Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. ( The Light of Reason brahmAnandavidhAnake paTutaraM zAntigrahadyotakam / satyAsatyavivekadaM bhavabhayabhrAntivyavacchedakam / / mithyAmArganivartakaM vinayatAM syAdvAdadharmapadam / loke sUryasamapakAzakamidaM 'buddhimabhA' mAsikam / / vaha 6 ] tA. 15 navembara, sane 1914, [ aMka 8 me, ===== ^ zrAvaka. 1 zrAvaka. 2 Avaka. 3 zrAvaka. dakSa kahyA vyavahAra, zrAvaka dakSa ko vyavahArI; samayajJa balihArI, zrAvaka dakSa kahyA vyavahArI. vyavahAre vyavahAramAMre, sarva kArya huMziyArI; magaja ne e vAtamAMre, manane jhAjhuM mArI. ekavitI guNu kahyAre, zrAvakanA adhikArI; sattaraguNa bhAve dhare, pUrNapaNe te vicArI. nityaniyama karaNI karere, udhe niyamAnusArI; zarIra saMrakSA kare, khAnapAna kramavArI. brahmacarya pALatAre, deza thakI suvicArI; zarIra rAjA vIryanIre, rakSA kare guNadhArI. nyAyAta dhana saMgrahare, pramANikatA pyArI; vrata pacakhANane Adarere, gama khAve mana bhArI. deva gurU bhakti karere, zraddhA dharTe vadhArI; yathAzakti vyAyAmathIre, piSe tanu avikArI. davA havAthI jALave, deha dharma dharanArI; sukhakArI niyame ghare, Adarate jayakArI. viratiguNane Adarere, yathAzakti nirdhArI; sarvanaya sApekathIre, thAte dharma vihArI. sAdhunI saMgati karere, sarva guNenI kayArI; buddhisAgara dharmamAMre, zrAvaka pUrNAcArI. zrAvaka. 4 zrAvaka. 5 zrAvaka. 6 zrAvaka. 9 zrAvaka, 8 zrAvaka, sTa * A patra amAre mAsikanA amuka zubhecchaka upara paramapUjanya paropagArI zAstra vizArada jainAcArya giniza buddhisAgara sUrijIe lakhela hatA te teoe amArA upara melavAthI te ane sadupadezasUcaka hovAthI prasiddha karyA che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 buddhiprabhA buddhisAgarASTaka. sadhI: kezavalAla nAgajI-sANa da AnadAyi tane nItibheAdha dvAre, saMsAra saMskRti vilipta bhavi dvAre; kaivalyadhAma pada sAdhaka, medakArI, zrI buddhisAgara pA' namuM bhavAri. siMdhu samAna janara Mjana dettuzAnti, tArezarUpazama aMga suraMga kAnti; Amadapurita aheniza A mahArI, zrI buddhisAgara pA' namuM bhavAri helA vidArita mahAvirgapuja, nitye nivAsI gatarAga vilAsa ja; yogAsamAdhi zithilIkRta kAmasArI, zrI buddhisAgara pAra namuM bhavAri, vidhAvinAda vividhAmuda maiAditAMgI, jainezvarA smaraNA raMga vilAsa raMgI; mAyA vimehuM vidyutA vanitA visArI, zrI buddhisAgara pAmba namuM bhavAri. mUrti maneAharamI amRtAnu vANI, dezanA samaya raMjita lAka jANI; tAriNI tArUNI kaTAkSa kalAvidArI, zrI buddhisAgarapadAja namuM bhavAri trizumigupta guNagu kena jAla dhArI, saMsAra sAra pravisAra vikArahArI; tyAgI, virAgI, vimalAkRti rUpa dhArI, zrI muddhisAgara padAmja namuM bhavAri, vIrezaveAdhRta, deza netrAvalokana thatAM AnaMda rga jana aMga diye prasArI, zrI buddhisAgara padA-namuM bhavAri AhvAntare tapa prapUti yamAli, lumAi mA-mada-zAka, kApavArI; vare samAja vatAM vinati uccArI, Trene dayALu darazAva prabhAvakArI, vihArakArI, sakalArthakArI; 3 "
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2441 nA varSe zrImahAvIranA caraNe. 2441 mA varSe zrImahAvIranA caraNe. ( lekhakaH--kezavalAla nAgajI-sANuM } gayAM cAlI varSe bahuja duSTa nirvANa dinathI, ane e bhUsANA smarNapaTathI sarva vibhave; samudyeASA tArA bharatabhUmi AkrAMta karIne, vijetA ekAMta, viramI dUra kyAme lIna thayA. gaMtA sUryanI vimalaghuti Agya bharatI, azaktA Aje te thai samaya-zastrata manI; badhAM sustittva, pratikUla na anmAnya kadIe, khatI, sarvotkRSTAtkramaN karanArA vipatha le. karADA jaMtAnA 56 mItalAghAta karatI, chu Ave tena gaMbhIra bhaNakArA hRzyamAM; have teA dhAnya mRcchakalasama bhU alpaja dise, jamAnAnA kAryA ghaDI ghaDI rUpAMtaramaya ane. dhanADhAnI gaI lakSmI, khalADhayAnu gayuM khela; bheddAonu gayuM jJAna, zrAtAeAnI gaI zruti hatA jJAnInA samUha avanimAM vicaratA, prameAdhI bIjAne supatha tuja sAsanatA; batAveluM mAnI saralaye bhadrikajane, mUkI AcAramAM adviti zivAmI thaI jatA. adhanA ajJAnI kapaTasvarUpe kAvida khate, na hai zAstrAnA amita udare jeha niyaMse; svaya' adhAre janasamUhanA aMga sadhaLa, sadazAnA bhAgI bhUmipara rahyA kAi viralA. gRhI ekaddAonA zrRtiviSayane zrAvaka mane TIkAkA madhyI sasanniSNuyapara; na jue potAnu hitaahita, cheDe nahi ghuM; kare Ale cite nijamatataNuM pASaka sau, madhuM. hatA sIdhA mArga sarla tava vAdgata adhA, svIkArI sA have vyavahArAtiviSe mizra karatA; kriyAjhmAnI jALA judI judI vadhI pAchala thA, nimitte dhArIne vividha apavAdI caritanA. 2 231
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 dvibhA vacce tethI, hArda asamajI, Akhira ati, mamavethI DeA vividha rUpanA vyApita thayA; gumAvI dharmathI parimitatA rASTrarUpanI, juone Aje A paristhiti atI zAka prasUtA. vadhI dhIme dhIme svamatagrahatA sAdhaka viSe, pracAre yunene sudaDha karavA pakSa nijrane; nihALI sarve A patijana dharmenmukha bane, ane kAI-bIjA gurUgati, thai Ata, grahe. vyaktigata thavA mAMDI, gaNe? dhamAdhame dharma, vicAramAM purAtanI; arvAcIne svIkAre che dharma e te dhamAdhama. anutpAdya banI naTTa, thAya che dravya lakSadhA; pratyeAje che vivAdAmAM, vidyAnA tarka zaktine. hemacaMdra- haribhadra,-- yAvijaya vAdio; punaH janmI thaze yAre, punarUddhArakAraka. vizAla gurUbhAvanA; dharmanI bhAvanA kerA, agreMDA paDe DhIlA. svakIrti kAryane paise, khaDe anyAnya sAdha; pravarte phakta e rIte, nakta Ara vazIbhUta, azrusrota vahe beI chinnabhinna thatI sthiti; pUrva kIrtitA Apa, nAma mAtra rahyA TI. uge Aje sahasrAMza, gatakAlatamAMpahA; vikAsita karai bhavya,~~ padmAne pratibhA dharI. le 10 11 1ra 13 14 15 16 17
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ dha. 233 18 mahAvIra mahAvIra ! vIratA bakSaje mane; yathAzakti svayaM sevA, pratijJA-prema ubhave. navalA varSanA dahANa, nava sUrya prakAzamAM tanavANu ane lakSmI, samApuM tuja pAdamAM. sasaMskAra vahe sadeva nItinA jainIya jativiSe, mArgo karipata sarva ubhUla thai kaleze badhAye zame; lhArUM zAsana A apAra jagamAM sarvatra vyApI rahe, IcchA kevala upaje hRdaya e A navya saMvare. 1e sadguru zrImad buddhisAgara sUribhyo namaH zodha. lekhaka-muni ajItasAgarajI-vijApura. mahAna purUe ema kathana karyuM che ke krodha e eka caMDALa che. A kathana sAmAnya buddhivALA jIvAtmAonA samajavAmAM ekadama AvI zake tema nathI tavApi mahane pitAne to anubhava thAya che ke eka samayane viSe huM enehara mALave dezamAM gamana karate hato tyAre tatra narmadAnA kAMThA upara AvelA eka vizALa devAlayamAM eka mahAtmA mArA jovAmAM AvyA. uparokta devAlayamAM pUrva kana karAkhelA mahAna purUSanI mulAkAte hAruM gamana thayuM teja arasAmAM anya keTalAka sAdhuonuM paNa tatrAgamana thayuM hatuM. smina samaye eka thAvANa snAna karI pitAMbara dhArAgu karI hAthamAM devapUjAne keTalAka sAmAna laI eka sAMkaDA rastAmAMthI pasAra thato amArA jevAmAM Avyo. daivayoge tyAM evuM banyuM ke sAmI bAjuthI eka caMDAlaNa te brAhmaNanA sanmukha AvI. tene joI brAhmaNe kahyuM ke are e caMDAlaNI ! tuM bAju thaI jA ne kAraNe huM brAhmaNa huM temaja veLI devapUjAthe gamana karuM chuM mATe tAre paDachAyo levo te ahane yogya nathI. have caMDAlanI jAta sAmAnyapaNe paNa jarA TikhaLI te hoya che ! temAM vaLI bhaTa mahArAjAe hukama pharamAvyuM. te sAMbhaLI caMDalaDDIe javAba Ape, zuM A Akho mA tamArI che ? ke jethI tame ATalo badho hukama calAve che? chAnAmAnA belyA cAyA sivAya javuM hoya to cAlyA jAo? A rastA paDe che. huM to kAMI bAju khasavAnI nathI kAraNa rasto sarakArI che temAM tamAre tathA hAra sarakheja haka che. tema tame paNa mANasa che ne huM paNa mANasa chuM. tame tamArA kAryanA mATe gamana kare che ane huM mahArA kAme jAuM chuM. huM kayAM tamane aDakI che jethI tame ATalA badhA mIjAjapUrvaka belo che. uparokta caMDAlanuM
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 64 buddhiprabhA. balavuM zravaNa karatAnI sAtheja paMDitajI mahArAja te ekadama evA gussAmAM AvI gayA ke potAne na ghaTe temaja ne zobhe te prakAranI vANIne upayoga caMDAlaNInA upara karavA mAMDe ( gALo bhAMDavA mAMDI che temaja vaLI uchaLI uchaLIne pelI caMDAlaNIne mAravA doDavA lAgyA chatAM pelI caMDAla te jarA mAtra paNa pAchI haDI nahi. ane brAhmaNanI sAthe pote paNa lAgu yuddha cAlu ja rAkhyuM. brAhmaNa ane caMDAlaNInuM uparokta yuddha zravaNa karI tatra ghaNAM mANase ekaThAM thayAM. kAraNa tamAsAne te nahi. punaH ekatra thaela manuSya taraphathI caMDAlaNIne pUkvAmAM AvyuM ke tuM kema bAju khasatI nathI ? tyAre teNe uttara Ape ke huM zuM kAma bAju khasuM ! A je mahane gALa de che tathA mAre che te te hAre dhaNI che. uparokta vacana zravaNa karatAnI sAthe ekatra thayela janone hRdayamAM dhaNuMja Azcarya thayuM. pazcAt caMDAlaNInA vAnA guDha rahasyane na jANanArA evA pitA brAhmaNanA jJAtijanoe tene svAtithI dUra karyo, tyAre brAhmaNe pUchayuM; bhAI! mahAre aparAdha zuM? tyAre javAba maLyo je tuM to caMDAlaNane dhaNI mATe caMDAla che tethI amArI jJAtimAM hAruM kAma nahi, cAla jaladI dUra ja ? brAhmaNe javAba Apyo ke mArA maherabAna svAti baMdhuo ! huM jarA mAtra paNa caMDAlaNa sAthe mAro dharma cUkyo nathI. tyAre jJAtijane bolyA: je hAruM kahevuM sAruM hoya te hajAre mANasa maMce te caMDAlaNa te pramANe chele kharI. mATe ame hAruM kahevuM kadApi mAnavAmAM nathI. jJAtijanenA taraphathI tiraskAra thaelA brAhmaNe satya IsAphanA mATe korTanuM zaraNa lIdhuM. korTa brAhmaNanI-jJAti jananI temaja caMDAlANInI jubAnI lIdhI. temAM caMDAlIe evAM tAna bhaya vacane pUvaika jubAnI ApI jaNAvyuM ke huM brAhmaNa sAthe koI paNa rIte kharAba rIte varti nathI tathA te mahArI sAthe paNa duSTa rati vaco nathI, chatAM huM te vakhate mhAre ghaNuM kahyA tenuM A pramANe che. sarve jJAtijano ema kahe che ke krodha e caMDAla che. ane teja kela caMDAla te vakhate A brAhmaNanA zarIramAM pura rAdhI bharAye hato, tethI temane ayogra vacano uccAratA hatA tathA mArato hato. te te krodha caMDAla ne huM caMDAlaNa enI strI kharI ke nahi? ane te kedha caDALa mahAro pati kharI ke nahi? teno vicAra tame sarve jene pote ja karaze ! ugharAkta aMDAvaNInAM vAka zravaNa karI-jJAtijane zAnta thayA ane ghaNuM sujJa jenee krodhane tyAga karyo. pazcAt caMDAlaNa paNa cAlI gaI sArAMza e che je bhaNagaNu paMDita kahevAtA jana paNa uparokta brAhmaNanI mAphaka krodhane tAbe thAya che ane Akhare pazcAttApane pAtra bane che mATe jJAnI ane e kaMdhane sarvathA tyAga karavo joIe. kAraNa ke dha e lobhane tathA kAmano sago bhAI che. ane evA kene tAbe thanArA game tevA jJAnI hoya to paNa tenuM jJAna kaMI paNa kAmanuM gaNAtuM nathI. tenA upara eka sata purUSanuM vAkaya che ke. gharane vadhAranAro ane sarva doSane poSaNa karavAmAM pravINa e manuSyamAM je kodha hoya che te pachI mukha kamaLane bacAvanArA dhyAthI zuM thayuM ? temaja jIteMdriya thavAthI zuM thayuM? IchA tajIne sarirAvanArA tapa karavAthI zuM ? nAnA prakAranAM pustakonuM paThanapIThana karavAthI zuM ? ane phleza pUrvaka vattA karavAthI zuM? arthAta dhadhI je pApa thAya che te uparokta upAyothI TaLI zakatuM nathI. vaLI kahyuM che ke, kaidhe keDa purava taNuM saMyama phaLa jAve, kedha sahita tapa je kare te lekhe na thA, kaDavAM phaLa che keoghanAM jhAnI ema bele, sarva prakAranAM pApone
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 pedA karanAra dhanuM sevana karavAthI uparokta sa guNa naSTa thaI jAya che. temaja svahitathI cukAvanAro evo je dha ripu tene sadA sarvadA dUraja rAkhavo e jJAna pAmyAnuM khAsa paheluM lakSaNa che. upara pramANe zAstrakAroe krodhane ghaNeja tiraskAra Adi paripamAM gaNi kAdo che. chatAM paNa tenA be bheda punaH rUAnInoe paDayA che. prazasta kodhi tathA apazata kaMdha. e banne prakAranA kepanuM svarUpa samajI amuka prakAranI hada sudhI jenI yogyatApUrva jarUra jAya che tevA prakAranA kodhane ekadama dhikkAra te gyatAbharyuM ja kahevAya. kAraNa ke anubhava parathI ema avabodhAya che ke jyAre ApaNe koI paNa manuSyane vyAjabI tathA pramANikapaNe koI paNa prakAranA kAryane karato avakie chIe tyAre zuM svAbhAvika rIte ApaNane Ananda prApta thayA sivAya raDe che khare? nahi. tevIja rIte nAlAyaka vizvAsadhAtI ane dura janenA taraphathI juThuM temaja julamabhareluM ke pazu karya ApaNe avalokIe chIe tyAre zuM svAbhAvika rIte ApaNI lAgaNI tathA dIla duHkhAI gusso nathI upaja ? upaje che. uparokta anubhava uparathI siddha thAya che je sakAraNathI utpanna thate krodha amuka hada sudhI jarUra che, temaja kaMikane kaMIka paNa upagane che. ApaNe vicAra kare ke eka nirdoSa ane avAcaka evI gAya ke je jIdagI paryanta jagatanA upayogamAM Ave che ane suvA bAda paNa jenAM carma tathA asthi upagamAM Ave che tene koI anArya duSTa havA taiyAra thayo hoya te avalokIza tamArA hRdayamAM te gAyane bacAvavA mATe vicAra nahi thAya ? ane jayAre te duSTane tame manAI karaze ane te nahi mAne tyAre zuM tamone kodha nahi thAya ? thaze ja. ane game te upAye banatA sudhI te nirAparAdhi gAyane bacAvazo ja. ApaNAM bALa bacAM tathA ApaNA hAtha nIcenAM mANaso ApaNA kuLanA rItarIvAjathI ulaTAM cAlatAM hoya ane te bhalamanasAithI samajatAM na hoya to zuM te pratye tame gusso nahi karo? ane je kadApi tema krodhathI DarI khAmoza raheze to te vadhAre ne vadhAre nAlAyaka banaze tenA zuM tamo kAraNabhUta nahi bane ? vicAra karo ke ApaNe buccAM potAnI anAnatAthI jherane mAla pIvA taiyAra thayAM hoya tene prathama zAntatAthI samajAvavA chatAM teo na mAne te pazcAta zuM kodha karI jora julamapUrvaka te yA teonA hAthamAMthI tame chInavI lyo nahi ? ane jo kadAcita te khyAlo chInavI lyo nahi e te ajJAna baccAM tamArA dekhatAM tenuM pAna kare ane maraNa pAme to kenAM baccAM jAya ? tamArA pitAnAMja. temaja ApaNAM nAnAM tathA meTAM sabandhI jene bimAra hoya ane teo davAno upayoga kare nahi tyAre zuM ApaNe ja bhAra daIne dhamakAvatA nathI? temaja bajAramAM ApaNe cAlatA hoie ane tevA samayamAM jAnAdika karaDavA tathA gAya bheMsAdika mAravA ApaNA upara dhI Ave tyAre zuM temAMthI bacavAne mATe ApaNe upara uparathI paNa guse dazavanA nathI ? tyAre ane ApaNe kevA prakAranA kAMdhane dUra karavo joIe ? e savAla udabhave che. tenA samAdhAnamAM jaNAvavAnuM je krodha mAtrane tyAga te karavAno che. paranuM prathama je buddhine beTe mArge javAthI moTuM pariNAma prApta thAya che te tathA hada pAra ane maryAdA uparAntanA krodhanA sevana thakI ApaNe ghaNuM ja khAvuM paDe che. evA prakAranA kodhane jJAnIjanoe ati niSedhyo che tathA narakanuM dvAra kahI saMbo che ane kahyuM che ke dhana va rSa 4 divasa eTale kepane dhAraNa karavAthI sArA kIdhelA kAryane paNa nArA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 buddhiprabhA thAya che. tasmAta kAraNuta jJAnI jano e ApaNane ema pharamAvyuM che ke koI duSTa jananA duSTa kAryane avalokI tenA upara kedha na karatAM kSamAne dhAraNa karavI. ane tema karavAthI duSTa jananuM duSTapaNuM ApaNane kaMI pazu harakata karavA bhAgyazALI banI zakatuM nathI. jemake - kSamAdhanuH kare yasya durjanaH kiM kariSyati / atRNe patitovanhiH svayameva prazAmyati // 1 // tuNarahita jamInamAM paDele agni svayameva zAnta banI jAya che, tathApi jema tenAthI kaMI paNa nukazAna thatuM nathI tema je purUSonA hastamAM kSamArUpI dhanuSa zobhI rahyuM che. te purUSane durjane taraphathI jarA mAtra paNa nukazAna thatuM nathI. uparA kathanathI ema nahi samajavuM ke kheTuM, nIca, ane nAlAyaka kAMI karanAranA upara paNa samAja karavI, ane sarvathA krodha nahija karo. kAraNa ke ema karavAthI te duSTa ulaTA sajajana janone pIDA ApI herAna kare. mATe jarA mAtra te rUvAba rAkhe jarUne che. kemake rArthi svajanedayApara jane zAThayaM sadA durjane tebhA punaH zaThaM prati zAThyaM kuryaat-54rikta sUtrane amalamAM mUkI durjananene maryAdA ullaMghana karatA aTakAvavAnI khAtara uparathI dekhADavA purate kedha yAne rUvAba dhAraNa karavo tathApi hada oLaMgI maryAdA bahAra krodhane kadApi kALe paNa javA de nahi, temaja tenAthI koI paNa prakAranuM pApakarma karavuM nahi. ane tene ghaNA lAMbA vakhata sudhI manamAM rahevA mATe jagyA ApavI nahi upareDakta prakAnA krodhane laIne zramaNa bhagavata zrI mahAvIra-vamAna svAminA be ziSe bhagavanta manAI karyA chatAM paNa gauzAlakanA sAme vAdamAM utaryA teone gozAle te jelesyAnA baLathI bALI bhasma karI nAkhyA chatAM paNa ArAdhika thayA che. temaja svAmI tathA namucI pradhAnane nibaMdha paNa jagajAhera che. te uparathI sAra grahaNa eja karavAne che ke paramArtha buddhithI kAraNavazAta krodha zevana thAya chatAM tanmaya banI javuM nahi. ane AtmasvarUpa prApta karavAnI khAtara jema bane tema dhine tyAgavA prayatna kara. e syAdavAda vAdIne mata che te sarvadA jayavate varte. sucanA:-A lekha vyavahAraTarinI apekSAe lakhyo che. nhAnAM moTAM kartavyA. lekhakaH-pAdarAkarahimAlaya parvatamAMno eka kaNa eTale kaMI nahi, mahAsAgaramAMnuM eka biMdu eTale kaMI nahi e satya che. eka vastuno anaMta bhAga e vastunI sarakhAmaNImAM kaMIja nathI, paNa tevAM aneka kuNu maLIne te parvata thaye che. tevA aneka biMdu bhaLIne ja mahAsAgara bane che, ane evA aneka anaMtamo bhAga maLIneja eka vastu banI che. te ApaNe kabula karavuM ja paDaze. ane te ja prakAra mANasanI suzIlatAno agara sadvartanane che. nAnAM moTAM aneka saMskR maLIne ja mANasanuM vartana bane che. game tevA manuSya sAthe namratAthI lavuM, koI paNa mANasane saMtoSa ApavAne prayatna karo. koI paNa mANasane bane teTalI sAhya karavAnI saMdhI sAdhI levI, koI paNa
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ nhAnAM moTAM kartavyo. 237 mANasa sAthe hasIne mIThAzathI zAMtipUrvaka vAta karavI. evA ega nAnA moTA rA manuOone vAraMvAra Ave cheja. teno upayoga yathAgya rIte karavo te ja sarjana che. evA prasaMge alpa Ave che ne temAM kaMI ghaNuM mahatva samAyeluM hatuM nathI paraMtu temAMnI aDacaNone lIdhe tenI yogyatA vRddhigata thAya che. bIjAone mATe aDacaNa veThI levI, kiMvA bIjAnA sukha mATe potAnA sukhanI gupta rIte bhoga Apavo enuM nAma moTApaNuM kahI zakAya. ekAda hamAlane bojo casthAmAM sahAyabhUta thavuM ne tene hAtha 5. ekAda raDatA bALakane chAne rAkhavAnI kozISa karavI. ekAda vastu ApaNuM nukazAna thayuM chatAM paNa na DagamagavuM. kAma-krodhAdikanA sakhta AvezamAM Ave te paNa te ne gAMDavuM. game te thAya-AkAza pAtALa eka thAya te paNa satyano tyAga na karavo. pitAnuM mAna-dravya ane zArIrika kaSTanA bhAge paNa pharajathI vimukha na thavuM enuM ja nAma moTApaNuM ! tenuM ja nAma prasUtA ! alabata tema karavAmAM zrama paDe che, kaSTa paDe che, pitAnA sukha sagavaDa ane dravyanA skUla bega ApavA paDe che paNa A jagamAM zrama sivAya siddhi prApti kadApI paNa thatI ja nathI. ane kaSTa sivAya moTAI kadI paNa maLavAnIja nathI. kAraNa zrema e kArya siddhinuM mULa che. ane kaSTa e meTAinuM mUlya che. ne mUlya ApyA vinA mAla maLatoja nathI. A niyama akhila vizvamAM apratibaddha cAlI rahyA che. eTalAja mATe ApaNuM nityakomAM paNa pagale pagale zrama karIne ane kaSTa sevIne paNa siddhi prApta karavA kaTibaddha thavuM joIe. rAja harizcaMdra satyane khAtara vizvAmitrane rAjya na ApyuM hota ne mAtra ja juDuM bolyA hata to koI mArI nAkhanAra nahatuM. rAmacaMdrajIe pitR AnA khAtara vanavAsa na svikAratAM rAjaya grahaNa karyuM hota to temane koI kADhI mukanAra nahatuM. devatAI vilAsa vaibhava tyAga karI dikSA na letAM mahAvIra svAmI bhagavAna saMsAramAM ja rahyA hatA ne bhayaMkara parisaha na sahana karyA hatA te temane kaI puchanAra nahatuM. sthUlibhadra, dhannA, zAlibhadra ne gajasukumAla jevAM zrAvaka ratno je parisaha sahana na karatAM nirAMte divya vilAsa bhogavyA karata to temane kaMI du:kha nahatAM paNa re ! pharaja ne uSTa siddhinI prApti mATe to teone te karavAnI khAsa AvazyakatA hatI ja. zrama na levAya te siddhi kapathI ? mATe ja zrama-kacha-Atmabhogane sahana karavuM e je zANuM ane sujI che temanI najaramAM ApaNe mATe sAro abhiprAya meLava e kaMI bahu kaThaNa nathI. kAraNa temane sArAsAra vicAra hoya che, ane temanAM mana moTAMja rahe che. cora ke luMTArA hoya che temanAmAM paNa kharA belAnuM vajana vadhAre hoya che. mATe ApaNe game te paristhitimAM hoIe, game tyAM hAIe, game tenI sAthe e paNa ApaNe te ApaNuM manodevatAnI anujJA pramANe nItithIja vartavuM joIe enuM pariNAma zreSTa AvyA sivAya rahevAnuM ja nathI. lakSmivAna ke baLavAna agara paMDita sAthe mRdutAthI mAyALupaNe ne satyanAthI vartavuM ane garIba, halakA, abhaNa, kaMgAla ke nabaLA sAthe tethI virUddha vartavuM e kartavyathI vimukha thavA sarakhuM balake kartavyanuM khuna karavA sarakhuM ja samajavuM. nAnAmAM nAnuM kutaruM ke bIlADuM, bALaka ke paMkhI kahe tenI sAthe tene paritApa upajAve tevI rIte vartavAne, tene nukazAna thAya tevI rIte vartavAne yAto nIti niyamathI ulaTI rIte vartavAne temane ze haka che vArU? ame tA eTale sudhI vadhIne kahIce che
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 38 buddhiprabhA. puSpa pAMkhaDI mAM dubhAya ! navaranI tyAM nahi AjJA sarva jIvanuM kari sukha ! mahA dhIranI zikSA mukhya ! " ahA ! kevI vizALa dariyALI nItiniyamathI bharapura zIkhAmaNa? jayAre puSpa pAMkhaDIne dubhavanAno niSedha karavAmAM Ave che te manuSya, pazu, paMkhIne du:kha devAno niSedha ApoApaja thaI jAya che. pazu ke pazu jevA manuSya ApaNI sAthe nItithI na varta mATe ApaNe paNa tenAja jevuM vartana tenA pratye rAkhavuM e agya che, kAraNa sArAsAra vicAra karavAnI zakti ApaNumAM che je tenAmAM nathI tethIja manuSya pazuthI zreSTha gaNAya che. mATe anya pratyenI ApaNuM karaja yathAtathya rIte banAvavI eja sadvartana yAne kartavya gaNAya. e siddhAMto sivAya kadI paNa siddhi che ja nahi. pitAnA pazune mATe, dezane mATe ke pitAnA rAjyanA bacAvane khAnara hajaro zarAo zIra hastAM hastAM kapAve che ! zuM teone pitAnAM jIvana vahAlAM nathI? cheja ! paNa yaza ne siddhi prApti temanA jIvana karatAM vadhu moMghI che ne siddhinuM mUlya! dAdAna tathA prAsaMzayavALA zramaja che. e mUlyathI teo yaza paNa kare che--ka ke kharIde che. tevI ja rIte sadvartanazALI thavA mATe ne pharaja bajAvavA mATe pratyeka nAnAM moTAM karna avazya karavAM ja joie ne te kartavyanA paripAlana mATe zrama ne kaSTa veThavAM ja joIe. kAraNa kartavya paripAlananuM mUlya zrama ne kaSTaja che. A saghaLAno AraMbha bIjA saguNonI mAphakaja nAnAthI ja thAya che. mAOivasa opha vaoNTara nAmanA daliza saradAre AraMbhamAM culA para ukALavA mukelA pANunA vAsaNaparanuM DhAMkaNa-aMdaranA bAphathI uchaLatuM joyuM. te para puSkaLa moTA mANasoe puSkaLa vicAro karyA ane pariNAme hAlamAM astitva dharAvatAM prabaLa rAkSasI varALaya, IjIne mejuda che. A ja prakAre mAnasika zaktinI vRddhino paNa che. ApaNA gharanA nAnA mANase kiMvA cAkare ApaNI avajJA karI hoya te sahana karI javAnI Teva pADavI e ja moTAM meTAM apamAna sahana karavAnA sAmarthanuM bIja che. te bIja saMbhALavuM joIe. sahaja krodha AvavA meDatAMja dazagaNI dareka kAma kastAnI Teva pADavI e bhaviSyanAM aneka kaMdhanAM pariNAmathI thanArA anartha aTakAvavAnuM bIja gaNI zakAya. ApaNuM durgaNe ApaNAthI samajAya che. te tyAga karavAne draDha nizcaya karavo joie ane te mATe ApaNane je mUlya kharcavuM paDe te kharcavuM ja joIe-ekadama kharcavuM joIe. teja pramANe kartavyathI vimukha karanAra vicAro-kAryone sAdhanone ThekANe kartavya pratipAlana karavAmAM madada karanAra vicAre-kAryo-ne sAdhana saMgrahavA e kartavya pratipAlananAM sAmanAM bIja samajavAM ne te bIja game te mUtye paNa tAbaDatoba kharIdavAM ja joIe. bIjAnAM kRtye joIne te parathI ApaNe tenA vartana saMbaMdhI abhiprAya bAMdhIe chIe, te ja pramANe ApaNuM kRtyo uparathI ApaNuM vartana saMbaMdhI lokano abhiprAya baMdhAvAne che. te hamezAM lakSyamAM rAkhavuM ja joIe. pachI bhale te rAjAno abhiprAya hovA raMkane che. moTA paMDitane ho ke akSara zatrano hoya ! sArAne sAruM kahevuM ne kheTAne baTuM kahevuM e ghaNuM karIne sarva mAnya niyama che mATe ApaNA mATe abhiprAya sAre karAvavA mATe ja ApaNu kRtyo che rAkhI uttama vartana vartavA pagale pagale navAna thavuM eja kartavya gaNAya.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtA pitAnI bhakti, mAtA pitAnI bhakti. * (lekhakaH--zAha dalasukhabhAI giradharalAla mANekapura) || na mAtu: vataMtrasam avaguNu eke nava gaNyA, prIte pALyAM lA; mAta pitAne pALavAM, pachI temAM ro paDe, * # *** * Xie kharA dilanI khAMtathI, prIte mAta pitAya; kara cAkarI AkarI, bhavamAM kaima bhUlAya. Mian * * * mAbApanI sukSmA e brahmacArInA banane eka bhAga tro nee, gharanAM te mA ane bApanA AnaMda tathA AyanuM kAraNu hAvA beie; ane teNe te ApelA zarIra thakI temanI sevA karavI oie. ( hinda-AiDiasa, ) * 238 // Shou vivekI vAcakavRndre ! ApaNane utpanna karI, pote ghaNA prakAranAM kaSNa sahana karIne sukhI jIMdagImAM mUkanAra ApaNAM pUSa mAtapitAeja che. mAtapitA potAnI khANIvasthAthI te vRddhAvasthA paryaMta potAnA putra para jevA nimeLa premI snehabAva rAkhe che, tevA khIna kAinA aMza mAtra paNa teA nathI; tethI teonI sevA-bhakti karI temane sukhI karavAne ApaNe game teTalA prayatna karIe teNe temanA anuSya AbhArate badalo kAi kALe vaLavAne samartha cheja nahi ane thrI paNa nahi. mAtApitAnA je hRdayane premaaMkura kudarate khIjA kAne samarpsa nathI, ApaNe jyAI tenA udare janma dhAraNa pharyAM tyArathIja ApaNu mATe te ghaNI natanAM du:kho sahana karatAM AvyAM che, ane jIMdagI sudhI potAnA bALakonI lAgaNI mATe sahana karIja phare che. temAMthI teo kAi kALe mukta thatAM nathI, tethI tene badale vALavAne mATe ApaNe haMmezAM tana, mana ane dhanathI kharA aMtaHkaraNathI teenI bhakti karI pUjya bhAve mAnanI lAgaNIthI vartavuM joie, ApaNane jeoe utpanna karyA; utpanna karyA pachI ucheravAmAM durgaMdhAdikanA duHkhA premanI lAgaNIne laI sahana karyA, bInethI suke suvADI pote bhInAmAM sutAM, bALakanA sukhe sukhI ane du:khe du:khI thayAM. ummara vadhatAM vidyAbhyAsa karAvavAne puratI mahenata laI AgaLa jatAM pote ghaNAM pho sahana karIne prApta karelI milakata ApaNA sukhane mATe vagara AnAkAnIe premathI sAMpI te mAtApitAe pratye ApaNo svArtha sadhAI gayA eTale tiraskAranI najare jovuM ane temanI lAgaNI du:khAya tevuM vartana rAkhavuM te keTaluM badhuM dhikkArapAtra ane ajJAnatAne namuneA che, te suna vAMcI ja khyAla karI zakaze? tema ApaNA para karelA upakArane badale A bhavamAM te zuM parantu . bIjA bhavAmAM paNa pUrNa thaI zake tema nathI. ApaNune sukha ApavAne mATe jeNe peAtAnAM saghaLAM sukheno tyAga karyo che te ve teve paropakAra kahevAmaja nahi, ApaNo kharUM sukha ApanAra teja che; tene bhAre ADamsa 24 *
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 buddhiprabhA. besTa e kahyuM che ke "manuSya yA pazu pakSInI jAtane moTAmAM moTuM sukha bAlyAvasthAthI ja ApanAra piotAnAM mAtA ane pitA che" mAMTe hamezAM zubhecchA rAkhavI ke ""mAne vadha: pitA matta mAtAjU he Iza ! amArAM mAtApitAne tuM mArIza nahi." kAraNa ke "mAtRhInAnAM na ki citsukhasti" badhue ! ApaNuM pUjaya mAbApe e sthiti dAtA, janmadAtA, annadAtA, AregyadAtA, ane mokSadAtA hovAthI teo bIna sarvanI anaMtagaNa bhaktine lAyaka che, kemake teone prema ApaNe para avarNaniya che. duniyAmAM sarva vaMdana karatAM prathama vaMdana paNa sarva teneja kare che. tyArathI ja vaMdananI zarUAta thAya che, ema kahIe te vAstavika che. duniyAmAM ApaNI hAjarI hevI te e baMne pavitra mUrtioneja pratApa che. saghaLI sRSTinI utpattija mAbApathI che. RSabhadevathI te mahAvIra paryaMta tIrthakare, bharata jevA cakravartIo, vikrama, geja, zAlivAhana vigere paraduHkhabhaMjana rAjAe mAdha, kAlidAsa vyAsa vigere kavirAje, rAma, parazurAma vigere devAMzI purU, dhanaMtarI, vAgabhaTTa, caraka vigere vaidhe, nyUTana, bhAskarAcArya vigere gaNitazAstrIo, vasiTa, kapila ane gattama vigere mahAbhAo yA dharmAtmAo tathA jagatamAM Aje mahAna pade gaNAtA dharmasthApake, vijetAo ane zekenI hayAtI e nirmala nAme (mAtA-pitA ) ne ja AbhArI che, jagatamAMnI badhI vidhA, zodhe, kArIgarI, kaLA, to, sAdhana, kAyadAo vigeremAM mAbApaja prathama darajaje che. e banneja AkhA jagata mATe kahIe te jagata jananI che, mAbApoe saMtAna sukhavALA thavuM, e paNa emanAja aneka satanuM phaLa che, e phaLane mATe teoe A bhava ane parabhavamAM aneka satkarmo karyA haze. aneka muzkelIo uThAvI haze, A janme ke pUrava janma dhaNAM vRta, dAna, dayA, satiSa vigeremAM masta rahyAM haze, e sarvanA phaLa tarIke saMsAra mukhamAM saMtAna e eka sukhaprAptirUpa gaNAya che. AthI te paNa ApaNe temanA ja AbhArI chIe; jo ke saMtAnanI utpatti sukhadAyaka che ke, duHkhadAyaka che, teno nizcaya nathI. ghaNAkharAo saMtAnathI sukhane badale atyaMta duHkhane prApta thAya che. te mAbApa jANe che, chatAM paNa te niHsvArtha mAtApitAe pitAnI pharaja, saMtatinI khAtare atyaMta duHkha veThIne bajAve che, ane prajA prAptine mATe potAnAM ahobhAgya samaje che te saMtAna prAptinI pharaja mAbApane bIjI badhI pharaja karatAM ghaNI ja kiSTa, jokhama bharelI ane glAniyathI bharapUra che, mATe te pharaja bajAvanAra bane premI mUrtio sadA sarvadA vaMdaniya, arcaniya ane pUjaniya che. yaM mAtApitarau kezaM sahete saMbhave nRNAM / / na tasya niSkRtiH zakyA kartuM varSazatairapi // 1 // bALakanA janma samaye mAtApitA je kaleza sahana kare che tene badale putrathA se varSe paNa vALI zakAya tema nathI. mATe mAtaraM pitaraM caiva sAkSAt pratyakSadevatAm // matvA gRhI niSeveta sadA sarvaprayatnataH // 2 // gRhastha manuSya pitA ane mAtAne sAkSAta pratakSya devatA svarUpa mAnIne sarva prayatnathI sarvadA temanI sevA karavI.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtA pitAnI bhakti. 240 mAtA ane pitAe ApaNA mATe aneka prakAranAM kaSTa sahana karyA che tethI temanI khasa chagarathI sevA-bhakti karyA sivAya te RNamAMthI ApaNe kadApi kALe mukta thavAnA nathI. teone ApaNA para apAra upakAra garbhamAM utpanna thavA sAthe zarU thAya che, garbhAvasthAmAM paNa mAtAone ApaNuM saMrakSaNa mATe aneka jAtanAM 5dha pALavAM paDe che, aneka prakAranAM sukha tajI devAM paDe che. saMtAna nirogI, nirmaLa, niSkalaMka, saMpUrNa buddhizALI ane dharmazALI thAya, te mATe tene piSaNakAraka aneka jAtanA khorAka duHkha veThIne paNa khAya che. zuddha bAbatomAM dhyAna rakhAya che. satkarmo karAya che, tathA bo vakhata AnadamAM. dharmadhyAnamAM, sadAcaraNa ane zubha saMkalpamAM gaLAya che, e dareka kAryamAM mAtApitA aneka zrama veThI paLe paLe tanathI, manathI ane dhanathI madada karavAmAM jarA paNa taka javA detAM nathI. e pramANe saMtAnanA sukhanI khAtara Adhi, vyAdhi ane upAdhi saMtoSamAM rahI sahe che. tethI e niHsvArtha premanI kharekharI balihArIja che. te premane badale Apa thI koI upAye paNuM vALI zakAze nahi. vaLI janmanI pahelI paLe aneka Adhi, vyAdhi ane upAdhimAM anaMtagaNe vadhAro thAya che. ane ApaNuM paranA apAra upakAromAM moTAmAM meTa ja tyAMthI bhaLe che. bALakanI khaTapaTa, mUtra, viSTA, orI, achabaDA, dhavarAvavuM, khAvA pIvAnI sapta pathya, suvADavAnAM dukhe, bALakanA vicitra roga ane sAcavavA saMbhALavAnI pIDA vagere upAdhine thoDA rAjamAM pAra raheto nathI. A upAdhi jeNe anubhavI che, teja barAbara jANI zake che. A samaye A upAdhithI kaMTALI mAbApa tene jaMgalamAM mUkI Ave, athavA aneka nAnAM nIce bALakane mArI nAMkhavAnuM kare to khuzIthI karI zake tema che, e samaye bALaka jIve yA na che tene tamAma AdhAra e mAbApa uparaja che. A pramANe saMtAna utpatti pahelAM pi ghaNuMja phikarAM, svataMtra, nirUpAdhimaya tathA AnaMdamasta hatAM, ane have pUrNa vyavasthAmAM vadhI gayAM chatAM paNa mAbApa koI pitAnA bALaka pratye nAnI vayamAM asaMtoSa jAhera karI jarA paNa duHkhI thavA detAM nathI. paraMtu tene ucheravAne mATe aneka dukhone sahana karIne potAnA bahALA sukhane bhega Ape che. pote baMdhanamAM rahyAM ne pALI pichI pitAnI jAta vecIne moTAM kare che te keTale badhe nehabhAva kahevAya? eka kavie kahyuM che ke - je AkhA jagatamAM jage jaga kare, na mAbApa sama pyAra kyAM paNa ja; bahu heta Ave ane te TaLe. parantu na e heta TA paDe; e mAtA ! e mAtA ! vahAlA o tAta! na tama pyAra je jagamAM jaNAta ! ! ! mAtApitAnuM heta to alaikika che, pitAnA bALaka para je anahadR prema rAkhe che, tenA jeTale bIjA koI para rAkhatAM nathI. gharamAM game teTalI lakSmI ane rAjyasukha bhogavavAnuM hoya te paNa putra sivAya te saghaLAne tathA pitAnA janmane vRthA gaNe che, ane jyAre bALaka avatare che tyAre ja potAnA janmane sArthaka thayela samajI ghagA prAranI
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 buddhiprabhA hADamArI khamavA chatAM tenI lAlanapAlana karI baradAsa uDAve che. te vakhate mAbApa samaje che ke, ghaNAM satAneA meTAM thayA pachI mAbApane duHkhI kare che, kSaNe kSaNe mAbApane vI teja dekhe che, bharaNapoSaNa karatA nathI, temaja ghaNAM cAkarI karavAne badale aneka upAdhimAM nAkhI herAna herAna kare che. dhaNA putrI evA vyabhicArI-durAcArI thAya che ke, te kedamAM jaI vA khIjI rIte mAtApitAnI Atmana, dhananA nepratiSThAnA kAMkarA kare che, ane A satAna vakhate temAMnuM paNa ekAda hoya, e vigere ghaNuM samaje che. chatAM te avaguNA taraka niha khetAM pUrNa prema, pUrNa zrama, ane pUrNa uMmagathI lAlanapAlana karI peAtAnI pharaja kevaLa niHsvArthe tathA kevaLa paramArthe bajAve che. janmathI pAMca varasa sudhInI upAdhi sarva karatAM vadhu che, ane teTalI mudatanI je khajavavAnI mAtApitA ene dhaNI viSama ane kANu che. AvA niHsvArthASAne lIdhe temane upara avarNaniya, anupama ane amApa che. tethI tee sarva ThekANe, sarve kAmamAM, sarve sogamAM ane sarve sthitimAM parama pUjya che, have ApaNe cha sAta varasanI ummara bALakanI thayA pachInI sthiti para AvIe to te vakhate mAtApitA eja ApaNA kharA mahetAjI athavA mAstara che. jue ke skulatA mahetAjI te eka varasamAM traNa mAsa e vekezananA, para divasa ravivAranA, 26 divasa aDadhA budhavAranA, cALIzathI pacAza divasa tahevAravA ema ATha mAsa jatAM mAtra cAra mAsana skUla calAve che temAM paNa mAMdagI, vAha, kAraja vigere avasara, gRha prasaMga, paragAma bana yAdinA AlbamAM e paMdara divasa bAda gaNatAM sADAtraNlR mAsa nakkI rahe che. have A sADAtraNu mAsamAM ja mAtra pAMca ke cha kalAka bhaNAvavuM, tethI khA varSamAM mAtra vIzathI bAvIsa divasa akhaMDa ( cAvIza kalAkanA divasa gaNatAM) mahetAjInA saMsargamAM ALaka raDe che. te vIza bAvIza divasamAM kalArka klAke vicitra vicAro khAsIyata zikSaka Ave te paNu pagAradAra, svAthI, uparanI TApaTIpavALA, bhaya trAsanA joravALe hoya te te bALakanA bhaviSyanI, vyavahAratI ane jadagInI tamAma ciMtA mAthe rAkhanAre naja heya te pachI bALakanuM vartana kevuM adhAya te vicAravA jevuM che. jenI pAse mALakAnAM mana gavAya, jene ALaka bhagA yA na bhaNe, sudharI yA bagaDe tenI sAthe kaMi levA devA na DrAya, kadAca hAya ! parikSAmAM kaima vadhu pAsa thAya tene mATe yaMtranI mApha amuka pustaka geAkhAvavAmAMja sArthaka mAnatA hAya, je pote paNa krodhI, vyasanI, darAcArI hAya, tyAM skUlamAMnI bALakanI hAjarI ane bhaNatara smeka kArasa rUpa, eka veTha jevuM hradaya temAM zuM navAi ? mAtra vIza AvIza divasa kAma karIne eka varSane pagAra lenAra veTIA mAtA kyAM? ane akhaMDa pazcimathI cavIro covIza kalAka kAma lenAra te denAra, akha prasagamAMja rahenAra, peAtAnA vatathI adhika gaNIne kharUM tattva soMpUrNapaNe ApanAra, parama pUjya sataeNnazALI ApaNAM mAtapitAe kAM? vaLI mAbApa juo skUla cAle ke na cAle, skulamAM vekezana hA, tahevAra hA ke game te chUTI hA, tApaNu potAnA bALakane mATe bAMdhelI ghararUpI nizALa sadA sarvadA khullI rAkhe che. tevI ApaNA pratye upakAra dRSTi rAkhIne vyavahAranuM ane anya zikSaN yAgya rIte humeAM ApyAja kare che, te mAtApitAnA upakAra ApaNAthI bhulAyana zI rIte ? te vicAravAnuM che. vAMcaka ! bALaka mAMduM hAya, vivAha, kArAdika avasara hoya tApaNu mAbApe kholelI praSI vamAM lIka gerahAjara rahetuM nathI. temaja mAbApate paNa kharA zikSaka tarIkenI
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtA pitAnI bhakti. 243 hamezAM niyamita nokarI ApavI paDe che. jo ke tyAM rItasara hAjarI pUrAtI nathI, daMDa thata nathI, phI levAtI nathI, amuka jAtane sarasAmAna ke pustake jotAM nathI. nizALamAM jema bhaNatAM bhaNatAM kayAre chUTI maLe, kayAre rajAnA divaso Ave ke ghera jaine besI rahIe. tenI aneka prakAranI lAgaNI rahyA kare che, tevuM A mAbAparUpI zikSakanI ghara nizALamAM jarA paNa hotuM nathI. paNa sadA tyAM rahevAnuM ja mana vadhe che. tethI ghara to kharekhara AnaMdanA bagIcArUpa nizALa che. tyAM rahevAmAM bhaya thatuM nathI, mane bilakula kacavAtuM nathI ane koI paNa jAtanI chUTI jevI nathI. pRthvIne cheDe ja bALakane para che. AvI ghararUpa nizALamAM mAbApa mAstararUpa, potAnA bALakane uttama sadgaNa putra karavA, atyaMta vidhAvAna, kavi, zAhukAra, paropakArI ke hunnarI karavA hasADI ramADIne ahanIza pitAnI pAse vidyA, kaLA, dhana ane akalarUpa tamAma khAne jarA paNa saMkoca vagara ApI devAmAM lagAre nyUnatA rAkhatAM nathI. gharanI, vyavahAranI tamAma kriyA Abehuba rIte dekhADe che. lagna, lokika AcArAdikanA prasaMgamAM temaja pitAnA AkhA nitya karma-35 uttama AcaraNathI evuM zikSaNa Ape che ke, tethI bALaka uttama suyarUpa thAya che. gharamAM apAtA tamAma zikSaNa uparAMta vaLI mAbAparUpa mAstara skUlamAM bALaka sudhare che ke nahi, nabaLo thato jAya che ke sabaLe thato jAya che. pAsa thaze ke nApAsa thaze tenI paNa pUratI ciMtA rAkhe che. ane tenA mATe pilA skUlanA kAma calAu mAstara ( zikSakane ) bhalAmaNa paNa kare che. paraMtu mAbAparUpa mAstarane bhalAmaNa karavA keI gayA hoya evuM sAMbhaLyuM ke joyuM nathI. Ama dareka rIte mAbApa bALakone pitAnA prANathI paNa adhika gaNIne pitAnI badhI zakti, AcaraNa, vyavaDAra, kaLA, kArIgarI, AvaData, caturAI ane saguNe pratyakSa tathA parAkSapaNe anupama zikSaNa dvArA Ape che. tenI barAbarI karavAne koI paNa skUla, koleja, gurUkula ke bega samartha nathI. varSamAM mAtra vIsa bAvIsaja bALaka skUlamAM rahe che ne te paNa amuka varSanI vaya thayA sudhIja ! tyAre mAbApa kane to janmathI te jIdagI paryata jyAM sudhI te hayAtI dharAvatAM hoya tyAM sudhI pAse rahe che. ane pelI skula koleja cheDayA pachI paNa ghararUpa nizALanuM zikSaNa te cAluja rAkhe che. kAraNa ke mAtApitA te vakhate samaje che ke - mAtA ripuH pitA zatra lo yAbhyAM na pAThayate / / sabhA madhye na zobhata, haMsa madhye bako yathA // 3 // bhAvArtha-je mAtA ane pitA bALakane bhaNAvato nathI, te bALakane zatrurUpa che. kemake haMsanA samAjamAM bagalo na zobhe, tema sajanonI sabhAmAM tene bALaka zobhato nathI. vaLI mAtApitAnuM kartavya che ke - lAlayetpaMca varSANi, daza varSANi tADayet / prApte tu SoDaze varSe, putre mitratvamAcaret / / 4 / / bhAvArtha -putrane pAMca varasa sudhI lADa laDAvavAM, daza varasane thatAM sudhI tADana karavuM, ane seLa varasane thatAM tenI sAthe mitrabhAvathI vartavuM; kAraNa ke jema mAtApitA ApaNuM pratye zubherachA rAkhe che tenI peThe ja temanI saghaLI AzA pUrNa karavI tene mATe zAstramAM kahyuM che ke -
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhiprabhA. AzaMsate hi putreSu, pitA mAtA ca bhArata / yazaH kIrtimathaizvarya, prajA dharma tathaiva ca / tayorAjJAntu saphalAMyaH karoti sa dharmavit // 5 // bhAvArtha:--pitA ane mAtA putrane viSe yaza, kIrti, azvarya, prazna, saMtAna ane dharmanI AzA kare che, mATe je manuSya pitA mAtAnI te AzA sakaLa kare che teja dharmane jANunArA che. (apUrNa.) 244 alaukika guphAo. (1) amerIkAnA yunAiTeDa sTeTsamAM Avela keTaka prAMtamAM samAtha" nAmanI dhA prAcIna vakhatanI eka camakArI alaikika guptA che. tenA jeTalI moTI vistAravALA cukA A jagatamAM bIjA koi ThekANe haju sudhI koinA dekhavAmAM AvI nathI, atyAra sudhImAM te guDhDhA sabaMdhI je je tapAsa karavAmAM AvI che, te uparathI jaNAi Ave che ke te Azare daza gAu uparAMta lAMbI che parantu pRthvInI mAMhe nIcANamAM keTalI uMDI che te hatu sudhI kArDanA jANavAmAM AvyuM nathI, te guDDAmAM ghaNo aMdhakAra hovAnA lIdhe jevA jvAnI aai rAkhanAre aMdara mATI khattI pragaTAvIne sAthe lai javAnI jarU2 paDe che. te guDhDhAmAM mAMhe thoDuMeka gayA pachI eke adbhuta camatkAra vhevAmAM Ave che, eka taraka vilakSaNa AkAranA cakita karanArA uttama prakAranA thAMbhalAothI bharapura meTAM dIvAnakhAnA jevA eraDA mAluma paDI Ave che, ane bIjI khAjue ratnajaDitra devaLAnA bhArA sarakhA eraDAethI tenA tejanA lIdhe AMkhe sthira banI jAya che. A gufAnI AMdhaNI cakravyUha pramANe che. ane tenA judA judA bhAgonAM nAma judAM judAM pADavAmAM AvyAM che. temAM ekanuM nAma "rAkSasI ghummaTa " che. te jotAM Azcarya utpanna thAya che. kAraNake A hyummaTa Azare cArazane trIza phuTanI uMcAImAM hovAnA lIdhe tene jovA sArU game teTalI meTI mazAla saLagAvI hoya te paNa te dhummaTanI Toca sudhI uMce najara jaI zakatI nathI, vaLI A cukAmAM eka " sTAisa " nAmanI meTI nadI vahyA kare che, tene grIka daMta kathAomAM ileka athavA narakamAM kapelI eka nadInuM nAma ApavAmAM AvyuM che. teja nAma A nadIne paNu ApavAmAM Avela che. te nadI ghaNI jagyAe ADIavaLI vahetI hovAnA sabae bhayaMkara jaNAI Ave che. tethI tenA pANImAM saghaLe DekANe cakcari thaI jAya che, tyAMthI AgaLa jatAM eka mRta samudra " nAmanuM ghaNuM ane camatkArI taLAva rastAmAM Ave che, A AkhI guphA koInAthI purI joi zakAtI nathI, parantu tene thoDA paNa bhAga jotAM paNu cAra pAMca divasa lAgI jAya che. t (2) TAlI dezamAM khArkanA nAme zaherathI cAra gAu para AvelA sAkA nAmanA gAmanI najIka dhA daradone nArA karanArI eka camatkArI zukA che. te guDDAmAM ghaNI jagyAe khAdIka nAnAM AmAM che te bAAMmAMthI mAhA tathA dhrAgaNa mAsamAM kaI paNu mANusane na karaDe teva
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ alaikika guphAo. vagara jheranA vividha raMganA moTA sApo bahAra nIkaLe che, te vakhate e guphAnI aMdara visphoTaka, raktapIttavALAM ardhagavAyuthI jenA hAthapaga rahI gayA hoya te, garamIthI pIDAtAM rAkA ane sevAnA daradIo tathA bhagaMdara vagere rogothI pIDAtA mANaso tyAM jaIne be ke suI jAya eTale tarata keTalAka sApa bAkamAMthI bahAra nIkaLI daradI mANasanA saghaLa aMgapara lapeTAi jaine pitAnI. lAMbI cho bahAra kADhI badhA regavALA bhAga para cATava lAgI vanaya che, tethI tenA lIdhe daradIne ghaNeja pasIne vaLe che. e mujaba daradI be traNa divase kalAka be kalAka guphAmAM jaIne bese ane te tene cATI le, eTale Akha janmanuM te darada maTI jAya che. A guphAmAM je je bAkAM che temAMthI hamezAM jhINe ane koI vakhata bhAre avAja jorathI AvyA kare cheH "dara nAza karavAne mATe keve kudaratane camatkArI prabhAva! ... evuM kahevAya che ke, romananA eka sadhaLA aMge saDa gayelA raktapittavALA daradIe ApaghAta karavA nimitte praveza karatAM sAjo thaI javAne lIdhe A guphAne prasiddhimAM ANI hatI; ane tenA pratApe hajAro daradIo pitAnA amAdha daradothI mukta, Aje paNa thAya che, camatkArI phakIra. daza mahinA jamInamAM daTAI rahenAra phakIranI najare joyelI eka kharI ane adabhuta vArtA IsvI sana 1838 mAM mI, navarejacha pharadunajI jyAre paMjAba taraphanA musApha rIe gayA hatA, tyAre temaNe mahArAja raNajItasiMhanI samakSa lAhoranA darabAramAM eka camatkArI phakIrane joyo hato. tene hevAla teo nIce pramANe Ape che. e phakIra eka mahinAthI te be varasanI lAMbI mudata sudhI jamInamAM daTAI raheto hatA, ane temAMthI pAchA jIvate bahAra nIkaLata. e vAtanI traNa cAra vakhata lAheramAM ajamAeza thai hatI, e phakIra e navAI sara khela dekhADavA pahelAM pitAnI saghaLI taiyArI karyA pachI, eka divase mahArAja raNajItasiMha tathA temanA darabAranA nAmIcA amaladAro, e acarata sara tamAso jevAne AvyA hatA, teonI sAme e phakIra daTAelo hato. tenI upaja-nIpaja A pramANe thaI hatI, ke te dhaNue dATayAnI pahelAM pitAnA nAkanAM nasakorAM temaja kAna ane zarIra paranA bIjA che ke je rastethI havA AvAva karI zake te saghaLAmAM mINa dAbIne baMdha karyo, paNa teNe pitAnuM moTuM udhADuM rAkhyuM hatuM, ane pitAnI jIbhane vAMkI vALIne pitAnuM gaLuM paNa baMdha karyuM. pachI tene uMcakIne eka kothaLAmAM nAMkhIne tenuM moTuM sIvI lai te upara mahArAjAe potAnI mahora dAbIne te koLAne eka devadAranI peTImAM mUkIne tene tALuM mArI te upara paNa mahArAjAe potAnI mahera dAbI ane jamInamAM khADo khAdIne temAM te piTI mUkI, te khADAne maTeDuM nAMkhIne pUrI nAMkhyo. pachI te upara tarata ja sarvanA dekhatAM javanA dANunI repaNuM kIdhI, tathA AsapAsa cokI karavA sArU pahere mele. e rIte Azare daza mAsa sudhI e phakIrane bhayamAM dATI rAkhyA pachI mahArAjA pite te jagyA upara tene bahAra
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 buddhiprabhA. kADhavA mATe gayA. te veLAe temanI saMgAthe InTarane resIDaMTa sara sI. ema. veDa hite: teonI najare pelI jamIna khodIne temAMthI pelA phakIranI peTI bahAra kADhIne tenuM tALuM udhADayuM, te tenA para mahArAje je mahAre dAbI hatI te anAmata jovAmAM AvI. te mahA mahArAjAe pitAne hAthe teDIne te phakIrane dasa mahine temAMthI bahAra kADha, tyAre tenI nADI sara veDa pate joI, tathA tenuM peTa tapAsyuM te parathI jovAmAM AvyuM ke tene dama baMdhAI gayo hato, tathA nADI cAlatI nahotI; temaja tene prANu hoya evuM paNuM mAluma paDayuM nahi. pachI eka jaNe tenA meMDhAmAM AMgaLI ghAlIne tenI jIbha che vALIne vAMkI karelI hatI te sIdhI karI, te veLAe tenuM kapALa atizaya garama : hatuM, paNa tenA zarIranA bIjA bhAge zitaLa hatA. pachI tenA zarIra para garama pANuM reDayuM. tathA tenA kapALa upara eka unI roTalI mUkI, ane tenA nAka tathA kAnamAMthI mINa kADhayuM, tyAre Azare be kalAkanI vacamAM te phakIra pAcho AgaLanI peThe hoMziyAra thaine ubhe thayo, te joI sarva loka bhAre acaMbo pAmyA; kAraNa ke koine paNa AvI rIte daza mahinA sudhI joyamAM daTAI rahevA chatAM pAchA jIvo nIkaLaze evI bilakula AzA nahotI. e phakIra Azare trIza varasanI uMmarane eka rUpALA ane sahAmaNuM caherAne hatuM, ane te kahetA hatA ke game teTalI lAMbI mudata sudhI tevI rIte bhecamAM rahI zakuM chuM. jeTalI mudata te bhayamAM rahI zake che tyAM sudhI tenA vALa tathA nakha vadhatA nathI, ane evI hAlatamAM je veLAe paDI rahe che, te veLAe te ghaNuMeka sArA svapanAM jue che, tathA tevA vakhatamAM kazuM khorAka ke pANuM tenA khAvA pIvAmAM AvatuM nathI. vaLI e parIkSA thaI tenI pahelAM DokTara nekarI gAdIe phakIrane barAbara tapAsyA hatA. tethI te dhaNo acarajamAM paDayA hatA ke e phakIre annapANI tathA zvAsa vinA zI rIte eTalA badhA divasa gujAryA haze; temAM paNa vaLI asa pANe sivAya to DuM ghaNuM nabhI zake, paraMtu havA sivAya te manuSyathI eka ghaDI paNa jIvI zakAya nahi; to e phakIrane jIva zI rIte kayA sAthe hayAtI rahyA haze te camatkArI mAtA koIne paNa jANavAmAM AvI zakayuM ja nahi, kAvyakuMja, jIvana , [ harigIta] AvyA ahi zA kAmathI, zA premathI, zA arthathI ? AvyA ahiM zA sAthI, zA mathI, zA karmathI ? AvyAja hA ! vidAravA duHkhe kaTu dina raMkanAM- AvyA nakkI kartavyathI ! karavA jananI sevane ! sakIrti jhAMkhI sugaMdhaviNa sumane sahu prasarAvatAM, mAdhuryaviNa zrama kadi madhusvAda e nA cAkhatAM prabhu premIo prabhumaya banI AnandamAM se nAcatA, bhU premio dInamaya banI jana sevamAM se arpatA
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAvya dukhIne, e che. cAhyA nathI, sevyA nathI, jANyA nathI potAsamA, dIna rRmAM dIdhAM nathI--lIdhAM nathI AzvAsane; jIvyA bhale, kheNA banne,-ArAmane nIya ezamAM, paNa dukhInI sevA vinA AyuSyanI mIAza karyo ? jANA kurAna, smRtibhale jevA cahe te sa jIvA, bhUpremIe sevaka paramArthamAM svA%0ja jIve; dIna pApavA, dAna sevavA, adhArane urjAsavA, phalANIe sA yugamAM nIja Atmane homAvatA. paramArthamAM Ananda le, kartavyamAM maMDayA rahe, jana sevamAM satsaMgano utsava lahe saiA prItiye; dIna sevanA khate pharI tAryo kadi kA dezasevA-devasevA sA eja che ! hA jyAre rUve pAmIvjhathA, dukhIdhA codhArathI, jyAre mare rAgI khatI, raeNka ghaNA khAdhAvinA; jyAre jhure gari bhalA garibAImAM paisAvinA, eM dInatI dInatAmahI sevAtaNI mIThAza che. cAhI bhalA sau dInane, sA bhAine, preme grahe! sA sevanA--dIna saivanA uddAro, saMskAro, vADo, le pIDitA dhaNAM, raDatAM dukhe, vilApamAM dIna gALatAM. AvyA ahi uddAravA, vikasAvavA sArkane, AvyA ahiM devAdaya, atipremathI sAkAne; AvyA ahiM dIpa jJAnanA dardInA viSe prakaTAvavA, janmyA uDADIne kakaLatA bhADuM AzvAsavA. AvyA nI bhulAvavA svAdo kaTu dIna rAhI ane sevI huMde chAtI pare sA rAkhavA; nivRtti ke pravRtti hA, sakAma ke niSkAma hA ! hA dukha ke sukha hai bhale svamamAM sA sukha che. AvAsa che prabhuktinA hai dInajananA AtmamAM, pUjAya che prabhu mUrti sarve rkanA ArAdhane; sA dezasevA deva sevA eja che! hA ! eja che ! kalyANIe sA yugamAM dIna Atmane udghAravA. jIvana to kalyANanA sandeza A prerAya dInarakanI AziSaSThI dIna hRdaya A pUjAya che ! sukhIrahA! sa MtApa lyA ! prabhu premamAM peryA rahe ! saH AtmamAM nIjane jIve te premathI cAhyA kare. saiA keine, uma thI; AtmamAM, raeNkanA, che. 247 ra ma 7 . 4 10
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 buddhiprabhA ba. (lekhaka:-zAha mANekalAla vADIlAla mu. sAbaramatI.) AkhuM jagata te svargane, mRtyu ane pAtAla se; te premanAM jhelAM mahiM, gultAna che jhulavA saha. sai rAkane sa raMka vaLI sAM, jegIne bhegI badhA: te premanA jharaNuM mahiM, Atura che nhAvA sala. hA thI o nA kuMbhanuM, aMkuza te aMkuza che; brahmAMDa sarva taNuM khare, aMkuza ekaja prema che. e premanI khAtara khare, tI satI prANAhuti; e premanI khAtara khare, baTuke jatA rahelA marI. e premanI khAtara pataMga, dIvA mahiM jene baLe; e prema khAtara hAthIe je, jALamAM ja dI paDe. e prema khAtara je mRgae, tIrane valI gaNI; e premanI khAtara ali, araviMdabhAM jAtA bharI. e premanI khAtara ghaNAM kaphanI dharI nIkaLI gayAM; e premanI AgaLa nahiM, mALiyane motI vadhyAM. prabhujInA pagale! (lekhaka:-mI. harI amadAvAda.) cAlo, bahAlAM! prabhu pagale, deDe, bahAlAM! prabhu pagale, khela, vhAlAM! prabhu pagale, prabhujInA pagale pagale ! bele, bahAlAM! prabhu pagale, hase, vahAlAM ! prabhu pagale, raDo, vahAlAM! prabhu pagale, prabhujInA pagale pagale ! uThe, hAlAM! prabhu pagale, beso, vhAlAM! prabhu pagale, su, vahAlAM ! prabhu pagale, prabhujInA pagale pagale ! choDe saMsAra prabhu pagale, lIe saMnyasta prabhu pagale, kare AmehAra prabhu pagale, prabhujInA pagale pagale !
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAvyaku ja. 248 (lekhaka:-Atman mu. sANaMda) kahyuM tuM mAna jJAnInuM, are e? AtmanA saMgI; kahyuM huM mAna satinuM, are ! AtmanA raMgI. ane te saMtane zaraNe, rahIne Atma tArIzuM; hRdaya IcchA vazI evI, chupAvuM paNa chupe nahi te. namuM vhAlA gurU preme, mahA saguNathI bhariyA, banuM sevaka tamAro huM nathI tAryA vinA Are. hRdayanI vAta sahu jANe, gurUjI sava mahArI te; dayA draSTi gurU ANI, kSamA aparAdha sahu karajo. are e tatvanA saMga, ane tatva ApIne; ugAro duHkha agnithI, gurUjI jJAnathI mahArA. tame te jJAnamAM ramatA, ame ajJAnamAM bhamatA; ughADe jJAna cakSune, buddhadhi jJAnathI mahArA. prema mugdha bhramara. lekhaka:-mahetA maganalAla mAdhavajI jenaborDIMga-amadAvAda, bhAnu taNuM dhavala ta thakI vikAsI, beThI hatI kamalInI ali rAha jotI; A madhupa tahiM eka nIzA bharela, beThe jaI kamala udaramAM chakela. bheTe rame gamata goThI karIja bage, cuMbI laI nIrakhato vIkasIta nayane; dhIme dhIme saphara pUrNa kIdhI ravie, aMte chu sarakI asta gIrinI pu. saMkocI lIdhI nIja pAMkhaDIe tvarAthI, jANe nalinI aline nIja huMpha detI; be chaM taNuM madhura gAna ali calAve, ne tALa daI nalinI harSa thakI suNe te. rAtri vItI thaI jaze khIlatuM prabhAta, ne sUrya pUrNa nabhamAM karaze prakAza; mArtaDanA kiraNathI khIlaroja vahAlI, tyAre vimukta banI: jaiza priyA kanethI. AvA vicAra racA nIja Atma sAthe, bhegI rame amIta harSathI prema pA:
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 buddhiprabhA. AvI gaye. kamaLa te kura eka hastI, hA ! hA !! thayo bhramara te paraloka vAsI. AzA rUpI kamaLa vizvasare vase che, ne mAnavI madhuka maLe phase che; chuTavA vicAra karatA zubha kArya saryo, mAtaMga kALa hato badhI Aza teve. bheLA karI kSaka vaibhavane dUre tuM, satakArya mALa maNakA gaNI rAta dI tuM; kIratAra kirtana mahiM prabhutA gaNuM tuM, Araha je udaya parvata zRMga uMcu. sadguru zrImad buddhisAgarajI sUribhyonamaH aSTa pravacana mAtA. (lekhaka:-munizrI ajItasAgarajI-vijApura) caramajInarAja zrImaNu bhagavaMta zrI mahAvIra prabhujIe bhavyAtmAonA kalyANa zrI uttarAdhyana sUtranA cauvIsamA adhyayana macce aSTa pravacanamAtA (saMcamanI janetA )nuM svarUpe varNavyuM che tenuM a yadu kicita mamamayAnusAre kathana karavA A lekha lakhavA pravRtti karuM chuM ane zarUAtamAM sarva pAThaka janane jaNAvuM chuM ke hasavata guNa grAhaka banI guNaneja grahaNa karaze. have lekha zarU karatAM prathama zAstrakAra mahArAja aSTa pravacana mAtAnAM nAma sthana kare che. pAMca samiti ane traNa guptie aSTa nemAM prathama samitinuM nAma tathA vyAkhyA A pramANe che. 1 Isamiti tenA cAra bheda vira paramAtmAe jaNAvyA che 1 avalaMbana thakI Iyo. 2 kALathakI IryA. 3 mArgathakI paryA, 4 yatna thakI IryA evaM caturdhA. tasminnapi avalaMbana IryAnA traNa bheda zAstrakAre kathana karyA che. jJAnAvalaMbana. 1 dazanAvalaMbana. 2 cAritrAvalaMbana 3 iti. kAlathakI IryA te je samaye je kAla vartatA hoya che. mArga thakI Iryo te kupaMthane tyAga karavo. yatna thakI IryA tenA cAra bheda varNavyA che. taghathA. vya. 1 kSetra. 2 kAla 3 ane bhAva ja evuM. have dravyathakI yatnA te basa tathA sthAvara sarva prakAranA mATe draSTine sadupayoga karIne gAmanA gamana karavuM. kSetra thakI yatnA te sADA traNa hAtha jamIna pramANe daSTi nAMkhI cAlavuM, paraMtu ADuMavaLuM jotAM jotAM gamanAgamana karavuM nahi. kadApI koI padArtha jovAnI jarUra paDe te ubhA rahIne jovuM, paNa cAlatAM cAlatAM nahi, kAla thakI yatnAte divase gamanAgamana karavuM tepaNa uparoktarItyA. paraMtu rAtra gamana karavuM nahi. kadApi rAtre gAmanA gamana karavAnI jarUra paDe te jamIna pUjyA sivAya paga mUko nahi. rAtrimAM-vaDInIta, laghunita tathA vAyaNa. paDiyaracha| vinaya vaiyAvagyAdika kAraNonA lIdhe gAmanA gamana karavuM paDe te khAsa paga tathA jamIna pUMjyA sivAya gAmanA gamana karavuM
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTa pravacana mAtA. nahi. bAvathakI yatnAte zabda. 1 rU5, 2 rasa, 3 gaMdha, 4 sparza. 5 vANuM, 6 puchaNuM, 7 paripaTaNA, 8 aNupaDA, 9 dharmakathA, 10 e daza belanuM sevana karatAM thakAM gamanA gamana karavuM. uparA pramANe prathama IrSA samitine je bhAkhyAbhAo paripUrNa cArathI, Adare che te jIvAtmAe saMsAra samudranI pArapAmI parama padanA adhikArI bane che. ema zAsanapati deva zrI vardhamAna svAmInuM pharamAna che. temaja punaH zrI dazavaikAlIka sUtramAM zayaMbhava sUrI mahArAja kathana kare che ke jayaMtra gAyaMtra, kAnajaNag, karyAnuM , baMdha4 2 yatnA pUrvaka gAmanA gamana karatAM thakAM tathA besatAM uThatAM ane sUtAM thayAM temaja yatnA sahita khAtAM pItAM ane bolatAM thakAM pApa karma baMdha thato nathI. mATe sarve sukhArthI janoe sadA samitino Adara karavo. yanA saMyukta kArya karatAM kadApi jIvanadhAta thAya to paNa tene zAstrAkAra ArAdhaka kahe che, ane canA rahitapaNe vartatAM kamitrapi samaye jIvaghAta na thAya to paNa te virodhakaja che. ema khAsa bhAra daine jJAnIjanoe kathana karyuM che. udAharaNuH jemake parama pavitra muni mahArAja sacitta jaLathI bharelI nadI utare che tyAre zuM apAyeNI virAghanA nahi thatI hoya ? thAya che ja; chatAM paNa ArAdhaka che ema kahevAnuM projana zuM ? te eja ke yatnA saMyukta. ane yatnA rahita evA aMgAramardakA cArya pitAnA pagataLe aMgArA karyA chatAM paNa tevaNane virodhaka kahyA che. mATe vIra prabhunA vIra bALakoe prAnta kaSTa paNa IrSA samitane tyAga kare nahi. have AgaLa cAlatA ditiya bhASA samiti ane tenA cAra bhedanuM AkhyAna zAstrakAre A pramANe kahyuM che. dravyathakI bhASA samiti 1 kSetrathakI bhASA samiti, 2 kAlathI bhASAsamiti, 3 ane bhAvathakI bhASA samiti, eva caturdhA. punaH dravyathakI bhASA samitimAM aSTa prakAranI bhASA sarvathA bolavI nahi, tAthA. kaThorakArI, 1 karakasadakArI, 2 chedakArI, 3 bhedakArI, 4 marmakArI, 5 mo sAkArI, 6 sAvaghakArI, 7 nizcayakArI, 8 Iti. have bhASA samitino dhAraka jIvAtmA bhAva bole te kevI rIte bole tenuM spaSTIkaraNa karatAM jaNAvyuM che je aSTaprakAranI bhASAno tyAga karIne bole tadhathA. krodhakArI mAnekArI, 2 mAyAkarI. 3 lAbhakArI. 4 rAgakArI, 5 dekArI, 6 hAsyakArI, ane bhayakArI, 8 evuM sarvemaLI kula soLe prakAranI sAvaghabhASAne tyAga karI, nirvadha ane zaNbhASA niraMtara je jIvAtmA bole che tene bhASAsamitine ArAdhaka kahyA che. kSetrathakI bhASAsamitine dhAraNa karanAra jIvAtmA raste cAlatAM cAlatAM kAMI paNa bole nahi. kAlathakI bhASA samitimAM pravartanAra bhavyAtmA eka paherarAtrI gayA pazcAta meTA avAjathI bele nahi. bhAva thakI bhASA samitine sevanAra prANI sodita upayoga pUrvaka niravadha bhASA paripUrNa vicAra karIne bele. uparokta rItyA je jIvAtmA potAnI bhASAne sadupayoga kare che te caturgatirUpa saMsArane aMta karavA bhAgyazALI bane che. ane vaLI zAstrakAra kathana kare che ke bhASA samiti sahita bhASaNa karanAra aharniza le to paNa munIzvara che ane bhASA samiti vinA niraMtara maunapaNuM dhArI rahe to paNa te muni-guNarahIta che. mATe apUrva manudhyAvatAra prApta thaye te pite pitAnI bhASAne durUpayoga na karatAM sadA sarvadA satya ane nivedha te paNa jema bane tema sva5 belAya tema vartavuM. paraMtu prANaH kaSTa paNa asatya
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2para buddhiprabhA. bhASA khelI potAnA pavitra mukhane doSita karavu e sajjana purUSone zobhApAtra nathI. ema nAnI prabhue mukta kare kahyuM che. udAharaNa tarIke satya bhASA paNa vinA-vicAre khelavAthI mahAna Apatti ApanArI bane che teA pazcAta asatyanI teA vAtaja zuM? jema ke sarva sapattiyAe karI sayukta mohanapura nAmanuM prAcIna kALamAM eka ati manahara nagara hatuM. tatra mahuisena nAme eka lakSmIpatI dhanya dhAnyavare karI sayuktavAsa karatA hatA. eka dIvasa rAtrInA samayamAM te pote svapati sAthe sukhazayyAmAM saMsAra sukhAte anubhavatA hatA. tevA samayamAM akasmAta keTalAka nizAcarI ekaThA thai te mIronanuM ghara luMTavA mATe AvI caDhayA. khabara maLatAMnI sAthe pati patni ekadama camakI uThyAM ane jIvatA acIzuM teA lakSmI punaH meLavIzuM ema dhArI khAnagI jagyAmAM anne alaga alaga chupAI meThAM. pazcAta nizAcarA niDarapaNe tenA gharamAM bharAi gayA ane tenuM sarvasva haraNu karI jAvAnI taiyArI karavA lAgyA. te sadhaLuM mIsena khAnagI rIte joi rahyA hatA tethI tenA manamAM vicAro udbhavavA lAgyA ke are ! A caMDALA mArI saghaLI lakSmI haraNa karI cAlyA javAnI taiyArI karI rahyA che, tee cAlyA jAze. pazcAta savAre hu khAza zuM, mATe thoDu paNa te murkI naya to ThIka paraMtu cAra lokonA hRdayamAM dayA karyAMthI hAya ke tenI dhAraNA pramANe varte. te teA cAlavA lAgyA tyAre mIsenathI khelyA sivAya rahevAyuM nahi tethI khAlyuM. ke are cArI janA! tame hArUM sarvasva haraNa karI cAlyA jA che, paNu huM savAre khAiza zuM. mATe the paNa dravya atre rAkhatA namA te tamAro moTo upakAra. tenAM vAkyA zravaNu karatAnI sAthe niya cAra janAe vicAra karyAM je A dharatI mAlIka jAga che ane ANu savaMta teNe taiyA che mATe savAranA praharamAM te ApaNate pakaDAvaze. mATe ApaNe atyAreja tene pakaDI mArI nAkhA ema khelatAnI sAtheja eka cacare mImenane potAnI samazerane svAdhIna karyA. aMta samayamAM mIkena pazcAtApa karavA lAgyA ke huM mesme! na hota te mhArI A dazA thAta nahi. ane jo huM vatA hota teA game tema karIne paNu huM mhAro saMsAra calAvata, paraMtu belavAthI A dA thai mATe kharekhara khelavAmAM kAyadoja nathI; ema vicAra karatAM karatAM tenA prANAe anyatimAM gamana karyuM. te potAnA punyAyanA baLathI madanazaeNna nAmanA bhUpatine ghera madanakumArapaNe utpanna thayeA. paraMtu pUrvasa MskAranA lIdhe teNe janmatAnI sAtheja maiAna avasthA svIkAra karyAM, nRpati tarathI nAnA prakAranA upAyA karavAmAM AvyA, chatAM kuMvara jarA mAtra paNa mele nahi. kAraNu khelavAnAM kuLa pUrvabhavamAM anubhavyAM che, mATe pazcAta nA ilAja anI rAjAe te kuMvarane muMge che ema jANI pAtAnA bagIcAmAM eka ArAmajIvana anAvI tenI aMdara rAkhyo. pAsamAM keTalAka paherAgIrI sabhALanA mATe yA je divase kuvara kaMIka paNa meAlate thAya te dIvase ane jaladI khabara ApavI evI bhalAmaNa karI rAkha. vAmAM AvyA hatA. pazcAta eka dIvasa kuMvara mahelanA gAkhamAM eka hatA, te arasAmAM gokha pAsamAM Avela eka pIMpaLanA vRkSamAM eka popaTa AvI bhAi kheDeTa. tenA pAchaLa eka pAradhI hatA te popaTane TuDhavA lAgyA, paraMtu popaTanA tathA pIMpaLanA patrAnA eka raMga hovAthI tene tenA pattA lAgye nahiM te samayamAM pepaTa jarA ethyA tene rAbda sAMbhaLatAnI sAthe pAradhIe gaLela mArI pepaTane nIce pADayA. te paDatA popaTane dekhI rAjakuMvara jarA mAtra khelyA ke hAM mAra ela !! uparAta rAjakuMvaranuM kheAlavuM sAMbhaLI
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ aSTa pravacana mAtA. eka sIpAie vicAra karyo ke kuMvarajInena khelatAM AvaDayuM; mATe rAjAjIne vadhAmaNI sarvenI pahelAM huM ApuM, jethI stute mATuM inAma maLe. ema dhArInRpati pAse AvI hakIkata jaNAvI, tethI bhUpati ekadama kuvaranI mulAkAte AvyA. nAnA prakAre kuMvarane melAvavA mAMDaye tathApi kuMvara jarA mAtra paNa zabda uccAratA nathI tyAre rAjAe vicAra karyAM je mhArA kuMvara mUMge che tethI A sipAie mhArI mazkarI karI ane mDane nAhaka atre gheDAvyA. tenA badalAmAM tene zikSA karavI joie ema vicArI sipAo sattara netara bhAravAno hukama karyo. te zikSA pelA sipAine kuMvaranI sanmukha khaDA karI rAjAnA anya nokaroe zarU karI; jethI sIpAi rUdata karavA lAgyA. kAraNake prANI mAtrane sukha priya che; kintu duHkhathI duniyAnA prANI mAtra trAsa pAme che. uparokta rIte rUdana karatA saupAIne jo punaH rAjakuMvara jarA mAtra melye ke hAM era khela !! tenA zabdane zravaNa karI pAsamAM beThelA nRpatie kahyuM, vhAlA putra ! tane melatAM ghaNuM sarasa AvaDe che, chatAM tuM kema mAnAvasthAnuM sevana kare che ane tArA madhura zabdodArA amone dhyAna kema ApatA nathI, tenu zuM kAraNa che! badhuM! amArA upara premadraSTI karI jaladI te jaNAva ane amArI sAthe kheAla. pUrvathIta nRpa vAkyone zravaNa karI smita hAsyapUrvaka kuMvara thana karavA lAgyAH ae pItAzrI ! je mANusA khele che tenI sthiti kevA prakAranI thAya che te A pAsamAM ubhelA saupAIArA jANI rAko, kAraNake te mhArI sevAmAM hAjara rahetAM majhA uDAvate hatA, paNa tamArI pAse vadhAmaNI ApavA AvyA ne mAlyA te zikSAne pAtra banyo. temaja najIkanA pIMpaLa upara eka pepaTanuM paNa banyuM che; jo te popaTa elyo na heAta te tenu bharaNa thAta nahi. temaja te peAtAnI pUrva vAta paNa kathana karI ke huM nRpati! je huM paNu melyeA na hata te cAra lokonA hAthe mArA paNa dehAnta thAta nahi. uparokta sarva kAraNo chuM. mhArA hRdayamAM punaH punaH vicArUM chuM ane khelavAmAM kAMI paNa sAra nathI ema samajI mar3e. mAnAvasthAneja zreSTa mAnI gIphAra karI che. uparAta draSTAnta uparathI sarve janAnA samajavAmAM AvyuM haze ke sAcuM elavAmAM paNa nAnA prakAranI Apattiye samAelI che te pazcAt asatya bhASaNamAM te A bhava ane parabhavamAM du:khAnAMja vALA chavAya temAM Azcarya zuM ? tasmAt duHkhamAMthI mukta thavA chanArA jIvAtnAe zuddha bhAvathI vIra kIta bhASA samitinuM sevana karavuM khAsa jarUranu che-- 253 tRtiya eSaNA samiti tenA cAra bheda che. te draSya eSaNA 1, kSetraeSaNA 2 kAla eSaNA 3, bhAva eSaNA 4, e pramANe zAsrakAre kathana karyAM che. tasminnapi dravya evA te khetAlIsa doSane dUra karI AhAra pANInA svIkAra karavo. punaH pAMca deva TALI tenuM sevana karavuM. kSetra eSaNA te che. kAzathI dura vizeSa dUra AhAra pANI bhATe gamana karavuM nahi, temaja lai javA paNa nahi. kAla eSaNA te pahelA paheAranA lAvI rAkhelAM AhAra pANI caturtha paheAre vAparavAM nahi. kSetrathakI gAma nagaramAM utaravuM te rastAmAM parAvavuM nahi. ane jaMgalamAM utaravuM teA rastAmAM parAvavuM nahi. kAlathakI divase upayAgapUrvaka ene paravavuM. ane rAtre, divase joI rAkhelI jamIna para pUjIne paraThavavuM. bhAvakI bAhera jAtAM traNavAra Avasahi tathA AvatAM nisRddhi temaja paravatAM aNunagula jasumahA, ane parabyA khAda traNa vakhata vAsire, vesine, kahI upayAgapUrvaka paravavuM, uparokta paMca sami
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 buddhiprabhA tine AdaravAthI saMyama guNanI vRddhi thAya che. temaja traNa guNine pALavAthI mokSa meLavI zakAya che. tathA prathama manogupti te sAraMbha 1 samAraMbha 2 AraMbha thakI manane gopavI rAkhavuM. guNathakI nIrjarA guNane arthe temaja vacana gupti tathA kArya gupti paNa samajavI. ema aSTa pravacana mAtAne jANIne temaja pALIne anaMta prANI saMsAra sAgarane pAra pAmyA che. saMkhyAtA pAra pAme che. ane anaMtA pAra pAmaze. ema jANuM A aSTa pravacana mAtA dhAraze, pALaze, te jIvAtmAo pitapatAnA AtmAnuM tathA anya jIvAtmA enuM bhaluM karavA bhAgyazALI banaze. iti. samAcAra. kAThiyAvADamAM jainazALAnI sthApanA. rAjakoTavALA bAravratadhArI che. jecaMdabhAI gopALajInA prayAsathI umarALAvALA zA. somacaMda gIlAbhAIe agIyAra zaheramAM jainazALA sthApI che. te paikInA "asa" gAme tArIkha 23-6-14 nA roja sthApelI jainazALAnI tramAsika parIkSAne melAva tA. 23-9-14 nA roja ekatra karavAmAM Avyo hato. temAM DuMka mudatamAM ghaNe sAre abhyAsa vadhelo joI majakura gAmanA AgevAnoe moTI umaranA purUSone abhyAsa karavAne eka dhArmIka mItramaMDaLa sthApyuM che. ane majakura " khasa' gAmanI zrAvakAoe rUA. 20) muMbaInA svadharmae rUA. 10) ne boTAdanA gAMdhI catrabhuja ratanajIe rUA. 10) A jainazALAne madada mokalela che. temaja A jainazALAnA pramukha zA. mohanalAla motIcaMda ane mere zA. jagajIvana ghelA, zeTha muLacaMda jhaveracaMda, zA. zIvalAla nAnacaMda tathA vasANuM purUSottama nAnacaMda vageree AgevAnI bharyo bhAga lIdhAthI ghaNuM uttejana maLyuM che. tethI tee dhanyavAdane pAtra che. ukta bAravrata dhArI jecaMdabhAie mahuvAmAM paNa tA. 10-6-14 nA roja jainazALA sthApI che. tenI parIkSAne meLAvaDo tA. 14-10-14 nA roja ekatra thayo hato. tenuM pramukhasthAna mahuvA myunIsIpAla khAtAnA sekreTarI lAlajI hIrajIne ApavAmAM AvyuM hatuM. parIkSAnuM kArya zarU thatAM TuMka mudatamAM ghaNe sAro abhyAsa vadhe tathA dharmano udaya thayela joi AgevAna zrAvakone ghaNeja harSa thatAM ekharaDe karI daI A zALAne madada karI hatI. tyArabAda atrenA modI vacharAja dhArazI taraphathI jaramana sIlavaranA vAsaNo tathA A jainazALAnA sekreTarI odhavajI rAmajI taraphathI pustako ane uraNavALA catrabhuja galA taraphathI zA chagana kakala mAraphate AvelA rU. 10) nAM pustakonA InAma tathA rUA, 5 nA patAsAM pramukhanA svahaste vaheMcavAmAM AvyAM hatAM. mosupha sekreTarI odhavajI rAmajInI khaMta ne AgevAnI tathA mAstara ujamasI nAnacaMdanI lAgaNavALI mehanatanuM AvuM uttama parINAma jovAmAM AvyAthI saMtoSa jAhera karI mosuka jecaMdabhAi tathA samacaMdabhAI AvA dharmanAM ughAta arthe niHsvArtha satkAryo karavA dIrdhAyuSa ane nirogI jIMdagI bhogave emaIchI pramukhane upakAra mAnI melAvaDe vIsarajana thayo hato. AvI rIte dareka svadharmI badhue madada karI pitAthI banatuM karaze te ja dharmano udaya thaze.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ raNakAre. 255 raNakAro. (lekhaka:-ratanalAla nAgaradAsa vaktA. borasada. ) raNakAro nahI ekane, bhakti, jJAna, gaNAya; satya prema ne TekathI, vividha prakAra manAya. vatA. eka vakhata AcAryasUrI buddhisAgarajIe kahyuM hatuM ke-raNakAre evo bajAvatAM zIkho ke jeno avAja yuganA yuga pAchaLanI prajAne draSTAMtarUpa thavAne vArasAmAM male. AtmabaMdhuo ! ema na samajaze ke A raNukAre te thALIne khaDakhaDATa, ema nA dhAraze ke A raNakAre te tapelA ke tAMbAkuDIno avAja, paNa A raNakAre to koI jude ja che, tenI majAne bahAra to koI ora ja che ane tenI khubIne khyAla tethI alakIka che. raNakAro eka prakArano hatAja nathI; tenA vividha prakAra manAya che. jemAM jenI pravINatA ke saMpurNatA ane temAM ja tene ajaba khubInI lahejata paDe che. jemAM je kuzaLa hoya che tenuM dIvya ane caLakatuM jhaLakatuM teja hajAre varaso pAchaLanI prajAne dAkhalA ke draSTAMtarUpa thavA vArasAmAM AvatuM jAya che. sAce raNakAre to satyane ke eka uttama rAjavaMzI chatAM vanavagaDAnAM asahya duHkho bhogavatAM ane potAnI satI sAdhvI damayaMtIthI viyoga pAmatAM paNa satyavAdI harIzcaMdra tene cheDayuM nahotuM. kharo raNakAre te jJAnane ke jene lIdhe mahArAja hemacaMdra AcArya kumArapALa jevA rAjAne pratibodhI jaina sAhitya ane saMskRta vyAkaraNamAM vadhAre karI amaratva pAmI gayA. raNakAre te tenuM nAma ke je darekanA jIvanamAM navIna jusso reDe ane tevAja TakanA raNukArAne mATe TekIlA ne pratApI pratApanAM gIte Aje paNa gurjara prajAmAM ghera ghera gavAya che. jJAnamaMdiramAM bhaktirasanA ghaMTane raNakAre narasiMha mahetA ane mIrAMbAIne prabhupada pAtra banAvI gayo che. khaMta ane AtmazaktinA raNakArAthI nepolIyana ane zIvAjI mahAnapurUnA itIhAsamAM chapAI gayA. e divya raNakAro bajAvatAM zI rIte zekhAya, te tarapha A5nuM lakSa kayAre dorAya, ApaNane temAM saMpUrNa rasa kayAre jAme? te prathama te eTaluja basa che ke bALapaNamAM mAtApitAnI susaMskArIka keLavaNInI khAsa jarUra che. amuka vakhate ane amuka sthitImAM tenA vicAro sadaDha banavA joIe. eTaluM yAda rAkhavuM joIe ke mahAna thavAne raNakAro banAvavAne sAru vicAra paNa mahAna ane makkama karavAnI khAsa jarUra che. ane tevAja vIcAre paripakava thayA pachI ApaNane game te dIzAmAM deDavAne ane aDaga raNakAro banAvAne sAhyarUpa thaI paDe che. rarUkArAnA e hRdayamAM koI judA rUpe phaNagA phuTe che. mAta sevA ane svadeza pItIne phaNago paNa ochA prazaMsanIya nathI. tene barAbara papavAmAM Ave to ApaNe mAthe AvelI javAbadArIomAMnI eka mahAna javAbadArImAMthI mukata thatAM vAra lAge nahi.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 buddhiprabhA. sAthe sAthe katavyaparAyaNatAno raNakAra tenI bhaviSyanI prajAne mATe hajAra varase sudhInA vakhatane gajAvI muke e niHsaMzaya che. paramAtmA pratyeno premano raNakAra paNa sarva mAnaniya che. jenA vaDe janmojanmanAM abheda baMdhane sahejamAM tUTe che te ja premanA nAvamAM beThelA mahAvIre bhavasAgara tarI utaravAne samartha che. jenA hRdayamAM eka divya zakti samAI che te tevI hajAro pratibhAone kheMcI lAvavAne zaktimAna che. te ja prabhupada pAtra che, te ja vaMdaniya ane sarva jagatane pUjayanIya che. tene mArA pUnaH punaH namaskAra che. jAhera khabaranu dhIMga. (lakhanAra -vakIla velacaMda umedacaMda. amadAvAda) kalyANamala zeTha navAnavA zahera jevA amadAvAdamAM pitAnA vatana jodhapurathI AvelA che. teo amadAvAda zaheranAM vakhANa karavA lAgyA " amadAvAda zahera kevuM bhejanuM che ! lo zuM mAyALu ! huM te mANekacokamAM gaye ke "zeTha, padhAro! Apane zuM che e che? rezamI dhotI joIe che? khesa joIe che? rezamI kApaDa joIe che? kInakhApa e che? Apane je joIe te cAle Apane sAthe AvI apAtuM" evuM kahetA keTalAka loka vagara bolAve mArI pAse AvavA lAgyA. kevA paragaju ! huM tadana ajANaye; chatAM paradezI mANasa bIcAre phAMphAM mAraze tema dhArI viNa bhAgye potAnI meLe, madada ApavA taiyAra thaI gayA. kevA paramArtha ? " Ama teo kahe che teTalAmAM TapAlavALA pepara kaMkI gaye. ne bolyuM. temAM mukhya bhAge moTA akSare " jAti bhAione alaukika bakSIza " tevA mathALA heThaLa lekha mAluma paDaye. zeThanuM dhyAna kheMcAyuM, ane mane te vAMcavA vinaMtI karI. meM te nIce pramANe vacce-- vIsamI sadImAM mAnasika vadhAre bejAne lIdhe, besI rahevAnI Tevane lIdhe, keTalAka lakonAM zarIra nabaLAM paDI jAya che. dhAtu kSiNa thAya che, yAdazakti ghaTe che. kAma karavA upara niraskAra pedA thAya che, jhADAnI kabajIta thAya che. kamaramAM dukhAvo thAya che. AmAM pANI nItare che-Ama thAya che, tyAre daradIo dAkatare pAse jAya che. ane dArUthI mIzrIta bATalAnAM pANI pI zarIrane kharAba kare che, athavA lebhAgu vaido pAse jaI pArA ke haDatAlanI banma laI zArIrane bIlakula niramAla karI nAkhe che. AthI udepura, vikAnera, iMdora, jepura vagerenA prakhyAta rAjyavaida praznakumAra mIzra AvA daradanI akasIra davAnI zodhamAM pharatA hatA. AbugirirAja vanaspati mATe prakhyAta hovAthI pote tyAM padhAryA ane tyAM saMzodhana karatA hatA, tevAmAM tyAM pharatAM pharatAM dUra jaMgalamAM nIkaLI gayA. AgaLa cAlatAM eka guphA AvI. temAM pote dAkhala thayA ane jue che te mahAna yogIrAja samAdhimAM beThelA che. vaidarAja paNa tyAM beThA. gheDe samaya vyatita thayA bAda samAdhi pUrNa thatAM yogIrAja jAgRta thayA. vaidarAje sASTAMga namaskAra karyo ane yogIrAjanI sevA karI temane saMtuSTa karyA. ane AvavAnuM projana puchatAM vaidarAje potAnI hakIkta nivedana karI. gIrAja temanA upara prasanna thaI camatkArika caMdrikA nAmanI vanaspati temane batAvIne kahyuM ke A cIja tevA dara4 mAMTe amulya che. vaidarAje te vanaspati oLakhI lIdhI.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAhera khabaranuM dhatIMga. 257 - - - - - - - - - - - - ane amane jaNAvyuM ke sadarahu cIja gIrAja pAsethI prasAda tarIke amane maLelI hovAthI manuSya jAtinA kalyANArthe maphata ApavA dhArIe chIe. A pramANe A vanaspati amane maLI che. ane tenI sAthe bIjI davAo mazrita karyAthI davA apUrva thAya che tevI amoe khAtrI karI che. ane rAjA, mahArAja, jaDajo, vakIla, dAktaro vigerenAM pramANa patrake amane maLelAM che. ame e paNa sadarahu davA manuSya bhAkhAonA kalyANArthe maphata ApavA yojeluM che. ane eka mANasa mATe eka tolo basa thAya che, mATe jemane jarUra hoya temaNe pitAnuM ThekANuM sArA haraphe amane lakhI jazuvavuM. bharatakSetra mahAna evadhAlaya, kAlabAdevI rADanI 500368 muMbaI kalyANamala A sAMbhaLI chakaja thaI gayA. jAtanA vAyA ane te paNa mAravADI eTale maphata maLe che tema ja temanuM mana lalacAyuM. AvI bAbatomAM ghaNuM lekonuM bane che tema teo paN kahevA lAgyA ke mane paNa kamatAkAta mAluma paDe che, koI koI vakhata cakarI Ave che, ane bhUkha barAbara lAgatI nathI ( jamyA pachI relavenI jhaDapathI bhojanane InsApha maLe che. tethI A davA mekalavA mArA mATe tame lakho. mArA atithi eTale mArAthI nA kahevAI nahIM. tethI te davA mekalavA meM tarataja kArDa lakhyuM. trIje dIvase pAkITa maLyuM; kholatAM, keTalAMka kApelAM sarTIphIkeTa, davAnI yAdI ane eka kAgaLa maLe. kAgaLa nIce pramANe ha. sAhaba - Apane patra maLe. te mujaba davAnI yAdI A sAthe mokalI che. te pramANe davA bajAramAMthI lAvaje. temAM camatkArika caMdrikA mIzra karavAnI che. tene jo amane maLe hato ne tenI mAgaNI uparA uparI AvavAthI khuTI gayo che. tenI asarathI samagra praja ekI avAje vakhANa kare che. kamanasIbe tene juja jo amArI pAse rahyA che ane mAgaNue dhaNaja Ave che, tethI amoe ema dhAyuM che ke je mANasa rU. 5) kharca zake tene tene lAbha Apavo. sAthenAM saTazakeTethI mAluma paDaze ke te davA alaukika che" A patra vAMcI amArA mAravADI bhAIbaMdha jarA nirAza tA thayA, paNa sarTIphIkeTa, tathA jAherakhabara tathA patramAM tenAM vakhANa vAMcI teo tenA upara eTalA phIdA thaI gayA hatA ke pAMca rUpIA kharcavA teo taiyAra thaI gayA. paNa huM to badhuM dhatIMga samajatuM hatuM eTale temane bhALyA ane kahyuM huM kAgaLa lakhuM chuM teno javAba AvavA do. pachI meM nIce pramANe kAgaLa lakhyo. dvArA sAheba, Apano patra Avyo, davAnI yAdI AvI ane je ke mAgaNuM nahatI chatAM saTTaphi paNa AvyAM. Ape jaNAvela prakhyAta pAkumAra vaida amArA jANavAmAM nathI. mAre jodhapuratA mAtra mAre tyAM hAla che. temanA jANavAmAM paNa te nathI. paNa temAM kaMI nahIM. amArA jANavAmAM na paNa Ave. kAraNa vidhAna mANasothI ghaNuM le mAhItagAra hotA nathI tevuM ghaNI vakhata bane che. ane amArA jodhapuranA mAtra temane na oLakhatA hoya temAM paNa Azcarya kaMI nathI kAraNa vidhAnanI kI mata potAnA dezamAM thatI nathI eTale mArA mAtra temane na oLakhe tema banavA joga che. AburAja upara ghaNI ja AzcaryakAraka vanaspatio utpanna thAya che; eTale AvI davA tyAM thAya temAM paNa navAI nathI.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 buddhiprabhA Apa paramArtha karI che te ghaNuM ja khuzInI vAta che. amArA mAtrane paNa AvA paramArthane madada karavAne IrAde che. ApanI pAse camatkArika caMDikAno ja khuTIgayAnA samAcAra sAMbhaLI ghaNaja dIlagIra thayA chIe. AvuM amArA mItranA dezanI najIka che; tethI temane vicAra A davAnI zodha karAvI Apane mokalavAno che, paraMtu eka davA ghaNuM nAmathI oLakhAya che; tethI te nAmathI vakhate tyAM mazahura haze nahIM. mATe Apa jarA namunA tarIke mokalaze to te namunAthI mArA mItra tenuM saMzodhana karAvI paramArthamAM bhAga leze" A patra pahoMcyAne cha sAta dIvasa thaI gayA, paNa hajI javAba Avyo nahIM. mArA mItra dareka TapAle rAha jotA paNa AzA rakhAyela javAba Avyo nahIM. chevaTe gaI kAle nAnuM pAkITa buka posTathI AvyuM. te bhArata kSetra mahAna auSadhAlaya taraphathI AveluM mAluma paDayuM. te ughADayuM che temAM sapheda bhUkI mAluma paDI. sArA sArA vedo pAse tenI tapAsa karAvavA mokalI ane tenA pariNAme ema siddha thayuM ke te kaMIja nahIM paNa dhaLI musaLI hatI ! mAmUra-ta. (lekhaka:-zA. nAthAlAla cakubhAI-amadAvAda) (1) sobata- tyAM sudhI bane, tyAM sudhI tamArA pitAnA karatAM vadhAre sArA AdamInI (sobata) saMgata karavI. je tamane naThArA AdamInA sahavAsamAM AvavuM paDe; to yAda rAkhajo ke tame pote, udyoga ane jAtI mahenata karI tenA uparI banavA cAhe, te karatAM tame tene sudhAravAnI tajavIja karazo, ane mAyA maherabAnI rAkhazo to tamane, te pitAnA karatAM vadhAre mAnanI najarathI joze. (2) duniyAmAM pAMca vastu sArI che. (1) (bAdazAhI) jo temAM InsApha nA hoya te pANI vagaranAM vAdaLAM barAbara che. (2) phakIrI-je maLe te para saMtoSa na kare to pANuM vagaranA kuvA barAbara che. (3) juvAnI-jemAM vidhA nA hoya te dIvA vagaranA dhara samAna che. (4) khubasurata strI-temAM zarama na hoya to mIThA vagaranI roTalI paDe che. (5) zrImaMtAI-jemAM sakhAvata na hema te, te phaLa vagaranA jhADa jevI che. (3) cAra vastu chaMdagIne uttama raste che. (1) bhalI vAtacIta. (2) sArAM kAmakAja. (3) sAre manasube. (4) sArI saMgata. (4) je manuSya durAcaraNathI bekhabara che te avazya durAcaraNamAM sapaDAI jaze. (5) je cIja pAchI ThI, te AgaLa Avaze nahi, eTale AbarU gayA pachI maLaze nahi (6) manuSyane be kAna ane eka bha eTalA mATe che ke huM belI vadhAre sAMbhaLavuM. (7) be mAhItagAra AdamI ghaMTInA paDa samAna che. (8) je manuSya potAnuM bhaluM calAta hoya tene pitAnA akhatyArone pitAne kAbumAM rAkhavA.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnaMdI svabhAva. 25 (8) je vastu tamane kaMTALA rU5 che tenAthI hamezAM dura raho. (10) teja manuSya vadhAre buddhimAna che, ke je pitAnI naThArI Tevane hamezAM sudhArata rahe che. (1) manuSyane naThArAM kramathI rekI sArAM kAmanI zikhAmaNa devI e mANasAI che. ( 12 ) duHkha ane saMkaTane hamezAM saMtoSathI jhilatA rahevuM. (13) gunhegAranI dostIthI, naThArAM karma karanArAonA pakSathI, julamagArone sahAya karavAthI hamezAM bacatA rahevuM. (14) abhimAnInuM mAthuM hamezAM nIcuM rahe che. (15) duniyA ane svarganI sarva bhalAI phakta vidyAthI che; sarva kharAbI murkhAIthI che. ( 11 ) julamagAranI pAse besavA karatAM muDadAM pAse besavuM vadhAre sAruM che. "mAnaM vamAla." (lekhaka. jamanAdAsa viThThala. mu. mANasa.) moTA vizALa kuLa vaDe zuM ! savabhAva jene, sAre hoya te ja sAre. sugaMdhIvALA puSpamAM zuM kI utpanna thatA nathI ? arthAt sArA kuLamAM paNa duSTa svabhAvavALA durvyasanIo paNa pedA thAya che." viveka sAgara. manu buddhi baLathI jeTalI phatteha meLave che teTalI phatteha AnaMdI svabhAvathI paNa meLavI zake che. A vAta satya hoya vA nahoya paNa manuSyanI jIdagInuM sukha -sukha ane duHkha vakhatanA rahetA svabhAva upara--dhIraja ane tenI AsapAsanA taranA vicAre upara rahe che-AdhAra rAkhe che. mahAna nara pleTa kahe che ke, "bIjAonuM sukha zodhatAM ApaNane pitAnuM sukha male che." dareka vyakitamAM svabhAvanuM baMdhAraNa hoya che. ane temAM kaI mahetA mananA purUnuM evuM zreSTha baMdhAraNa hoya che ke game tevI kharAbamAM kharAba cIjamAM teo sArUM dhI kADhe che. AkAza vAdalAMothI gherAI game tevuM kALuM hoya topaNa teo game tyAMthI prakAza zodhI kADhe che. temanuM kRtya je buruM thAya te paNa teo sArAne mATe kharAba thayuM haze ema vicAra karI pitAnA dilamAM saMtoSavALI AnaMdI rahe che. manuSya vyaktimAM kaMI paNa guNa hoya to te svameneja pragaTe che. anyanI khaTapaTa karavAthI kadI paNa prakAzamAna thato nathI. kasturInI vAsa ane sAkaranI mIThAsa koInA kahevAthI samajAtI nathI. AnaMdI svabhAva paNa eka guNa che. ane te paNa hIMganI vAsa chupI na rahetAM jema ughADI paDI jAya che tema Anada vA hasamukho svabhAva chUpa rahetuM nathI. kharekhara ! AvA svabhAvanA manuSya dhanyavAdane pAtra cheteo kaMI paNa kAma karavA dhAre te khuzIthI karI zakaze ane tene sArU rUmamAM paNuM dilagIra thaze nahi. cIDa e zabdano teo sadAne mATe tyAga kare che. vyartha zAkamAM pitAnA dilane pravartarAvI pitAnI manaH zaktine gumAvatA nathI paNa bahAdurIthI karavA dhArelAM kRtyomAM vijaya meLave che. te cAlatAM paNa sAruM lAge te ekaThuM kare che. A svabhAvavALA mana
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ - buddhipabhA. - -- -- - -- - - -- -- - - - - - - - - - be kaMI nabaLA temaja vagara vicAratA hatA nathI. koI paNa vAta sahelAIthI samajI jAya e svabhAva dhaNuM karIne hasamukha, vAra vadhAranAra, AzAvaMta ane bharUsAne pAtra hoya che. spAma abrAmAM paNa nItinI rozanIne zodhI kADhe che te DAhyA temaja lAMbI najaravALe manuSya kahevAya che; vaLI te svabhAvavALo manuSya cAlu du:khamAM AvatA duHkhane juve che temaja sukhamAM sukhane jIve che. mahAna jaMjAlomAM paNa potAnuM sudharavAnuM juve che. zoka ane vipattimAM, himmata ane jJAnathI sAthI zreSTha pavahArIka DahApaNa meLave che. svabhAve AnaMdI rahevuM e janmathIja maLelI Teva hoya che ane te paNa bIjA guNonI mAphaka keLavIne khIlAvI zakAya che. jIvana zreSTa karavuM athavA kharAba karavuM e svahastAmAM che te temAMthI khuzAlI ke kaMgAlIyAtapaNe meLavavuM e paNa ApaNI svajAta upara AdhAra che. jIvana sarvadA banne bAjue dorAyeluM rahe che. sArU ane narasuM A bane bAjue ( sides) svaIcchAthI ekane upayoga thAya che. tene pasaMda karatAM ApaNe ApaNI samajazakti AjanAvIe chIe. temAM sArI bAjue dorAtAM sukha maLe che, ane kharAba bAjue raDatAM duHkhanA bhedA thaI paDIe chIe. tyAre A uparathI cepyuM vidita thaze ke ApaNe ApaNI meLe khuzAlI athavA kaMgAlIyAtapaNuM meLavIe chIe. kharAba bAjue doryA karatAM sArI valaNa tarapha dorIye te manane khuzAlImAM masa thavAnI Teva pADI zakIye chIe. vAdaLAMone joIne tenI pachavADe chupAI rahelo sUrya prakAza jema ApaNe bhUlo joito nathI tema du:kha joine dilagIra nahi thatAM tenI pAchaLa rahelA sukhane vicAra kare. te paDatA duHkhamAM kaMI paNa DahApaNavALo artha samAyelo haze ema dhArI AnaMdI svabhAve rahevuM-vartavuM joIe. AnaMdI svabhAva ApaNuM jIvana pasAra karavAnuM eka moTuM mUla che temaja ApaNI cAlacalagata rUpI divAlane eka bacAvIrUpI koTa che. udAra vRtti, bhalAI ane sadaguNe khIlavavAne paNa te sarasa che. sakhAvatano sAthI che. dhIrajane dharanAra che. dayAno sAgara che. nItithI manane kAvata ApanAra davA che. dAktara mArale kahyuM che ke;-" sAthI sarasa. AnandI svabhAva eja koraDIala (dArU) davA che." temaja solomana paNa kahe che ke "khuzAlI bhareluM dila davAnA jevo guNa kare che." AvA hasamukhA svabhAvanA keTalAka dAkhalA laIzuM. mahAna purUSonAM jIvana caritra uparathI paNa ApaNane jaNAya che ke jethI vizeSa buddhivALA manuSyo hasamukhA ane satAdhI hoya che. nAma, lakSmI ke sattAne teo lobha karatA nathI. mahAna kavi "kasapIyare ? temaja anya kavionA pustakomAM paNa nirmala hasamukhApaNAnI hAma ThAma gavAi ApaNane bhAsa thAya che. mIlTana' paNa eka pAzcAtya kaviomAM zreSTha pada bhogave che. duniyAnI ghaNI jaMjAla ane vedanAomAMthI tene pasAra thavuM paDela che. aMdhApe tenI upara acAnaka AvI paDela hatuM. tenA mitro tene tyajI gayA hatA. tenA divase dhaNa kharAba AvyA hatA; chatAM paNa teNe potAnA dilane teDI nahi nAMkhatAM pitAne hasamukho svabhAva na choDatAM pitAnA kAmamAM AnaMdIpaNe rahI AgaLa saMcarato hato. "sara vize keTa'ne svabhAva evo mAyALu ane AnaMdI hato ke tene sarvajaNa cahAtA hatA. "saraAisekasyuTanano eka vadhu dAkhale bedha levA lAyaka che. apUrNa.)