyA pATaNa moDhe tAraMgA vaDagara raNakapura abu udayezvaramALavA giranAra zenuM je prabhAsa prAcI dvArA ghU lI mejakapura bhadrezvara kaTAI puMarezvara dharA keTezvara ane kalyANezvaranAM jevAM maMdira che. dakSiNanAM maMdiramAM mArA mAmalapurama kAMcI tAMnera rAmezvara ghasUNe zvara baMdezvara vagere maMdira che. dakSiNanAM maDAmaMdirane bhavya rata bhedI hAro ane pravezadvAra para unnata gopurama hoya che. sarva sthaLe sthApatyane zipathI alaMkata karela che. AvAM rAtre paththarathI bAMdhelAM maMdira bhAratavarSanA zilpasthApa- samRddha yAtrA rathAna evAM moM maMdira che. yAtrA rathAne snAnano mahimA to che ja. jaLAzaya paNa baMdha ela Deya che. nadIna: ghATa, rAvaranA ghATa, kuDe vApIo paNa suMdara bAMdhakAmanA namUnA che. zipama Dita e.vAra chatrIo vagere Thera Thera dekhAya che. bhAratavarSamAM temaja gujarAtamAM ane saurASTra-kacchamAM paNa dezakAla anusAra devasthAna pAse ghATa kuMDa taLAva vApI vagere che. cAlukya-sAmrAjyane daMtidurga" nAza karyo ne rASTrakuTa zAsana jamAvyuM. rASTraTAnA yugamAM traNa mahAna sthApatya thayAM kahevAya che? jodhapuranAM eziyAnAM maMdira, dalerA kalAsanAtha vagera guphAmaMDapa ane parazurAmezvara bhuvanezvaranAM maMdira. A sthApatyamAM enA unnata zi95mAM dhArmika utsAha ane dhagazanI dhodhamAra pravRttinAM darzana thAya che. A kolamAM lakulIzanI mati zivAlayamAM mukAI. eziyA kedra pratihAronA svadezamAM hatuM. nAgabhaTTa 1 lAnA anugAmI vatsarAjane rAjyamAM AThamI sadImAM banela maMdiranA zilAlekha maLela che. pazcima uttara pUrvamAM eziyAnI 'dirazailI UtarI che e spaSTa dekhAya che. staMbhe, bhavya dvArazAkha, mUrtimaMDita ToDalA, gavAmAM mukAtI devapratimAo vagere eziyAnI zelI che. amarANI viSNu ardhanArIzvara vagere eziyA-zailInAM zilpa che. A raulI khajurAhe meDhe: abu ane bhuvanezvaramAM zikhare pahoMcI dekhAya che. vaDanagara pATaNa kAravaNa DhAMka seminAtha dvArakA ane kaTAInAM prAcIna daherA temaja tyAM paDelI mUrtio pratihAra-zailInAM darzana karAve che. For Private and Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara 85 gurjara-pratihAro cAhamAna paramAra cAlukaya sAthe ucca sthAne hatA. I. sa. 750nA arasAmAM uttara gujarAta ane saurASTra jIjyAM ne kane ja para adhikAra jamAve, dakSiNanI rASTrakuTa ne pUrvanA pAla rAjAo sAthe harIphAI karI AgaLa vadhyA. i. sa. 800 thI I. sa. 915 sudhI sAmrAjaya-sattA bhegavI. pratihAra rAjAnA rAjakavi rAjazekharanA kathana mujaba kane ja bhAratavarSanI rAjadhAnI banyuM. paMjAbathI mahArASTrane bihArathI saurASTra sudhInA pradezo para maMdiranAM zilpa-sthApatya para pratihAra-prabhAva che. lATa upara vAkATa Isa. pa20 sudhI, pachI trikUTanA khaDiyA kaTarI hatA, pachI cAlukaya maMgaLarAja ane gujara da6 vagere nAme Ave che, je gurjara-pratihAra nIce hatA. pazcimanI zilpakalA seminAthanAM eka pachI eka pAMca maMdiromAM dekhAya che. paheluM IsunI pahelI sadImAM kAchanuM maMdira hatuM. bIju pAMcamI-chaThThI sadImAM guptazailInuM hatuM, je abee tevuM; trIjuM AThamI sadInI zarUAtanuM maitraka-pratihArazailInuM lAla paththaranuM hatuM, cothuM vizALa paththarothI laMbacorasa ghATanuM eziyAnI asaravALI solaMkIaulInuM bhImadeve baMdhAvyuM, je mahamuda gajhanavIe I. sa. 1026 mAM teDayuM chatAM cAlu rahyuM. e jIrNa thatAM kumArapAlanA samayamAM bhAvabahaspati pAzupatAcArye ene viratRta mahAprAsAdarUpa ApyuM. Ane kutabuddIna alAuddIna ane maDemUda begaDAe tethe rAkhyuM ane pharI pUjatuM thayuM. auraMgajhebanA samayamAM teDIkeDI masjidanA rUpamAM thoDo samaya mUkayuM hatuM, jenAM khaMDera hamaNAM sudhI UbhAM hatAM. A maMdironA avazeSa prabhAsa-myujhiyamamAM che, bhAratavarSanA bhAgalA thaye bhArata svataMtra thatAM kumArapAlanA solaMkI jInuM maMdirane sthAne pAMca Aje UbhuM che te maMdira rAjapramukha jAmasAheba, saradAra vallabhabhAI paTela ane zrI kanaiyAlAla munazInA utsAhathI sthapati prabhAzaMkara somapurAe bAMdhyuM ke bhAratanA pahelA rASTrapati bAbu rAje. prasAdane hAthe I.sa. 1950mAM khulluM mukAyuM. somanAthane A kailAsameruprAsAda ApaNA zilpa sthApatyane eka zreSTha namana thayuM che. saurASTranA samudrakinAre somanAtha ne dvArakezanA mahAmaMdira maMdira-sthApatyanA yAtrIne jovAlAyaka che. pratihAra mihirabhaja te AdivarAha kahevAta. pratihArazailInAM zilpamAM vidharUpaviNa lakSmI sarasvatI AdivarAha ane nRtya karatA gaNeza atisuMdara che. ziva-pArvatInI mUrtionA bhAva addabhUta che. A yuganA kalAkAra mAnavane nahi; devane kaMDAratA hatA. jAgrata zipInI kRti ananya banI jatI, sAranAthanI tArAmAM pAlazailIne prAdezika bhAva che. sulatAnapuranA viSNu, gorakhapurane sUrya, kanAjanI phimiNI vagerene pratihArazailInA uttama namUnA kahI zakAya. kaliMga dezanA gaMgAvaMzanA anaMtavarmAe bAramI sadImAM purImAM jagannAtha maMdira zarU karyuM. je enA vaMzaje pUruM karyuM. koNArkanuM sUryamaMdira gaMgAvaMzanA narasiMhadeve teramI sadImAM baMdhAvyuM. hajAro kArIgaro-majUroe varSo sudhI kAma karI pUruM karyuM. ra20' UMcuM A mahAmaMdira bhAratavarSanuM sthApatya dhana banyuM. A devamaMdira kudaratI durdhaTanAne kAraNe paDI gayuM, Aje maMdirane mahAna gUDhamaMDapa Ubho che, je 128' Uge che. 1837 mAM jemsa phargyusane paDelA zikharane gheDe bhAga Ubhelo joyo hato. je paNa e pachInA thoDA samayamAM jhaMjhAvAtamAM paDI gaye. zikharanuM vizALa Amalaka tUTela paDayuM che. AkAzamAMthI UtarI sUryadevane mahAna ratha pRthiI upara UbhA hoya evuM A vizALa maMdira haze. bhAre alaMkArothI zobhatA sAta devI azvothI kheMcAte, bAra vizALa zipaliMkRta paiDAMvALA A mahAmaMdira-ratha che. AkhA maMdira para yathAsthAne yathocita zi95samRddhi che. vizALa joradAra AkatienAM ahIM darzana thAya che. madiraDAra para navagra-pad bhagna paDela che. maMdira paranI aMtie For Private and Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara 85 pathika jagata paranA mAnavanA sarva bhAvo-baLa gati sukha mRtyu AnaMda prApa ane mukta jAtIya AnaMda-ne vyakta kare che. mAnavajIvananAM dazya-savArI lazkara yuddha sabhAmaMDapa sAdhuo natikAe vAdake pazuahIM che. vividha mudrAomAM yugalo che. sUrya nIcenI samagra saSTi jIva lIlAmAM 4 gatie jatI ahIM zilpamAM batAvI che. purI ane koNArkamAM mahAmaMdira upara bAhya bhAge bhAre zipa che, jayAre aMdaranA bhAge sAdI sapATa dIvAle che, mAtra deva tarapha daSTi laI jate zUnyAvakAza che. zAMta vAtAvaraNa che te jANe bahArane dunyavI vaibhava dhArmika daSTi mATe mArga karI dUra rahe che. alaikika para javAnAM pagathiyAM-rUpe ja e laukika suSTi hatI. deva sAme badhuM ja zAMta thaI jAya che, mAnavane prabhutvanAM darzana thAya che. maMdiranI zi95gaMgAno kalAbhava dhArmika draSTithI jovA mATe che. emAM aziSTa kaMI nathI. meghadUta ke gItageviMdane sAhitya-gArarasa ahIM zilpamAM zakya maryAdAthI bahAranA bhAge batAvyA che. mAnavahRdayamAM premabhakti uddabhave, dehamAM pUrNa kharuM svAstha dIpe, evuM paththaramAM rahelI suMdara mUrtine zipIe prAkaTatha ApyuM che, mAmalapuramanA samudrakinArAnAM pUrvakathita sAta pegaDA' khaDakamAMthI kotarI kADhela, pAkA paththaramAM nirmANa karela pallava-zreSTha zi9pasthApatyanA vikhyAta namUnArUpa maMdire che. kAMcInuM kailAsanAtha maMdira bhavya bAMdhakAma che. A drAviDa maMdire AThamI sadInAM che, pallavakalAne caula rAjavIoe vikasAvI. dasamo-agiyAramI sadImAM caula rAjarAja ane rAjezvare tAMjoramAM 200' UMcuM zivAlaya baMdhAvyuM, suMdara staMbhanI hAre maMdiranI vizALatAne khyAla Ape che. maMdira saMkulane pharatI dIvAle, dIvAlamAM dareka dizAmAM pravezadvAra upara vipula zilpakAmavALAM bhavya gopurama e dakSigunAM hiMdu maMdironI viziSTatA che. zrIraMgama maMdira bhagavAna zeSazAyI viSNunuM che. dhAtumatiomAM caula naTarAja, rAjA kRSNadeva ane enI be paTarANIonI mUrtio, suMdara svAmI-pratimA, tirUmalAI ne tAranI zipa kalAkRtio prakhyAti pAmela che. karNATakanuM hataubIDabelUra maMdira bAramI sadInA sthApatyano namUno che. dakSiNanA cAlakoe ane haiyazaLAe guptazailI vikasAvI hatI. enAM 11 thI 14 sadImAM thayelAM maMdira majabUta cerasa temaja bahukoNa jagatI upara baMdhAyAM hatAM. daDha bAMdhakAma ane vipula zilpa A maMdiranI khAsiyata che. kIrti mukha hastI azva mAnava devatA apsarA vyA vagere zaMgAramaDita che. maMDovara staMbha vageremAM kyAMya khAlI jagyA mUkI nathI. vipulatAmAM kalAnI guNavattA dabAI jatI paNa lAge che, kalAnuM ghaDapaNa dekhAya che, chatAM takSaNakAryanI bArIkI paNa dAda mAge che. hastInI sAMkaLamAM paNa varanI kaDIone judI halatI batAvI che temaja strI pAtranI baMgaDI hAtha upara halatI judI karI batAvI che. kAI kaI kRti haju sacavAI rahelI che. A kaulInA madiramAM mALavAnuM udezvara ane temanAthapuram ne trigRhaprasAda enAM ananya zilpa-sthApatya mATe vikhyAta che. vijayanagaranA sAmrAjyanI kIrtikalA 16 mI sadImAM pUrNa kakSAe pahoMcI hatI e hepInAM khaMDera batAve che. vetAlamaMdira ane ammAmaMdira lagnamaMDapa zilpa sthApatyanA suMdara avazeSa che. bhagna zipamAM staMbho ane vyAje te uttama namUnA che. maisurane vizALa naMdI mukamazahUra che. paththara hAthIdAMta sukhaDa kASTha ane dhAtu paranuM gesanuM zilpa hajIe prasiddha che. bAdAmInA cAlukone kAMcIne palanA samakAlIna karNATaka talakaDanA pazcimI saMgAvaMzIya rAjyakartAoe sAtamI sadIthI devagrahanAM zilpa sthApatyane protsAhana ApyuM dekhAya che. karNATakanA e junA gaMgArAjAonAM gAvADI pradezamAM zravaNa belagolA (zramaNa belaguLa) jaina tIrthadhAma hatuM, For Private and Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara 85 pavitra zilpakalAnuM keMdra hatuM. zravaNa belagelAnI 470' UMcI idragiri TekarInA mathALA upara pa8 UMcI jagavikhyAta maTera-bAhulinI pracaMDa pratimA bArase varSathI jagata para amIdraSTi nAkhatI UbhI che. bArIka rajakaNothI baMdhAyela pAkA kaThaNa kALamIMDha patharanI eka ja paulakhaMDanI A virATa mUti gaMga zipakalAne kIrti-kalaza che. meTuM goLa mastaka, bharAvadAra garadana, pahoLI chAtI, zarIrathI judA baMne bAju jhulatA AjAnubAhu, purI para deDha rAkhelA baMne pAda, Deka paranI vallarekhA, hatheLInI rekhA, hAtha paganAM AMgaLAnA nakha, mAthA paranA kezagura7, lalATa para pharakatI vALanI laTa, ardhakhulAM netra, maMda dAyeluM smita, vagere moTA mApamAM paNa mane hara rUpamaMDita che. digaMbara kevalI siddhanI tyAgavRtti, dhyAnastha vinamra Atmanijha bhUtala upara UbhelA mahAsiddhanI mahAmUrtimAM dekhAya che. mahApuruSanAM sarva aMgalakSaNa ahIM che. mausamayanI paththarane ghasI lIse karavAnI kalA A pratimA upara dekhAya che. lIpa epa te Ape che, paNa caLakatI sapATI A khullAmAM Ubhela pratimAne kALa sAme havAmAnanI viSamatAo sAme TakI rahevAnI kSamatA Ape che. lAMbA samayathI dhyAnastha siddhanA page vela UgIne UMce caDI gayela che; vela vaDe pRthavI jANe saMtane pagethI pakaDI rAkhe che. gomaTezvara-bAhubalinI pratimA mApa ane rUpamAM ananya che. AvI pratimA bIje kyAMya bhAgyeja che ema phargyusana kahe che. rASTraTAnI zailI gaMgAzipIoe palavazipanA mAdhyama 'grenAITa'mAM utArI che, eliphanTAnA trimUrti ziva ne bamiyAnanA buddhanI mUrtio bahu vizALa che, paNa e retiyA ne cUnAnA khaDaka para karela che, jayAre belagelAnA bAhubali mAmAlapuranAM zilpAnI jema pAkA kaThaNa agnijanya pathathara para kaMDArela che. maisUra pAse melakeTa TekarI para guphAmaMdira, gu maMDaLane cAmuMDarAyanA dasamI sadI samayanAM tila tritala jaina maMdira vagere jaina zilpapApatyanAM sthAna che. khAsa karIne A maMdiramAM kalAmaya bhAre staMbho lakSa kheMce che. zravaNabelagelAnI idragiri TekarI para caMdragupta vasatimAM UbhA pArzvanAthanI suMdara pratimA che. belagolA maThamAM aneka pratimAomAM eka prAcIna dhAtupratimA gomaTezvaranI che, jenA uparathI virATa gomaTezvara thayA hoya ema lAge che. dasamI sadInI aneka hiMdune jaina mUrtio A pradezanAM myujhiyamamAM che. dakSiNa bhAratavarSa vizvamAM videzI hUmalAo ane maMdironI bhAMgapheDamAMthI bacI gayela hatuM athavA bahu thoDA pramANamAM vinAzaka asara tyAM thaI hatI. cAlukyavaMzI pulakezIe sAmrAjya sthApyuM. I. sa. 500 thI 700 ne e samayamAM bauddha dharma sAthe brAhmaNadharmanuM utthAna thayuM. nAzika dharma ane sAhityanuM keMdra banyuM. pachI sAmrAjyasattA rASTrakUTAnA hAthamAM gaI. bAdAmI ehela paTTadakala ajiMThA IlerI ane eliphanTAnA kalAbhaMDAra cAlukya-rASTranA prosAhanathI uddabhavyA. bAdAmInI traNa guphA brAhmaNadharmanI che ane eka jainadharmanI che. e cAre guphAomAM cAlukya rASTrakuTanI (uttara-dakSiNanI) asara dekhAya che. ekamAM zeSazAyI viSNu che e "rilIpha" I. sa. 578 nuM che. suMdara naTarAja che, jene dasa bhuja che. zarUAtanI IlerA guphAomAM cAlukya zailImAM gupta-asara che. dazAvatAra guphA tema rAmezvara guphA varaMDAnuM dhaTapalava-zipa vagere guptaulInAM che. IlerAmAM bauddha guphAo ekAMta ane zAMti mATe hatI, zaiva guphAo zakti ane nijAnaMda mATe tathA jaina guphAo tapa ane ileka mATe e yugamAM thayela che. IlerAmAM zipamAM utArela sarva pAtra saMpUrNa ne sazakta che. gaMgA yamunA dvArapAle naTarAja ziva-pArvatI devI tapasvI rAvaNa sata-mAtA sarasvatI vagerenI zakti darzAvatI pratimAo che. For Private and Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20 Disembara/85 pathika 17 mI sadImAM dharmajhanUne mUrtine kha`Dita karela dekhAya che. hiMduzilpamAM Adarza zivazakti ne pUrNa strIzakti dAkhavatA zilpabha DAra IAArAmAM che. ziva-pAtInA vivAhanuM teA ahInA zilpIoe adbhuta nATaka pASANumAM racela che. baMgALamAM guptakalA pAlasamaya I. sa. 750-1150 mAM pAMgarI, pAla rAjavIe samartha hatA. dhAtumUrtimAM pAlakalA vizeSa UtarI che. tArA khudda ane gaMgAnI mUrtie bahu suMdara thaI. myujhiyameAmAM e dekhAya che. itihAsakAra tArAnAtha kahe che ke baMgALamAM e samartha klAkAra thayA, dhImana ne vitamAla, I. sa. 1000 pachI A kalA nakalI banI gaI. mukhtayAra khalajI vagerenAM akramA ne bhAMgaphoDathI A pradezanAM sAhitya kalA rALAIne lupta thayAM, gupta samrATA tathA ha" ane pAla rAjAethI rakSita nAlaMdAnA dhvaMsa thayA, bhAratIya saMskRtine khAne tArAja karAyA. yuge yuge rakSita nAlA stUpa purAvazeSarUpe dekhAya che, je chaThThI sadIneA che. maMgALanA kalAkArA nepAlamAM Azraya laI rahyA. tyAM baMgALI kalA samRddha banI ane mahAyAnI bauddhonI mUrtikalAne avakAza maLye, tArA avale kitezvara ane viSNunI tAmrapratimAe navamI sadInI nepAlI che. nepAlI kalA tibeTamAM gaI, magadhamAMthI prApta navamI sadInI umA-mahezanI pASANu-pratimA ghaNI suMdara che. caturbhuOja zivanA vAmAMkamAM beThela bhuija pArvatI enA lAkSaNika bhAva nItaratuM zilpa che. nepAlI rAjakanyA dAyAmAM tibeTamAM kalAbhaDAra laI gaI hatI. nepAlI kalAkAra AraNikane tibeTanuM nima...traNa maLatAM tyAM gayA, tyAMthI kubalAIkhAnanA teDAvavAthI e cIna gayA hatA. kalA paNa kalAkAra sAthe nepAlathI tibheTa ane cIna gaI. nepAlI kalAsa'sTAra haju jIve che, kakheAjamAM agakAravATanAM zikhara nepAlanAM madira-zikharane maLatAM lAge che, e yAda Ave che. jI-delakhaMDamAM mahamUda gajhanavInAM bhayaMkara meAjA e pachI dhvAMsamAMthI bacI gayela jhADImaya pradezamAM caMdelA rAjAe khajUrAhonAM maMdira dhAvyAM. AmAM 11 mI sadImAM thayela kaMda mahAdeva - kaMDAriyA mahAdevanuM maMdira 109', 160', 66'nA mApanuM sarvazreSTha mahAmadira che. sthApatya-zilpanI unnata kalA A maMdirane jagaprasiddha banAve che. caMdelA pratihAra sAmrAjyanA khaDiyA hatA. A madirAmAM pratihAra-zailI UtarI che. kaMDAriyA mahAdeva maMdiranA unnata mAMDovara para chUTathI mUkela deva-devIo ane puruSa-stronA meATI mUrti enA zAsanathara ananya che. A pratimAgye sazakta UrdhvadRSTi jIvananA parama AnaMda ane premabhAvanI sanAtana kahANI vyakta kare che. nirALI bhAvabha gImAM nRtyAMganAe che. mAtA bALakanI mUrtimAM vAtsalya ane adhIrAInA bhAva dekhAya che. ekabIntane AliMgana ApatAM mithunAnAM nAka ekabIjAne lagabhaga aDe che emAM jIvaMta thaDakATa joI zakAya che. ziva pAryaMtIno zreSTha smRti" ahvAhAbAda myujhiyamamAM che, jemAM zivajInA kartAhartAnA saumya puruSabhAva dekhAya che. khajUrAheAnA samUhamAM kaMDAriyA mahAdeva ane lakSmaNuma Mdira enA sthApatanI dRSTie vikhyAta che. agiyAramI sadInA videzI musAphara aJIranIe enA saranAmAmAM khajUrAhonA nirdeza karyA che, jyAre caudamI sadInA araLa yAtrI ibna khaDUtAe tA 'khArA'nuM sAruM varNana karyuM che, mahamUdanA gayA pachI gujarAtamAM zilpIonAM TAMkaNAM mevaDAM jora ane utsAhathI kAme lAgyAM. rAjAe saradArA ane zreSThIee eTalI ja udAratA ane dharmanI dhagazathI madirAnA pharIthI ddAra karyA, navAM nirmANa karyAM. AjI-delavADA meDherA giranAra-zetrujAnAM ne saurASTra-kacchanAM madira thayAM. gvAliyaranuM sahasrabhADuM maMdira I. sa. 1093 mAM paramAra rAjAe badhAvyuM. dhArAnagarImAM bhAja paramAre sarasvatIsadana baMdhAvyuM hatuM, je pAchaLathI masjidanA rUpamAM pheravAyuM. A sa mazinAM sta MbhA For Private and Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika Disembara 85 vitAne toraNe zaMgAra-paTTonuM zebhanazilpa adbhuta che. jagatanI ajAyabImAM khape tevAM zilpasamRddha maMdira gujarAtamAM thayAM. devamUtiomAM mAnavetara bhavyatA AvI. ujajenane ziva ane avaranI mahiSAsuramardinI zreSTha namana che. AbudelavADAmAM sthApatya karatAM zi95kAma vizeSa che. ArasamAM karela ucca prakAranI kotaraNI hAthIdAMta para karela nakazIkAma jevI bArIka ne nAjuka che. vimalazAhanuM daheru ne vastupAla tejapAlane daherAmAM enA sthApatyamAM ananya dhArazAkha gekhalA vinAne staMbha teraNAnAM zilpa zreSTha prakAranAM che, vizvamAM ajoDa che. baMne maMdiranA mukhya ghUmaTonAM bhavya kalAmaya zi95maMDita mahAna vitAna jagaprasiddha che, e bahu suMdara namUnA che. gujarAtanAM vitAne para mahAnibaMdha lakhAya che. ahIM te Arasa para nAjuka zi95ne sarvottama khajAno ane pradarzana che, paNa ghaNuM badhuM karI nAkhavAnA utsAhamAM thatA rUDhigata zilpathI kalA phikkI thaI jatI hoya evuM paNa kayAreka lAge. delavADAmAM zilpIonI senAe kAma karyuM, varSo sudhI kAma karyuM. Abu para Avela zilpIsenAmAM je juvAne hatA te vRddha thaI gayA, vRddha zilpIe mRtyu pAmyA, bALake zikhAu hatA te juvAna zilpI banI gayA hatA. ketaraNI mATe Avela AsanA TukaDAomAM je halakA nasavALA lAgyA te kADhI nAkhyA hatA. AvA nakAmA gaNela Arasane maTe Dhaga thaI gayela hatA. vimalavasahI ne luNigavasahInuM kAma pUrNa thatAM zipI-senAnA keTalAka zipIoe pelA nakAmA ArasanA DhagamAMthI paththare laI eka navuM ja maMdira bAMdhyuM. kArIgaroe-kalAkAroe pitAnA taraphathI vinA mulya e pAMcamuM maMdira bAMdhI ApyuM, jemAM zilpanI vipulatA nathI, ochuM zilpa che, paNa joradAra ne uDA udAra zilpa kalAdaSTie UMcA prakAranuM thayuM che. DabhoI jhIMjhuvADA pAvAgaDha jUnAgaDha prabhAsanA killAo ane enAM dvAranA sthApatya ane zilpa, ArAsura-kuMbhAriyAnAM daherAM, kapaDavaMja kuMDa, vaDanagaranAM taraNu, surata jaina maMdiranuM kASThazilpa, pATaNanuM kASThazipa, ekaliMgajI maMdira, moDherA sUryamaMdira ne kuMDa, giranAra-zetrujAnAM maMdira, dvArakAnuM jagatamaMdira, tAraMgA rANakapura bhadrezvaranA daherAM, taraNetaranuM zivamaMdira jANItAM che. vartamAna yuganAM maMdiramAM amadAvAdanuM haThIsiMganuM dahe, morabInuM vAghamaMdira, gaDhaDA-sAraMgapuranAM svAmI-maMdira, seminAthane mahAprasAda gujarAtanAM zilpa sthApatyanA dhanarUpa devamaMdiro che, karacha kerAnuM pratihAra-zailInuM jUnuM zivamaMdira bhagna dazAmAM UbhuM che. enA AMgaNAmAM eka vakhata ahIM pUjanuM samabhAga zivaliMga UbhuM che. A liMgane nIcene carasa brahmabhAga, enI upara vaccene aSTakoNI viSNubhAga ne uparane naLAkAra gALa ruddhabhAga sarakhA che. jenA e traNe bhAga sarakhA hoya tene "samabhAga zivaliMga' kahevAya. zivaliMgane uparane trIjo bhAga ja pUjAya che. nIcenA be jalAdhArImAM aMdara daDha besADAya che. kAjamAM eka caturmukha zivaliMga maLela che temAM 'vAmadeva tata puruSa' "aghera" "sajAta" zivane cAra dizAe cAra mukhya che. upara goLAkAra mathALAnuM liMga hoya che, je IzAna" pAMcamuM mukha che. zivajIne paMcamukhA manAya che. valabhIpuranA samayathI saurASTramAM ekamukha ane caturmukha zivaliMga ghaNe sthaLe nAnAM moTAM maLe che. anya kiMmatI bhagnAvazeSa saiArASTramAM ajArA-pArzvanAtha maMdiranI mUrtio, verAvaLa prabhAsa dIva dvArakA vasaI budhecA-mAMgaroLa(soraTha)nI tihAra-zilpa dAkhave che,. agiyAramI sadInA uttarArdhathI zAstrokta Dhabe baMdhAyelAM ane zagArama'Dita thayelAM saurASTranAM maMdiromAM gatIthI vajadaMDa kaLaza sudhI pITha maMDovara ane zikhara suMdara thayAM temaja mukhamaMDapa yamaMDapa gUDhamaMDapa ane garbhagRhanAM nirmANa paNa bhavya rIte thayAM. enAM yAcita aMga paNa zilpa For Private and Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 22 Disembara 85 samRddha thayAM che. pITha paranA gajathara azvathara narathara vagere pachI maMDovara para deva gAMdharva asara munio vyAle ane dipAnI mUrtio yathAsthAne mukAI. bhagavAkSamAM devamaMdirane anurUpa bhadradevatA sthApita heya che. grahanI vedikA pUrI thatAM bhavya zikhara ane maMDapa sAvaraNa Ave che. pAyAthI kaLaza sudhI maMdiranA bAhya bhAge saMsAranI lIlAnAM zilpamAM darzana thAya che. kSara jagatamAM akSarane pAmavAnI nirmAtAnI A dRSTi che. naratharamAM te samakAlIna samAjanA vividharaMgI janajIvanane batAvatAM uMdrakana heya che. maDovara uttara dizAthI vAyavya sudhI kubera Iza iH agni yama niti varuNa ne vAyudevanI dipAla matie mUkelI hoya che. maMdiranA pAyAmAM anaMta ane upara brahmasthAne suvarNa kaLaza ema dasa dipAla yathAsthAna hoya che. garbhagRhanI dvArazAkha paNa pralaMkI maMdiramAM sAdI latArekhAvALA ne ubare bahu te be bAja gaMgA yamunAnI matie dekhAtI ene sthAne pachI te subhagA-trizAkhAne badale paMcazAkhA saptazAkhA ane pazcimanI navazAkhA paNa dekhAya che. dvAra para etiraMge paNa adhidevane anurUpa devamUrtio mukAyela che. kadavAranA prANalaMkI vArAhamaMdiranA taraMge sUrya brahmA viSNu rudra ne caMdra mukela che. ghaNAM jUnAM maMdiramAM navagRhapaTTikA mUkela che ane gaNeza paNa have te dareka maMdiramAM sthApita che. sUrya maMdiramAM Aditya ke rahenA, zaktimaMdiramAM sAta ke ATha matikA athavA navadurgAnI pratimAnAM darzana thAya che. maMdiranA maMDovaranA bhadrabhAge ghumalInavalakhAmAM brahmA-sAvitrI viSNu-lakSmI ne ziva-pArvatInAM yugala sthApita hatAM. sAdA bhadramAM nTarAja zivanAM svarUpe paNa dekhAya. uttara bhAge devI carma muMDA paNa muzkela hoya che. jaina maMdiromAM aMdaranA bhAge ghaNuM zilpa ane suMdara nakazIkAma thayuM, taraNa staMbha vitAna te ananya thayAM. kalA khAtara kalAnuM pradarzana thayuM; tyAM kalA sAdhana maTI sAdhya banI lAge che. vidyAdharI yakSIo yakSe devadevIo pArSade vagere temaja manahara takSaNakAma A maMdiromAM che. sevya ane zobhana mRtio mATe te mUrti zAstra che. gujarAtanI mUrti kalA upara zrI kanaiyAlAla bhA. davee ane zi95 para De, umAkAMta ke. zAha, zrI madhusudana DhAMkI ane De. godAnIe ghaNuM kAma karyuM che. bhAratavarSanA vividha prAMtanA zipIo yuge yuge vikAsa sAdhatA rahyA hatA ane suMdara sarjana karatA rahyA hatA. mAnavajIvanamAM AdhyAtmikatAne enuM aMtima dhyeya mAnela che. "manuSya-deha dharma dhAraNa karavA arthe che" ema manAtuM; bhAratIyatanuM e lakSaNa hatuM. zilpa-sthApatya paNa dharma sthAne devamaMdiro arthe thayAM. ApaNuM dharmamAM sthApatyamAM vaMsane sthAna nathI. bhautika ke lokikane mahattvanAM sAdhana tarIke ja mahattva Apela che, ene sAdhya manAyela nathI. A mATe ja gaDha killA ke rAjamahAlanI ApaNe vAta karI nathI. pUjAsthAne ane pavitra mAra vagere ApaNA vartuLamAM AvI zake. ahIM janAM hiMdumaMdiranAM zilpa-sthApatyane dRSTimAM rAkhela che. kAlakrame vidhamI AkramaNe ane dharma pratye saMskRti prati durlakSane lIdhe mULa zi9pIvarga mRtaprAya banyo, dezAMtara karI gaye. zi95kalA paNa navAM rUpakaDAM chIcharAM sarjanothI dUbaLI banI, ema ItihAsa-purAtatva kahe che. maMdira-nirmANa mATe egya sthAna nakakI karI, tyAMnAM jaLa vAyu bhUminI tAsIra cakAsIne tyAM devamaMdirane zAstrokta vidhithI pAyo nakhAte ne yogya sthapati-zilpIne e kAma meM pAtuM. jagata paranuM A bhagavakArya lekhAtuM, dharma sthAne kAzIpurI ne kAMcIpurI, dvArikApurI ne jagannAthapurI bhAratavarSamAM che. zrImadda zaMkarAcArye bhAratavarSamAM advaitavAdane digvijaya karI cAra dizAe cAra maTha sthApyA che. devI maMdire mukhyatve parvatanI Toca para thayAM che : arbudA viMdhyavAsinI aMbAjI cAmuMDA harasiddhi For Private and Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Disembara-5 bhavAnI mahAkALInAM maMdira parvata-DuMgara para che. AkhA bhAratavarSane bhAratamAtA' tarIke svAmI vivekAnaMde kanyAkumArInA khaDaka parathI jayAM tyAM vivekAnaMda memoriyala sthapAyuM che. prAkRtika sauMdaryane joIne kudaratanA khoLAmAM devAlaya racAyAM hoya tyAre tyAMnI nabhe rekhAne vizeSa rUpa apAtuM. sthapatizilpInuM e kAma hatuM. A dRSTi ApaNAmAM hatI tyAMsudhInA bhAratIya zilpamAM devatvane dhabakAra dekhAya che. madhyayuganA rAjA pAdazAhenA vyaktigata ke emanA samUhagata ADaMbarane poSavA mATe ImArata thaI. kutubaminAra tAjamaDAla gaLaguMbaja, dilhI AgrA lakhano kalakattAnI ImAra, rAjA mahArAjAenA mahele, sarakArI ImArata, saMta-satI-zUranAM smAraka, mahApuruSo temaja anya prANIo upara baMdhAyela chatrIo, zAlimAra ane vRMdAvana bagIcAo vagere hiMdu-muslimakalAnAM rAjana mahAna ane bhavya che. gevA-dIvanAM khristI devaLa suMdara che. muslima zi95mAM bhaumitika AkRtio temaja vela(lane layabaddha vaLAMka ApI sajela AkRtio zi95nA ananya namanA masjido rojA daragAhamAM joI mastaka name che. khudAnA kudaratI sarjananI nakala na karavAnI muslima kalAkAranI Teka che. ghaNI bhavya ImAratemAM hiMdu-muslimakalAnAM suMdara sarjana thayAM che. kalAkAra ustAdane kasaba bhautika lAbha mATe nahi, paNa pavitra hetune khAtara, kalAne khAtara thayo hoya tyAM e kAma yajJarUpa bane che; evAM kAma adbhara bane ja. AvAM sthApatya madhyayugamAM temaja AjanA yugamAM thayAM che. ahIM kalA sAdhya banI che. cIna devAlayanA bhAratanA kalAkAronI kalA te sAdhana hatI, sAdhya te parama tatva hatuM. pAchaLanA kAlanA zilpInI daSTi pRthvI para che tethI ApaNuM viSayanA kSetranI bahAra che. vartamAna kAlamAM te mAtra dunyavI daSTi AgaLa rAkhI laukika sane thAya che, jaladI sukhI thaI javAnAM kAma thAya che, tatano lAbha levA lAMbA gALAnAM sanAtana sukhanAM mULa ane mUlyone nAza thAya che, mahAna "Dema baMdhAtAM nadI ne zaheromAM mAnavajaMtuone rahevA UdhaInA rAphaDA ke kabUtarakhAnAM jevAM simenTa konkrITanAM bahumALI khAM UbhAM thAya che, jemAM zi9pane sthAna nathI, sthApatyanI rekhAmAM laya nathI, paryAvaraNa prati lakSa nathI. mAnava "kayuTarAInDa' thato jAya che; have, pachI zuM? bhAratanA dareka prAMtamAM zilpa sthApatyanI, ApaNe joyuM tema, caDatI paDatInAM mojAM AvyAM che. lATanA zilpI rAjasthAna gayA hatA. IlerAmAM kAma karavA rASTrakUTa rAjAe lATanA zipIone paNa bolAvyA hatA. zipI te bhagavAna vizvakarmAnA putra ! ApaNA kaDiyA luhAra suthAranA iSTadeva vizvakarmA che. vizva gurjara mevADA suthAra che, jyAre paMcAla luhAra che. A cAre zipIkuLanA che. maMdironAM vividha aMgonAM ghATa-paddhatine vikAsa krame krame thaye, judA judA deze dhArmika mAnyatA ane sAdhanAnA yoge bhinna bhinna ghATa dekhAyA. amuka ghaTa amuka saMpradAye pravartAvyo tethI e brAhmaNa jaina ke bauddha zailI thaI jatI nathI. amuka paddhati dhamanI che ema kahetAM acakAvuM joIe, navamI -dasamI sadI sudhI zilpa-sthApatyamAM parivartana-vikAsa thatAM rahyA pachI enAM dhoraNa-siddhAMta ghaDAyAM. kAlabheda ane prAMtabheda joI zakAya. bAramI sadIthI vAstuzAstranA aneka graMtha lakhAyA. bhejadeve "samarAMgaNatradhAra lakhyuM; "aparAjitapUcha.' ane vAstuvidyAnA "arNa' vagere paMthe vidvAna paMDitane hAthe lakhAyA. bAMdhakAmanA ghATanI sahetuka racanAthI vedika jaina bauddha maMdiramAM enAM mukhya lakSaNa joI zakAya. pradakSiNApathavALuM "sAMdhAramaMdira" ne bhamatI vagaranuM niradhAra maMdira' kahevAya. zikhara-zailInA ATha prakAra che temAM mukhya "nAgarAdi' uttaramAM vizeSa che, drAviDAdi dakSiNa bhAratamAM dekhAya che, latinAdi bhAratavarSanA madhyabhAgamAM jovAmAM Ave che. gujarAta rAjasthAnamAM maMdire gurjarazailI mArazailI temaja mAru-gurjarIlInAM che. For Private and Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pithika Disembara 85 rUdramALane pati gaMgAdhara hato ane ene pUre karanAra gaMgAdharane putra prANadhara siddharAjanA samayamAM hatuM. DabhoIne kile hIrAdhare saM. 1210 mAM karyo. vimalazAha pAse gaNadhara hate saM, 1088 mAM. vastupAla-tejapAlanAM daherAM saM. 1285 mAM zanideve karyA, khAlI paragaNAmAM rANakapurane jaina caturmu kha devaprAsAda pachInA saikAmAM sthapati devAkine hAthe thaze. pATaNane zilpI maMDana kuMbhA rANAnA teDAvyAthI cittoDa gayo. 15 mI sadImAM eNe "rAjavalabha' graMtha lakhe. mAnava-sabhyatAnAM mULabhUta mUlyonI sarjanAtmaka rajuAta kalA dvArA suMdara temaja saceta rIte thAya che. kAlagaMgAnA pravAhamAM kaI paNa kalA pitAnA viziSTa raMgane vahete rAkhI zake che. mAnavanI pragati, suMdara pratyenI bhAvanA, pUla sAthe sukama prati saMvedanA mAnavanI lalitakalAmAM dekhAI Ave che. anaMtakAla tarapha dRSTi rAkhatuM ApaNuM zi95 sanAtana gAthA gAya che. prAgaitihAsika kAlamAM mAtRka ne liMga, pachInA kAnamAM pazupatidevane jagata janetA devI, e pachInA yugamAM adhidevanAM aneka rUpa mAtRzaktinAM aneka devI svarUpa darzana de che. puruSa ane prakRtinI lIlAnAM darzana thAya che. ApaNuM zi95mAM aneka rUpe aneka rIte eka ja sanAtana bhAva vilase che-satyam zivam suMdaram ne pAmavAne dhalavalATa ! bhAratavarSamAM bhUtakALamAM jema nAdabrahma thakI saMgIta uddabhavyuM tema vAstubrahmanAdathI zilpakalA alaukika pada pAmI. devamaMdiranA zi9pIo sAdhaka hatA. hAtha dUba ne haiyuM samarpita karI haDI calAvate mANasa pitAnA kasabane prabhuprasAdI mAnI pitAnI kRtine janatA dvArA janArdanane ja arpaNa kare che. evA bhAvapremabhaktipUrvaka zrama kare tyAre ene zrama eka prakArane yajJa bane che ane bhaktakasabInI kalA jagatamAM AzIrvAdarUpa bane che, amara bane che. peTa khAtara ja kareluM kAma paTa jeTaluM ja vAmaNuM ne alpajIvI heya che. prAcIna devasthAnanA zilpI-sthapatio karmIgI bhakata hatA e emanAM sarjane uparathI kahI zakAya che. gAMdhIjInuM katala sutara ke kabIrajInuM vaNela kapaDuM e bhedI kasabanA avazeSarUpe vizvanA saMgrahasthAnamAM sthAna pAmI zake. vyAsa vAlamIkinAM jIvana vana, devadAsInuM nRtya, sAMcI-amarAvatIajiMThA-IlerAnAM sthApatya-zi95 ane citravIthi e sarva parama tatva tarapha vahete AkAzagaMgAne pravAha che. puruSa sukata ne kAdaMbarI, ziva-pArvatIne naTarAjamUrti, tulasI-mIrAMnAM gIta, delavADA-trayALa bAganI nakazI e prabhunAM kAma prabhue karyA che. zraddhA-premathI uddabhavela kalAra te vividha rUpa-nAde rajU thatAM bhakatazi9pIenAM bhAvabhajana che, alakhanA ArAdha che ! saMdarbhoMdha : basa, e. ela. bAzAma, ema. e. DhAMkI, kanaiyAlAla munazI, prabhAzaMkara somapurA, morijhI TI, purAtatva saMzodhana maMDaLa-porabaMdaranuM mArI A kathA upara RNa che. De. kaDiyA pleTa, phATaka sAme, pira paMdara-360 575 : tA. 18-7-'85 Telephones office : 369124 Factary : 372254 ramezakumAra zAmajIbhAI pAvaralUma kApaDanA vepArI pAMcakUvA, mAdhavabAga sAme, mULacaMda AzArAma biDiMga, amadAvAda-380 002 For Private and Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org 19. Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir vidhinI ramata kAI virala mahApuruSanuM avasAna thAya tyAre emanuM sthAna tarata purAtuM nathI ane emanA javAthI amApa avakAza utpanna thatAM emaNe Adarela mahA kAryo adhUrAM rahI jAya che. jamAdAra phatehamahamadanA avasAnathI kacchanA rAjakIya AsamAnamAMthI jANe eka javalaMta sitArA teja:puMja pragaTAvI, AkAzane thoDI vAra mATe javala'ta karI mUkI pachI sadAne mATe lupta thayA. jamAdAranI smazAnayAtrAmAM jagajIvana mahetA, nagarazeTha, DeAsaveNu, zivarAja zAha vagere hAjara rahyA hatA ane e mahApuruSanA aMtima sahakAra vakhate upasthita rahela sarve leAkAnAM hRdaya gadgada banyAM hatAM. jagajIvana mahetAe jamAdAranA be meTA putro husenamayAM tathA brADImiyAM tathA khIjA khe nAnA putro ane jamAdAranAM begamane sAMtvana ApyuM, pazu emanI paitAnI AMkhAmAMthI AMsu TapakI paDayAM. emane eka sahRdaya mitra 'murabbI' ane zubhecchakanI kheATa paDI hatI, jamAdAranAM kuTuMbIone AzvAsana ApatAM ee khelyA : "tamane huM mAruM duHkha zI rIte jaNAvuM ? jamAdAra mArA mAtra uparI adhikArI na hatA, ee mArA AtmIya paNa hatA te emanA svargavAsathI mArA haiyAmAM adhikAra vyApI gayeA che. emanI etha tathA mAyALu 'ne laine mane krAI paNa kAryaM muzkela lAgatuM na huMtuM.' "paNa ame te nodhArAM banI gayAM, mahetAjI! have zuM thaze ?" husenamiyAMe kheda vyakta karatAM ciMtA pradarzita karI. , mArI hayAtI lagI Apane krAIne UnI AMca nahi AvavA dau, ahI thI ja dezaneA kArabhAra calAvavAmAM Avaze.' mahetAe jaNAvyuM. ApanuM mA darzana amane maLatuM raheze evI amane pUrI khAtrI che. Apa ja amArA vaDIla che." husemiyAMe jaNAvyuM. ''jamAdAra tathA emanAM sarva kuTuMbIenI sevA karavA tathA eonA utkarSa mATe mArAthI banatuM sarva karI chUTavA huM tamArA sadgata pitAzrIthI vacanabaddha chuM. tame kazI paNa ciMtA rAkhazo nahi." enI tA amane pUrI khAtrI che, paNa husenabhAIne tA have tarata aAra pAchuM saMbhALavuM paDaze ane huM ahIM ammA sAthe rahevAnA chuM te pachI ahInI rAjakArabhAra mATe zI vyavasthA karavAnI che ??' IbrAhIme prazna karyo, vidhinI ramata zarU thaI. paNa huM hamaNAM A MjAra javAnA nathI, tyAMne mATe bIjI vyavasthA karIzuM." husenapriyAMe pAtAnI mahattvAkAMkSA darzAvI, tamArA vinA aMjAranI meATI javAbadArI krANu sa bhALI zakaze ?" IbrAhIme peAtAnI matAba vyakta karI. "tAre nara saMbhALavA javuM heAya te vyavasthA karIe, prema, mahetAjI ! emAM kaI kheluM che ?" husenamiyAMe peAtAnA patra bhUjamAM majabUta sthApavA mATe navI ja yukti ajamAvI advetAne potAnA pakSamAM levA tajavIja karI, hu to tyAM javA mAgatA nathI, huM to ahIM amA sAthe ja rahevA mAguM chuM, tame mu jAranA bhe:miyA che! ane tyAMnI badhI vastusthitizrI vA che eTale tyAM ja vadhu sAruM thaze. ApaNA duzmane phAvI zakaze nahi." husenamiyAM bhale hamaNAM ahI ja razakAya. emanI jarUra paNa raheze, kemake kampanI sarakAranA For Private and Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir cha4] pathika [ saMdhyAnA raMga hAkema sAthe keTalAka navA praznone ukela lAvavo paDaze. IbrAhImabhAIe paNa hara | ammAnI sevA mATe ahIM rahevuM paDaze. ApaNe hAla thaDA vakhata mATe ahIMthI lakSamIdAsa kAmadArane aMjAra mekalIe te zuM cheTuM che ? tyAMthI kapanI sarakAranA amaladAra tathA tene garAsadAranI kAryavAhI para dekharekha rAkhI zakAze." mahetAe kahyuM. ema thAya te kaMI khoTuM nathI. husenaniya temaja iba hama baMne jaNe pitapatAne svArtha sadhAya e hetuthI saMmati vyakta karI. baMne bhAI sattA bhI banyA hatA ane banI zake te ekabIjAne dUra karavA IcchatA hatA. to pachI lakSamIdAsane belAvIne ene aMjara javAne hukama karuM chuM. bhale e thoDA divasa tyAM jaI Ave ane banI zake te rAjyanI vasUlAtanI Upaja vadhe tevAM pagalAM paNa bhare. vaLI vAgaDane ziramANa luTAre upadrava macAvI rahyo che to ene paNa vaza karavAnI jarUra paDaze ane e mATe lakSmIdAsa egya thaze." "hamaNAM e bhale aMjAramAM rahIne vyavasthA jALave, ekadama vAgaDa tarapha javAnI jarUra nathI, kemake aMjArane sAcavavAnuM kAma agharuM che. tyAM paradezI jAsUsanI paNa saMbhALa rAkhavAnI che, kemake eo tyAM beDA vakhatathI pagapesAro karI rahyA heya evI aphavA che." husenamiyAMe ziramANanuM nAma sAMbhaLIne becenI anubhavatAM sAvacetI batAvI. "ThIka che, e te aMjAra gayA pachI lakSmIdAsane ApaNAM taraphathI sUcanAo maLatI jaze te pramANe amala thatA raheze, hamaNAM AgaLa vadhavAnI kaMI jarUra raheze nahi." mahetAe jaNAvyuM. jamAdArane gherathI mahetA pitAne ghera AvyA. phatehamahamada jevA vizvAsa rAkhanAra mitra ane mArgadarzakanI kheTa mahetAne have jaNAvA lAgI. jamAdAranA putra vacce sattA meLavavA mATenI kheMcatANa tathA ekabIjAne bhUjathI dUra rAkhavAnI vRtti joI mahetAne Azcarya thayuM, eTaluM ja nahi paNa emane vicAra karatA karI mUkyA. - IbrAhIma tejasvI hatA, enI mAtAne temaja pitAne lADake hatA ane enI atyArano mahavAkAMkSA pAchaLa mudrAvALA mahamadamiyAMne hAtha hato. e mahamadamiyAM bhujamAM tApara AvavA peravI karI rahyo hato evI mahetAne kaMIka gaMdha betraNa divasa thayAM AvyA karatI hatI. husenAmayAM svAtha hatA, paNa enAmAM bahu daivata nahotuM ane haMmezAM namate chAbaDe besI jAya e ene svabhAva hatA ema sau jANatAM. enA para bahu vizvAsa mUkI zakAya ema nahatuM. jamI paravArIne mahetA jarA ArAma karavA mATe pitAnA zayanakhaMDamAM gayA. emanAM putrI sarasvatIne sAsare vidAya karavAnAM hatAM tethI putrI tathA emanI mAtA baMne jaNa tyAM AvyAM ane DI vAra sudhI vAtacIta thayA bAda ene bahAra AvyAM, bapora namyA bAda mahetA pitAnA beThaka-khaMDamAM AvyA ane lakSamIdAsane bolAvavAno vicAra karatA hatA eTalAmAM rAjamahela parathI khabara AvyA ke baMdIvAna mahArAva rAyadhaNajInI tabiyata kaMIka vadhu narama thaI gaI che. saMdhyA thAya e pahelAM mahetA mahArAvazrInI tabiyatane khabara pUchavA emanI pAse javA mATe rAjamahela tarapha upaDyA. thoDI vAre eo mahArAvanA baMdIkhAnAvALA khaMDamAM AvyA. Ave, mahetA! jamAdAra phatehamahamada te gujarI gayA evA khabara maLyA. bahu cheTuM thayuM ?" mahArAve kahyuM. For Private and Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika 19, vidhinI ramata ] 75 "kharekhara, annadAtA ! emanA mRtyuthI rAjyane moTI khoTa paDI che !" have koNa, tame dIvAna ke jamAdArane dIkare husena dIvAna? have te rAjAne puchagyA vinA dIvAna banI zakAya che." rAjAe vyaMgamAM kahyuM. - "ame sau ApanA ja sevaka chIe, bAvA ! ApazrInI tabiyata narama che ema sAMbhaLyuM. zuM jaNAya che ? hakImane bolAvIzuM?" "jarA narama garama rahe che. koI vAra peTamAM dukhAvo UpaDI Ave che. hakIma davA mekalI Ape. che. tame leke ATalI badhI saMbhALa le che ane ciMtA karo cho e mATe tamAre saune AbhAra mAnavo joIe." rAjAe pharI vAra bhaMga karyo. e zuM bolyA, annadAtA? Apa saMpUrNa paNe taMdurasta thAo. prajA A ne taMdurasta tathA svastha jovA cAhe che." mahetAe jaNAvyuM, paNa baMdIkhAnAmAM !' rAjAe jarA nArAjImAM kacavATa-bharyA udgAra kADhayA. "evuM paNa nathI. Apane baMdIkhAnAmAM rAkhavAnI amArI icchA na hoya, saMjogane ja e AbhArI che. ApanI aMgata salAmatI atyAre ahIM rahevAmAM ja che. bahAra Apane duzmana ghaNA che. ApanA para jokhama che." mahetAe kahyuM. ThIka che, jevI khudAnI marajI !" "tyAre rajA lauM chuM. ApanI tabiyata narama thAya athavA kaMI jarUra paDe tyAre amane hukama moklAvaze. huM koI paNa vakhate ApanI sevAmAM hAjara thaIza." + jagajIvana mahetA ghera AvyA tyAre rAta paDavA AvI hatI, jamatI vakhate eka khAnagI saMdeza mo : mAMDavIvALA zivarAja zAha maLavA mAge che ane rAtrinA bIjA praharanI zarUAtamAM maLavA AvanAra che. rAtre jamI paravArI nivRtta thatAM mahetAjI beka-khaMDamAM AvyA. thoDI vAre zivaja zAhe khaMDamAM praveza karyo. aMdhArAmAM eka coLA zivarAja zAhanI pAchaLa pAchaLa mahetAnA ghara sudhI Avyo ane zivarAja zAha gharamAM pa e dUrathI jotAM oLo aMdhArAmAM adazya thaye. jaya jine, mahetAjI!" zivarAja zAhe khaMDamAM praveza karatAM mahetAne namaskAra karyo. "Ave, Avo, zivarAja zAha ! jaya mahAdeva! kema, khuzImAM ne ?" ApanAM darzanathI vizeSa AnaMda thaze. mAMDavIthI ahIM sudhI AvyA eTale ApanAM darzanane lAbha laI mArgadarzana meLavavAnI IcchA thaI." zivarAje jaNAvyuM. A amArA mukhI haMsarAja zeThanA Apa ciraMjIvI ! Apane mArgadarzananI zI jarUra hoya? opa te amane mArgadarzana ApI zake evA che." "e te ApanI moTAI tathA mArA taraphanI bhalI lAgaNI batAve che. jamAdAra gujarI gayA eTale have amAre mana te a5 emanA pratinidhi ane kacchanA sattAdhIza che. AjJA uThAvavA ame sadA tatpara rahIzuM ema Apane kahevA jate Avyo chuM." Apa paNa moTA che. huM te jamAdArane sevaka ane ApaNe sau mahArAvazrInA sevaka chIe. jamAdAranA putra husenamiyAM have emanA pratinidhi tarIke sattA para che eTale have huM emano sevaka chuM." "Apa vaDIla che, amArA zirachatra jevA che. ApanI AjJA uDAvavA ame tatpara chIe, paNa For Private and Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika [saMsthAnA raMga jamAdAra ke emane putranI AjJA uThAvavA ame taiyAra na hoIe, Apa cAhe te Aje jamAdAranI sattA dhAraNa karI zake che. Apane amArI badhI madada maLI raheze enI khAtrI ApuM chuM." zivarAje jaNAvyuM. Apane AbhAra, paNa evuM te banI zake nahi. jamAdArane huM mitra ane vizvAsu emanA putrone vaphAdAra rahevAnI tathA emanuM bhaluM icchavAnI huM mArI pharaja samajuM chuM. e pharajamAMthI huM curka ema te Apa paNa na iccha.mahetAe spaSTatA karI. "have pharaja jevuM kyAM che? Apa svataMtra che. ApanI IcchA hoya te AvatI kAle mahArAvazrIne baMdhanamukta karI, rAjagAdI para sthApIne Apane kacchanA dIvAna tarIke jAhera karIe. ame badhI ApanI paDakhe UbhA rahIzuM, Apa ema na cAhe te bhAIjI bAvAnA putra laghubhAne rAjAbhiSeka karIe ane Apane dIvAna tarIke jAhera karIe. jamAdAranA baMne dIkarA ahIM thI nAsI jaze; emane ahIM rahevuM bhAre thaI paDaze." mApha kare ! evuM kAMI mArAthI nahi banI zake. huM vacanathI vecAya chuM, jamAdAranA putro mArAmAM vizvAsa rAkhe che ane mane mAna ApI mArI salAha pramANe varte che. vaLI araba zibaMdI paNa mArAmAM vizvAsa rAkhe che. mahArAvanA putra mAnasiMhajInA haka-adhikAranI paNa avagaNanA thaI zake nahi. kacchamAM ApaNe saue sAthe maLIne kAma karavAnuM che. jamAdAranA putronI ke mAnasiMhajInI avagaNanA karavAthI dezamAM aMdhAdhUMdhI phelAya ane ene deSa mArA para AvI paDe. huM lAcAra chuM." mahetAe kahyuM. paNa kara7 dezanuM hita jamAdAranA dIkarA sattAdhArI haze te jaLavAze ema huM dhAra nathI, e avicArI chokarA kacchane pAyamAla karaze." zivarAje cetavaNI uccArI. "mArAthI banaze tyAMsudhI ema nahi thavA dauM. pachI te jevI bhoLAnAthanI marajI. mANasanuM dhANuM badhuM kAMI pAra UtaratuM nathI, bhaviSya bhagavAnanA hAthamAM che. enA khelanI ApaNane zI khabara paDe? ApaNe te kartavya bajAvavAnuM che." tyAre Apa amane nirAza karaze ? AvI taka vAraMvAra maLatI nathI. IzuM te pAchaLathI "pastAvAne vakhata Avaze." huM lAcAra chuM." tAM huM AzA rAkhuM chuM ke Apane koIka divasa badhuM samajAze. pharI vAra joIzuM. have rajA laIza. Apane takalIpha ApI e mATe kSamA karaze." "e zuM bolyA, bhAI? sukhethI sidhA. Aje Apane nirAza karyA che, paNa huM nirUpAya chuM." "huM kadI nirAza thato nathI. hajI paNa AzA ane vizvAsa che ke Apane satya vastu keIka divasa samajAze ane e divase A5 amArI vAta svIkAraze. araba zibaMdI upara bahu madAra bAMdhavA jevuM nathI ane ene vizvAsa karavAmAM paNa jokhama raheluM che. Apane jyAre paNa amArI madadanI jarUra paDe tyAre amane hukama karaze; Apane amAro saMpUrNa sAtha sahakAra maLI raheze. keTalAka gharanA ghAtakIothI Ape cetatA rahevAnuM che. bhagavAna eothI bacAve !" bhagavAna saune saddabuddhi Ape. ApaNe te prayatna karavAnA rahe che, phaLa enA hAthamAM che." mahetAe jaNAvyuM, "bhale, tyAre huM rajA laIza." zivarAje kahyuM. "khuzIthI; Tekaracha kAkAne praNAma kaheze." For Private and Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra 20. jhaMjhAvAtanAM maMDANa] pathika jaya jinendra !" jaya mahAdeva !" zivarAja zAhe khaMDanI bahAra nIkaLI rAjamArga para AgaLa prayANa karyuM, dUra aMdhArAnI ethe chupAyela eLo jamAdAranAM kheraDA tarapha pharyo. jhaMjhAvAtanAM maMDANa jamAdAra phatehamahamadanuM mRtyu thayAne hajI pUrA pacIsa divasa vItyA nahi tyAM bhUjanI bajAramAM aphavA phelAI ke mahArAva rAyadhaNajI gaMbhIra rIte bImAra paDayA che. kyAMka te evI paNa vAta thavA lAgI ke eo mRtyu pAmyA che ane emanA dehanA aMtima vidhi mATe takarAra paDI che. mahamadamiyAM hajI bhUjamAM ja rokAyA hatA, jamAdAra phatehamahamadanI kAyamI yAdagIrI mATe bhavyA makabarA bhuja zaheranI bahAra vAra karAvavAnuM hatuM. e aMgenI kAmagIrI mATe salAha-sUcane ApavA tathA sAdhane ekaThA karavA mATe eo rokAyA hatA ema kahevAtuM hatuM. lakSmIdAsane aMjAramAM kArabhArInI kAmagIrI hAla tarata mATe saMbhALavA javAnuM hatuM, paNa aMgata rokANane laIne eo hajI bhUja choDI zakayA na hatA ane aMjAra gayA na hatA.. tA. 30 mI oNkaTobara, 1813 nA roja vahelI savAre jagajIvana mahetA tathA husenamiyAM rAjamahela para gayA tyAre emane khabara maLyA ke mahArAva rAyadhaNajI gaMbhIra rIte bImAra che ane chellA zvAsa le che. IbrAhImamiyAM tathA kAsama emanI pAse hatA. rAjamahelamAM mahArAvanI rANIo tathA rakhAtAmAM e samAcAra phelAtAM sau ciMtAtura banyAM. hakImanAM davAdArU cAlu hatAM ane hakIma paNa baMdIkhAnAmAM hAjara hatA. jagajIvana mahetA tathA husenamiyAM tyAM pahoMcyA ane sthiti joI ne rAjakuTuMbanAM sabhyone khakara ApavAmAM AvyA. keTalAka najIkanA bhAyAta garAsadArone khAsa savAre mokalI mahArAvanI gaMbhIra bImArInA khabara pahoMcADatAM e paNa bhuja tarapha AvavA lAgyA, rAjakumAra mAnasiMhajI, kavara laghubhA, rAjakumArI kesarabA ane rANIe tathA rakhAto vagere baMdIkhAnAmAM mahArAvanI aMtima vidAya vakhate emanA darzana karI gayA, madhyAhna samaye darabAragaDhanI aMdara Avela maMtraNa khaMDamAM jagajIvana mahetA, nagarazeTha, husenamiyAM, IbrAhIma miyAM, mahamadamiyAM, lakSmIdAsa kAmadAra, rAjakuTuMbanA kuLagora odhavajI vagere ekaThA thayA hatA. AsaMbiyA reha tathA nAgrecAnA jAgIradAre paNa AvI pahoMcyA hatA. mahArAva rAyadhaNajI mRtyu pAmyA che ema tyAM jAhera thayuM ane emanA mRta dehanA saMskAravidhi saMbaMdhamAM vicAraNA cAlI. "mahArAvazrIe maukhika vasiyata karela che te pramANe emanA mRta dehanI muslimavidhi pramANe badhI vyavasthA thavAnI jarUra rahe che ane thavI joIe." ibrAhIme jaNAvyuM. "ema kema thAya? mahArAvazrI jADejA vaMzanA rAjA hatA ane tethI jADejA rAjapUtanA kulAcAra pramANe emane hiMduvidhithI agnisaMskAra thAya ane thavo joIe." rAjapurohita odhavajIe pitAne abhiprAya jaNAvyo. paNa mahArAvanI vasiyatanuM zuM? eee muslima dharma aMgIkAra karyo hato ane muslima dharma pALatA e te sau jANe che." mahamadamiyAMe kahyuM, For Private and Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir pathika saMdhyAnA raMga "e te emanA magajanI asthiratAne laIne banela hatuM. jADejA rAjavIne emanA kuLadharma pramANe agnisaMskAra thaze." nagarazeTha belA, meM emanA aMtima vidhi mATe vyavasthA karAvI che ane kaphana taiyAra karAvela che e jANe che ?" IbrAhIme virodha karyo. tethI zuM thayuM ?" AsaMbiyAnA ThAkora belI. " kumAra zrI mAnasiMhajIne bolAvIe, emane pUchI joIe." IbrAhImamiyAe jaNAvyuM. e hajI bALakabuddhinA kahevAya ane emane AvI bAbatamAM kaMI khabara na paDe." nAgrecAna jAgIradAra bolI UThayA. "jADejA kuLanA rivAja pramANe agnisa rakAra thAya te zuM khoTuM che ?" jagajIvana mahetAe jaNAvyuM. "paNa eka muslimane hiMdu tarIke agnisaMskAra nahi thavA devAya, emane daphanAvAze" IzAhIme makkamatAthI kahyuM, tamAre tamArI IcchA pramANe ja karavuM che ane amArA jADejA kuLanA rivAjanI avagaNanA karavI ja heya te enuM pariNAma sAruM nahi Ave. kema, mahetAjI ! Apa zuM karavA dhAre che ?" rohAnA jAgIradAra AkaLA thaI bolI UThayA. hajI kayAM kaI cekasa nirNaya para AvI zakayuM che? hajI vicArI joIe chIe." mahetAe jaNAvyuM, tame so zAMta thAo ane dhIraja rAkhe. bhAI husenamiyAM tathA mahamadamiyAne vinaMtI che ke A bAbatamAM vicAra kara, garAsiyA bhAyAtane kacavAvavA e paNa sAruM nathI." nagarazeThe samajAvaTathI vAta karI. ApaNe smazAnayAtrA te kADhavI paDaze ne? evI taiyArI karavAmAM vakhata lAgaze. atyAre bapora thaI gayA che. namAja-TANuM paNa thayuM che tethI ekAda pAra pachI pharI vAra maLIne vicAra karI nirNaya karIzuM. atyAre sau pitApitAne kAme bahAra jaI zake che." husenamiyAMe jaNAvyuM. sau chUTA paDyA. jagajIvana mahetA ghera AvyA. emanI sthiti viSama banI hatI, paNa chevaTane nirNaya jema bane tema tarata ane rAjakuLanI pratiSThA sacavAya e rIte levAnI jarUra hatI. IbrAhImanI avicArI haThane satiSavA jatAM pariNAma gaMbhIra rIte nukasAnakAraka Ave ema hatuM. paristhiti pheTika bane e saMbhava hato tethI tvarita cokakasa pagaluM bharavAnI jarUra hatI. rANIvAsanI aMdara rAjaputANIo mahArAvane agnisaMskAra thAya ema icchatI hatI ane makkama hatI evA saMdezA rASTravAsamAMthI emane maLyA. emaNe mAravADI mAlamasiMha tathA lakSamIdAsa kAmadAranI sAthe mAravADI rAjapUtanI eka TukaDInA keTalAka sainikone rAjamahela para mekalIne mahArAvanA mRtadehane kabaje karavA ane sAme thAya tene ThAra karavAne kama Apyo. nagarazeTha jAgIradAro tathA bhUjanA agraNI zaherIone tAbaDatoba belAvI tarata ja mazAnayAtrAnI taiyArI karAvI husenamiyAMne khabara mokalyA. samaya joIne vartana karanAra husenamiyAM jAgIradAre nagarajane tathA jagajIvana mahetAnuM valaNa samajI jaIne agnisaMskAra vidhi thavAmAM sahamata thaze ane samazAnayAtrAmAM joDAya ane tethI ibrAhIma miyAM tathA mahamadamiyAM yupakIdI pakaDI zAMta rahyA. For Private and Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 20. jhAvAtanAM maMDANa]. pathika mahArAva rAyadhaNajInA dehane agnisaMskAra pUrI dhAmadhUmathI ane prajAnA utsAhathI hamIrasaranI dakSiNe AvelI rAjavIonI chataraDIvALA prAcIna ane suvikhyAta sthaLe karavAmAM AvyA. paNa iba hImamiyanA aMtaramAM jagajIvana mahetA pratye IrSyA tathA veravRtine tyArathI uddabhava thayo ane mahamadamiyAe AgamAM ghI homyuM. sadgata mahArAvazrIne aneka rANIo uparAMta keTalIka rakhAta paNa hatI. emane kuMvara mAnasiMhajI sivAya bIje kaI putra na hatA. mAnasihajI tathA emanI bahena kesarabA urphe kesAMbA atyAre saMpUrNa rIte jamAdAranA kuTuMbanAM Azrita hatAM ane emanA varcasa nIce hatAM. kuMvara mAnasihajInI uMmara atyAre 18-19 varSanI hatI. rAjagAdI mATe e kharA hakadAra hatA, paNa keTalAka rAjapUta garAsadAra tathA bhAyAta phate mahamada tathA ibrAmamiyAMthI viruddha hatA ane zivarAja zAhanI tarapheNamAM hatA; ene je mAnasihajIne gAdI maLe te emanI pitAnI sthiti kaphoDI thAya ane nukasAna thAya evI dhAstI hatI. e kumAra mAnasiMhajIne gAdI maLe te Izva hamamiyAMne pakSa majabUta bane e spaSTa hatuM. zivarAja zAha paNa evI ja mAnyatA dharAvatA hatA ane tethI e bhAIjI bAvAnA dIkarA ladhubhAne gAdI maLe ema IcchatA hatA. bhAIjI bAvA uphe pRthvIrAjajI emanI hayAtImAM mahArAva rAyadhaNajI kedamAM hatA te daramyAna rAjagAdI para hatA ane emanA nAmathI rAjavahIvaTa cAlatuM hatuM tethI prajA vargamAM paNa ghaNuM ema mAnatA hatA ke rAjagAdInA sAyI hakadAra bhAIjI bAvAnA putra ladhubha che. vaLI rAyadhaNajIe muslima dharma aMgIkAra karela tethI emanA putra kumAra mAnasiMhajIne rAjagAdI meLavavAne haka na ho evI paNa ghaNAnI mAnyatA hatI. A mAnyatAnA anumodanamAM zivarAja zAha tathA bIjAoe evI aphavA vahetI karI ke rAjagAdInA kharA hakadAra ladhubhA che tathA jagajIvana mahetA paNa emanI tarapheNamAM che. vaDA mAraphata A havA rAjamahelamAM rANIvAsamAM pahoMcI. ladhubhA atyAre 16-17 varSanI uMmaranA sagIra hatA ane rAjagAdI emane maLe evI emane pitAne ke emanAM mAtuzrIne koI kalpanA paNa na hatI. emanI e saMbaMdhamAM ke I pravRtti ke IrachI paNa jaNAtI na hovA chatAM pracAra taraphathI evI aphavA phelAvavAmAM AvI rahI hatI ane rAyadhaNajInA vArasa tarIke rAjagAdI para koI niyukta thAya nahi tyAM lagI ladhubhAnI tarapheNanI aphavA romera phelAtI aTakI zake ema na hatuM. thoDA divasa vyatIta thayA. eka rAja rAjavaDAraNa jAnabAI IbrAhIma miyAM pAse AvI. IbrAhIma enI sAthe rAjamahelamAM gaye, eka khaMDamAM rAjakumAra mAnasiMhajI tathA rAjakumArI kesarabA e be jaNa emanAM mAtuzrI sAthe beThAM hatAM. ibrAhIme AvIne namana karI Asana lIdhuM. "pachI rAjayAbhiSekanuM kayAre nakkI karyuM ?" mAnasiMhajInAM mAtuzrIe IbrAhImane prazna karyo. hajI kAMI cokkasa nathI, e te jagajIvana mahetA nakkI karaze tyAre ane tema thaze. samAcAra te evA maLyA che ke jagajIvana mahetA ane zivarAja zAha kumAra ladhubhAne mahArAvazrI tarIke rAjagAdI para lAvavA mAge che." IbrAhIme pitAnuM mahatva batAvavA mATe pAse pheMko ane gadhuM hAMkyuM. jagajIvana mahetA ema I che nahi. vaLI tame kema zAMta besI rahyA cho ?' rAjakumArIe vedhaka daSTi phekI savAla karyo ane umeryuM: "tamArI pharaja nathI? zuM bhAI tamArA dosta nathI ?" "mArI pharaja huM jarUra bAvIza ane kumAra zrImAnasiMhajIne rAjagAdI para abhiSeka thAya che ema sI jaze." ibrAhIme mAnasiMhajI tathA rAjakumArI tarapha hetupUrvaka sUcaka najara nAkhI jaNAvyuM. te pachI DhIla kema thAya che ?" rAjakumArIe AturatA batAvI pUchayuM. ene cahere ghaNe For Private and Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir BM 24 Reg. No. GAMC-19 STORM INDIAN DYESTUFF INDUSTRIES LTD. (IDI 2 MAFATLAL CENTRE, NARIMAN POINT. BOMBAY - 400 021 Phone: 23 46 43 Cable : NAVICET Telex: 11 3089 IDI IN En MANUFACTURERS OF NAVINON VAT DYES NAVIDON INDIGOID VAT DYES NAVICET DISPERSE DYES FOR ACETATE/NYLON NAVILENE DISPERSE DYES FOR POLYESTER NAVICTIVE REACTIVE DYES NAVIFAST PIGMENT POWDERS NAVITEX PIGMENT EMULSIONS DYE INTERMEDIATES ALUMINIUM CHLORIDE ANHYDROUS HYDROSULPHITE CONC. BT 462 431213 247 : Well #12 U.. 84421H 31 211, . kad, adale, 24 HEFTIG-340 00 di 21-12-1624 244 : 2019 freel, 19/24, lovu 1, BUHELGE-320043 48 : axida R $ 21, 2016. W aisi NM, HELGIE-3C0 004 For Private and Personal Use Only