Book Title: Ilurana Gufa Mandiro
Author(s): Dhirajlal Tokarshi Shah
Publisher: Dhirajlal Tokarshi Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034850/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI yazovijayajI Tolkala p& *lcoblo '||3|3 phona : 0278-2425322 3004846 tamAro cha citrA sAthe zrI dharma jayasta lekhaka dhIrajalAla TokarazI zAha zrI nAnAlAla camanalAla mahetA ( Ai. sI. esa. ) nI prastAvanA sAthe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chalurAnAM guphAmaMdiro : lekhaka : dhIrajalAla TokarazI zAha raalaiitilinealiatrilinealitiliatiliaTINitrilinealistianline Alliam maalaippaattttm :: prastAvanA lekhaka :: nAnAlAla cImanalAla mahetA AI. sI. esa. sarvahaka svAdhIna AvRtti 1 lI * * saMvata 1987 kIMmata ATha AnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAzakaH dhIrajalAla TAkarazI zAhe citrakAra,mukaselara enDa pablIzara, rAyapura, havelInI peALa, a ma aa vA . jemanI preraNAthI kalAnAkSetramAM praveza karyAM te zreSThiva zrI raNachoDalAla amRtalAlane premapUrvaka samaNu mudrakaH cImanadyAla izvaralAla mahetA mudraNasthAna H vasa tamudraNAlaya dhIkAMTA roDa : : amadAvAda. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA * ajantA ne ilurA eTale bhAratavarSanAM prAcIna zilpa, sthApatya ne citrakalAnI caramasImA. A anne sthaLeAmAM zilpa, sthApatya te citraNanA adbhuta samanvaya thayeA che. plurAnAM citrAvazeSo bahu thADAM che te thADA vakhata thayAMja enI pratikRti banI zakI che. e citro ApaNAM madhyakAlIna gujarAtI citrone maLatAM che te ghaNe bhAge madhyayuganA--vizeSataH jaina graMthAnI kaLA illurAnIja para parAmAMthI udbhavyAM hAya ema lAge che. vadha mAnapurI (vaDhavANa)nA zilpakArA tA ceAthA sakAmAM dakSiNApathamAM mazahura hatA, ema tAmIla "maNimekhalenA kartA kahe che. sALamAM sakAne tibeTI itihAsakAra tArAnAtha pazcima hiMdanA advitIya citrakAronA ullekha kare che ne amula jalanI Aya-ne-akabarI uparathI paNa jaNAya che ke akabaranA sAmrAjyanI chAyAmAM punarjanma pAmelI kaLAmAM gujara citArAonA kevA mahattvanA kALeA hatA. kezA, bhIma, maheza evA aneka gujara citrakAreAnAM nAma ne citro hajI sudhI upalabdha che. emanuM prAMtiya abhimAna eTaluM sakhata hatuM ke e huMmezAM peAtAnA nAma pachI 'gujarAtI'nI upAdhi Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakhavA bhUlatA nahi. saMgIta ratnAkaranA kartAe lakhyuM che ke aniruddhanI patni uSAe dvArikA-ramaNuone nRtyakaLA zIkhavI ne tyAMthI ja nRtyavikAsa thayo ne hiMdustAnanA anya sAtamAM phelAye, madhyakAlIna prahasana-caturbhANImAM te lATanivAsIonA adamya citraprema upara khAsa kaTAkSa karyA che. koI paNa khAlI divAlanI jagyA maLe eTale lATanivAsI lIMTA kheMce ja. saMgIta, nRtya, zi95 ne citranA kSetramAM prAcIna samayamAM gujarAtIonuM sthAna advitIya hatuM. have to enI smRti paNa na rahI. ajantA ne ilurA gujarAtathI bahu dUra nathI. tyAMnI amarakRtiomAM gujarAtIono ze phALo hato e jANavAne ApaNI pAse kalpanA sivAya bIjuM kAMI ja sAdhana nathI. paNa eTaluM to kharuM ja ke ilurAnI paraMparAnI majabuta asara gujarAtanI madhyakAlIna citraparipATI upara paDI. hiMda atyAre parAdhIna che. suvarNa prajAtanI arUNubhAnAM ja hajI darzana thAya che. nahi to sAMcI, amarAvatI mahAbalipurama, kAMcI, ajantA, IlurA, bAdAmI, nAlanda ityAdi aneka ItihAsa prasiddha sALAthI kayo zikSita hiMdI aparicita hoI zake ? ApaNe hajI pAzcAtya sabhyatAnA mohamAMthI mukata thayA nathI. enA dabadabAthI kAMika aMjAI gayA chIe eTale pagale pagale ApaNu dareka vastunA guNadoSa tapAsavA jANatAM ke ajANatAM paradezI mAnadaMDane upayoga karIe chIe ke jyAM sudhI koI paradezI ApaNuM cIjonI kadara na kare tyAM sudhI enI prasaMzA karatAM ke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e viSe ApaNe pitAne yathArthabhAva vyakata karavAmAM mana acakAya che. A manovRtti khAsa karIne ApaNuM pAzrAtya keLavaNI pAmelA samAje keLavI che, ne te paNa vizeSa karIne bhAratIya kalAnI tulanA karavAmAM. AthI ja ApaNuM Adhunika jIvana zuSka, nirasa ne sauMdaryAvihoNuM lAge che. sauMdaryanI bhAvanA ja jAgrata na thaI hoya tyAM sudhI IlurA ne ajantA jevA bhUtakALanI akhUTa samRddhine kaLAnA ananya smAraka paNa zI asara karI zake ? ajantA jevI saMpUrNa ImArata duniyAmAM hajI sudhI te nathI ja. sthApatya, zilpa ane citraNane abhuta samanvaya ajantAnAM guphA maMdiromAM najare paDe che. IlurAnAM citro lagabhaga naSTaprAyaH che paNa bhAratIya sabhyatAnI tavArIkhamAM IlurAnuM sthAna advitiya che. bauddha, brAhmaNane jana saMskRtine ahIM triveNI saMgama che. Adhunika kALa tarapha najara karIe te ahIM bhaviSyanA punarutthAnanuM ujjavaLa ciluM che. ajantA ne chalurA banne nijhAma sarakAranA rAjyamAM che. A custa muslIma riyAsatamAM hiMdu saMskRtinA A anupama smArako surakSita che. enA saMrakSaNa mATe nijhAma sarakAre prayAsa karyo che, e atyaMta stutya che. ajantA ne chalurAnI sarakhAmaNImAM prAcIna gujarAtanA pATanagara-pATanI durdazA sAMbhare che ne zoka thAya che. chalurA ne ajantA javuM have to jarAe agharuM nathI. bannenI vacce moTarano rasto che ne mAtra 60 mAilanuM ja aMtara che. manamADa ke jaLagAva sTezanathI meTara-lorIo Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doDheka kalAkamAM ajantA pahoMcADI de che. ne tyAM badhI jAtanI sagavaDa che. eTale have koI paNa zikSita hovAno da karanAra hiMdIe A sthAne na joyAM hoya to e enA zikSaNanI truTi ja kahevAya. A banne sthaLe evAM che ke enA viSe purata ne citro jevAthI yathArtha khyAla AvI zake ema che ja nahi. bhAratIya kaLA ahIM sajIva ne mUrtimaMta che. sAMpradAyika paraMparA dvArA e udbhave che paraMtu sAMpradAyika saMkucitatAthI e para che. e guphAmaMdiramAM devI vyaktionI AsapAsa pharatAM gaMdharva ne vidyAdharanI peThe ajantA ne chalurAnI kaLA sauMdaryAkAzamAM addabhuta svachaMda ne saMyamathI vihare che. devadevIo ghaDavAnuM sAmarthya jovuM hoya to A kalAkAronuM mUrtividhAna juo. kyAMya paNa zithilatA ke kuruci najara nahi paDe. ahaMtanI abheda zAMti, naTarAjanI ajeya zakita, narasiMha nI bhayaMkara garjanA, devadevIonI premalIlA, kinnara gaMdhanA mIThAMgAna, mahiSAsuramardinInI tejasvI mudrA A sahu A kaLAkArene sugamya ne svAbhAvika hatuM. emanI kArIgarI, emanI prabaLa kalpanA ne sarjanazakitane anukuLa ja hatI. samartha kalAkArone pratApI dAnavIro paNa maLyA. dhana, kaLA ne dharmane Avo anupama saMgama duniyAmAM bIje kayAM maLaze ? bhAI dhIrajalAle ilurAnI guphA maMdiranI puNyayAtrA A nAnA pustakamAM varNavIne gujarAtI prajAne upakAra karyo che. IlurA viSe igrejImAM aneka suMdara pustaka lakhAyAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. gujarAtI bhASAmAM te e viSe A prathama ja prayAsa che. gujarAtane lokasamudAya chalurA ne ajantAnI yAtrA karatAM zIkhaze te bhAI dhIrajalAlanI mahenata sArthaka thaze. aja ntA viSe AvuM ja eka sacitra pustaka lakhAya to kevuM sAruM ? citrakaTa ) nainItAla tA. 10-6-31 . nAnAlAla camanalAla mahetA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakanuM nivedana kudarata ane kaLAdhAmamAM vIsa divasa e pustaka lakhatAM IlurAnAM guphAmaMdira viSe eka svataMtra pustaka bahAra pADavAno vicAra udbhavyo. paramAtmAnI kRpAthI e pustaka Aje bahAra pADI zakuM chuM ethI AnaMda thAya che. tenI kismata kharca jeTalIja rAkhelI che. ApaNuM prakhyAta hiMdI kaLA vivecaka chata nAnAlAlabhAIe enI prastAvanA lakhI ApI upakAra karyo che. bhAI baLavatta bhaTTe potAnA be pheTegrAphano upayoga karavA dIdhuM che te badala temano paNa AbhArI chuM. bhAratavarSamAM Aje paNa aneka kaLAnAM dhAma mejuda che. enuM gaurava gAtI eka granthamALA jAya evI utkaTa IcchA che. je A pustaka chapAvavAno kharca mAthe nahi paDe te e dizAmAM namra prayatna karIza. AvA prakAzanamAM ruci dharAvanAra vyakti ke saMne vicAra vinimaya karavAnI vinati che. li. prakAzaka, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pheTe : balavata bhaTTa IlurAnI guphAo : sAmAnya dRzya DAbA hAthethI pahelI guphA tIthala ane pachInI dethala che. kumAra priTarI : amadAvAda Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : 10 : IlurAnAM guphAmaMdiro mahattA (lurAnI guphAmaMdire bhAratavarSane zilpanI eka 0 amarakRti che. enAM darzana e jIvananI anerI lhANa che. koI paNa sAcA zilpI, citrakAra, itihAsarasajJa ke dharmajijJAsune mATe emAM abhyAsanI akhUTa sAmagrI bharelI che. bhAratavarSane dhArmika saMdeza zuM hatuM, kaLAne Adarza keTalo ucca hatuM ane tene pUrNa karavA bhAratavAsIoe kevI AtmazraddhA, upAsanA ane AtmasamarpaNane paricaya Apyo che te A maMdire jatAM samajI zakAya che. A zilpadhAmamAM akeka khaDakamAMthI je bhavya ne vizALa vihAra athavA maMdiro karavAmAM AvyAM che te adyApiparyata ajoDa che; ane temAMnuM eka kailAsa athavA raMgamahAla te jagatabharanA khaDakamAMthI kApelAM maMdiromAM advitIya che. A guphAmaMdironI mUrtio ane paurANika kathAonAM AkRtividhAna eTalAM pramANapata, bhAvavAhI ne tejasvI che ke prathama darzane ja tenI adbhuta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sthAna ne saMbhALa asara thAya che. emAMnI keTalIka kRtio te vizvavikhyAta mAIkala ejelanAM putaLAMonI hariphAImAM paNa barAbara ubhI rahI zake tema che. A sthaLanI bIjI mahattA e che ke AryasaMskRtinI traNe zAkhAo-auddha, hindu ane jainane te pavitra saMgama che. A saMskRtine triveNI saMgama bhAgye ja bIjA kaI sthaLe thayo haze. sthAna ne saMbhALa latAbAdathI nava mAila, auraMgAbAdathI cauda mAIla ne khuladAbAdathI traNa mAIla cheTe eka pazcimAbhimukha patharAyelI TekarImAM A guphAo kotarAyelI che. lagabhaga savA mAIlanA vistAramAM badhI maLIne 34 guphAo Aje tyAM jovAmAM Ave che. emAM 1 thI 12 sudhInI guphAo bauddhanI che. 13 thI 29 sudhInI guphAo brAhmaNanI che ane 30 thI 34 sudhInI guphAo jenI che. AnI nikaTamAM chalurA athavA vesaLagAma hovAthI eja nAme A guphAo prasiddha che. * | musalamAnonI caDAI vakhate A maMdiranuM keTaluMka kAma khaMDita thayuM che ne kudaratanA AkramaNe paNa temAM umero karyo che. paraMtu Aje tenA adhipati nijhAma sarakAra enuM sAcuM mUlya AMkI bhAre kharcathI enI saMbhALa laI rahyA che. A guphAonI dekharekha rAkhavA eka rakSaka adhikArI (kyureTara) tathA bIja nokarInI temanA taraphathI nimaka thayelI che. pravAsIone jovAnI anukULatA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * - - - - - alurA viSe sAhitya khAtara emanA taraphathI eka nAnI sarakhI mArgadarzaka pustikA paNa prasiddha karavAmAM AvI che je khuba naupayogI che. ilurA viSe sAhitya I. sa. 1795 mAM mI. DenIyalanAM hiMdanAM citro prasiddha thayAM temAM A guphAonAM keTalAMka citro hatAM, jemaNe yuropanA vidhAnavarganuM sAruM dhyAna kheMcyuM hatuM. tyAra pachI cAlsa meleTa ezIATika rIsarcanA chaThThA graMthamAM enA viSe prakAza pADayo hato. I. sa. 1820 mAM sIlInuM Wonders of Ellora prasiddha thayuM ane pachI to prAcyavidyAvizAradee A sthaLanI mulAkAta laI abhyAsapUrNa mImAMsA karI. e sahumAM De. phargyusana ane khAsa karIne De. jemsa bajese A guphAone saMzodhana pUrvaka hevAla taiyAra karyo che je Archeological survey of Western India Vol V. mAM prasiddha thayo che. Aje IlurAnA maMdiranI je mArgadarzaka pustikA prasiddha thaI che te kevaLa emanA vRttAMtanuM ja punarmudraNa che. hindI kaLAnA prakhyAta samAcaka che. I. bI. hAle Notes on Indian Art nAmanA prasiddha pustakamAM enA vizvakarmAcitya tathA kalAsamaMdiranI bhAre prazaMsA karI che. e uparAMta Buddhist Art in India nAmanA atyaMta mananIya pustakamAM Do. e. cunaDele tathA Architectural Antiquities of Western IndiamAM Do. henrI kajhIne enI noMdha lIdhI che. bIjAM paNa sthApatya, zilpane kaLAnA pustakamAM enAM varNana che. paNa durbhAgye ApaNuM dezanA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guphAonAM nAma : vidvAnoe ApaNuM dRSTibiMduthI eno abhyAsa karI judI judI bhASAmAM enuM ekeya svataMtra pustaka taiyAra karyuM nathI ane ethI A sthaLe tenuM jarA vistArathI varNana karavAnI jarUra lAge che. auraMgAbAda ke khudAbAdathI pAkI saDakanA mArge Avela pravAsI pahelavahelo guphAmaMdiranA dakSiNa cheDe Ave che jyAMthI bauddhaguphAo zarU thAya che. tyAMthI AgaLa vadhatAM anukrame brAhmaNa ane jaina guphAe Ave che. e dareka guphAne naMbara Apela che. tyAMnI keTalIka guphAo apavAda gaNatAM ghaNuM kharI guphAonAM judAM judAM nAma pracalita che. te nAme nIce mujaba che - guonAM nAma : guphAoH nAma, 1 thI 4 **DheDavADA ...mahAravADA, 6 thI 9 vizvakarmA-paDI ...dothala *tIthala :brAhmaNa guAe nAma, naM. rara rara ? rAvaNu-kAke Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaidika dhama sAme krAnti 15 16 17 thI 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 . 34 ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... dazAvatAra kailAsa athavA raMgamahAla ... ... ... ... ... ... : ... ... ... : jaina guphAo : ... ... ... 100 9.0 ... IndrasabhA, 100 ... vaidika dhama sAme krAnti rAmezvara ...nIlakaMTha ... ... telI--kA--gaNa kuMbhAravADA janavAsa geAvAlaNanI guphA ... ghUmara lenA ... ... ... ... ... cheTAkailAsa .. ... jagannAthasabhA. ...pArzvanAtha vaidika prArthanA ne upaniSakALanA uMDA adhyAtmaciMtana pachI brAhmaNadhama mAM dhIme dhIme jaDa kriyAkAMDanuM jora vadhyuM ne hiMsaka yajJayAganI vRddhi thai. varNAzrama khuma majabUta thayA ne samAjanI ceAgya vyavasthA mATe mULa je Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bauddhone dharmapracAra varNAzramanA vibhAgo yojAyA hatA tenAM baMdhane vaja-- zRMkhalAvata daDha thayAM ne zadro para julma gujaravA lAgyo. brAhmaNe svanirmita kAyadAothI badhAne zAsita karavA lAgyA ne pitAne game tevuM vartana karavAno adhikAra che ema samajavA lAgyA. AthI dhIre dhIre emanA pratye asaMtoSa pragaTavA mAMDe ne pArzvanAtha, buddha bhagavAna tathA prabhu mahAvIre e yuganA bhAvanArUpe janma lIdhe. yauvanavayamAM sarvaprakAranA sukhavaibhavano tyAga karI e kSatrIya rAjakumAre satyanI. zodhamAM nIkaLyA ne lAMbA samaya sudhI AkarAM tapa karI. meLavelI AtmazuddhivaDe ISTasiddhi prApta karI. pachI teoe samAjamAM rUDha thaI, gaelI jaDa kriyAonuM khaMDana karI samAjamAM brAtRbhAva phelAvyo ne bhUtadayAno pracAra karyo.. buddha bhagavAna tathA pArzvanAtha. ane mahAvIranI tAtvika mAnyatAmAM uDe bheda hato paNa e yugane punarUddhAra karavAnuM kAma te samAna ja hatuM. enA mahAna tyAga ne adbhuta upadezathI lAkho lokoe temane premapUrvaka sAMbhaLyA ne temaNe upadezelA zramaNadharma tathA gRhasthadhamane aMgIkAra karyA. boddhAno dharma pracAra buddha bhagavAnanA nirvANa pachI thoDA ja samayamAM bauddhazramaNe hiMdabharamAM pharI vaLyA, ne temaNe upadezelA cAra, Aryasatyano tathA AryaaSTAMgamArgane pracAra karyo. I. sa. pUrve 260 nA arasAmAM rAjarSi zAkane A dharmane raMga lAgyo tethI tenA pracArane khuba vega maLe. eNe ane sthaLe khaDe para bhagavAna nI AgAmI tirAvI, sthaLe rUpa ane vihAla kalA , bIjI paNa aneka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bauddhakaLAno ItihAsa sAmAjIka hitanI saMsthAo zarU karI. ene putra mahendra ne putrI saMghamitrA e dharmamAM dikSita thayAM ane bhAstavarSanI bahAra paNa e dharmane pracAra karavAne zamaNusamUhane laI gayA. bIjA paNa aneka zramaNada judA judA dezamAM pharI vaLyAM ne temAM temane bhAre saphaLatA prApta thaI. sIlena, brahmadeza, cIna, jApAna, TIbeTa, aphagAnIstAna, turkastAna ne bIjA aneka dezomAM e dharma dAkhala thayo. bauddhavihAra kevaLa nivRttiparAyaNa zramaNonuM nivAsasthAna nahi banatAM dhIme dhIme zikSaNa ane sevAnAM kendra sthAna banyA ane temAMthI takSazIlA, nAlaMdA, vikramazIlA vagere mahAna vidyApIThe ubhI thaI. A vihAra ke vidyApIThe kevaLa zaheranA parisaramAM nahi baMdhAtAM ekAMta giripradeza para paNa nirmANa thavA lAgI, ane himagirinI vIza hajAra phUTanI sapATI sudhI tene vistAra thaye. bAMdhelAM makAne karatAM khaDakomAM kerelA vihAre karALakALanI sAme vadhAre TakI zake tema hovAthI temaja dareka RtumAM anukULa hovAthI svAbhAvika rIte ja e tarapha A varganuM lakSa gayuM ne jhapATAbaMdha tenI racanA thavA lAgI. ajantA, IlurA, kAla, bhaja, vAdha, auraMgAbAda vagere aneka sthaLo tenI Aje zAkha pUre che. zrAddha kaLAne itihAsa buddha bhagavAna pote mUrtipUjA nahi mAnatA hovAthI temaja temaNe dharmazAstramAM puSpamALA, vele tathA kalpita strI-purUSonA citravALA vihAramAM rahevAnI manAI karelI hovAthI+ zarUAtanA citya ne vihAre khuba sAdA baMdhAyA. + juo culavaNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bauddhakaLAne ItihAsa e bAMdhatAM temaNe joyeluM vaidika sthApatya daSTi samakSa hatuM eTale tenI chAyA temAM paDe e svAbhAvika che. dhIme dhIme saMdhanuM kalevara meTuM thayuM ne aneka rAjakuTuMbe temAM bhaLyAM. ethI vihAre vizALa banyA ne catyanA dharmapariSada bharavAnA maMDape paNa vistAra pAmyA. A samaya daramyAna buddha bhagavAnanuM vyaktitva aneka bhaktone upAsanAnuM kAraNa thaI paDayuM ne tene vyakta karavA temaNe temanI mUrtipUjA zarU karI. bauddha saMdha ghaNuM maTe ne aneka bhinna bhinna jAti tathA dhaMdhAnA lokomAM phelAyeluM hoI temAM vaividhya dAkhala thayuM ne ca tathA vihAra thoDA samayamAM citra tathA zilpanI anupama kaLAthI dIpI uThayA.dinapratidina ecitra, zilpa tathA mUrtividhAnanI kaLAmAM vikAsa thayo ne te atyaMta uMcI kakSAe 5hoMco. A samaye samasta eziyAnA kalAkAronuM hiMdanI A kaLA tarapha dhyAna kheMcAyuM ne cInI musApharoe te e jevA hiMdanI khAsa yAtrA karI. temaNe e vakhate bhAratavarSanI gauravasthAnI noMdhI lIdhI che je vAMcatAM Aje paNa ApaNI chAtI gajagaja phUle che. bauddhadharmanA A suvarNa samaya pachI tenA AcAryo zithilAcArI thayA ne prajJA-zIla samAdhine badale, masya, mAMsa, madirA, mithuna ne mudrA e pAMca prakAranA makArane nirvANane mArga mAnavA lAgyA. A bhayaMkara AtmapatanathI sAtamA sikAnA aMtabhAgamAM bauddhadharma bhAratavarSamAMthI cheka lupta thaI gaye je hajI sudhI punargamana nathI karI zako. - chalurAnI bauddhaguphAo A dharmanA madhyAhanathI aMta sudhImAM judA judA samaye kAtarAI che ane ethI emAM 'bauhasthApatyano ItihAsa sArI rIte jaLavAyo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat WWW.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bauddha guphAone prakAra auddha guphAonA prakAra A guphAonA mukhya be prakAra cheH (1) vihAra(2) citya. vihAra eTale zramaNone rahevAnuM sthAna. caitya eTale upAsanA maMdira. baMne potAnI racanA parathI tarataja eALakhAI Ave che. vihAramAM madhyabhAge mATe maMDapa hoya che ne AjubAju nAnI oraDIo karI kADhelI hoya che. temAM keTalAka sthaLe sUvA mATenI beThaka ne AgaLa vAMcavA mATe pattharanI pATalIo karelI hoya che. nikaTamAM pANInuM TAMkuM hoya che. A vihAramAM buddha bhagavAnanI tathA bodhisatvanI mUrtio jaNAya che je ekAMtamAM upAsanA karavA arthe hoya che. caitya eTale samUha mATenuM upAsanA maMdira. dharmapariSadu bharavAnuM sthaLa. te tenA pravezadvArathIja oLakhAI Ave che. enuM pravezadvAra vihAranA dvAranI mAphaka laMbacorasa hovAne badale uparathI piMpaLAnA pAna jevA AkAranuM hoya che ne te khuba suMdara rIte kareluM hoya che. e kamAnanI nIce sthaMbhanI hAra hoya che je cityamAM bAMdhelA stUpa sudhI laMbAya che. stUpa eTale buddha bhagavAna ke mahAna AcAryanA zarIrane koIpaNa bhAga saMdharI tenA para kareluM uMdhI kaMkAvaTI ke dhaMTanA AkAranuM bAMdhakAma. enI AjubAju pradakSiNA karI zakAya teTalI jagA rAkhelI hoya che. A cityanA sthaMbhanI banne bAju paNa thoDI thoDI jagA bAkI hoya che, jenI DAbI bAjuthI gRhastha praveza karI stUpanI pradakSiNA kare ne jamaNuM bAjuthI bahAra nIkaLe evI pejanA hoya che. madhya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIMnA caityanI vizeSatA bhAga zramaNeAne mATe hAya che jyAM teo sthaMbhAne lagatA hArabaMdha bese che. e sthabhAnA mathALe keTalAka deve kArelA hAya che je temane AzIrvAda ApavA ubhA che evA asaMketa che. kArlInI guphAmAM, ajantAmAM, eDasAmAM te kanherImAM A ja prakAranA caityeA che. paraMtu ahIM caityanirmANane e siddhAMta adRzya thayeA che. bIjA naMbaranI guDhDhA je caitya che temAM pravezadvAranI A kamAna jaNAtI nathI. tema ja dazamA nakharanI vizvakarmAMguDhDhA je eka atyaMta maneAhara caitya che temAM paNa evI kamAtA jaNAtI nathI. aMdaranA stUpanA AkAramAM paNa phera che te vadhArAmAM tenApara 11 phITa uMcI mudde bhagavAnanI mUrti besADelI che. eneA khulAsA evA thaI zake ke khIjA caityeA zarUAtamAM baMdhAyelA eTale temAM vaidika dharmanI asta thatA sUryanI sattArUpa kramAna sacavAyelI te A chellA kALamAM parivartana pAmI. pahelI pAMce guphAone AvAM halakAM nAma ApavAnuM zuM prayeAjana haze tevA prazna saheje thAya che. e bAbatamAM judA judA .mata che. DeA. je. vilsana ema mAne che ke Thoravada ( therAvAda ) uparathI sUcita karIne mazkarI karavA brAhmaNIe A nAma ApyuM hAya. DA. jemsa aDresa ema dhAre che ke teo vanA bhene DhAkare mArI badhI kATinA leAkAne sadhamAM dAkhala kastA je vaidika saMpradAyanI sAme baLavA hatA tethI paNa e nAma ApyuM aAya. 1lI grAH eka vizva che. emAM cho zrote rahevAne mATe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pahelI tathA bIjI guphA ATha oraDIo kerI kADhelI che. bIjI guphAonA pramANamAM te khuba sAdI che je enI prAcInatA sUcave che. 2 jI guphA suMdara citya che. tene raMga maMDapa 48 phITa samarasa che; temAM bAra moTA thaMbha, patra, puSpa tathA gAMdharvonA katarakAmathI vibhUSita thaI chatanI rakSA karatA ubhA che. cityanI mukhya pratimA siMhAsana paviSTa bhagavAna buddhanI che je pracaMDa ne bhAvavAhI che. mukhapara dayAnuM devIsmita pharakI rahyuM hoya ema jaNAya che. temaNe jamaNA hAthanA aMguThA tathA tarjanIthI DAbA hAthanI TacalI AMgaLIne grahaNa karelI che. temanA DAbA hAthanI hatheLImAMthI oDheluM vastra pasAra thAya che. buddha bhagavAnanI A eka prakAranI upadezamudrA che. emanI AjubAju be cammaradhArI che. temAMnA eka DAbI bAjunAM cammaradhArIne pizAka sAdo . teNe oDheluM vastra kammara AgaLa eka mekhalAthI bAMdheluM che. mAthA paranI jaTA yogI jevI che temAM amitAbhabuddhanI mUrti che. enA eka hAthamAM mALA che ne bIjA hAthamAM kamaLanuM phUla che. bIjI bAju eTale ApaNA jamaNA hAtha taraphanA dvArapALane mugaTa ratnajaDIta che. hAthamAM kaMkaNa, bAjubaMdha ne khabhe ratnajaDIta upavIta che. tenA jamaNuM hAthamAM puSpa guccha che. bhIMtamAM be moTI mUrtio ubhelI che je bodhisattvanI che. emane jamaNe hAtha nIce laTake che jenI hatheLI ApaNuM sAmI che. DAbo hAtha chAtI para che, je vaDe paridhAna kareluM vastra pakaDeluM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auddAnuM mUrtividhAna garbhadvAranI bahAranA dvArapALa paNa kharAkhara cammaradhArIeAnIja pratikRti che. temanA mAthApara gAMdhayugala puSpamALa laine uDI rahyAM che. raMgamaDapamAM dhyAnamudrAvALI addabhagavAnanI ghaNI mUrtio che. darekanI AjubAju paraMtu cammaradhArInI vacce vacce jamaNA hAthamAM puSpane dhAraNa karatI strI-paricArikAo paNa che. uttara dizAnA dvArapALa sAme ragama DapamAM eka strInI pracaMDa mUti kArelI che jenA sadhaLA peAzAka vagere dvArapALa jevAMja che. enI AjubAju be strIonI nAnI mUrtio che jemaNe jamaNA hAthamAM kamaLa dhAraNa karela che. A mUrti yudda bhagavAnanI mAtA mAyAdevInI ke temanI patnI yazeAdharAnI che, athavA tA tAMtrikakALanI kAi devInI che te kahI zakAtuM nathI. 12 ahIM tathA have pachInA bIjA vihAra tathA catyAmAM je saMkhyAbaMdha mUrtio kArelI che, tene samajavA mATe bauddha dharmanA mUrtividhAna tarapha daSTipAta karavA jarUrI che. bauddhonuM mUrtividhAna mudda bhagavAnanI mUrti mukhya be prakAranI che. eka yuddhanI eTale saMpUrNa jJAna pAmelAnI ne bIjI meAdhisattvanI eTale saMpUrNa jJAna pAmyA pahelAMnI. khIjI rIte kahIe te gurUdazAmAM khuddanI ane rAjavIdazAmAM kheAdhisattvanI. buddhu eTale mahAjJAnI, dhamacakravartI. temanuM kapALa bhavya ne vizALa hoya. tenI madhyamAM eka cihna (u) hAya . je temanA prajJAnetranI sattA sUcave. mastakanA madhyabhAga unnata- hAya uSNIza ) je mahAjJAnInI sattA jyAve. vALa guMcaLAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AdhisattvanA prakAra 13 vALA ne kAna khabhA sudhI laTakatA heAya, jenI chuTA cIrAyelI hAya, mukhapara zAMti ne karU! taravaratAM hoya, pAchaLa bhAmaDaLa heAya. kheAdhisatva eTale rAjarAjezvara, Adaza bhUpati temAM divya prema hAya, divya muddi heAya. temanuM zarIra atyaMta sukeAmaLa hAya ne saMsAranA maneharamAM maneAhara vastrAlaMkAra dhAraNa karelA hoya. kalAkArAne A kheAdhisattvanI mUrti enuM vidhAna karavAmAM ghaNuMja vizALa kSetra maLyuM che. ane ethI ene adbhuta vikAsa thayA che. baiddhasAhityamAM jaNAtAM keTalAka kheAdhisattvAnAM bhinna bhinna nAmeA ane svarUpe nIce mujaba cheH ana tacAritra anatavikrama akSayamuni avalokitezvara (padmapANi) (vizvapANi) AkAzaga kSitigabha gAdhIzvara ghaTApANi trirabhA padmazIla prajJAkUTa pratibhANa pradAnara muddazrInAna bhadrapALa bhaiSajyasamudgata miraca mahApratibhANa mahAvikramin trileAkavikramin dhANadhara nakSatrarAja nityAghukta Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat maitreya maMjuzrI athavA mahAmati ratnacaMdra www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ratnapANi ratnabhUti rApALa aciraketu vajugala vajapANi vajasatva vikautuka vinAyaka bodhisonI mUrtionI oLakhANa virUpAkSa vizuddhacAritra zrIgarbha satatasamitAbhiyukta sadAparibhUta sarvArthanAma sAmantabhadra sArasvata priyadarzana emAM avalokitezvara athavA padyapANi je divya premanuM svarUpa che ane maMjuzrI athavA vajapANi je divya jJAnanuM svarUpa che te be ahIM dvArapALa tarIke jaNAya che. avalokitezvaranA mastaka para je mugaTa hoya che temAM amitAbha buddhanI mUrti hoya che ne temanA eka hAthamAM paDyA hoya che. vajapANi athavA maMjuzrInA mugaTa para catyanI nizAnI hoya che ne tenA eka hAthamAM vaja hoya che. AmAMnA judA judA bodhisatvene judA judA bhAgamAM judI judI rIte vikAsa thayo che. dAkhalA tarIke maMjuzrIne jAvAmAM, vikautukane nepALa ane TIbeTamAM. ekalA vikautukamasimA 108 nAma ne bhinna bhinna svarape tyAM khIlyAM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 hiMduda ne bodhisatva bodhisattvanI mUrtividhAnanA vikAsamAM eka vastu spaSTa joI zakAya che. dakSiNamAM prasarelA hInayAna pathe lagabhaga nAmanA pheraphAra sAthe badhA hindu devone kabUla karyA che. jyAre mahAyAna paMthe badhA hindu devane pitAnA zAstranI mAnyatA pramANe svarUpa ApelAM che. lokenA hRdayamAM prAcIna kALanI mUrtipUjAnI je khAyeza hatI te bIjI zI rIte saMtoSI zakAya ! thoDA dRSTAMtathI e vastu barAbara samajI zakAze. IMdra athavA vajAyudha vapANi banyA che. brahmA maMjuzrI banyA che. temanI sarasvatI ne lakSmI be strIo banelI che. viSNu avalokitezvara athavA pApANi banyA che ane virUpAkSa e te zivanuM ja nAma che. A uparAMta sAta tathAgatanI bauddhonI mAnyatA che je saptarSinuM ja rUpaparivartana che. gaNezane vinAyaka tarIke svIkArelA che. trIjI guphA A eka nAne sarakho vihAra che. bAra oraDIo emAM karelI che. uttara dizA tarapha nAnuM sarakhuM citya che. temAM pAsana para beThelI buddha bhagavAnanI mUrti che. temanI ane bAju sAmAnya rIte bIje hoya che tema cammara- dhArIo che. upara gAMdharvo ane devatAI gayA che. je buddha bhagavAnanAM saMgItakArA guNagAna kare che. bIjI paNa thelI mUrtio ahIM che, paNa temAM vadhAre vakhata na gALatAM ceAthI guphA AgaLa AvIe. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 ceAthIthI dazamI guphA H cAthI guphA che. bahAranA jovAlAyaka che. jaTA, tenA atra upara ceAthI guphAne! AgaLane ardho bhAga che. yudda bhagavAnanI mUrti edhivRkSa nIce che. AmAjI cammara vIMjhanAra ubhA bhAgamAM padmapANinI mUrti che te khAsa kheTaka buddha bhagavAna jevI, mastaka para bhAga para amitAbhayuddhanI mUrti, vALa khabhA laTakatA, DAkhA khabhe mRgacama, jamaNA hAthamAM kamaLa, AjImAjI e strIe, ekanA hAthamAM mALA, khIjInA hAthamAM puSpasamUha. ahIM bIjI paNa mudde bhagavAnanI mUrtio che te badhAnA mukhaparanA bhAva khAsa asara kare che. pAMcamI guphA tUTI gaele beThelI batAvI pAMcamI mhAravADA eka vizALa bauddhavihAra che. thADAM pagathI upara caDhatAM tenA 117 phUTa lAMkhA te paTA pITa paheALA maMDapamAM dAkhala thavAya che. 24 suMdara sthA tene TakAvI rAkhe che. garbhAgAramAM dhyAnastha mudrAmAM mud bhagavAnanI mUrti che. AjubAju cammara vIMjhanArA che je te vakhatanA kaLAmaya pezAkanA tathA vALa oLavAnI rIteAne paricaya Ape che. zramaNeAne rahevAnI vIsa jeTalI AraDIe ahIM kArelI che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat chaThThIthI navamI sudhInI guphAe jhaDapathI joine AgaLa vadhI zakAya tema che. drazamI guphA zamI guDhDhA vizvakarmAMpaDI nAme oLakhAya che. www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guphA ne. 10 : vizva kamAM caeNca kumAra prinTarI : amadAvAda Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizvakarmA caya 17. je eka suMdara citya che. 46 phITa lAMbI, 43 phITa uMDI ne 34 phITa uMcAIvALI A guphA eTalI bhavya jaNAya che ke jenArane tyAMthI javuM game ja nahi. A zilpakAranA magajamAM maMdirane makAnonA ghATano ne tenI sapramANutAne je khyAla hato te arvAcIna zilpakAromAM bhAgye ja najare paDe che. paNa kADhI sAMdhApara jAta uparAMta, ahIMnuM bAMdhakAma lAkaDAnA bAMdhakAmanI pratikRtirUpa che je khAsa samajavA lAyaka che. te pratikRti eTale sudhI saMpUrNa che ke eka jhINAmAM jhINI bAbatamAM paNa kaI kheDa kADhI zake tema nathI. dAkhalA tarIke be lAkaDAnA pATaDA meLavatAM sAMdhApara jaLAyA mUkAya che, te paNa khaDakanI karelI pIDhamAM batAvyA che. te uparAMta, e badhI pIDhonuM lAMbA aMtara sudhI barAbara samAMtarapaNuM jALavyuM che je atyaMta kuzaLatAnuM pariNAma che. eka khaDakamAMthI dUra sudhI maMDapanI pIDho karavI ane chatAMye jarA paNa uMcI nIcI sapATI na jAya e tIkSNa buddhi, kuzaLa dRSTi ane siddhahastatA vinA kyAMthI saMbhave? A citya sthApatya ane zilpanA deva vizvakarmAne arpaNa karyuM che e paNa enI khAsa vizeSatA che. enA jevuM bIjuM caitya haju sudhI jANyuM nathI. rAjarSi azokanI paNa pahelAM zilpIonAM mahAjana ke maMDaLa hatAM ane enA dvArAja teo potAnI saghaLI vyavasthA rAjataMtranI dakhalagIrI sivAya karatA. AvA zilpIoe potAnA devanA smaraNArthe A citya bAMdhyuM che. emanI mahAna pariSado A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 11 mI tathA 12 mI kA caityanA vizALa raMgamaMDapamAM thaI che. maMdira suthArAnuM mahAna yAtrA sthaLa gaNAya che. dareka suthAra tene jIMdagImAM ochAMmAM echuM eka vakhata jovAne abhilASa rAkhe che, ane keTalIka jJAtiomAM teA enA darzana vinA jamAi paNa dhAraNa karI zakAtI nathI. kharekhara ! AvuM kaLAdhAma joyA vinA suthAranI sAcI dikSA zI rIte pamAya ? agIAramI guphA : deAthala dAthala eTale e mALa. e mALavALI nAma chatAM Aje tA e guphA traNa mALanI che. pahelAM enA meja mALa jaNAyA hatA paNa chelA kheAdakAmamAM tene trIjo mALa maLI Avye che. ekaja khaDakamAMthI traNa mALanI guphA bhavya sthA, maneAhara mUrti ane sIDIo sahIta kArI kADhavI emAM keTaluM zIlpacAtu haze tenA ghaDIbhara vicAra kare. A guphAnI racanA dhaNI ja suMdara che. bAramI guphAH tInathala A guDDA agIArasInI jema traNa mALavALI che paNa vizALatAmAM, sthaMbheAmAM ane mUrtionI saMkhyAmAM tenA karatAM caDhI jAya che. badhI bauddha gufAmAM A guDhDhA zreSTha che. tenA raMgamaMDapamAM ja 4ra mATAcArasa sthaMbhAne 103 jeTalI mUrti che. caityanI ane bAjue je mUrtio che te tarapha dRSTi karI. pahelI dakSiNa bAju * juo DA. hrAvelakRta Noto on Indian art' nAmanA pustakanuM pAMcamuM prakaraNa. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIthalanuM zilpakAma 19 laieH sahuthI pahelAM cammaradhArIothI yukta bhagavAna buddhanI 'siMhAsana para beThelI zAMtinA sAgarasamI pratima che. siMhAsananA madhya bhAga para cakra che je emanA jIvanane mahAna dhArmika vijaya sUcave che. AgaLa be suMdara haraNe che je durbhAgye tUTI gayAM che. banArasa pAsenuM mRgadava udyAna je bhagavAna buddhathI punaH punaH pavitra thatuM hatuM te te AnA parathI sUcita nahi thatuM hoya ! uttara tarapha upadezanI mudrAmAM bhagavAna buddhanI pratimA che. e cammaradhArIonI jagAe bhagavAna buddhanA jIvananA traNa prasaMge karyA cheH dhyAnastha buddha, gurU buddha ane nirvANa pAmatA buddha. A pratimAnI eka bAju para eka uMcI piTIkA che tenA para dhyAna mudrAvALI lagabhaga eka sarakhI sAta mUrtio che. temanA para je bodhivRkSa kAtaravAmAM AvyA che temAM cheDe phera che; bAkI badhI rIte te sarakhI che. A mUrtio sAta tathAgatanI che. ajantAnI 22 mI guphAmAM paNa AvAM sAta tathAgatanA citro che. bauddha mAnyatA pramANe atyaMta lAMbA samayanA banelA kalpanA aMte eka ke vadhAre buddhano jagatanA uddhasAthe janma thAya che. temAMnA pAMca vartamAnakALane buddha nIce pramANe cheH (1) krakucaMDa (2) kanaka muni (3) kAzyapa (4) gautama (5) Aryamaya. A pAMce buddhane AvirbhAva pAMca dhyAnI buddhine AdhAre che jemane anukrama nIce mujaba cheH (1) virecana (2) abhaya (3) ratnasaMbhava (4) amitAbha (5) amodhasiddha. A dareka dhyAnI buddhi pitAnI pAchaLa eka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bauddha guphAono saMdeza bodhisatvane mUkatA jAya che. temanA nAma sAmantabhadra, vajapANi, ratnapANi, padmapANi ne vizvapANi che. tyanA dvAra AgaLa be suMdara dvArapALa che. aMdara buddhanI beThelI mUrti che. loke tene zrI rAma tarIke pUje che. tenA heTha ne nAka khaMDita thayA che eTale plAsTaranA banAvyA che.. A mUrtinI eka bAju avalokitezvaranI mUrti che jenI DAbI bAjue puSpa, taravAra vagere dhAraNa karelI cAra AkRAta che. buddha bhagavAnanI mUrtinI DAbI bAjue vajapANi atyaMta manohara (alaMkArathI yukta che. tenI DAbI bAjue paNa pustaka, puSpa vagere dhAraNa karatI cAra AkRtio batAvI che. A uparAMta bIjuM paNa ghaNuM abhyAsa karavA lAyaka che. A badhI guphAo jotAM bauddhadharmane te madhyAhnakALa yAda Ave che. eka vakhata A guphAo zramaNavRdathI bharapUra haze ! temanI vizada jJAnacarcAothI A maMdiranI kaLA seMkaDo gaNuM dIpI uThatI haze. temanA sevA ne svAdhyAyamagna jIvana kamaLanA parAganI jema badhA vAtAvaraNane suvAsita karatA haze! dUradUrathI A maMdiranI yAtrA karavA bhaktavaMda AvatA haze! Aje A guphAomAMthI e jIvana lupta thayuM che chatAM tenA aNue aNumAM e jIvananuM pratibiMba che. jANe e sAkAra thaIne vadatuM na hoya ke e mAnavIo! kaLAnI sAcI siddhi karavI hoya te aMtaranA paDa ukhAze. ananya AtmazraddhA ne akhaMDa upAsanAnuM AlaMbana dha. sarva koI enAthI prApta thaze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina tathA zaiva dharmanA itihAsa 21 jaina tathA rAva dharmanA ItihAsa. brAhmaNu guphA bauddha guphAethI 40 vAranA cheTethI zarU thAya che. tenuM kAma lagabhaga sAtamA sakAthI zarU thaI bAramA sakA sudhI cAlyuM che. sthApatya ne zilpa bauddha guphA karatAM ahIM ghaNAM ja vadhAre vikAsa pAmelAM jAya che. Adu dharmanI zarUAtathI sAtamA saikA sudhI tene je itihAsa ApaNe joye temAM thADI khAkhata umerI AgaLanI guphAo mATe aitihAsika sAmagrI meLavI laie. muddha bhagavAnanI paNa pahelAM pArzvanAthathI jaina dhama pracAra pAmyA hatA ne temAM zrI mahAvIre peAtAnA adbhuta tyAga te jJAnathI navA vega ANyA hatA. A dhamanI sAthe sAthe te paNa jora para AvyA hatA te Ama me dharmanA AkramaNathI brAhmaNadharma cheka niSphaLa * manI gayA hatA. e samayamAM jaina dharme khuba stUpo khAMdhyA hatA, ne guphAe paNa kArI hatI. khaDaka mAMthI pracaMDa mUrtie kAravAnuM tathA atyaMta maneAhara jinaprAsAdo bAMdhavAnuM kAma pAchaLathI zarU karyuM hatuM. mathurAnA stUpa, khAravelanI tathA dharisaMhanI guphAe, zrAvaNa khelyulA, cennura tathA kArakalanI pracaMDa mUrtie ane zatruMjya, gIranAra, Ayu, rANakapura vagerenA maMdire e samayanI Aje paNa yAda devaDAve che. sAtamA saikAmAM baidhamanA asta thayA pachI www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zaivadhama nA dakSiNamAM vijaya jainadhama dakSiNamAM jora para AvyA ne aneka rAjAone te peAtAnA dharmomAM laI zakyA. A vakhate zaivadharme paNa dakSiNamAM praveza karyAM ne tenA pracAranI taiyArIo karavA mAMDI. kumArila bhaTTa tathA zrI zaMkarAcAye jaina dhama sAme mAracA mAMDavA temAM keTalAka aMze te saphaLa thayA.. pachI . sa. 1119 mAM drAvDi dezamAM rAmAnuja AcAyanA janma thayA ne temaNe zaMkarAcAyanA siddhAMtA tathA jainadharmAnuM khaMDana karI vaiSNava dhama pracalita karyAM. Aja arasAmAM basava nAmanA brAhmaNe liMgAyata paMthanI sthApanA karI ne jaina rAjA khIjalane bhImA nadInA kinAre jhera. dIdhuM. khIjA paNa ghaNAM khunakhAra dha yuddheA thayAM ne temAM aMte bAramA saikAmAM zavadhama vijayavaMta thayA. A kALamAM zaivadharme dakSiNamAM zukrAdi kAyA che tathA mahAna maMdirA AMdhyA che, jemAM IlurAnA guphAmaMdiranA samAveza thAya che.. brAhmaNanI badhI guphAo mAdara tarIke ja kArAyelI che te temAM hiMdudharmanI e mahAna zAkhA zaiva tathA vaiSNava dharmAMnA ghaNA kharA devadevIonAM mUrtividhAna che.bauddhaguphA karatAM A guphAo vadhAre mATI, vadhAre bhavya ne uccajAtinA zilpakAmavALI che. teramI guphA H 13 nakharanI guDhDhA taddana sAdA ArA che. eka vakhata kadAca tenA dharmazALA tarIke upayoga thatA haze. te vaTAvIne caudamI guDhDhA AgaLa javAya che. aiAdamI guphA): rAvaNa-kADha A guphAnI AgaLa viALa vanAnA raMgamaDapa che. www.umaragyanbhandar.com Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 zivadharmanuM mUrtividhAna madhyamAM maMdira ne tenI AsapAsa pradakSiNA karavAnI jagA che. enI kula uMDAI 85 phITa che. ahIMnA sthaMbhe khuba moTA, cheDethI cerasane uparathI goLAkAra che; enA para atyaMta manohara phUlabhAto karelI che. A sthaMbhathI paDatA baMne bAjunI divAlanA bhAgamAM suMdara zilpakAma kareluM che; temAM dakSiNa tarapha mukhyatve zaivadharmane devadevIo che ne uttara tarapha vaiSNava dharmanA devadevIo che. zivadharmanA mukhyadeva ziva che je jagatanI triguNAtmaka zaktimAMnI saMhAra zaktinuM rUpaka che. zivapurANa pramANe jagatanuM te AdikAraNa che ke brahmA, viSNu paNa temanI ja sRSTi che. brahmAne temaNe jagatanI utpattinuM kArya saMpeluM che ne viSNune pAlana karavAnuM kArya soMpyuM che. pite saMhAra, karavAnuM kAma rAkhyuM che. e saMhAraka svarUpanA ghaNA bhedo dhIme dhIme kaLAmAM utaryA che. temAMnA keTalAka nIce mujaba che - kAlA-taka, gajAsurasaMhAra, kAlAri, tripurAntaka ziva, zarameza, zarabhasUti, brahmaziracheda mUrti, bhairava, baTuka bhairava, svarNakarSaNa bharava, vIrabhadra, dakSabrahmasvarUpa, jAlandharahara, malAriziva, aSTabhUjAghara vagere. e uparAMta sukhAsanamAM beThelA zivajI, anugrahakartA zivajI, nadarAja zivajI, gaMgAdhara zivajI, sadAziva zivajI vagerenA paNa aneka bheda prabheda che, vizeSa mAhitI mATe juo - Elements of Hindu Iconography by T. A. Gopinathrao. Madras. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ziva tathA vaiSNava dharmanuM mUrtividhAna temanAM patnI pArvatIjI je prakRtinuM svarUpa che temanA paNa aneka svarUpe astitvamAM AvyA che. aMbA, kAlI, mahAkAlI, bhavAnI, durgA, mahiSAsuramardinI, vAghezvarI vagere. zivajIne be putro cheH eka gaNeza athavA gajAnana ane bIjA kArtikeya. temAM gaNeza maMgaLa ne riddhisiddhinA dAtA che. temanuM dareka zubhaprasaMge smaraNa karavAmAM Ave che. kArtikeya svAmI zUravIra senAnI che ne yuddhamAM jaya apAvanAra gaNAya che. vaiSNavadharmamAM viSNune temanA patnI lakSmI ArAdhya deva che. viSNu bhagavAna jagatamAM jyAre atyaMta pApa vadhI jAya che tyAre tene uddhAra karavA avatAra le che emAM mukhya avatAra dasa che - masya, kUrma, varAha, vAmana, parazurAma, rAma, kRSNa, nRsiMha, gAtama ne kalki. ahIM zivajI jeTaluM A devanuM mUrti vidhAna khIlyuM nathI. temAMnA keTalAkanAM to eka ja jAtanAM rUpa najare paDe che. alabata, je kAMI temanuM svarUpa khaDuM karavAmAM AvyuM che temAM zilpakAroe pUrNa kuzaLatA vAparI che. dakSiNadizAthI zarU karIe te guphAmAM nIce pramANe mUtio joI zakAya che. (1) mahiSAsuramardinI. (2) copATa ramatAM zivapArvatI. gaNapati vagere e ramata jotA zivanI pAchaLa ubhA che. be strI pArvatIjInI pAchaLa ubhI che. ziva ane pArvatI vacce thoDe dUra bhaMgI paNa e ramatamAM bhAga leto jaNAya che. nIce naMdi tathA 13 nAnA gaNe che. A Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumAra prinTarI : amadAvAda rAvaNa-kA-kai guphAnI eka zilpakRti Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e badhA tathA bIjI bAjue ga caudamI guphAnuM zilpakAma 25 dazyamAMnI pAMca AkRtionAM mukha to chellAM dasa varSamAM ja nAza pAmyAM che. keTalI khedanI vAta!! (3) zivajInuM tAMDava nRtya. emanI eka bAju nagArAM ne zaraNAIvALA traNa gaNe che. bIjI bAju pArvatI tathA bIjA be gaNe che jemAMnA ekane bilADInuM moTuM che. pAchaLa bhaMgI ubhe che. upara DAbI bAjue brahmA ne viSNu che. jamaNI bAjue gajArUDha Idra, meSArUDha agni tathA bIjI be AkRtio che. (4) kailAsaharaNa: laMkApati mahAmadonmatta rAvaNa kailAsa upADavAno prayatna kare che. pArvatIjI bhayabhIta thAya che ne zivajIne vaLagI paDe che. zivajI pagathI kailAsa nIce rAvaNane dabAve che ne pitAnA mRtyune pazcAtApa thatAM sudhI tyAM rAkhe che. dazamastakavALA ne vaza bhujAvALA rAvaNanI AkRti manarama che. zivajInA cAra gaNe tene mAravAno prayatna kare che. bIjA paricArake ziva tathA pArvatInI pAchaLa ubhA che. (5) bharava rU5 zivajI. eka vAmanane paga nIce dabAvatAM zivajI raudra svarUpa darzAvI rahyA che. be hAthathI te gajarma vaDe zarIrane DhAke che. be hAthe bhAlo pakaDI ratnAsurano vadha kare che. pachInA eka hAthamAM taravAra che ne bIjA hAthamAM thALa che jemAM te ratnAsuranuM rakta jhIle che. je e rakata nIce paDe te dareka TIpAmAMthI rAkSasa thAya evI mAnyatA che. pAchaLa gaNapatijI ubhA che. pradakSiNAmAM paNa khuba suMdara kaLAvidhAna cheH zarUA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ athavA caudamI guphAnuM zilpakAma tamAM chAtI para vIMchIne dhAraNa karato kALa che. pachI kali che. tyArabAda eka namana karatI AkRti che. pachI modakapriya gaNapatijI modaka uDAvatA beThA che. pachI caturbhujAvALI ne hAthamAM bALakavALI sAta mAtAo che. teo judA judA vAhana para ArUDha cheH (1) cAmuMDA ghuvaDa para (2) IMdrANI hAthI para () varAhI bhaMDapara (4) lakSmI garUDa para (5) kumArI mayUra para (6) mahezvarI vRSabha para ane (7) brAhmI athavA sarasvatI haMsapara. ahIMthI AgaLa jatAM hAthamAM DamarUne trizaLa dhAraNa karelA ziva Ave che. uttara taraphanI divAla para nIce pramANe zilpakAma che - (1) bhavAnI athavA durgA. caturbhujavALI ane vAghanA mAthe paga mUkIne ubhI rahelI che. eka hAthamAM trizaLa che, bIje hAtha khaMDita thayelo che. (2) viSNupatnI lakSmI kamalArUDha che. baMne bAju hAthI che je pAse ubhelI nAgakanyAoe dhAraNa karelA ghaDAmAMthI abhiSeka kare che. (3) varAha avatAra. varAharUpe pRthvIno uddhAra karatA viSNu potAnA dAMta upara pRthvIne jhIle che. paga nIce zeSanAga che. AkRti suMdara che. (4) vaikuMThavAsI viSNu. viSNunI caturbhuja AkRti vaikuMThamAM beThelI heya tevuM darzAvyuM che. lakSmI ane sItAjI pAse beThelAM che. pAchaLa cammaradhArI cAra paricAraka che. nIce garUDa che. keTathAe gAMdharvo ahIM khatya tathA vAla karatA batAvyA che. pa) vilakSmI. eka toraNanI nIce viSNu tathA lakSmI palaMga para beThelAM che. parivAra pAchaLa ubhA che. nIce sAta vyA che. che jemAMnA cAratA hazamAM gItanAM sAdhana che. eka hAthamAM lakSmI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMdaramI guphAda dazAvatAra 27 maMdiranI AgaLanA bhAgamAM be khuba moTA dvArapALa ane saMkhyAbaMdha strIo tathA gAMdharvo ne vRkadara karelAM che. AgaLanA cekamAM cAra khADA che. je agnikuMDa che. A guphA jotAM tenA zilpakAre mATe atyaMta mAna thAya che. temanI nirmaLa ne bhAvagrAhI dRSTi, vizALa ne gaganagAmI kalpanA tathA zilpakaLAnuM adbhuta cAturya A mUrtio sarajI zakyuM che. temaNe pattharanAM putaLA karIe chIe e vicAra nahi karatAM sajIva sRSTi racIe chIe eja vicAra mana samakSa rAkhele che ne ethI darekamAM tAdazyatA tathA lAvaNya utArI zakyA che. teoe vArasAgata AvelI kaLA uparAMta zilpazAstranuM paNa uMDuM adhyayana karyuM haze kAraNa ke badhI mUrtie zilpazAstranA niyamAnusAra ja racelI che. paMdaramI guphA = dazAvatAra A guphA ekaja khaDakamAMthI be mALavALI kerI kADhI che. thoDAM pagathI caDatAM nIcenA mALamAM avAya che. 14 mahAna sthaMbhathI A vizALa maMDapanI racanA karI che, jenI laMbAI 65 phITa che. raMga maMDapanI uttara dizA tarapha aMdaranA bhAgamAMthI sIDI karelI che, jyAMthI caDIne utaratAM 11 gokhalAo Ave che. e uMcAi 2 zITa jeTalI che. temAM nIce pramANe zilpakAma jaNAya che. (1) gaNapati (1) zivajInA DhIMcaNa para beThelAM pArvatI (3) sUryA; bane hAthamAM kamaLane pAchaLa paricArake (4) ziva ane pArvatI laghu gaNapatijI sAthe naMdipara beThelAM. nIce Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 dazAvatAranuM zilpakAma gaDhaDApta viSNu. (5) mahiSAsuramardinI (6) ardhanArIzvara (7) bhavAnI (2) gaNapati (9) umAnuM tapa (10) ardha nArIzvara ( 11 ) kAli athavA bhavAnI. ahIMthI upara caDatAM 95 phITa pahoLo ne 109 phITa uDe 42 thaMbhevALa maMDapa Ave che. ahIMnA sthaLe upara khuba suMdara patrapuSpanI bhAta che. raMgamaMDapanI bahAra be mahAna ziva dvArapALe che. chellI guphAnI jema ahIM paNa eka bIjue ziva ne bIjI bAjue vaiSNava dharmanI mUrtie karelI che, jemAMnI keTalIka to atyaMta vegavALI ne bhAvamaya che. uttara taraphanI divAlathI zarU karatAM sahuthI pahelAM zivanuM bharava svarUpa Ave che. chellI guphA karatAM A rU5 vadhAre asarakAraka che. raudrabhAvanI mUrti samA zivajI, temanA hAthane vega, gaLAmAM rUMDhanI mALA, hAthamAMnuM trizuLa, ratnAsura ne pakaDa, upara ghuvaDanI A dazya jevAnI hoMza, nIce kali vagerenI raktapAna mATenI mAgaNI, eka ghaNAja bhayaMkara dazyane Abehuba khaDuM kare che. bIjAmAM tAMDava karatAM zivajI, trIjAmAM yajJa vedI, cothAmAM copATa ramatAM ziva-pArvatI ane pAMcamAmAM zivapArvatInAM lagnanuM dazya che. jemAM trimukha brahmA beThA beThA lagnanA maMtrAno uccAra kare che. bIjA devo judA judA vAhana para ArUDha thaIne e dazya nihALe che. chaThThAmAM kelAsa upADatA rAvaNanuM dazya che. maMdiranI pAchaLanI pradakSiNamAM mArkaDeyane bacAvatA zivajI che. sAme eTale maMdiranI pAchalI bhIMtapara gaNapati tathA pArvatI tathA siMha vagerenI AkRtio khuba vegamaya che. maMdiranI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 dazAvatAranuM zilpakAma aMdaranuM zivaliMga khaMDita thayeluM che. tenI AgalI divAla para lakSmI ane viSaNuM che. maMdiranI pradikSaNanI dakSiNa tarapha zivanI zakti batAvatuM eka dazya kareluM che. liMgamAMthI agni pragaTI rahyo che. ziva pote aMdara che. nIce viSaNu varAha avatAre e liMgane pAra pAmavA jamIna kheDe che. paNa temAM niSphaLa nivaDe che eTale zivajIne hAtha joDI prArthanA kare che. bIjI bAju brahmA e liMgane pAra pAmavA haMsarUpe upara caDe che, ane te paNa niSphaLa thatAM zaMkaranI stuti kare che. zivajI traNe devomAM vadhAre baLavAna che evuM batAvavAne A prayatna che. ahIM bIjuM dazya tArakAsura vadha mATe jatA zivajInA prayANanuM che. sUryanA ratha para Aruddha thaI cAra vedane cAra ghoDA banAvI, brahmAne sArathi banAvI zivajI prayANa kare che. dakSiNa dizAnI divAla tarapha prathama govardhanadhArI viSNu vrajavAsIonI rakSA karatA jaNAya che. pachI zeSazAyI nArAyaNa che. zeSanAgane eka manuSyanuM moDhuM ne pAMca phaNuM che. nAbhimAMthI kamaLa nIkaLe che ne upara brahmA beThA che. lakSmIjI caraNa taLAse che nIce sAta AkRtio bIjI paNa ubhI che. trIju dazya garUDArUDha viSNunuM che. cothA dazyamAM vedI che jenI AgaLa eka paDado karI kADhayo che. pAMcamuM dazya varAha viSNunuM che. chaThuM vAmana svarUpanuM che je balirAjAnA darpanuM khaMDana kare che. sAtamuM dazya nRsiMhAvatAranuM che. baMne bAjunA bahAranA sthApara pracaMDa ziva Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 dvArapALa che. dazAvatAra nAma pramANe ze ke ahIM kArelA nathI teA paNa tenuM prAdhAnya nAma maLyuM lAge che. kailAsa guphA avatAra jo hovAthI e guphA seALamI : kailAsa athavA raMgamahAla, kailAsa athavA raMgamahAlanA nAmathI oLakhAtI A guphA jagatabharanA khaDakamAMthI kArelA sthApatyamAM agrasthAne virAje che. enuM prathama darzana ja atibhavya che. tenI samIpa AvatAM kAi bAMdhelA mahAna madiranA geApurama AgaLa AvyA hAie tevuM jaNAya che. ane kharekhara che paNa ema ja ke paDakalanuM bAMdheluM maMdira zilpasamRddhinI vizeSatA sahita meATA pAyApara ahIM eka ja khaDakamAM utAyuM che. InnurAnI caMdrAkAra TekarInI barAbara madhyamAM ja enuM sthAna che. varSARtumAM A jagAethI paDatA jaLadheAdha jANe himagirimAMthI jAhanavI paDatI hoya tevA lAge che, ane bhAvika zava yatrALue evuM mAnI ahIM snAna kare che. gApuramamAM praveza karatAM ja sAme pASANune paDadA che jenA para ziva ane viSNunI pracaMDa mUrtie kArI kADhelI che e paDadAmAMthI pasAra thatA kramaLArUDha lakSmIjInI pracaMDa mUti najare paDe che ane cAre bAju daSTi karatAM adbhuta, adbhuta, adbhuta evA udgArA mukhamAMthI nIkaLI paDe che, aMdaranuM kAma jotAM kalpanA paNa ghaDIbhara thaMbhI jAya che ane mana bhavyatAmAM nimagna thAya che. ekaja khaDaka 276 phITa lAMone 154 phITa paheALA kArI kADhameA che, jenI pAchaLanA bhAganI uMcAI 107 phITa thAya che. madhyamAM 1644109 phITanI pIThikA para 96 phITanI uMcAI vALuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kalAsa guphA 31 be mALanuM maMdira kareluM che. maMdiranI traNe bAju vizALa eka cheDI divAlonI garaja sAratA khaDaka paNa bethI traNa mALa sudhI karI kADhayA che; je rAjamArga para ubhelI maMdironI hAramALAnuM anupama dazya raju kare che. prathama mukhya maMdira tarapha pagalAM bharatAM banne bAju kerelA pracaMDa hAthInA avazeSa najare paDe che. ahIMthI zivajInA vAhana nadinA khaMDamAM dAkhala thavAya che. enA be mALa che. A khaMDanuM joDANa eka pUlathI mukhya raMgamaMDapa sAthe thaeluM che. pulanI bane bAju kIrti sthabhasamA dhvajadaMDa che jenA zirobhAga para zivajInA traNa guNa vyakta karatuM trizuLa che. enI kula uMcAI 49 phITa che. pUlanI nice zivajInAM be mahAna svarUpa adbhuta cAturyane batAvI rahyA che. kALabhairava zivanI kodhapUrNa AMkho ne mukhane bhAva jANe hamaNAMja sRSTine saMhAra karaze ema jaNAya che. pAseja mAyAyogI ziva aneka muni ane devanA bhaktavRMda sahita budhdha bhagavAnanA jevuM dhyAna lagAve che. maMdiranI pIThikA 27 phITa uMcI che jenA para krIDA karatAM aneka hAthIonI hAramALA che. teo jANe potAnI pITha para A mahAna devanI aMbADI dhAraNa karI rahyA hoya evuM lAge che. kAIpotAnI sUMDha bIjAnI sUMDhamAM bherave che, kaI sUMDha vaDe bIjAne khavarAve che, to koI zArdUlane dabAve che. e badhAne vega ne tAdazyapaNuM jotAM temAM jIva AvavAne ja bAkI hoya evuM jaNAya che. A hAramALA pIThikAnI cAre bAju cAlI jAya che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 kailAsa guphA emAM uttara, dakSiNa ane pazcimanA bhAgamAMja khalanA thAya che. dakSiNanA bhAgamAM mULamaMdiranA chajAthI sAmenI guphAo sudhI pUla hato te hAla tuTI gaye che. enI nIce kelAsa upADatAM rAvaNana kathAprasaMga pUrNa dakSatAthI karela che. naMdInA dhAmamAMthI vizALa raMga maMDapamAM dAkhala thavAya che. tenA pazcima bhAgamAM garbhAgAra che jemAM zivajInuM liMga che. tenI aMdara kareluM veta cUnAnuM plAsTara jANe temanA pavitra nivAsasthAna kailAsanI dhavalatA ja na sUcavatuM hoya tema lAge che ! A maMdiranuM vimAna mAlApuranA maMdiranI jema pAMcamALanuM baneluM che. aMtarAla bhAga khuba zilpathI suzobhita che. mukhya maMdiranI uparanA bhAgamAM cAre bAjue tathA taddana pAchaLa ema kula pAMca gokha najare paDe che. hAla to te khAlI che. paraMtu pahelAM temAM uttara dizAe budhdhi ne riddhisidhdhinA dAtA gaNeza, IzAna dizAmAM sRSTinA saMhAraka rUdra athavA bharava, pUrva dizAmAM zakti svarUpa pArvatIjI, arina khuNAmAM amRtasaMjIcaMdra ne dakSiNa dizAmAM sAta mAtAe hatI. zivanA nivAsasthAna himAlayamAMthI nikaLatI be mahAna saritAo dvArapALanA rUpe ahIM ubhelI che. gaMgAnuM vAhana makara che. yamunAnuM vAhana kUrma che. sthabhanI hAramALA mukhya maMdirane viMTAI vaLe che tenI vacce ziva tathA vaiSNava dharmanI aneka devadevIonAM svarUpa bhAvapUrNa kerI kADhayAM che. dakSiNa taraphathI zarU karI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lurAnI kailAsa guphA : mukhya maMdiranuM eka dazya kumAra miH TarI amadAvAda Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kailAsa guphA 43 pUrva ne uttara dizAmAM jaIe to temAM nIce pramANe mUrtividhAna najare paDe che. dakSiNa dizAmAM bAra bhAga pADelA che. te nIce mujaba (1) annapUrNa-enA eka hAthamAM jaLakalaza che. bIjA hAthamAM mALA che. trIjA hAthamAM puSpano deza che. cothA hAthathI jaTA bAMdhe che. (2) zivaAlAjI rUpe oLakhAtI A zivanI mUti vAstavika viSNunI che. cAra hAthamAM zaMkha, cakra, gadA, ne padma che. (3) caturbhuja viSNu-kAlinAgane nAthe che. (4) varAhapRthvIne dhAraNa kare che. paganI nIce sarSe che. (5) garUDArUDha viSNu. (6) vAmanarUpa viSNu-cha bhujAvALA che. eka hAthamAM talavAra, eka hAthamAM DhAla, bAkInA hAthamAM zaMkha, cakra, gadA ne padma. paga nIce baline dabAvyo che je potAnuM ratnapUrNa pAtra pakaDI rahyo che. (7) govardhanadhArI viSNu (8) zeSazAyInArAyaNa (9) nRsiMhAvatAra viSaNu(10)liMganI upAsanA karato bhakta (11) cAturbhuja ziva naMdi sAthe (12) ardhanArIzvara. pUrva taraphanA bhAganA 19 vibhAga che. jemAM nIce mujaba kAma che. (1) kALabhairava svarUpe ziva. ziva pAse suMdara rIte vALa oLelAM pArvata che. kapALabhairava rUpe ziva. kamaLamAMthI bahAra AvatA hoya tema jaNAya che. hAthamAM pArvatIjI che. navoginIbhairava rUpe ziva. cAra hAtha che. ekathI trizuLa pakaDayuM che. bIje pArvatIjInA mAthe che. bAkInA bethI pArvatIjInA kuca grahaNa karyA che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = - ? ? 34 kailAsa guphA (4) siddhiginIbhairava rUpe ziva. cAra hAtha che. DAbA hAthamAM trizuLa che. upara gAMdharvo ne nIce gaNe che. (5) baTukabhairava rUpe ziva. eka laMgeTI ja dhAraNa karelI che. trizuLa khabhe mUkeluM che. eka hAthamAM DamarU che, bIjA hAthamAM khappara che, pArvatIjI AgaLa ubhA che. bhUpALabhairava rUpe ziva. cAra hAtha che DAbA hAthamAM trizuLa che. vAmana upara nAca karI rahyA che. bharava rUpe ziva. eka bAju naMdi che, bIjI bAju pArvatI che. eka hAthamAM trizuLa che. bIjA hAthamAM nAga che. mahAdeva rUpe ziva.cAra bhujA che, naMdi ahIM beThele che. (9) brahmA-haMsArUDha che. temane traNa mukha ne cAra hAtha che. eka hAthamAM jaLapAtra ne bIjA hAthamAM japamALA che. (10) ziva. nAga ane naMdi sAthe che. . (11)..............(12) e ja ziva trizuLa, naMdi ane pUjA karatA bhakta sAthe batAvyA che. (13) gaMgAdhara ziva. jaTAmAM sarpa vaTala che. uparathI jAhnavI nIce paDe che. upara gAMdharvo che. eka bAju pArvatI che, bIjI bAju hAthI che tenA para brahmA jevI AkRti che. (14) liMgadarzana. liMgamAMthI jyoti nIkaLe che. eka bAju varAha rUpe viSNu che. bIjI bAju haMsarUpe brahmA che. AkhuM dRzya dazAvatAra guphAnA jevuM ja che. (15) ziva-cAra bhujAvALA che. hAthamAM DamarU, gadA ne ghaMTa che. 16) ziva ane pArvatI beThelAM che. nIce naMdi che. (17) sadAzivatripurAsurane vadha kAsvA jAya che. cha hAtha che. bahA paNacha hAtha vALA che te sArInuM kAma kare che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 kalAsa guphA (18) vIrabhadra rUpe ziva. cha bhujAvALA che. trizuLa, DamarU ne khapara hAthamAM che, temAM ratnAsuranuM rakta jhIle che. (19) zivapArvatInAM lagna. zivanI DAbI bAjue pArvatI che eka hAthamAM phUlanI mALa che ane bIjo hAtha pArvatInA hAtha sAthe mIlAvelo che. pazcima taraphane bhAga je 120 phITa lAMbe che temAM bAra bhAga che. (1) ziva mAkeDeya RSinI yamathI rakSA karatA jaNAya che. (2) ziva ane bhakate. kadAca kirAtAjunIyano A prasaMga haze kAraNa ke bhaktanA hAthamAM dhanuSya, gadA ne sApa che. (3) pATa ramatAM ziva ane pArvatI. nIce naMdi tathA agIAra gaNe che. (4) ziva ne pArvatI beThelAM che. nIce nAradajI vINA vagADe che. kailAsa haraNa. pArvatIjInA hAthanA zivanA hAtha sAthe AMkaDA bhIDelA che. nIce rAvaNa vagerenI AkRti khAdavAne vicAra haze paNa kAma badhuM adhurU rahyuM lAge che. macakuMda Si. khabhe kathaLe nAkhele che. (7) zivane pArvatI sAmasAmAM beThA che. ziva kathA kahe che ne pArvatIjI sAMbhaLe che. 8 thI 12 ziva ane pArvatInAM thoDA pheraphAra sAthenAM dazya che. zivanI ATalI badhI surekha ane bhAvavAhI AkRtiee zilpakAmamAM zaivadharmane DaMko vagADayo che. A maMdiranA chajAomAM citrakAmanA thoDA thoDA avaroSo jaNAya che. enA parathI atyaMta suMdara citrakAma Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 kailAsa guphA eka vakhata AkhAe madiramAM haze evuM anumAna thAya. che. suvarNa sAthe sugadha maLe tema e rgeAnI mane hara halakathI A putaLAMe jANe sAcAMja hAya tevA bhAsa ApatAM haze.. mukhya maMdirathI dakSiNa dizAe nIce utaratAM eka guDhDhAmAM vAghezvarI, pArvatI, vaiznavI, kArtikI vagere. devIonI mUrtio che. A guphAnA upayAga yajJazALA . tarIke thatA haze ema jaNAya che. A maMdira baMdhAvavAnI zarUAta rASTrakuTa vaMzanA rAjA kRSNe pahelAe i. sa. 760 mAM karI hatI. dakSiNamAM peAtAne maLelI sarvoparI sattAmAM te peAtAnA iSTadeva zivajIneA ja hAtha jotA hatA ane ethI emanA pratyenI . bhakita A maMdiranA nirmANathI teNe vyakta karI. A maMdira kayAre pUruM thayuM haze tene itihAsamAM ullekha nathI paNa echAmAM ochuM traNa saikA cAlyuM che. A maMdiranI uttara tarapha je maMdiranI hAramALA jevuM . jaNAya che te laMkezvarane nAme oLakhAya che. te 75 phITa lAMbru ne 50 phITa paheALu che. tenI aMdaranA sthaMbha paNa khuba suMdara ne zaivadharma tathA vaiSNuvadharmanA devadevIothI. bharapUra che. emAM geApuram ( vAyavya khuNAmAM ) pAsenA bhAgamAM nagAdhirAja himAlayamAMthI nIkaLatI pavitra nadI - enAM mUrtividhAna che. madhyamAM gaMgA makara para, tenI jamaNI . khAjI sarasvatI kamaLapara, ane DAbI bAju yamunA kUma para che. bIjI paNa Aryavattane phaLadrupa banAvanArI sAta nadI judI judI sanAthI kArelI che. A laMkezvaranI tadna sAme eTale maMdiranI dakSiNa Ae paNa guphAo kArelI che je traNa mALanI che. paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 kailAsa guphA - jema miSTAnna jamyA pachI sUke roTalo bhAve nahi tema kailAsarAja joyA pachI te khAsa dhyAna kheMcatI nathI. laMkezvara vagerene bhAga sAthI chello karAve che. A maMdira nirmANa thayuM tyArathI aneka zilpIoe emAMthI preraNuM lIdhI che ane dakSiNanAM bhavya maMdira nirmANa karyA che. teramA sikA sudhI teno pUrepUro madhyAha rahyA pachI islAmanI jhanunI talavAra enA para pharI vaLI che ne tenI - atyuttama zilpakaLAne khaMDita karI che. tenA dhamadhelA jhanunI sipAIone kadAca pattharanI nirdoSa mUrtione khaMDita karavAmAM AnaMda Avyo haze, paNa eka suMdara kalAkRtine naSTa karIe chIe evo khyAla paNa nahiM Avyo hoya ! A maMdiramAMthI koi rasikane bahAra nIkaLavAnuM gamatuM nathI. bIjI guphAo jovAnA mehe A guphAnAM delAM darzana karI te bahAra nIkaLe che ane tenI bahAra AvelA TAMkAmAMthI -pANI pII AgaLa vadhe che. kailAsa joyA pachI bIjI guphAo bahu asara karatI nathI je ke temAM paNa ghaNuM jovA jevuM che. rAmezvara guphAnA sthaMbha ne tenA paranA manuSyAkRtithI yukta khuNAo - khAsa dhyAna kheMce che. ema karatAM ogaNatrIsamI guphA dumaranA Ave che. A guphAo elIphanTA athavA dhArApurInI guphAone maLatI che, paraMtu tenA karatAM vadhAre suMdara che. ene vacalo maMDapa 148 phITa pahebe 149 phITa uDe ne 17 phITa ne 8 IMca uge che. A maMDapamAM dAkhala thatAM be pracaMDa siMha najare paDe che. jemaNe potAnA paMjhAmAM hAthIne dabAvelA che. raMgamaMDapamAM 26 pracaMDa staMbha che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 dumaranA ne tenI AgaLa naMdi mATenI jagA che. maMDapanI traNe dizAomAM suMdara zilpakAma che. eno viSaya kailAsa upADato rAvaNa, capATa ramatAM ziva-pArvatI, ziva pArvatInAM lagna ne mAyAyogI ziva tathA bharavasvarUpa ziva che. eka pracaMDa strInI mUrti ahIM najare paDe che. enA mAthe cAra deva che. nIce traNa strIo che. thoDA haMsa enA cIra kheMce che. ene viSaya barAbara samajAtuM nathI. A guphAo jotAM bhAratavarSano e kaLAyuga najara samakSa tarI rahe che ne tenI kaLAne mATe atyaMta bhAna utpanna thAya che. jena guphAo jenaguphAono samUha brAhmaNa guphAothI dUra paDI gaye che. emAM 33 mI guphA iMdrasabhA ne 34 mI guphA pArzvanAtha ghaNuja suMdara che. 31 mI choTA kailAsa nAmanI guphAnuM khodakAma pUruM thayuM nathI eTale kevI che te jANuM zakAtuM nathI. A guphAo pAse bIjI paNa keTalIka guphAo che je taddana nAza pAmelI jaNAya che. jana guphAonI saMkhyA badhI paristhitino vicAra karatAM ochI na hoya e cakkasa che. hAlato je kAMI che tenAthI saMtoSa mAnavAno che. A badhI guphAo maMdira tarIke kerAyelI che. jenonI be zAkhA paikInI digambara zAkhAnAM A maMdire che. temAMnI mUrtio vastrAlaMkArathI rahita che e tIrthakarenA utkRSTa tyAgane sUcave che. je dharmanA anuyAyIonI saMkhyA eka vakhata kreDanI hatI te dharmamAM Aje phakta paMdara lAkha che. paNa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62112 ------ COLLE TA kailAsa-guphA naM. 731 : sAmAnya dRzya [phoTo {v_p-10 : Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina guphAo 39 te samRdhdha ne buddhizALI hAvAthI peAtAnA aneka madirA Aje paNa jALavI rahyA che. temanI mUrti tathA ma-i rAnA abhyAsa karavAne pUratAM sAdhaneA maLI zake tema che. jainadhama mAM jina eTale rAgadveSa jItIne saMpUrNa jJAna pAmela mahApuruSanI mUrti pUjAne yAgya gaNAya che. enA e bheda che: eka saparikara ane bIjI aparikara. saparikara pratimA tIrthaMkaronI hAya che, jeoe rAgadveSa jItyA pachI dharUpI tI (prANIone saMsArasamUdramAMthI taravAne Ara) sthApyuM hAya che. aparikara pratimA sidhdhanI hoya che je sakala mA nAza karI te kRtakRtya thayA che. A e mUrtionuM vidhAna eka sarakhu hAya pheramAtra tenI AsapAsanA heAya che. saparikaramAM AjIkhAnu dhyAnadazA ( kAyAtsaga )mAM ubhelA chadmastha jina hAya che. upara gAMdharvAdi hoya che. aparikaramAM kevaLa mUrtija hoya che. A mUrtinuM svarUpa nIce mujaba che. kapALa bhavya, nAsikA uMcI, cakSue budha (zvetAmba mAM upara cADelI hoya che) hoTha khIDelA ne zAMta, kAna khabhAne aDakelA tathA chuTamAMthI cIrAyelA, mastakanI pAchaLa bhAmaMDaLa, zarIra vastra rahita. ( jevAmbara mUrti emAM krummare kacchanuM nizAna hoya che.) paganuM padmAsana eTale jamaNA paga DAbA paga para caDAvela, tenA para baMne hAthanI hathelIo, DAbA hAthanI nIce, jamaNA hAthanI upara. A mUrti nIce Asana heAya che je siMhAsana kahevAya che. enI ane mAjI cammaradhArIA hAya che. siMhAsananA madhyabhAgamAM je tIrthaMkaranI mUrti hoya enuM cihna heAya che. jenA vartamAna kALamAM AvA ceAvIza Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com jI. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 jenenuM mUrtividhAna tIrthakara thaI gayelA mAne che, jemAMnA pahelA RSabhadeva ne chellA mahAvIra che. mUrtione oLakhavAnA laMchana (cihna) nIce mujaba che - (1) RSabhadeva..............vRSabha (2) ajitanAtha............hAthI (3) saMbhavanAtha...........ghoDo (4) abhinaMdana........................kapi (5) sumatinAtha............ (6) padmaprabhu...............................padma (7) supAzvanAtha..... sAthIo (8) caMdraprabhu..... **********caMdra (9) suvidhinAtha................magara (10) zItaLanAtha....zrIvatsa (sAthIo) (11) zreyAMsanAtha...........geDe (12) vAsupUjya............... mahiSa (13) vimaLanAtha................sUvara (14) anaMtanAtha...........zaka (bAja) (15) dharmanAtha.............vaja (16) zAMtinAtha...................mRga (17) kuMthunAtha...............bokaDe (18) aranAtha......naMdAvartA (sAthIo) 19) mallinAtha..................................kuMbha munisuvrata.........ka75 (kAcabA) naminAtha........ ... nIlakamaLa nemanAtha ............zaMkha (23) pArzvanAtha.*********sApa (24) mahAvIra svAmI............siMha ra Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Bao IMda IlurA : iMdrasabhA guphAnI eka atyaMta manehara zilpakRti kumAra prinTarI amadAvAda Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane bAgALAsavAnI vAtane tIrthakaronI mUrtionAM laMchana 41 A badhAmAM kevaLa pArzvanAthane mAthe nAganI phaNue heya che jenI saMkhyA hajAra sudhI hoya che. kevalyapada pAmyA sivAyanI bIjI mUrtie pUjya nathI eTale tIrthakaronI bIjI mudrAmAM pratimAo jaNAtI nathI. paNa te dareka tIrthaMkaranA bhakta eka yakSa ne yakSiNa heya che jenA aneka prakAranA svarUpavALI mUtio nirmANa thaI che. nirvANalikA nAmanA graMthamAM e badhAnuM yathArtha varNana ApeluM che. A uparAMta mahAvIrasvAmInA paTTaziSya gautama tathA Ida-iMdrANi ane bAhubali vagerenI mUrtio paNa racAyelI jaNAya che je sahelAIthI oLakhAya che. gautamasvAmI padmAsana uparathI, I-IdrANI temanI besavAnI rIta upa-- rathI temaja Asana uparathI ane bAhubali pitAne viTAyelI velothI. ikasabhAH guphA naM. 33 A guphA nAnI chatAM atyaMta manohara ne suMdara, kataraNavALI che. ilurAnI zreSTha guphAomAM tenI gaNanA. thAya che. ahIM citranA thoDA avazeSa paNa najare paDe che. eTale eka vakhata te badhI rIte khuba suzobhita haze. ahIM devalokanA rAjA Indra tathA tenI patnI IMdrANanAM putaLAM ghaNuja suMdara che. Indra vaDa nIce hAthI para beThela che. IndrANu AMbA nIce siMha upara beThelI che. temanAM pramANasara zarIra ane suDoLa avayavo e mUrtio yAja karavAnI preraNa kare che. ahIMnuM badhuM kAma kAviDIana. paddhatinuM che. jhINuM kotaraNIvALA ne manahara che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat Surat www.umaragyanbhandar.com Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kisabhA A guphAmAM pArzvanAtha, prabhu mahAvIra, zAMtinAtha, gautama ne bAhubalinI tathA be devIonI mUrtio che. eka devIe DAbA hAthamAM vaja pakaDeluM che. bIjI ne ATha hAtha che ne mayura para beThelI che. pAzvanAtha guphA naM 34. A guphAmAM pArzvanAthanI pracaMDamUrti mULa nAyaka tarIke che jenA mastaka para sApanI sAtaphaNAonuM chatra che. sAmAnya rIte pAzvanAthanI badhI mUrtiomAM AvI ochIvattI phaNAnuM chatra hoya che te temanA jIvanane eka atyaMta bhAvamaya prasaMga sUcave che. jyAre teo chadmastha avasthA (pUrNajJAna thayA pahelAMnI sthiti) mAM eka sthaLethI bIjA sthaLe pharatA hatA tyAre eka divasa sAMje eka tApasanA Azrama pAse AvyA. rAtre teo cAlatA nahi, eTale eka kUvA pAse eka vaDa nIce dhyAna lagAvIne ubhA. A vakhate temanA pUrvabhavanA eka vairIne vera vALavA vicAra thayo tethI teNe aneka prakAranA upasarga karyo. siMha tathA hAthIne bhaya batAvyA, racha tathA cittAnA bhaya batAvyA, sApa ane vAMchI karajhavavAnA paNa bhaya batAvyA. paNa e kazAthI te pitAnuM dhyAna cUkyA nahi. eTale e varIe-meghamALIebhayaMkara varasAdanuM tophAna zarU karyuM. AkAzamAM ghanaghora vAdaLAM zarU thayAM. kAnane pheDI nAkhe tevA vAdaLAMne gaDagaDATa thayoA tophAnamAM jhADa ukhaDI paDayAM. paMkhI, jAnavara bicArAM nAsabhAga karavA maMDayAM. paNa cAre bAju jIjaLAkAra thatAM te kayAM jAya? zrI pArzvanAthanI cAre bAju pANI pharI vaLyAM. jotajotAmAM te DhIMcaNa sudhI AvyAM ne cADIvAramAM keDapara bane mALAthI AvyAM. chevaTe nAka sudhI pANaANyuM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArzvanAtha guphA paNa te dhyAnamAMthI DagyA nahi. A vakhate jenA para pote upakAra karyo hato tevA dharaNendra nAmanA nAgarAjane khabara paDI. teNe pitAnA upakArane badale vALavA A prasaMge sevA karavI egya dhArI. teNe nAganuM svarUpa dhAraNa karI temanA mAthe kaNanuM chatra racyuM. ne badho upasarga dUra thatAM sudhI te eja hAlatamAM rahyo. jainazAstro kahe che ke A vakhate paNa zrI pArzvanAthanuM mana to dhyAnamAM ja magna hatuM. temane meghamALI tarapha dha na hato ke gharaNendra tarapha rAga na hato. samabhAvathI bharapUra mahAtmAonAM citta evAM ja hoya che. A mUrtinA siMhAsana nIce lekha che je I. sa. 1234-35 mAM lakhAyelo che. De. bulhare tenuM nIce pramANe bhASAMtara karyuM che - Hail ! In the year 1156 of the famous Saka era in the year ( of the Brihaspati cycle ) called Jaya. In Shri ( Vardhanapura ) was born Ranugi.........his son (was) Galugi, ( the latter's wife ) Svarna, (doar) to the world. 2 From those two sprang four sons, Chakresvara and the rest. Chakresvara was chief among them, excelling through the virtue of liberality. 3 He gavo on the hill that is frequented by Charanas a mongmont of Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 pArzvanAtha guphA Parsvanath, and by (this act of) liberality (he made) an oblation of his Karma.* 4 Many huge images of the Lordly Jinas he made, and converted the Cheranadri thereby into a holy tirtha just as Bharata (made) mount Kailas (a tirth.) 5 The unique image of faith, of firm and pure convictions, kind, constant to his faithful wife, resembling to the tree of paradise (in liberality), Chakresvara becomes & protector of the pure faith, Vasudeva. Quod felik faustumque sit ! Phalguna 3, wednesday. bIjI paNa A maMdiramAM ghaNI mUrtio che je jotAM saMsAranAM Adhi, vyAdhi, upAdhithI tapelAM mana zAMta thAya che. priya vAMcaka ! A zilpadhAmanA darzanano lAbha game te bhege paNa jIMdagImAM eka vakhata levo joIe ema tane nathI lAgatuM ? * i. e., destroyed his Karma, which bound him to the Samsar. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zohi, ale bbllo kudarata ane kaLAdhAmamAM 'IlurAnAM guphAmaMdirA' e upara e prakaraNo ja mAtra che. evuM ja kaLAdhAmanuM varNana je vAMcavuM ho rAtanA kumArIe pagate cAlIne mAIlanA sAhasabharyo pravAsa jANavuM hoya to A pustaka jarUra vAMce. temAM DAMganAM jaMgalo, tyAMnA bhIlenuM jIvana - darzana, saptAMganA zikhara para, nAsika, dolatAbAda, ilurAnAM guphAmaMdira, kaLAdhAma ajantA, e kArezvara, dhArAkSetra vagere sthaLAnI hakIkata che. kAkAsAheba kAlelakare enI mananIya prastAvanA lakhI che. AkhA pustakanuM geTa-apa atyaMta manohara che. uMcA phedharaTa kAgaLanAM 200 pRSTha, pravAsanA nakazA tathA bIjA agiyAra citrA, pAkuM pUMThuM ne ArTa peparanuM kaLAmaya raeNpara chatAM kiMmata rUA. doDha. (vI.pI. paTanA pAMca AnA vadhAre) Aje ja maMgAvIne vAMcavAno lAbha lyA. dhIrajalAla TI. zAha : rAyapura, havelInI poLa : amadAvAda Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com