Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ TI be ghaDI yoga [ samatAnuM parama sAdhana " sAmAyika ? ] darzana ta nA thaMALI rAma " pupa : 15 : 60p
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ Tu dharma Adha-pra thamALA puSpa : 15 : be ghaDI yoga [samatAnuM parama sAdhana 'sAmAyika' lekhaka : dhIrajalAla TokarazI zAha Wan : prakAzaka : zrI muktimala jaina mAhanagranthamAlA. kAryAdhikArI-lAlacaMdanalAla zAhu The. rAvapurA, ghIkAMTA, vakIla zradhasa presa-vaDAdarA. AvRtti 1 lI. kIM. 10 AnA vi. sa. 2008. sudraH zAha gulAbacaMdaeN lallubhAI, zrI mahedaya prinTIMga presa-bhAvanagara, F
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. yAganA mahimA yeAganA lAbhA viSayAnukrama yeAgathI prApta thatI labdhi mahAtmAM sthUlabhadra ( dRSTAMta) 2. yAganuM svarUpa 3. yAgasAdhanA 4. sAmAyika h 24 thI 36 30 thI 45 46 thI 72 50 para 3 samavAda ( satya ) 55 4 samAsa ( upazama, viveka, saMvara ) 59 5 saMkSepa ( sarva zAstrAne sAra ) kara 6 anavadya ( sAvadya yeAgane tyAga ) 4 7 paritA (AtmAnI amaratA ane bhAganI ni:sAratAnuM jJAna) 66 8 pratyAkhyAna ( vrata-niyama-guNadhAraNA ) 69 5. sAmAyika vrata athavA be ghaDInI ceAgasAdhanA 1 sAmAyika ( rAga ane dveSaneA tyAga ) 2 samayika ( ahiMsA ) ( 1 namakAra maMtra 2 poMcikriya sUtra 3 praNipAta sUtra 4 iriyAvahI sUtra 5 tarasa uttarI sUtra pRSTha 1 thI 23 huM annatya athavA kAusagga sUtra 7 leAgasa sUtra 8 kemilate sUtra 9 sAmAIyavayanutto 73 thI 84 74 75 75 GK GO 7 1 83
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogano mahimA pavanane pracaMDa sapATe vAdaLanI game tevI gherI ghaTAne kSaNavAramAM vikherI nAkhe che, athavA agninI joradAra AMca kASThanA game tevaDA meTA samUhane jota-jotAmAM bALI nAkhe che te pramANe yoganI aciMtya zakti janma, jarA, mRtyu, rega, zoka vagere duHkhanAM daLene satvara saMhAra kare che, tethI ja nigraMtha maharSioe kahyuM che ke - tho japatA eNo, yogazcittama yogaH pradhAna dharmANAM, yogaH siddheH svayaM gRham // 1 // yoganuM zuM varNana karIe ? vega te zreSTha kalpataru je - che, yoga te uttama ciMtAmaNi ratna je che, ega sarva prakAranA dharmomAM mukhya che ane roga e siddhi-muktinuM pitAnuM gRha che. tathA ca janmabIjAgni-rjaraso'pi jarA praa| duHkhAnAM rAjayakSmA'yaM, mRtyormRtyurudAhRtaH // 1 / /
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ : puSpa khALanArA che, jarA kSayaroga jevA che dhodha-graMthamALA : 2: vaLI te yAga. janmarUpI khIjane avasthAnI mahAjA che, duHkhAne mATe ane mRtyunuM mRtyu nipajAvanArA che. (1) ceAganA lAbheA. - ceAgathI zuM lAbha zrAya che ? ' e praznanA uttara ApatAM ukta maharSi e jaNAve che keH-- dhRtiH kSamA maddAvAro, yogaddhi: moTyA / AdeyatA gurutvaM ca zamasaukhyamanuttaram // 1 // 9 ceAgathI dhRti eTale sahanazIlatA, kSamA eTale udAratA, sadAcAra eTale satpuruSAe pratiSThita karelA AcAra, zubhedayavALI yAgavRddhi eTale puNyanA udaya thAya tevI pravRttinA vadhArA, AdeyatA eTale khIjI paNa peAtAnI pravRttinuM prazaMsA pUrvaka anukaraNa kare tevI sthiti, gurupaNuM eTale anyanA guru thavAnI zakti ane apUrva evuM zamasukha prApta thAya che. vinivRttAgrahatvaM ca, tathA dvaMdvasahiSNutA / tadabhAvazca lAbhazca, bAhyAnAM kAlasaGgataH // 1 / / vaLI cegathI AgraharahitapaNuM prakaTe che, eTale haThAgraha, kadAgraha ke pUrvagraha nAza pAme che ane dareka vastune madhyasthatAthI vicAra karavAnI vRtti janme che. te ja rIte sukha ane duHkha sahana karavAnI zakti Ave che, eTale ' sukhasamayamAM chakI nava javuM, duHkhamAM na himmata hAravI ' e sthiti utpanna thAya che. tathA kAlane lIdhe utpanna thatAM jarA, iMdriyahAni vagere mAhya du:khAnA abhAvane lAbha thAya. >
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 3 : be ghaDI vega ijAnyaghoLatA thaiye, jai zraddhA ja kAre maitrI janapriyatvaM ca, prAtibhaM tatvamAnasam // 1 // * vadhAre zuM kahIe? egathI buddhinI sthiratA, dhIraja, (AtmA, puNya, pApa, punarjanma, deva, guru vagere paranI) zraddhA, sarva jI sAthe maitrIbhAva kapriyatA ane tattvanI parIkSA karI zake tevuM pratibhAzAlI mana prApta thAya che. ane alaulyamArogyamaniSThuratvaM, gandhaH zubho mUtrapuriSamalpam / kAntiH prasAdaH svarasaumyatA ca, copATa prathamaM hi hila // yeganI pravRtti karatAM ja sAdhakamAM A lakSaNe prakaTe che; idrinI capaLatAne nAza, rogarahitapaNuM, krUratAne abhAva, zarIramAMthI sugaMdhanuM nIkaLavuM, pezAba ane jhADAnA pramANamAM ghaTADe, zarIra para teja, mukha para prasannatA ane svaramAM madhuratA. temaja doSavyapAyaH paramA ca tRptiraucityayogaH samatA ca gurvI / vairAdinAzo'tha RtambharAdhI niSpannayogasya tu cihnametat // 1 // ganI siddhi thatAM nIcenAM cihune jaNAya che. kAmakrodhAdi aMtaraMga dene vinAza, parama tRtine anubhava, mana
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamabola-thamALA vacana ane kAyAne ucita vyApAra, atyaMta samatA, vaira vagerene nAza ane taMbharA evI prajJA. ' maharSi pataMjalie paNa temanA prasiddha yogadarzanamAM kahyuM che ke "ahiM vAgatachA tattarAdha vairA / ra-ra che " athata hiMsArUpa vitarkamAM rahelAM anaMta duHkhane sAvadhAnapaNe vAraMvAra vicAra karavAthI jyAre sAdhaka pegInA cittamAMthI hiMsAnA hetubhUta saMskAre dagdhabIjabhAvane pAmI jAya che, tyAre tenA cittamAM hiMsAnuM puraNa paNa thatuM nathI. evI rIte te sAdhaka yegInA cittamAM jyAre ahiMsAnI sthiratA thAya che tyAre tenI samIpamAM AvelAM siMha ane hAthI, vAgha ane haraNa, mera ane sApa, neLiye ane nAga, bilADI ane UMdara vagere svAbhAvika vairavALAM sarva prANIo te ahiMsaka cagInA cittane anusaranArAM thaI potapotAmAM rahelA svAbhAvika vairano tyAga kare che. tAtparya ke-te legInA aMta:karaNamAM ahiMsA bhAvane nizcaya eTale prabala thaye hoya che ke te gInI samIpamAM AvelAM svAbhAvika vairavALAM prANuMonI vairavRtti dabAI jAya che, tethI teo paraspara tathA gI pratye sanehabhAvathI varte che. A ja kAraNe vegIone siMhavyAdhrAdi prANIo pIDA karI zakatAM nathI, mahAbhAratanI nIcenI paMktio paNa A hakIkatane puSTi Ape che. abhayaM sarvabhUtebhyo, dattvA yazcarate muniH| - na tasya sarvabhUtebhyo, bhayamutpadyate kacit // 1 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM' x yaka e ghaDI yuga je muni (ceAgI) sava prANIone abhaya ApIne vicare che, te munine sa` prANIothI kAi paNa vAra bhaya upajatA nathI. ceAgathI RRta bharA evI prajJA upaje che, e vAtanu' samana aneka ceAgIoe karelu che, temaja maharSi pataMjalie paNa kareluM che. tee cogadarzananA samAdhipAdamAM jaNAve che ke tamarA taMtra prajJA // 3-48 // tyAM eTale adhyAtma-prasAda utpanna thaye cAgIne je prajJA utpanna thAya che te RtabharA hAya che. zrutaM "eTale satyanuM vitti dhAraNa-pASaNa kare che te RtaMbharA, vadhAre spaSTa kahIe te zrutaprajJA, anumAna prajJA ane laukika pratyakSa prajJAthI vastumAM rahelA sAdhAraNa dharmAM samajAya che, tyAre zrRtabharA prajJAthI vastumAM rahelA asAdhAraNa dharmAM samajAya che ane tethI dUra raheluM, pRthvI AdithI DhaMkAceluM ane bhUta tathA bhAvinA garbhamAM chupAyeluM badhuM pratyakSa thAya che. nIcenuM zAstravacana paNa te ja hakIkta kahe cheH AgamenAnumAnena, dhyAnAbhyAsarasena ca / tridhA prakalpayanprajJAM labhate yogamuttamam // 1 // " zravaNu, manana ane dhyAnAbhyAsamAM AdararUpa nididhyAsana e traNa upAyeAvaDe prajJAne atyaMta utkRSTa karatA evA cegI uttama cAgane eTale niIja cAgane pAme che. (2) yAgathI prApta thatI labdhi. yAgathI kevI labdhio prApta thAya che?' tenu varNana karatAM nigraMtha maharSioe jaNAvyu` che ke-- C
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-thathamALA : 6 : . kaphavigRNmalAmarSasauSadhimahardhayaH / saMbhinnazroto landhizca, yogatANDavaDambaram / / 1 / / kapha, thaMka, mala ane zarIranA sparza vagerevaDe sarva auSadhionuM kAma karavAnI trAddhi tathA eka iMdriyathI bIjI idriyanuM kAma karavAnI labdhi e yugane ja mahimA che. caarnnaashiivissaavdhimnHpryaaysmpdH| yogakalpadrumasyaitA vikAsikusumazriyaH // 1 // cAraNulabdhi eTale AkAzamAM gamanAgamana karavAnI zakti, AzIviSa labdhi eTale nigraha-anugraha karavAnI zakti, avadhi labdhi eTale avadhijJAna, manaH paryAyalabdhi eTale mana:paryAya jJAna, A sarva garUpa vRkSanA vikasvara thayelA pupanI zobhA che. te uparAMta je AdhyAtmika lAbha thAya che, tenuM varNana karatAM e maharSio jaNAve che ke kuNThI bhavanti tIkSNAni, manmathAstrANi sarvathA / yogavarmAvRtte citte, tapacchidra karANyapi // 1 // garUpI bakhtarane citta para dhAraNa karavAthI tapamAM kANuM pADanArAM evAM kAmadevanAM tINa zo paNa sarvathA bUTho banI jAya che. tAtparya ke-je saMga tapasvIonAM cittane kAmathI vihvaLa banAvI zake che, te aMge yegInA manane kaMI asara karI zaktA nathI. mahAtmA zlabhadranI vAta A hakIkatane vadhAre spaSTa karaze.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : be ghaDI vAga (3) mahAtmA sthUlabhadra, zrI syulibhadra munigaNamAM ziradAra je, comAsuM AvyA kezA AgAra je, citrAmaNuzALAe tapa-japa AdaryA je 10 munionA samUhamAM zreSTha evA sthalabhadra pitAnI yogasAdhanAnI kasoTI karavA ciraparicita evI kezA nAmanI vezyAne tyAM cAturmAsa karavA AvyA che ane tenI atyaMta kAme dIpaka evI citrAmaNuzALAmAM rahIne japa-tapa karavA lAgyA che. te samayane A prasaMga che. kezA dhImI cAle cAlatI citrAmaNuzALAmAM dAkhala thAya che ane kahe che - AdariyAM vrata AvyA che ama geha , suMdira suMdara caMpakavaNuM deha je, ama tuma sarikhe meLe A saMsAramAM je. 2. munirAja ! tame sAdhunAM vrata AdarIne amArAM gRha AvyA che, paNa caMpakanI kaLI jevI A ati kamanIya kAyAne bhUlI na jatA ! tame paNa anaMganA avatAra cho, eTale mAre ane tamAre meLApa A duniyAmAM bhAgye ja jovAmAM Ave te virala che. tAtparya ke-tame A sAdhutAne choDIne mArI sAthe kAmasukha bhegave ane mane sukhI kare. paraMtu veganA ucca Asana para ArUDha thayelA mahAtmA libhadrane e vacananI kaMI paNa asara thatI nathI. teo vairAgyapUrNa vANImAM vade che
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodha graMthamALA : 6: sasAre me' joyu sakala sarUpa jo, darpaNanI chAyAmAM jevu rUpa jo, supanAnI sukhalaDI bhUkha bhAMge nahi jo. 3. : puSpa thAya ? kAzA ! huM sa'sAramAM hatA tyAre e rUpane dharAI dharAine joyu hatu, chatAM tRpti thaI na hatI. ane kayAMthI darpaNamAM paDelI chAyAne pakaDavA janArA kema saphaLa athavA svapnamAM sukhaDI khAnAranI bhUkha kayAMthI bhAMge ? ke-zarIranAM saudayamAM mAhakatAnA je anubhava thAya che, te kAlpanika che ! kevaLa kAlpanika ! ! ane tethI tene game teTale upabhega karavAmAM Ave te ce tRpti-saMtASa-zAMtisukha maLatuM nathI. nA kahezA tA nATaka karazu Aja jo. bAra varasanI mAyA che munirAja jo, te cheADI kema jAuM huM AzAbharI jo. 4. thAya ? tAtpa jo vicAra karavAmAM Ave te mahAtmA sthUlabhadre A zabdomAM ghaNuM ghaNuM kahI nAkhyuM hatuM, paNa premamAM pAgala thayelI paNyAMganA mAne ? teNe mahAtmA sthUlabhadranA cittane caLAvavA kahyuM: munirAja ! mArAM dilanuM darda jANeA, mArAM hRdayanI vedanA pichANA ane mArI mAmUlI mAgaNIne svIkAra karo. emAM tame AnAkAnI kema kareA che ? jo tame saralatAthI nahi mAnI jAe te mAre mArA upAya kAme lagADave paDaze. e upAya khIjo kAI nahi paNa hAva, bhAva, vibhrama ane agavikSepathI bhareluM nRtya che ke je tamane khUba pyAruM hatuM. khAra mAra
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 9 : * be ghaDI yoga varasanI mahembata ema zuM bhUlI javAya che? e mahobbata Aje navI AzAnuM rUpa dhAraNa karIne mArAM hRdayane hacamacAvI rahI che eTale tene pUrNa karyA sivAya ahIMthI khasanAra nathI. - pUrva nehanI smRti tAjI thAya tyAM rAganAM bIjane aMkura phUTe che ane jotajotAmAM tenuM mahAvRkSa banI jAya che, paraMtu bIja ja baLI gayuM hoya tyAM zuM thAya? mahAtmA sthUlabhadranAM cittamAM rAgane aMza paNa rahyo na hato. eTale temaNe kezAnI sAna ThekANe lAvavAnA uddezathI dhIra gaMbhIra svare kahyuM - AzA bhari cetana kAla anAdi je, bha dharamathI hINa thaye paramAdI je, na jANuM meM sukhanI karaNuM joganI je. 5 kezA! tuM AzAnI vAta cheDI de. AzA AkAza jevI apAra che ane te kadi paNa pUrNa thatI nathI. A cetana anAdi kAlathI saMsAramAM paribhramaNa kare che ane vividha niomAM utpanna thAya che. enuM kAraNa paNa e AzA ja che. vaLI te AzAnA yugathI ja manuSya potAnuM lakSya cUke che, pramAdI bane che ane dharmathI bhraSTa thAya che. jyAM sudhI mane A vAtanuM bhAna na hatuM tyAM sudhI huM tArI sAthe rahyo ane vividha kaDAo karIne AnaMda pAme, paNa e ajJAna ceSTA hatI, meha-madirAnA pAnathI utpanna thayelI mahAmUDhatA hatI, e dUra karavAne eka ane ananya upAya veganI sAdhanA che, paNa te vakhate meM ene jANa na hatI. Aje e sAdhanAmAM mAre praveza thaI cUkI che ane temAM vizeSa pragati karavAnA hetuthI ja tArA maMdire Avyo chuM. che. enuM kAraNa che ane vidhi che. te AzAnA
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamabodha-caMthamALA : 10 : A zabdo sAMbhaLatAM ja kezAnA mukha para eka Azcarya. bharyuM smita pharakI gayuM ane te bolI - jegI to jaMgalamAM vAsa vasiyA je, vezyAne maMdiriye bhejana rasiyA je, tamane dIThA evA sayama sAdhatA je. 6. munirAja ! tame ajaba-gajabanI vAta karo cho ! jene ganI sAdhanA karavI hoya te te kaI girirAjanI gebI guphAmAM praveza kare ke vana-araNyanA ekAMta pradezane Azraya le athavA jyAM bIjA yegIo paNa yogasAdhanA karatA hoya tevA tapavananI pasaMdagI kare paNa manuSyanI vasatithI khIcakhIca bharelA zaheramAM te na ja Ave! ane kadAca kArya prasaMge Ave te paNa tyAM sthiratA te na ja kare ! ane samajI le ke kaI kAraNavazAt tyAM sthiratA paNa kare te ce vezyAnuM maMdira te pasaMda na ja kare, kAraNa ke tyAM maghamaghatA masAlAvALAM ane tarata ja teja kare evA svAdiSTa-gariSTha bhejana taiyAra thatAM hoya che-e bhejana ArogavAM ane yoganI sAdhanA karavI e hasavA ne leTa phAkavA jevI vAta che. AvI rIte gasAdhanA karanArA te mArA jIvanamAM meM tamane pahelA ja dIThA che! arthAt ahIM AvavAmAM kharuM prajana egasAdhanA nathI paNa mAre punaH meLApa che ane te mATe huM taiyAra chuM. javAbamAM saMyamamUrti zlabhadre kahyuM sAdhazuM saMyama icchAdha vicArI je, kUrmA putra thayA nANuM gharabArI je, pANumAMhe paMkaja kese jANiye je 7.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramu : 11 : be ghaDI yAga kezA ! cAga ane ceAgasAdhanA viSe tArA khyAla kAI judA ja prakAranA lAge che, nahi teA girizuDhDhAnI, vananA ekAMtapradezanI ane tapAvananI vAta na ja karata ! zu' tu jANe che keadspi doSAH prabhavanti rAgiNAM, gRhespi paJcendriyanigrahastapaH / akutsite karmaNi yaH pravarttate, nivRttarAgasya gRhaM tapovanam // 1 // je manuSyanA hRdayamAM rAga rahelA che, te girirAjanI gebI guphAmAM praveza kare ke vananA ekAMta pradezanA Azraya le te paNa doSanA bhAgI bane che, jyAre rAganA tyAga karI satkarmamAM pravRtti karanArA ane peAtAnI pAMce iMdriyAne kAbUmAM rAkhanArA gharamAM rahe te paNa tapa ja kare che. ethI ja kahevAyu che ke nivRttarAgavALAne ghara paNa tapeAvana jevuM ja che. ' " yoga aneka prakAranA hAya che; hrayAga, layayAga, maMtrayAga, rAjacega temAM ame rAjayoganA Azraya lIdhe che ane tenI ananya mane upAsanA karI rahyA chIe. A cegamAM icchAnirAdha e ja mukhya vAta che eTale ame sarve icchAone, AzAne, abhilASAone, Asaktione udadhinAM UMDA jaLamAM padharAvI dIdhI che ane nirAsakta thaIne ja ahIM AvyA chIe; tethI tArA maMdiramAM rahIne paNa icchArAdharUpI ceoganI sAdhanA jarUra karIzuM. tuM ema kahe che ke-AvI rIte ceAganI sAdhanA karanArA tamane dIThA tA huM jaNAvuM chuM ke mahAtmA kUrmAMputra paNa gharamAM
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodha-graMthamALA : 12 : : suSa rahIne ja yogasAdhanA karI hatI ane pariNAme kevalajJAnI anyA hatA. bIjA paNu aneka mahApuruSoe e rIte gharamAM rahIne cegasAdhanA karIne iSTasiddhi prApta karelI che. kamaLa pANImAM utpanna thavA chatAM temAM keruM rahI zake che, tema bhavAbhavanI pUrva taiyArIthI ceAgasAdhanAnA adhikAra pAmI cUkelA AtmA saMsAramAM rahyA chatAM tenAM praleAbhanAthI nirALA rahIne dhArelI yogasAdhanA karI zake che. catura kAzyA samajI gaI ke mahAtmA sthUlabhadra pAtAne tyAga, vairAgya ane ceAganI vAtA tarapha AbAda ghasaDI rahyA che. eTale teNe vAtanI krizA palaTavA mATe kahyuM:-- jANI e te sadhaLI tumArI vAta jo, mevA mIThA rasavatA mahu jAta jo, ama bhUSaNa navanavalI bhAte lAvatA jaze. 8 tamArI yAga ane saMyamanI badhI vAtA jANI ! ene have kRpA karIne bAjue rAkho ane ahIM aneka jAtinA lipasaMda mevA tathA mIThAI paDelI che, tenA TathI upabhAga kare. ane e divaseAne yAda kareA ke jyAre tame eka divasa apUrva kalA-kArIgarIvALI dAmaNI lAvatA te bIjA divase maneAhara kuMDalA lAvatAM. vaLI trIjA divase hIrAjaDita nathaDI lAvatAM te cAthA divase gaLAnA hAra lAvatA ! A rIte tame rAja navA navA prakAranAM ane navAM navAM AkAranAM AbhUSaNA lAvatAM ane mArI dehalatAne zaNagArIne apUrva Anada mANatA.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 13 : be ghaDI che kezyAnA A zabdo sAMbhaLIne mahAtmA sthUlabhadre kahyuM: lAvatA to tuM detI AdaramAna je, kAyA jANuM raMgapataMga samAna che, ThAlI te karavI zuM evI prItaDI je? 9, kezA! pAchalI vAte saMbhAravI egya nathI ! chatAM tuM saMbhAre che, te kahuM chuM ke-e rIte je huM nitya navAM AbhUSaNe na lAvate heta te tuM mane AdaramAna deta kharI? tArAM e AdaramAna mukhyatve mArAM AbhUSaNane AbhArI hatAM ema huM mAnuM chuM. paNa e vAta javA de! kAyAnuM sauMdarya pataMganA raMga jevuM pikaLa che ke je ghaDIkamAM UDI jAya che. cakavatI sanatkumAra jevAnI kaMdarpakAyA ghaDImAM jhAMkhI paDI gaI te bIjAnI zI vAta? mATe kAyAnI prIta karavI haragIjha nakAmI che. pratyuttaramAM kezAe kahyuM : prItalaDI karatA te raMgabhara seja je, ramatAM ne dekhADaMtA ghaNuM heja je, rIsANuM manAvI mujane sAMbhare je. 10 have kahevAya che ke "kAyAnI prIta karavI haragIjha nakAmI che!" paNa huM phalanI cAdare bIchAvatI ne palaMgane suMdara rIte zaNagArIne devazayyA je banAvatI tyAre tame mArA para ladu banI jatA hatA ! zuM te divase eka ja bhUlI gayA ke jyAre tame mArI sAthe niraMkuza krIDA karatA ane adhikamAM adhika neha vyakta karatA ? vaLI huM rIsAI jatI tyAre tame
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodha-thathamALA : 14 : H puSpa mane kevA kevA upAcAthI manAvI letA ? A badhA prasa`geA Aje mane sAMbharI Ave che ane tamArA snehune tAjo kare che. tethI e sthUlabhadra ! dayALu thAo ane mArA para dayA karo. kezA anukULa pariSaddha upajAvI rahI hatI, paNa mahAtmA sthUlabhadra merunI jema aDaga UbhA rahyA hatA. temaNe zAMtacitte kahyuMH sAMbhare tA munivara manaDu vALe jo, DhAMkayA agni dhAyA parajALe jo, sayamamAMhI e che dUSaNa mATaka jo. 11. kezA! A badhI bhUtakALanI vAtA tAjI karavI rahevA de, kAraNa ke tethI kAI upayegI atha saravAnA nathI. jeNe cegasAdhanAne sAcAM dilathI svIkAra karyAM che ane munivrata lIdhAM che, teo AvI vAtA kadi paNa yAda karatA nathI ane anupayeAgathI-asAvadhAnIthI kadAca evI keAi vAta yAda AvI jAya te temAMthI peAtAnAM manane tarata ja pAchuM vALI le che ane bIjA kAmamAM joDI de che! AvI vAta karavI tA dUra rahI paraMtu sAMbhaLavI e paNa pApa che! pUrvabhAganI smRti sayamanI ArAdhanAmAM ati meTuM pApa lagADanArI berahama khalA che. agnine jema DhAMkIne rAkhyA hAya teA badhuM salAmata rahe che, arthAt te kAi vastune lAvI zakatA nathI, paraMtu te ja agni parathI rAkha dUra karavAmAM Ave ne tenI vidAhaka zaktine avakAza ApavAmAM Ave te! kevu bhayaMkara pariNAma Ave che ? pUrvabhAganI smRti A agni jevI che, tethI tene ukhALavI rahevA de.
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM ? : 15 be ghaDI yoga paraMtu kazA purANa prasaMganI yAda ApatI ja cAlIH moTakuM AvyuM tuM naMdanuM teDuM je, jAtAM na vahe kaMI tamAruM manaDuM je, meM tamane tihAM kola karIne mokalyA che. 12 yAda che munirAja ! naMdarAjAe tamane teDavA mATe pitAnA khAsa mANasane mekalyA hatA ane kahevarAvyuM hatuM ke tame turata ja AvI jAo. chatAM tyAM javAnuM tamAruM dila thatuM na hatuM ! evuM hatuM mArA premanuM gADha baMdhana ! evI mArI sAthe tamArI mIThI mahebUta ! paNa meM samaya pArakhe ane tamane kahyuM ke "rAjAjInA teDAne mAna ApavuM joIe. tame tyAM jAo ane kAma patAvIne pAchA vahelA vahelA AvI jaje." tyAre tame mAMDa mAMDa taiyAra thayA ane huM jaladI pAcho AvI jaIza e kola ApIne vidAya thayA. mane tamArA kela para, tamArA vacana para athAga vizvAsa hate eTale temAM bharoso rAkhIne tamane vidAyagIrI ApI. paraMtu tame tamArA e kola pALe nahiM. kharuM kaheje munirAja ! e kelane tame vaphAdAra rahyA cho kharA? vAta sAcI hatI. ghaTanA evI ja banI hatI. sthalabhadra naMdarAjA pAse pahoMcyA tyAre jANyuM ke rAjadvArI kAvAdAvAthI pitAnuM khUna thayuM ane maMtrIpada saMbhALavAne mATe potAnA laghu baMdhu zrIyakane kahevAmAM AvyuM che, paNa zrIyake e vAtane svIkAra na karatAM potAnI bhalAmaNa karI che, eTale rAjAe pitAne bolAvela che. sthalabhadra game tevA tyAgI hatA, chatAM
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-caMthamALA : 16 : mAtApitA pratye apUrva mAna dharAvatA hatA, eTale pitAnA karuNa mRtyue temanA dilane sakhata coTa pahoMcADI ane AvA prasaMge paNa pote hAjara na rahI zakyA tenuM atyaMta duHkha thayuM. "huM ke kAmAMdha ! ke bevakUpha!! bAra bAra varSa sudhI vezyAne tyAM paDaye rahyo, paNa pitAnI sArasaMbhALa na lIdhI ke temanI kaI paNa prakAranI sevA na karI zake ! have maMtrIpada laIne zuM karavuM? rAjadvArI kAvAdAvAnAM AkharI pariNAma kevAM hoya che, tene dAkhale te najara sAme ja tAje che !" eTale temaNe kahyuM: "pitAjInA mRtyu samAcArathI mAruM mana vihUla banI gayuM che, tethI vicAra karavAne thaDe samaya Ape. huM vicArIne javAba ApIza." ane e vicAra karavA teo nagaranA eka udyAna tarapha cAlyA. tyAM zuM hakIkata banI te kahI saMbhaLAve cheH mokalyA to mAragamAMhI maLiyA je, saMbhUti AcAraja jJAne baLiyA je, saMyama dIdhuM samakita teNe zIkhavyuM che. 13 keza! vAta sAcI che ke te mane mokalyuM ane huM gaye. te sAthe e vAta paNa sAcI che ke rAjAne pratyuttara ApIne huM tArI pAse pAcho ja AvavAnuM hatuM, paNa daramiyAna rastAmAM prakhara jJAnI, dhyAnI mahAtmA zrI saMbhUtivijyane meLApa thaye ane temaNe samyaktvanuM svarUpa samajAvIne mArI yuga-yuganI mohanidrA uDADI dIdhI. pariNAme bheganA mArgane bhayaMkara jANIne meM choDI dIdhuM ane yuganA anupama mArgane svIkAra karyo. mArI vinati parathI AcArya zrI saMbhUtivijaye mane
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : * 17 : ghaDI cama paramapavitra yoganI dIkSA ApI. have tuM samajI zakIza ke huM tArI pAse pAcho kema na AvI zakaye. - A zabdoe kezAnA dilamAM mahAtmA sthUlabhadranI prAmANikatA mATe bhAre mAna pidA karyuM ane te ja vakhate tene vicAra AvyuM ke "AcAryazrI saMbhUtivijaye evuM te zuM kahyuM haze ke jeNe sthUlabhadranI neha-saritAne tarata ja sUkavI nAkhI ane veganuM ajaba AkarSaNa pedA karyuM?" A praznanuM samAdhAna meLavavA teNe kahyuM: zIkhavyuM to kahI dekhADo amane je, dharama karatAM puNya vaDe tamane je, samatAne ghera AvI vezyA Ima kahe che. 14 AcAryazrI saMbhUtivijaye tamane samyaktvanuM zuM svarUpa samajAvyuM te mane kahe jethI samaja paDe ke tamArAmAM A adbhuta parivartana kema thayuM? e vAta mane kahI saMbhaLAvavI e tamAre dharma che. tamArA upadezathI huM dharmamAM sthira thaIne je AtmasAdhana karIza tenuM moTuM puNya tame upArjana karaze. mahAtmA sthUlabhadra samajI gayA ke kezAnA hRdayamAM satyanI jijJAsA utpanna thaI che ane tene tRpta karavAmAM Avaze te tenuM pariNAma ghaNuM suMdara Avaze eTale temaNe samyaktvanuM varUpa vistArathI samajAvyuM ane kezAnA manamAM bheganI asAratA viSe je je zaMkAo hatI, tenuM nirAkaraNa karIne cAritra viSe samaja ApI.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ pamabodhacaMthamALA : 18 : vaMde munIzvara zaMkAne parihAra che, samakti mUle zrAvakanAM vrata bAra je, prANAtipAtAhika skUlathI ucare je. 15 pitAnI badhI zaMkAonA khulAsA thatAM kezAe mahAtmA labhadrane eka bhaktanI adAthI vaMdana karyuM ane temanI pAse samyakatvamUla sthala prANAtipAta viramaNavrata vagere zrAvakanAM bAre vrata dhAraNa karyA. ke ajaba camatkAra ! je vezyA munivarane phelAvavA AvI hatI ane yenakena prakAreNu pitAnuM dhAryuM karavA mATe kRtanizcayA banI hatI. te pote ja emanA atula prabhAvathI DelI gaI ane saMyamanI yathAzakti sAdhanA karavAmAM pravRtta thaI. uccare to vItyuM che comAsuM je, ANuM laIne AvyA gurunI pAse je; zratanANI kahevANA cauda pUravI che. 16 kezAe zrAvakanAM vrata uracaryA ane kharA dilathI pavitra jIvana gALavA mAMDyuM. e rIte mahAtmA sthalabhadra pitAnI AsapAsanA vAtAvaraNane vimala banAvI cega sAdhanA karatAM thakAM cAturmAsane nirvidane pUrNa karavAmAM pUrepUrA saphala thayA. bIjA zabdomAM kahIe te temaNe gasAdhanA mATenI jinezvaranI AjJAne surakSita rAkhI ane tene AtmasaMtoSa meLavIne gurunI pAse pAchA pharyA. guru jJAnI hatA ane zuM banI gayuM che, te jANuM cUkyA hatA eTale sthUlabhadre pitAnA cAturmAsane je vRttAMta kahI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 19 : be ghaDI vega saMbhaLAvyo, tene akSarazaH sAce mAnya ane "duSkara! duSkara ! duSkara !" evA zabdavaDe abhinaMdana ApyAM. . A vakhate. siMhanI guphA AgaLa cAturmAsa gALIne AvelA eka muni pAse ja UbhA hatA ane gurue temane mAtra "duSkara" evA zabdo kahyA hatA, eTale temanuM abhimAna ghavAyuM ane hadayamAM ISyane saMcAra thayoH "huM siMhanI guphA AgaLa cAra cAra mahinA rahyo tene mATe gurue mAtra duSkara" eTalA je zabdo kahyA ane A sthUlabhadra zaheramAM rahyA, vezyAne tyAM rahyA, tenI citrazALAmAM vasyA ane bhAtabhAtanAM bhejana jagyA, chatAM tene "duSkara, duSkara, duSkara" ema traNa vAra kahyuM, mATe bIjA cAturmAsa vakhate huM paNa tyAM ja jaIza ane gurunA mukhe traNa vAra duSkara bolAvIza. bIjuM cAturmAsa AvyuM ane munioe judA judA sthaLe cAturmAsa gALavA mATe guru pAsethI AjJA meLavI, tyAre A munie kahyuM: "huM kezA vezyAne tyAM rahIne cAturmAsa gALIza." gurue kahyuM: 'e kAma ghaNuM duSkara che, mATe AvI pratijJA na kare." chatAM munie Agraha karyo, eTale gurue "bhavitavyatA aparihAryA che ? ema mAnIne temane rajA ApI. A muni kezAne tyAM AvyA ane vasatinI mAgaNI karI eTale dharmane rAha samajI cUkelI kezAe temanI mAgaNI kabUla rAkhI ane pitAnA maMdiramAM AvelA vividha khaMDe batAvIne temane kaI paNa khaMDa pasaMda karI levAne jaNAvyuM. tyAre munie pelI citrazALAnI pasaMdagI karI. AthI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-caMthamALA : 20 : : 51 kAzAne lAgyuM ke A muni te mahAtmA sthalabhadranI hariphAI karatAM jaNAya che. eTale teNe citrazALAnI hA pADI, ane sAthe ja temanI kasoTI karavAne pAke saMkalpa karyo. hajI cAturmAsanA thoDA ja divase yatIta thayA che ane muni gocarIpANIthI paravArIne svAdhyAya karatAM beThA che ke kezA soLe zaNagAra sajIne tyAM AvI ane jhAMjharano jhamakAra karatI tathA vividha prakArane abhinaya karatI ati maMjula svare belIH "munirAja ! zAtAmAM te che ne? mAre tyAM Apane kaI paNa prakAranI aDacaNa te nathI paDatI ne?" ' A zabdo sAMbhaLatAM munie mastaka UMcuM karyuM, tyAM rUparUpane aMbAra jevAmAM AvyuM. pUrNimAnA mukha jevuM gaLa suMdara mukha ! lAMbuM aNiyALuM nAka ane goTA gulAbI gAla! vizAla bhAla, sukumAra bAha, lAMbI patalI dehalatA ane temAM hIrAmotIne apUrva zaNagAra ! vaLI kALa bhammara kezapAsa manahara phUlaDAMothI vibhUSita thaye thako kAmadevanA durdAnta daMDa same DhIMcaNa sudhI laTakI rahyo che. AvuM rUpa ne AvuM sauMdarya temaNe kadi paNa joyuM na hatuM. temaNe apsarAonI vAta sAMbhaLI hatI, urvazI ane menakAnAM varNane vAMcyAM hatAM, paNa tene sAkSAtkAra te Aje ja thato hate ! sAMbhaLavAmAM ane jovAmAM keTale taphAvata che ane tenI mana para kevI ane keTalI asara thAya che, tene anubhava munine thaI rahyo hate. eTale te bolyAH "bAI, reja theDI thoDIvAra amArI pAse AvatA jAo ane be zabdo dharmanAM sAMbhaLIne jIvanamAM utAratA jAo.'
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 21 : be ghaDI yoga paraMtu catura kezAne temane mane gata bhAva samajatAM vAra lAgI nahi. te bolIH- karIe munirAja ! amAre dhaMdhe e rahyo ke game tyAre game te grAhaka AvI pahoMce ane amAre tenA mananuM raMjana karavA mATe khAsa khIdamata uThAvavI paDe. A badhI jaMjALamAM tamArI pAse AvIne besI zakAtuM nathI." A jaMjALa te sadAnI thaI e ema kayAM chUTavAnI che?" munie pitAnI maryAdA bahAra jaIne A zabdo uccAya ane kezA tarapha vikAra yukta daSTipAta karyo. kezAe joI lIdhuM ke muninuM mana caLyuM che ane te pitAnI sAdhanAne mAnasika bhaMga karI cUkyA che, eTale temane ThekANe lAvavA mATe kahyuM -"munirAja, sarovara kinAre AvIne tarasyA rahevAne kaMI artha nathI. paraMtu amAre dhaMdhe evo rahyo ke jenI pAse dhana hoya tene ja bolAvIe, mATe eka kAma kare ke ahIMthI nepALadezamAM jAo ane tyAre rAjA pahelI vAra janAra munione ratnakaMbala Ape che, te laI Ave. te tamArA mananI murAda pUrI thaze." basa thaI cUkayuM. kazAno prema pALavAne munie eka ja sthaLe cAturmAsa gALavAnI pratijJA teDI ane nepALane rAha lIdhe. tyAM jatAM rAjAe ratnakaMbala ApI ane te laIne pAchA pharyA. rastAmAM cAra-cakhAranA hAthe khUba pajavaNI thaI, chatAM sahIsalAmata pAchA AvI gayA ane kezAnA hAthamAM ratnakaMbala mUkavAne samartha thayA.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ dho-graMthamALA : 2 : , puSpa * ' 6 . kAzAe rAjanuM snAna karyAM pachI e ratnakamalathI peAtAnuM zarIra lUchyuM ane tene bAjunI khALamAM pheMkI dIdhI. A joIne muni hAhAkAra karatAM khelyAH 8 are ! teM A zuM karyuM ? jene mATe me'. ATaATalI suzIkhatA veThI te ratnakakhalane khALamAM kema pheMkI dIdhI ? ' kozAe ThAvakAIthI kahyuM: emAM meM... vizeSa zuM karyuM che ? je tame karyuM che te meM karyuM che.' munie pUchyuM: * e kevI rIte ? ' kezAe kahyuM: ' ratnaka khala karatAM anekagaNuM mUlyavAna cAritra tame viSayanI khALamAM phUMkI dIdhuM nathI ? nepAla jaine ratnakakhala lAvavAmAM je mahenata paDI che, tenA karatAM anekagaNI vadhAre mahenata manuSyabhavane prApta karavAmAM tathA AvuM suMdara cAritra meLavavAmAM nathI paDI ? e saghaLuM zuM bhUlI gayA ? A deha teA mATInA piMDa che ane tene cUMthavAmAM kaI paNa sAra nIkaLavAnA nathI. ' kAzAnAM A vacaneAe muninuM mana ThekANe ANI dIdhuM ane temaNe kazAnA parama upakAra mAnyo. pachI cAturmAsa pUNa thaye guru pAse gayA ane banelI sarva hakIkata jaNAvIne thayelI skhalanA mATe prAyazcitta lIdhuM. tAtparya ke-je saMcAgAe cegI sthUlabhadranA cittane jarAye calAyamAna karyuM" na hatuM, te saceAgAe siMhanI guDhDhA AgaLa rahIne tapazcaryAM karanAra muninA cittane calAyamAna karyuM. kAlakrame yAgI sthUlibhadra zrIbhadrabAhusvAmI pAse gayA ane temanI pAsethI daza pUryAM [agAdha jJAna] atha sahu tathA cAra pUrvI mUlamAtra zIkhIne caudapUrva dhArI thayA ane zrutakevalI kahevANA.
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : * : 23 : be ghaDI thAya pUrvI thaIne tAryA prANI cheka je, ujajavala dhyAne teha gayA devaleka je gaSabha kahe nitya temane karIe vaMdanA je 17 e rIte caudapUrvI thaIne temaNe aneka prANIone sanmArga dekhADI temane uddhAra karyo, pachI ujajavala dhyAne kALadharma pAmatAM devalokamAM utpanna thayA, jyAMthI cyavIne kAlakrame mese jaze. kavi rASabhadAsa kahe che ke-AvA mahAgIne pratidina bhaktibhAvathI vaMdanA karavI ghaTe che.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ yoganuM svarUpa gavizAradee ganI vyAkhyA judI judI rIte karI che. keIe kahyuM che ke "AtmA ane parabrahmanuM aiya te ga." keIe kahyuM che ke " jIvAtmAne paramAtmA sAthe saMga te ga." keIe kahyuM ke "cittanI vRttione nidhi te ga. keIe kahyuM che ke "karmamAM kuzalatA te iga." ane kaIe kahyuM che ke "samatva te payaga." apekSA-vizeSathI A badhI vyAkhyAo sAcI che. 1. pareNa brahmaNA sArdhamekatvaM yannRpAtmanaH / yogaH sa eva vikhyAtaH, kimanyada yogalakSaNam ? // he rAjana ! AtmAnuM parabrahmanI sAthe je eka-paNuM te ja yoga kahyo che. yoganuM lakSaNa bIjuM zuM hoya ? 2 saMyoge yoga ityukto jIvAtmaparamAtmanoH / ' jIvAtmA ane paramAtmAne saMyoga yoga kahevAya che. 3 cozcittavRpiniSada yoga eTale cittavRttione nirodha. 4 sonaH jarmag #aurAsTam yoga eTale karmamAM kuzalatA. ja ramavuM yogamudAre samatvane yoga kahevAya che.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : 25 : be ghaDI yAga AtmA athavA jIvAtmA eTale sAmAnya ke ahi kha AtmA. te jenA vaDe parabrahmamAM joDAI zake-lIna thaI zake ke paramAtmapadanI sAthe sacAga pAmI zake te yoga. ahIM 'yojJanAv yoH 'e vyutpattinA AdhAra levAmAM Avye che ane sAmAnya AtmAnuM utthAna karIne tene paramAtmA banAvI zake tevI kriyAne ceAganI sujJA ApavAmAM AvI che. bahirmukha AtmA ane paramAtmAmAM taphAvata e hoya che ke--pahelAmAM cittanI vRttiAnA ghaNA ja vikSepa hAya che, tyAre khIjAmAM te tamAma vRttie samAhita thaI gayelI hAya che. eTale cittavRttionA nirAdha karIne tene samAhita banAvanArI je kriyA te ceAga, ema kahevAmAM paNa mukhya Azaya bahirmu khatAne dUra karI aMtamu khatA prakaTAvavAnA ane e rIte AtmasvarUpamAM tadAkAra thaIne chevaTe paramAtmapada pAmavAnA che. AtmAnA utthAna mATe je kriyAe avazya karavA yAgya che, te kama " kahevAya che. AvuM kama karavAmAM kuzalatA rAkhavAthI ahiMsu khatA TaLatI jAya che, aMtamu khatA prakaTatI jAya che ane chevaTe paramAtmAnA prakAza thAya che. eTale karmanI kuzalatAnu tAtparya paNa paramAtmapadanI prApti ja che. rAgathI kharaDAvuM nahi ke dveSane vaza thavu" nahi, tene samatva kahevAya che. AvuM samatva utpanna thatA vItarAgatA prakaTe che ane te ja paramAtmAnI sthiti che. eTale samatvathI paNa AtmAne paramAtmA banAvanArI kriyA ja abhipreta che.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodhagraMthamALA * 26 : : puSa A rIte badhI vyAkhyAonuM tAtpaya e nIkaLe che keAtmAne paramAtmA banAvanArI kriyA te cega. have nigraMtha maharSioe ceAganI je vyAkhyA karI che, tenA mama samajIe. paramayeAvizArada paramaprajJAnidhAna zrI haribhadrasUrie kahyuM che ke. mukkheNa joyaNAo jogo savyo vi dhammavAvAro / parisuddho vinneo, ThANAugao viseseNaM // 1 // praNidhAnathI atyaMta zuddha thayelA evA sarva paNa dharmavyApAra meAkSamAM joDanArA hAvAthI yAga jANavA ( A vyAkhyA phonanAr yogaH e vyutpattine siddha karavA mATe karI, paraMtu) vizeSatAthI kahIe te sthAnADhigata evA je dharmavyApAra tene cega jANavA. sthAnAdgigata dharma-nyApAranuM svarUpa-- ThANunnatthAlaMbaNarahio taMtammi paMcahA bhaNio / zAstromAM pAMca prakAranuM kaheluM che. te A rIte TALa kahetAM sthAnADhigata dharmavyApAra. temAM sthAnathI kAcATsa, padmAsana, paryaM kAsana vagere Asane samajavAM. unna kahetAM vagata dharmavyApAra. temAM varSoMthI sUtragatax vAM-zabda x sUtranuM lakSag-- alpAkSaramasandigdhaM sAravadvizvatomukham / astobhamanavadyaM ca sUtraM sUtravido viduH // gheADA akSarAvALuM hoya, sadehrahita hoya, sAravALuM hAya, sarva bhaNI mukhavALu heAya eTale ke yathAyeAgya anvaya thavAnI yAgyatAvALu hAya,niratha'ka zabda vinAnu hAya ane nirdoSa hAya, tene sUtravettAe sUtra jANe che.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : - 27 : be ghaDI yaga samajavA. garA kahetAM arthagata dharmavyApAra temAM arthathI sUtrane abhidheya vizeSa samaje. ArjavA kahetAM AlaMbanagata dharmavyApAra. temAM AlaMbanathI pratimAdi bAhA viSayanuM dhyAna samajavuM ane dita kahetAM AlaMbana rahita dharmayApAra. tene nirvikalpa cinmAtra samAdhi samajavI. tAtparya kekeI paNa sukhAsanane svIkAra karIne vItarAga mahApuruSoe kahelAM sArAbhUta vacane ane tenA abhidheya viSayanuM ananya zraddhApUrvaka ciMtana karavuM tathA temanI pratimA vagerenuM Alabana laIne dhyAnastha thavuM ane chevaTe sarva bAhya AlaMbanene. tyAga karIne nija svarUpamAM ja magna thavuM te roganI kriyA che. anya sthaLe temaNe yogane paricaya A rIte Ave che adhyAtma bhAvanA dhyAnaM, samatA vRttisaMkSayaH / mokSeNa yojanAdyoga, eSa zreSTho yathottaram // 1 // adhyAtma, bhAvanA, dhyAna, samatA ane vRttisaMkSaya mekSamAM joDanArA hevAthI ema kahevAya che. ganI A pAMce bhUmikAe uttarottara zreSTha che, eTale adhyAtmathI bhAvanA prakaTe che, bhAvanAthI dhyAna prakaTe che, dhyAnathI samatA prakaTe che ane samatA prakaTavAthI vRttine saMpUrNa kSaya thAya che, je paramAtmAnI avasthA che. adhyAtmanI oLakhANa ApatAM temaNe kahyuM che keadhyaatmmtr parama-upAyaH prikiirtitH| gatau sanmArgagamanaM, yathaiva papramAdinaH // 1 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodhagraMthamALA : 8 : : R mAkSane mATe judAM judAM aneka sAdhanAnuM nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, temAM anubhavI puruSoe adhyAtmane ja parama upAya kahyo che. adhyAtma eTale apramAdI AtmAonu A sa'sArane viSe sanmArgamAM pravarttana. zrImatlR yazeAvijayajI upAdhyAye paNa adhyAtmanA atha lagabhaga AvA ja karyAM che. teo adhyAtmasAramAM kahe cheH gatamohAdhikArANAmAtmAnamadhikRtya yA / pravarttate kriyA zuddhA, tadadhyAtmaM jagurjinAH // 1 // je AtmAe parathI mahunA adhikAra cAlyA gayA che, evA AtmAnI AtmAne uddezIne thatI zuddha kriyAne jinezvarAe adhyAtma kahyuM che. apramAdI thaIne sanmArga mAM pravarttavuM ane mAhurahita thaine AtmasudhAraNA mATe kriyAzIla thavuM e tAttvika rIte eka ja che. bhAvanA eTale anityAdi khAra bhAvanAe athavA maitrI, pramAda, kAruNya ane mAdhyastha e cAra bhAvanA. tenAM anityAdi khAra bhAvanAnA paricaya ame bhAvanAsRSTimAM vistArathI karAvye che ane maitrI Adi cAra bhAvanAnuM svarUpa ahIM saMkSiptamAM jaNAvIe chIe. kAIpaNa jIvA pApa na karA, kAIpaNu duHkhI na thA ane A jaganA sava,jIvA kamathI mukta thAe, A prakAranI bhAvanA maitrI kahevAya che. jIvahiMsAdika samagra doSane dUra 6
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 29 : be ghaDI yoga - karanArA ane yathAsthita vastutatvane jevAvALA mahApuruSanA zama, dama, aucitya, gAMbhIrya, vairya Adi guNe tene pakSapAta kare eTale ke temAMthI AnaMda tha te pramAda bhAvanA che. dIna, dayApAtra, Arna, tRSNArUpI agnivaDe karIne baLI rahelA, vividha dukhethI pIDAyelA, vairIthI dabAyelA, rogathI pIDAyelA, mRtyunA mukhamAM sapaDAyelA chene te te duHkhomAMthI mukta karavA mATe hitopadeza tathA dezakAlanI apekSAe anna, pAna, Azraya, vastra, auSadhi vagerevaDe madada karavI te karuNA bhAvanA kahevAya che. ane gamyAgamya, bhAbhazya, kartavyAkartAvyAdi viveka vinAnA ane tethI dUra karma karavAvALA niHzaMkapaNe devagurunI niMdA karanArA ane sadeSa chatAM pitAnI prazaMsA karanArA ja dharmadezanAne ayogya jaNAtAM, teonI upekSA karavI te mAdhyastha bhAvanA kahevAya che. * A bhAvanAonuM mahatva nIcenI paMktiothI samajAya che - maitrIpramodakAruNyamAdhyasthAni niyojayet / dharmadhyAnamupaskartuM taddhi tasya rasAyanam // 1 // dharmadhyAna prApta karavA mATe AtmAne maitrI, prada, kAruNya ane mAdhyastha bhAvanAmAM je, kAraNa ke te ja tenuM rasAyaNa che. dhyAna eTale cittanI ekAgratA. tene vicAra ame mananAM mAraNamAM vistArathI karyo che, eTale jijJAsuoe tyAMthI joI le. * yegazAstra.
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamabodha graMthamALA : 30 : samatA eTale samatva. . vRttisaMkSaya eTale kodha, mAna, mAyA, lebha, hAsya, rati, arati, bhaya, zoka, jugupsA ane kAmavAsanAne saMpUrNa kSaya. mehanIyakarmanI A tamAma vRttine saMpUrNa kSaya thatAM kevalajJAna utpanna thAya che ane AtmA paramAtmA bane che. kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryo vegano paricaya A rIte Ape che - caturvarge'graNIrmokSo yogastasya ca kAraNam / jJAnazAnayAtrikAratnatrayaM ca sara ? | puruSArthanAM mukhya prajanane varga kahevAmAM Ave che. AvA vargo cAra cheH (1) dharma, (2) artha, (3) kAma ane (4) mokSa. temAM puruSoe pratiSThita karelA vyavahArane dharma kahevAya che; khetIvADI, vepAra, udyoga, rAjyavyavasthA vagere Arthika utpAdananAM sAdhane tathA te dvArA ekatra thatI saMpatti ne artha kahevAya che; AnaMda-pramada, muMjazekha ke viSayabhegane kAma kahevAya che ane Adhi, vyAdhi tathA upAdhinA mULa kAraNarUpa karmabaMdhanene chedavAM te mekSa kahevAya che. A cAra vargamAM zreSThatA mekSanI che, e nirvivAda che. sAMkhya, vaizeSika, nyAya, bauddha vagere tamAma agragaNya darzane e tatvanI vicAraNAmAM niHzreyasa athavA mokSane ja prAdhAnyapada ApeluM che. A mokSaprAptine upAya vega che ane te samyagUjJAna, samyagadarzana ane sammacAritrarUpa ratnatrayI che. tAtparya ke-mekSamAM joDanAra sarva dharmavyApAra
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 31 : be ghaDI te ga che ane samyagadarzana, samyagajJAna tathA sammacAritra mokSamAM joDanAre dharmavyApAra che, mATe te roga che. samyagadarzana, samyajJAna ane samyaphacAritra vyavahArathI judA judA che, paNa nizcayathI te AtmAnuM pitAnuM ja svarUpa che; eTale AtmasvarUpanI prApti, Atmadarzana ke AtmAnI zaktione sAkSAtkAra e ja yuga che, ema mAnavAmAM kaI jAtanI harakata nathI. ane Ama mAnatAM je mahAtmAoe tadanALuvALo co: te Atmadarzanane upAya roga che" "phUmatAM trAvakSetra cora gharamatamatta: gavaDe paratmAnI sUkSamatAne sAkSAtkAra karava" vagere je vacane kahyAM che te saMgata kare che. tathA je ema kahevAyuM che ke snAtaM tena samastatIrthasalile sarvA'pi dattAvaniyajJAnAM ca sahasramiSTamakhilA devAzca sNpuujitaaH| saMsArAcca samuddhatAH svapitaratrailokyapUjyo'pyasau, yasya brahmavicAraNe kSaNamapi, sthairya manaH prApnuyAt // 1 // je manuSyanuM mana AtmavicAraNAmAM kSaNa paNa sthiratA prApta kare che teNe sakala tIrthonAM jalamAM snAna karyuM che, samasta pRthvInuM dAna dIdhuM che, hajAre yajJa karyA che, sarva dene sArI rIte pUjyA che, potAnA pitRone saMsArathI uddhAra karyo che ane te traNe lokamAM pUjya che. kulaM pavitraM ' jananI kRtArthA, vizvaMbharA puNyavatI ca tena /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamodhagraMthamALA : 32 : apArasaMvitsukhasAgare'smi - lInaM pare brahmaNi yasya cetaH // 1 // - puSpa je manuSyanuM citta apAra jJAna ane AnaMdanA sAgararUpa parabrahmamAM lIna thAya che, tenuM kula pavitra che, tenI mAtAne dhanya che ane tenAthI ja pRthvI pAvana thAya che. te sarve yoganA ja mahimA Thare che. anubhavI puruSAne e spaSTa abhiprAya che ke IjyA cAradamA hiMsA - dAna svAdhyAyakarmaNAm / ayaM tu paramo dharmo, yadyogenAtmadarzanam // 1 // rUbyA eTale vividha prakAranA yajJa-yAgA, AcAra eTale iMdriyonuM zuSka damana, parApakAra karavAnI pravRpaThanapAThana Adi tamAma dharma che. eka ema kahe snAnAdi mAhya AcArA, ma eTale ardittA eTale jIvadayA, jJAna eTale ttie ane svAdhyAya eTale zAstranu karmAmAM ceAgavaDe thatuM Atmadarzana ja parama cAga viSe keTalAka vAdavivAda cAle che. che ke bhaktiyeAgathI ja mAkSa maLe che, tyAre che ke jJAna vinA bhakti zI rIte thAya ? mATe mekSa te jJAnaceAgathI ja maLe che. tyAre trIjA ema kahe che ke bhakti ane jJAna paNa eka prakAranuM karma nahi teA bIjuM zuM che? IzvaranI bhakita karavI ke AtmAnu' jJAna karavu' e paNa eka prakAratu kama che. mATe mekSa tA kamacAgathI ja maLe che. paraMtu A badhAM ekAMta vacanA che. mAkSa ke AtmAnuM darzana nathI bIjA ema kahe
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 33 be ghaDI bega te ekalI bhaktithI thatuM, nathI te ekalA jJAnathI thatuM ke nathI te ekalA karmathI thatuM paNa e traNenA saMyukta anusaraNathI ja thAya che. bhakti karavI hoya te AtmA-paramAtmA vagerenuM jJAna joIe ane te anusAra karma eTale kriyA paNa joIe. jJAna ane karma vinA Aja sudhI keIe bhakti karI che kharI? jJAnathI ahIM zAstrajJAna nahi paNa AtmajJAna samajavAnuM che. te ja rIte jeo AtmajJAnI thayA te bhakti eTale zraddhA ane karma eTale sadAcAra vagerenA baLathI ja thayA che. tathA jeo karmacArI kahevAyA che, temaNe paNa bhakti ane jJAnane Azraya avazya lIdhela che. je temane siddhAMte pratye bhaktizraddhA na hota te teo pitAnA mArgamAM kevI rIte TakI zakyA hota? athavA siddhAMtanuM vAstavika jJAna na heta te paNa temaNe karmamArgamAM zI rIte pravRtti karI hatI? eTale bhakti, jJAna ane karma e traNe sAdhanA saMyukta upagathI ja sAcI gasAdhanA thaI zake che. ahIM eTaluM spaSTIkaraNa karavuM vyAjabI lekhAze ke anekAMtamAM mAnanArA nigraMtha maharSioe " pavanasAravArivALi mokSamArga-samyagadarzana, samyagajJAna ane samyaphacAritra e mekSane mArga che" ema kahIne A vivAdanuM suMdara samAdhAna kareluM che. samyagadarzanamAM zraddhA pradhAna hovAthI tene lagatI pravRttio eka prakArane bhaktiyoga che ane samyagajJAnamAM mithyAtvanA parihArapUrvaka tattvanA benI mukhyatA hovAthI tene lagatI pravRttio
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodhagraMthamALA : puSpa eka prakAranA jJAnayoga che ane samyakcAritramAM caraNa-karaNanuM agresarapaNu hAvAthI tene lagatI pravRttie eka prakArane kayAga che. A traNe sAthe maLe tyAre ja mekSa che. A rIte traNe cAganA samanvaya karyAM pachI temaNe e paNa kahyu` che kesamyAna samyagdarzana vinA saMbhavatuM nathI eTale samyagajJAnamAM samyagdarzananA aMtarbhAva thaI zake che tethI samyagajJAna ane samyakriyA e meAkSanA mArga che ema paNa kahI zakAya; ane samyakRkriyA samyajJAna vinA sabhavatI nathI eTale samyakriyA e ja meAkSanA mArga che ema kahevAmAM paNa kaI harakata nathI. tAtparya ke-bhakitayeAga jJAnayeAgamAM aMtargata thAya che, eTale kamacAga badhA karatAM caDiyAtA che. ahIM karmAMcALathI samyakcAritra abhipreta che, e bhUlavAnu' nathI. - 3x : nigraMtha maharSioe samyakUcAritramAM saMvara ane nirjarAnA samAveza karyAM che ane A e tattvA evAM vyApaka karyAM che ke temAM yAganI, AtmadarzananI sarve suvihita praNAlikAonA samAveza thaI jAya che. A vAta jarA vistArathI samajIe. saMvaranA mukhya bhedo sattAvana che. te A rIte pAMca samiti, traNa gupti, khAvIsa pariSaddha, dasa prakAranA yatima, bAra bhAvanA ane pAMca prakAranuM cAritra. temAM pAMca samiti jIvanane saghaLA vyavahAra samyagrItie calAvavAnA anurodha kare che. samyagrItie cAlavuM, samyagUrItie belavuM, samyagarIte AhArapANInI gaveSaNA karavI, samyagrItie vasra-pAtrAdi sAdhanA levAM-mUkavAM ane samyagrItie mala tathA nakAmI cIjonu visarjana karavuM. traNa guptie manane nigraha kema karavA,
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 35 : be ghaDI yoga vacanane nigraha kema kare ane kAyAne nigraha kema kare te zIkhave che. bAvIsa pariSaha titikSAnI tAlIma Ape che. dasa prakArane yatidharma yama, niyama, tapa ane pavitratAne lagatA sarve agatyanA dharmonuM pratipAdana kare che. bAra bhAvanA adayAtmanI prabala puSTi kare che ane pAMca prakAranuM cAritra ke jene prAraMbha sAmAyikathI thAya che, temAM AdhyAtmika pragatinA sarva upAye kAme lagADelA che. - nirjarAnA mukhya bhede bAra che. te A rIte anazana, UdarikA, vRttikSepa, rasatyAga, kAyakaleza, saMlInatA, prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya, dhyAna ane utsarga. temAM anazana, UdarikA, vRttisaMkSepa ane rasatyAga mukhyatve, kAyAnI zuddhi mATe che, eTale ke tenAM viSaya-vikAra kema ochAM thAya te daSTie jAyelAM che. kAyakalezamAM sAmAnya rIte sarva prakAranI titikSA ane vizeSa rIte vividha prakAranAM Asanene vicAra kareluM che. saMlInatAmAM idri ane kaSAyone jaya batAvela che tathA ekAMtasevananI himAyata karelI che. prAyazcitta, vinaya ane vaiyAvRtya e mukhyatve mAnasika zuddhi mATe jAyelAM che. svAdhyAya jJAnanI vRddhi mATe che, dhyAna cittanI ekAgratA mATe che ane utsarga kaSAyAdi sarva vRttione tyAga karIne nijasvarUpamAM magna thavA mATe che. - saMvara ane nirjarAnuM A svarUpa ema batAvavAne pUratuM che ke-nigraMtha maharSie parama yogI hatA ane ganI sarva praNAlikAo ane tenA rahasyathI pUrepUrA mAhitagAra hatA, jethI . tenAM sarva prazasta aMzene A rIte saMgraha karI zakyA che.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodhacaMthamALA : 36 : ahIM prasaMgAnusAra eka vastu kahI daIzuM ke jemaNe yegane utkRSTa AnaMda mANyo che athavA adhyAtmarasanuM pUrNa pAna karyuM che temane aMtima abhiprAya evo che ke- vAdAzca prativAdA~zca, vadanto nizcitAstathA / . tatvAntaM naiva gacchanti, tilapIlakavad gatau // 1 // vAde ane prativAdo karavAthI tathA "A vastu Ama ja che ane A vastu tema ja che" evA nizcayakArI ekAMta vacane balavAthI tavane pAra pAmI zakAtuM nathI. jeo vAda-vivAdamAM macyA rahe che, temanI sthiti A saMsAramAM ghANanA baLada jevI che. tAtparya ke-ghANane baLada ghaNuM ghaNuM phare che paNa pitAnA mULa sthAne ja UbhuM rahe che, tema jeo mAtra vAdavivAde karyA kare che paNa Atmadarzana mATe udyata thatA nathI, teo kaMI paNa pragati karI zakatA nathI. zrImachaMkarAcArye paNa zabdajALane mahAaraNya kahIne temAM bhUlA na paDatAM Atmadarzana karI levAnI hAkala karI che ane mahAtmA suMdaradAse paNa spaSTa zabdomAM jaNAvyuM che kebhAIo ! purANane pAra nathI, vedane aMta nathI ane sAdhu-mahAtmAonI vANI paNa apAra che. te badhA para keTaluM ane kayAM citta deze? mATe e badhAnA sArarUpa eka kAma kare ke zAMta citte prabhunuM dhyAna dharavuM." eTale A kSaNabhaMgura jIvanamAM jene Atmahita sAdhI levuM che teNe vAda-vivAdanA cakkaramAM paDyA vinA Atmadarzana mATe ja udyama karo ane te ja sAcI pegasAdhanA che.
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 3 : yogasAdhanA gine mahimA jANyA pachI tathA tenA savarUpane khyAla meLavyA pachI tenI sAdhanAmAM pravRtta thavuM te jarUrI che. kAraNa ke- kriyAyuktasya siddhiH syA-dakriyasya kathaM bhavet / na zAstrapAThamAtreNa, yogasiddhiH prajAyate // 1 // yiA yuktane siddhi thAya paNa adiyAvAnane kema thAya? yoganAM zAstra vAMcI javAthI ke sAMbhaLavA mAtrathI yoganI siddhi thatI nathI. yogasAdhanAnAM mukhya aMge be cheH (1) vairAgya ane (2) abhyAsa* vairAgya eTale paugalika padArtho pratye * vaiAthAvANA-vairAgya ane abhyAsathI cittavRttione nirodha thAya che. sAMkhya darzana. vyArANAmya kriodha: pAtaMjala yogadarzana. jAna tu te! vair = @ I he arjuna ! abhyAsa ane vairAgyavaDe e citane niSedha avazya karI zakAya che. gItAjI.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamabodha-caMthamALA : 38 : : puSpa virakti ke sAMsArika sukha pratye udAsInatA. te jyAM sudhI pedA na thAya tyAM sudhI gasAdhanA yathArtha rIte thaI zakatI nathI, bIjA zabdomAM kahIe te ApaNI sAme be mArgo paDelA che, eka bhegane ane bIjo yegane. temAMthI bhegane mArga choDI yogane mArga pasaMda karavuM joIe ane te ja tenI sAdhanA vAstavika rIte thaI zake. A kAraNe ja nigraMtha maharSioe kahyuM che ke-- adhuvaM jIviyaM naccA, siddhimaggaM viyANiyA / viNiadRja bhogesu, AuM parimiamappaNo // 1 // mAnava jIvana nazvara che, temAM paNa ApaNuM AyuSya ghaNuM parimita che. eka mekSamArga ja avicala che. Ama jANIne kAmagathI nivRtta thavuM joIe. uvalevo hoi bhogesu, abhogI novalippaI / bhogI bhamai saMsAre, abhogI vippamuccaI // 1 // je manuSya bhegamAM Asakta che te karmathI kharaDAya che paNa bhegamAM anAsakta karmathI kharaDAtuM nathI. bhegI saMsAramAM paribhramaNa kare che, tyAre bhegavirakta karmabaMdhanathI mukta thAya che. je kei sarIre'sattA, vaNNe rUve ya savaso / maNasA kAya vakkeNaM, save te dukkhasaMbhavA // 1 // je kaI mana, vacana ane kAyAthI zarIramAM, varNamAM ke rUpamAM Asakta che, te sarve potAnA mATe duHkha utpanna kare che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM' : : 39 : e ghaDI yAga mATe-- saMbujjhaha ! kiM na bujjhaha ? saMbohI khalu pecca dullahA | sulabhaM puNaravi jIviyaM // 1 // no hUvaNamanti rAio, no he mahAnubhAvA, samajo ! barAbara samajo ! ! tame eTalu kema samajatA nathI ke paraleAkamAM samyagbodhi ( darzana, jJAna ane cAritra) prApta thavI ghaNI ja surakela che. jema gayelI rAtrie pAchI AvatI nathI tema gayeluM jIvana paNa pAchuM AvatuM nathI. arthAt tamane je samaya ane saMyoge prApta thayA che tenA khanI zake teTalI tvarAthI meAkSa-sAdhanA mATe upayAga karI lyA. viSayamAM samAyelA doSa ane duHkhAnuM smaraNa karavAthI vairAgya prApta thAya che ane yegasAdhanAmAM AgaLa vadhI zakAya che. abhyAsanI mahuttA viSe mahApuruSoe kahyuM che ke-srvessaaN tu padArthAnAmabhyAsaH kAraNaM param / sarve padArthAMnuM parama kAraNu abhyAsa che. eTale ke abhyAsavaDe sarva kaI siddha thaI zake che. abhyAsena sthiraM citta-mabhyAsenAnilacyutiH / abhyAsena parAnando, hyabhyAsenAtmadarzanam || 1 | mana markaTa jevuM caMcaLa che athavA dhvajAnA agrabhAga jevu' Rsthira che, chatAM tene abhyAsathI sthira karI zakAya che. zarIranI navasA navANuM nADIemAM pharI rahelA vAyune kAbUmAM
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodha-graMthamALA : 40 : H puSpa levAnu kAma atyaMta agharuM jaNAya che, chatAM abhyAsathI tene kAbUmAM lai zakAya che. paramAnaMdanI prApti sahelI nathI, chatAM abhyAsanA Azraya levAmAM Ave te e paNa thaI zake che ane Atmadarzana ke AtmasAkSAtkAra je ceAgasAdhanAnuM pradhAna lakSya che, te paNa abhyAsathI ja thaI zake che. tethI siddhinI kAmanAvALAe abhyAsanA Azraya levA. ceAgamAga mAM je AgaLa abhyAsanI jarUra rahe che. tethI ja vadhyA hAya, temane paNa kahevAyuM che ke-- anabhyAsena martyasya prApto yogo'pi nazyati / je manuSya abhyAsane cheADI Tru che tenA prApta thayelA ceAga paNa nAza pAme che. yogasAdhanAnAM uttara aMgeA cha che, te mATe kahyu' che ke-- utsAhAtsAhasAdvairyAt tatvajJAnAcca nizcayAt / janasaMgaparityAgAt SaDbhiryogaH prasiddhyati // 1 // utsAha, himmata, dhairya, tattvajJAna, dRDha nizcaya ane janasaoNMgaparityAga e cha aMgothI ceAga sArI rIte siddha thAya che. tAtparyaM ke-jene cogasAdhanA karavI che, tenA hRdayamAM sahuthI pahelAM te evA utsAha joie ke 'hu* yogasAdhanA kyAre karuM? ane tenAM lasvarUpe nijAna"danI mastI kayAre mANuM ? ' eka preyasIne peAtAnA priyatamane maLavA mATe jevA ane jeTalA talasATa hAya che, tethI kaizu@A adhika talasATa ,
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 41 :. be ghaDI yoga jyAre vega-mumukSunA aMtaramAM jAge che, tyAre ja eganI sAdhanAmAM sAro praveza thAya che. gasAdhanA mATe utsAha prakaTayA pachI tene sAdhavAnI himmata karavI joIe. tAtparya ke-gasAdhanA ati vikaTa che, te mArAthI kema thaI zakaze? vakhate temAMthI kaMI bIjuM pariNAma Avaze te? A yogasAdhanA huM karuM ke na karuM ?' Adi zaMkA ane bhayanAM sthAne ne tilAMjali ApI "A gasAdhanA huM jarUra karI zakIza" evA daDha vizvAsa sAthe temAM praveza karavAnI himmata karavI joIe. A rIte yogasAdhanAmAM praveza karyA pachI tene prasanna ane sthira citte nitya abhyAsa karave joIe ane temAM nAnImeTI muzkelIo naDe te tene pairyathI sAmane kare jaIe. muzkelIo, aDacaNe ke AphatothI DarI janArA ane tethI aMgIkAra kareluM kArya choDI denArA kadipaNa kaI siddhine prApta karI zakatA nathI, e vAta sadeva yAda rAkhavI ghaTe che. vaLI vicAre ke vRttionAM vaheNane sthira ane vyavasthita karavA mATe taravajJAna paNa jarUrI che. te sivAya sAdhanAmAM joIe tevuM baLa AvatuM nathI. jeo AtmA viSe zraddhA dharAvatA nathI ke tenI nityatAmAM ane anaMtazaktimAM vizvAsa dharAvatA nathI te Atmadarzana mATe kaI rIte prANa pAthare? A kAraNe ja jJAnIoe tatvanI prarUpaNuM karI che ane te sarva mumukSuo mATe eka sarakhI upayogI che. jeo ema mAne che ke "AtmA che, te nitya che, kamane kartA che, karmane bhoktA che. tene mokSa che ane tene upAya dharma che." (bIjA zabdomAM kahIe te yuga che) tene game tevAM vigho sAdhanA
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-caMthamALA 4ra : * puSpa bhraSTa karI zakatA nathI, kAraNa ke te jANe che ke Aje nahi te kAle, kAle nahi te parama divase, athavA varase, be varase, pAMca varase ke pacIsa varase athavA janmanA aMte ke janmAMtare paNa A mArga lIdhA sivAya mAre mokSa thavAne nathI. | yogasAdhanAnuM pAMcamuM aMga nizcaya che. nizcaya eTale daDha saMkalpa. "huM tayAmi vArtha sAdhavAma-kAM deha paDe che ne kAM kAryasiddhi karuM chuM' evA vicArane daDha saMkalpa kahevAya che. je kArya zaMkAzIla vRttithI, adhakacarA mane ke thayuM te paNa ThIka ane na thayuM te paNa ThIka" evI dvidhA vRttithI karavAmAM Ave che, temAM dahADo vaLatuM nathI, siddhi thatI nathI. A niyama jeTalA aMze vyavahAramAM sAce che, teTalA ja aMze yogasAdhanAmAM sAce che, balake temAM vyavahAra karatAM paNa adhika upayogI che. je saMgama devanA upasargothI bhagavAna mahAvIra caLI gayA hatA te kaivalyanI prApti kadi paNa karI zakata kharA? je meghamALIe utArelI abhUtapUrva AtathI zrI pArzvaprabhu DarI gayA hota te teo paramapada para pratiSThita thayA hota kharA? bAra bAra mahinA sudhI AhArapANI na maLavA chatAM yugAdideve potAnI gasAdhanA cAlu rAkhI hatI ane to ja teo enAM mIThAM-madhurAM phaLe meLavI zakyA hatA. yeganuM chaThThuM aMga janasaMgaparityAga che. ahIM jana zabdathI sAmAnya janatA ke saMsAranA sukhabhegamAM masta banelA mAnavIo abhipreta che. "je saMga te raMga" e ukti, prasiddha che. yogIonA samAgamamAM yoganI vAta qare che ane
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 43 : e ghaDI yoga bhAgIonA samAgamamAM bhAganI vAta sphUre che. jeNe mana para saMpUrNa kAbU meLavye che tene AvI asara na thAya, paNa jee hajI sAdhaka che ane vAsanAone saMpUrNa kSaya karI cUkyA nathI, tenI vAsanAe bhAgIenA saMsargathI saLavaLI uThavAnA sA~bhava che. tethI jyAM zraddhA, bhakti, jJAna, dhyAna, vairAgya, tapa, japa vagerenu' vAtAvaraNa haiAya tevA vAtAvaraNane pasaMdagI ApavI ane tyAM rahIne ceAgasAdhanA pUrNa karavI. ahIM e vAta paNa yAda rAkhavI ghaTe che ke vibhUsA itthisaMsaggo, paNIyaM rasabhoyaNaM / namuDannavemighna, trima tAjapura nanA ! ? || AtmAnuM dazana karavAnI abhilASA rAkhanAra manuSya mATe zrRMgAra, strInA saMsaga ane poSTika-svAdiSTa bheAjana e save tAlapura viSa jevA che. tAtparya ke-jene sAcI vegasAdhanA karavI che teNe zarIranI TApaTIpa cheADavI joie, strIneA sahavAsa cheADI devA joie ane mane teTalA sAdA ane nirasa AhAra levA joie. A vAta ahIM bhArapUrvaka eTalA mATe kahevI paDe che keAje ceAgasAdhanAnA uddezathI keTalAka cAgAzramA cAlI rahyA che, tyAM AmAMnA eka paNa siddhAMtanuM yathArtha pAlana thatu' nathI. cegasAdhake dararAja snAna karIne uttama mulAyama vastro pahere che, mAthAmAM tela vagere nAkhe che ane puSpamAlAethI peAtAnA zarIrazane zaNugAre che. vaLI rezamI vastra vApare che ane kasa
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodhacaMthamALA : 44 : : 5 bIkAranA zAla-duzAlAne upayoga kare che. te uparAMta tyAM strI ane puruSone rahevAnAM sthAne alaga hevA chatAM divasabhara eka bIjAne maLavAnuM cAlu hoya che ane hAsya, ThaThThA ke mazkarI karavAnI moja maNatI hoya che. A badhAnuM pariNAma e Ave che ke puruSanI strIo pratyenI ane strIonI puruSa pratyenI AkarSaNa vRtti cAlu ja rahe che ane pariNAme je baMdhane - mAMthI chUTavuM hoya che, te baMdhane vadhAre majabUta thAya che. ane tyAM khorAkanuM dhoraNa paNa evuM hoya che ke je vRttione zAMta karavAmAM madada karatuM nathI. tAtparya ke-zRMgArane tyAga, strIsahavAsane tyAga ane mAla-mIThAIo khAvAne tyAga e yeganI anivArya zarate che ane tenuM pAlana karyA sivAya kadi paNa yogasiddhi thatI nathI. have chellI ane sahuthI mahattvanI eka vAta kahI daIe ke "guru vinA jJAna nathI. tethI jene gasAdhanA karavI che, teNe egya gurune zodhI kADhavA joIe ane tenuM zaraNa svIkAravuM joIe. "gya guru kene kahevA?tene vicAra ame "gurudarzana - (puSpa naM. 5)mAM khUba vistArathI karyo che. eTale ahIM tenI punarukti nahi karIe, paNa TUMkamAM eTaluM ja kahIzuM ke- sa sarIre vi nirIhA, bajjhambhitarapariggahavimukkA / dhammovagaraNamittaM dharaMti, cArittarakkhaTTA / paMciMdiyadamaNaparA, jiNuttasiddhatagahiyaparamatthA / paMcasamiyA tiguttA, saraNaM maha eriso guruNo // 1 //
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdara : : 45,: be ghaDI yoga potAnA zarIramAM paNa kaI jAtanuM mamatva nahi rAkhanArA, bAhya ane atyaMtara parigrahathI vimukta, mAtra cAritranI rakSA arthe ja dharmopakaraNa rAkhanArA, pAMce IdrinuM damana karavAmAM tatpara, jinee (vItarAgI mahAtmAoe) kahelAM siddhAMtane paramArtha grahaNa karanArA, pAMca samiti ane traNa guptithI yukta evA gurunuM mane-amane zaraNa hajo.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 4 : sAmAyika yeAganA sAra cAritra che ane cAritrane sArU sAmAyika che; tethI ja nigraMtha maharSie kahyuM che ke-- je kevi gayA mokkhaM, je viya gacchati je gamissaMti / te save sAmAiyapyabhAveNa muNeyavaM // 1 // je keAi mAkSe gayA, je kAI mAhne jAya che ane je kAi mekSe jaze, te sarve sAmAyikanA prabhAvathI ja gayA ema jANavuM. sAmAyikavizuddhAtmA, sarvathA ghAtikarmaNaH / syAt kevalamApnoti, lokAlokaprakAzakam // 1 // sAmAyikathI vizuddha thayelA AtmA ghAtI karyAMnA sarvathA nAza karIne lAka ane aleAkanu prakAzaka evuM kevaLajJAna zIghra pAme che. tivatavaM tacamANo, jaM na viniduvai jammakoDIhiM / taM samabhAvabhAvi acitto, khavei kammaM khaNadveNa // 1 // '
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : 47 : be ghaDI yoga koDe varSa sudhI tIvra tapa karatAM paNa jIva je karmone khapAvI zakate nathI, te karmane samabhAvathI bhAvita thayelA cittavALe adha kSaNamAM khapAve che. sAmAyikaM guNAnAmAdhAraH khamiva sarvabhAvAnAm / nahi sAmAyikahInAvaraNaguNAnvitA yena // 1 // jema sarva bhAvone-padArthone AdhAra AkAza che, tema sarva guNane AdhAra sAmAyika che, jemane sAmAyika nathI te caraNaguNothI (samyapha cAritrathI) yukata banI zakatA nathI. sAmAyikaM ca mokSAMga paraM sarvajJabhASitam / sarvajJa bhagavaMtoe kaheluM sAmAyika ja mekSanuM parama aMga che. sAmAiyasAmaggi, devA vi citaMti hiyayamajjhammi / jai hoi muhuttamegaM, tA amha devattaNaM sulahaM // 1 // deve paNa hRdayamAM evuM ciMtave che ke jo sAmAyikanI sAmagrI ane eka muhUrta (be ghaDI) ja maLI jAya te amAruM devapaNuM saphaLa thAya." tAtparya ke-devapaNanAM saghaLAM sukhe sAmAyikathI prApta thanAra sukha AgaLa kaMI visAtamAM nathI. ' tasmAjagAd bhagavAn sAmAyikameva nirupamopAyam / zArIramAnasAnekaduHkhanAzasya mokSasya / / tethI bhagavAne zArIrika ane mAnasika aneka duHkhanA nAzarUpa mekSanA parama upAya tarIke sAmAyikane ja kaheluM che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-graMthamALA : 48 4 bhagavAn mahAvIranI parama cegasAdhanA paNa sAmAyikane ja AbhArI hatI, te aMge vAcakamukhya zrI umAsvAti mahArAje kahyuM che ke - janma-jarA-maraNAta jagadazaraNamabhisamIkSya niHsAram / sphItamapahAya rAjyaM zamAya dhImAn pravavrAja // pratipadyAzubhazamanaM niHzreyasasAdhakaM zramaNaliGgam / kRtasAmAyikakarmA vratAni vidhivatsamAropya // 1 // janma, jarA ane maraNathI pIDita jagatane azaraNa joI vizAla paraMtu ni sAra evA rAjyasukhane tyAga karI e medhAvI puruSa zamasAdhanA mATe pravajita thayA ane sAmAyika kama karavApUrvaka vratane vidhivat svIkAra karIne azubhane samavanAra tathA kalyANane sAdhanAra evA zramaNaliMgane dhAraNa karyuM. | sAmAyikanI kriyA apUrva ane ananya che. te darzAvavA mATe temaNe kahyuM che ke - divase divase lakkhaM dei, suvanassa khaMDiyaM ego / ego puNa sAmAiyaM, karei na puDappae tassa // 1 // eka manuSya pratidina lAkha khAMDI senAnuM dAna de ane bIje manuSya pratidina sAmAyika kare, te dAna denAre tenI barobarI karI zake nahi. "AvuM sAmAyika kene thAya che?" tene uttara ApatAM e maharSioe jaNAvyuM che ke
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM: : 49 : be ghaDI yoga jassa samANio appA, saMjame niyame tave / tassa sAmAiyaM hoi, ii kevalibhAsiyaM / / 1 // jene AtmA saMyama, niyama ane tapamAM Avela hoya tene sAmAyika thAya che, ema kevali bhagavatae kaheluM che. jo samo sababhResu, tasesu thAvaresu ya / tassa sAmAiyaM hoI, ii kevalibhAsiyaM // 1 // vasa ane sthAvara evA sarva jIvo pratye je samadaSTivALo che, tene sAmAyika thAya che, ema kevali bhagavatee kahyuM che. | sAmAyikane zabdArtha paNa e ja vAta kahe che. sAmAyika zada samAyanuM taddhitarUpa che. have samAya zada sama ane Aya e be padene baneluM che. temAM samane artha samabhAva, samatva, samatA ke rAgadveSa rahita sthiti che ane Ayane artha lAbha ke gamana che. eTale je kriyAthI viSamabhAvamAM rahela Atma samabhAva, samatva, samatA ke rAgadveSa rahitatA pratye jAya te sAmAyika che. "sAmAyikathI kharekhara zuM abhipreta hatuM?" te jaNAvavA mATe temaNe kahyuM che ke sAmAiyaM samaiyaM, sammavAo samAsa saMkhevo / aNavajaM ca pariNA, paJcakkhANe ya te aTThA // 1 // (1) sAmAyika, (2) samayika, (3) samavAda, (4)
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-graMthamALA : 50 : : puSpa samAsa, ( 5 ) saMkSepa, ( 6 ) anavadya, (7) rijJA ane (8) pratyAkhyAna e ATha paryAMya zabdo che. A dareka zabdamAM rahela eka eka dRSTAMta ApyuM che, te rahasya samajAvavA mATe temaNe A pramANeH-- ( 1 ) sAmAyika, [ rAga ane dveSane tyAga hu puranA rAjA damadyaMta dhIra, vIra ane parAkramI hatA. te eka vAra peAtAnA mitra rAjAne madada karavA gayA, tyAre tenI gerahAjarIno lAbha laIne pAMDava tathA kauravAe tenA nagara para caDAI karI ane tene jItI lIdhuM. A samAcAra maLatAM damada ta tAkhaDatAkha pAche * ane pAMDava-kauravanA lazkara sAme vIratAthI laDyo. pariNAme pAMDava-koravanuM lazkara hAryuM ane peAtAnuM nagara pAchuM meLavavAmAM te saphaLa thayA. tyAra pachI ghaNAM varSoM sudhI teNe peAtAnI prajAnu pAlana karyuM ane rAjyasukhane upabhAga karyAM. e. have eka vAra te peAtAnA mahelamAM jharukhe besIne nagaracaryAM jue che, tevAmAM nirabhra AkAza vAdaLAMthI chavAyuM ane tenA vividha raMgAe atimaneAhara dRzya khaDuM karyuM. A dRzya jovAmAM damadatane ghaNA Anada paDyo, paNa te kSaNajIvI nIvaDyo, kAraNu ke pavananA eka prakhala sapATe te vAdaLAne verivakhera karI nAkhyA. A nAnakaDI ghaTanAe damada tane gabhIra vicAramAM mUkI dIdhAH * zuM badhA saceAge AvA
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdara: " : 51 : be ghaDI vega kSaNajIvI ja haze? A rAjapATa, A ddhisiddhi, A kuTuMbakabIle, A zarIrasaMpatti zuM vAdaLanI jema vikharAI jaze? hA, hA, sarva saMge asthira che! anitya che!! temAM rAcavAne kaMI artha nathI. A rIte nirveda pAmelA damadate rAjapATane tyAga karyo ane zAzvata sukhanI sAdhanA mATe sAmAyikane svIkAra karIne ahiMsAdi pAMca mahAvrata dhAraNa karyA. rAjA damadaMta have rAjarSi damadaMta thayA. eka vAra rAjarSi damadaMta vihAra karatAM karatAM hastinApuramAM AvI caDyA ane tenA bahirbhAgamAM AvelA udyAnamAM kAyetsarga karIne dhyAnamagna thayA. evAmAM tyAM thaIne pAMDavo nIkaLyA. temaNe rAjarSine vinayapUrvaka vaMdana karyuM. pachI kaura paNa tyAM AvI caDyA ane rAjarSi damadaMtane A rIte dhyAnama joIne bolyA: "A harSapurane rAjA damadaMta che ke jeNe ApaNane harAvyA hatA ! te ApaNe duzamana che, te ApaNe vairI che ane Aje barAbara lAgamAM AvyuM che, mATe choDa nahi!" ane teo emanAM para ITa patthara, lAkaDAM tathA saDelAM phaLa pheMkI AnaMda pAmavA lAgyA. keIe ThIka ja kahyuM che ke duSTa na choDe duSTatA, lAkha zikhAmaNa deta; ghaNuM ghaNuM dhoyA chatAM, kAjala heta na veta. kIra pitAnI hevAniyata batAvIne tyAMthI cAlyA gayA. pachI thoDI vAre pAMDavo pAchA te ja raste pAchA pharyA, tyAre tyAM IMTa, patthara, lAkaDAM tathA saDelAM phaLane meTe Dhagale
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-caMthamALA : pare : joIne AsapAsanA lokone pUchayuM ke "Ama zAthI banyuM?" leoe kahyuM: "ahIM kaura AvyA hatA ane temaNe A kareluM che. eTale teo atyaMta kheda pAmyA ane IMTa vagere dUra karIne rAjarSinA zarIre tela vagere lagADayuM. pachI temane khamAvIne pitAne sthAne gayA. ahIM damadaMta rAjarSie parama bhakti karanAra pAMDa pratye rAga paNa na karyo ane pratikUla pariSaha upajAvanAra kara pratye dveSa paNa na karyo, te sAmAyikanI sthiti jANavI. kahyuM che ke - vaMdijamANA na samukkasaMti, hIlijamANA na samujalaMti / daMteNa citteNa caraMti dhIrA, muNI samugghAiyarAgadosA // 1 // rAga ane dveSane nAza karanAra dhIra munio upazAMta citta vicare che. teo vaMdana pAye phelAtA nathI ane helanA pAme krodha karatA nathI. (2) samayika ( ahiMsA) rAjagRhI nagarInA veta uttega prAsAda para madhyAhunane sUrya tapI rahyo hate. leke bhejanAdithI paravArIne pitapatAnA kAme lAgI gayA hatA. te vakhate zama-damanA parama upAsaka
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM' : 43 : e ghaDI yAga ane mahAtapasvI evA metAya munie dharmalAbha kahIne eka sAnInA gharamAM praveza karyAM. Aje mAsakSamaNunuM pAraNuM hatu ane te mATe sUjhate AhAra meLavavA e tenuM prayAjana hatu. potAnA AMgaNe eka tapasvI munirAjane padhArelA joine senI harSa pAmyA ane temane ucita Adara-satkAra karIne melyA keH dhanya ghaDI ! dhanya bhAgya ! ke Aje ApanA lAbha maLye !' pachI temane sUjhate AhAra vaheArAvI zakAya te mATe gharanI aMdara jaine tapAsa karavA lAgyA. metA muni bahAra ekalA UbhA che. dRSTi nIcI che. mana zAMta ane samAhita che. jyAM krodha kapAI gayA hAya, mAna maraDAI gayuM hoya, mAyA marI cUkI hoya ane lebha--lAlacane pUrepUrA nAza thayA hoya, tyAM AvI ja sthiti sa'bhave che. paraMtu evAmAM eka aghaTita banAva banI gayA. eka kauca pakSI game tyAMthI UDIne tyAM Avyu. ane sAnIe senAnAM je javalAM ghaDavA mAMDayAM hatAM tene sAcAM samajIne caNI gayuM. pachI pAsenA jhADa para jaine beThuM. ahIM sAnI bahAra Avye ne munivarane lADu vaheArAvI AnaMda pAmyA, paNa te ja vakhate tenI najara khAjumAM gaI ane tyAM seAnAnAM javalAM na jotAM munine pUchavA lAgyA ke ahIM khIjuM kAI AvyuM hatu ? mArAM sAnAnAM javalAM kayAM gayAM ?' 4 " munie vicAra karyAM ke * jo huM khanelI ghaTanA kahI saMbhaLAvIza teA A seAnI krauMca pakSIne pakaDaze ane tenu
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ H puSa dharmabodha-caMthamALA : 54 : peTa cIrIne javalAM kADhI leze, mATe mauna rAkhavuM ja ucita che. ane teo kaMI paNa bolyA vinA cUpacApa UbhA rahyA. AthI sanIne vahema paDyo ke "javalAM munie lIdhAM lAge che, nahi te javAba kema na Ape?" ane teNe kahyuM: he muni ! A tamane zubhatuM nathI. athavA te muninA vezamAM tame kaI Thaga jaNAo che, jethI mArA badhAM javalAM saphatathI uThAvI lIdhAM." paraMtu metArya munie pitAnuM mana cAlu rAkhyuM. A joIne sanIne bhAre krodha AvyuM ne teNe pitAnAM gayelAM javalAM pAchAM meLavavAM mATe muninAM mastaka para lIlI vAdharI bAMdhI dIdhI tathA temane taDakAmAM UbhA rAkhyA. metArya munie pitAnA ahiMsAvratane khyAla karIne tene kaMI paNa pratikAra na karyo. baLatA bapAramAM vAdharI sUkAtI cAlI ane tenuM baMdhana khUba taMga thatuM gayuM. pariNAme metArya munine asahya vedanA thavA mAMDI, chatAM temaNe pitAne zubha nizcaya choDyo nahi. A vakhate teo eka ja vAta vicArI rahyA hatA kejinezvarane samaya (siddhAMta-zAsana-AjJA) zuM kahe che? kaI paNa prANInA prANane paritApa upajAvavo nahi. mATe te aMge je kaMI sahana karavuM paDe te samabhAve sahana karI levuM." vAdharI vizeSa ne vizeSa saMkecAtI gaI ane muninuM mana vizeSa ne vizeSa pavitra thatuM gayuM. pariNAme mastakanI parI tUTI gaI paNa tUTatAM pahelAM karmonI jALane teDatI gaI. tAtparya ke teo aMtagaDa (atakRta) kevalI thayA.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : T: papa : be ghaDI yoga evAmAM kaI kaThiyAraNe tyAM AvIne lAkaDAnI bhArI pachADI, tenA avAjathI kaca pakSI camakIne carakI gayuM ane tenI carakamAM senAnAM badhAM javalAM bahAra nIkaLI paDyAM. A dazya jotAM ja sanIne sAcI paristhiti samajAI gaI ane pite eka nirdoSa muninI nAhaka hatyA karI che, e khyAla AvI gaye. AthI te atyaMta pazcAttApa karavA lAgyo ane chevaTe mananA samAdhAna mATe temanAM ja e-muhapatti grahaNa karIne pravRjita thaze. ahIM metAraka munie saMyama eTale sarvajJapraNIta zAstra anusAra ahiMsAdharmanuM je pAlana karyuM te samayika jANavuM. (3) samavAda. [ satya] nahi dhAreluM thAya che, nahi kapeluM bane che. zuM turumiNa nagarIne kadaradAna rAjA kuMbhe kadi evuM dhAryuM haze kharuM ke jene pite sAmAnya pure hitamAMthI mukhya pradhAnanI padavI sudhI pahoMcADe che te yajJadatta eka divasa dago karIne pitAne ja kedamAM pUraze ane rAjapATa paDAvI leze? chatAM tema banyuM hatuM ane dagAkhora yajJadatta niHzaMkapaNe rAjya bhagavate hate. yajJadattane mULathI yajJa-yAga para vizeSa zraddhA hatI ane temAM rAjya maLyuM, eTale teNe pitAnA rAjyamAM Thera Thera ya karAvavA mAMDayA ane temAM hajAre nirdoSa pazuone hema thavA lAge. samaju mANasane A pravRtti gamatI nahatI,
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodha-graMthamALA : 56 : - puSpa paratu vAghane kANu kahe ke tAruM moDhuM leAhiyALu che ? eTale dattanI pravRtti vinAvirAdhe cAlI rahI hatI. evAmAM sAmAyika vratadhArI kAlaka nAmanA AcAya tyAM AvyA ane leAkeAne dharmanuM sAcuM rahasya samajAvavA mATe dhapadeza devA lAgyA. temAM temaNe bhAvayajJanI prarUpaNA jorazeArathI karavA mAMDI. A upadezanA pratyAghAtA turumiNInAM rAjyamahelamAM be prakAre paDyA. tenI mAtA je nigraMtha dharmanI upAsikA hatI, tene khUba AnaMda thayeA ane yajJadatta je hiMsaka yajJamAM mAnatA hatA, tene khUba lAgI AvyuM; paraMtu sasArI pakSe kAlikAcAya tenA mAmA thatA hatA, eTale zu karavuM tenI samaja paDI nahi. 6 ekadA mAtAnI preraNAthI te kAlakAcArya pAse gayA ane temane pUchavA lAgyA ke Apa zAstrajJa che te javAba Ape ke yajJanuM phaLa zuM ? ' , kAlikAcArye kahyuM: ' hiMsAmaya yajJanu` kula narakagati che. 6 datte pUchyuM: e kema manAya ? ' svarnAmaH pazumAjamen' vagere zruti vAkayAthI tenu' la sva che, ema jaNAya che. ' kAlikAcArye kahyuM: ' ahIM pazu zabdathI cAra pagavALAM nirdoSa pazu samajavAnAM nathI, paNa peAtAnI pazu jevI vRttie samajavAnI che. tenu balidAna devAthI sva sukha jarUra maLI zake, para Mtu hiMsaka yajJAnuM phUla te naraka gati ja che. ' datte pUchyuM: ' enuM kaMI pramANu ?'
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-caMthamALA : 57 : kAlikAcArye kahyuM "enuM pramANa je mArA mukhethI ja joItuM hoya te sAMbhaLI le ke AjathI sAtamA divase tArA mukhamAM narakane chAMTe paDaze ane te tuM jANaje ke hiMsaka yajJanuM phala naraka che." A zabdo uccAravAmAM zuM jokhama raheluM che, te kAlikAcArya barAbara samajatA hatA paNa samavAdI thavuM e temanI pratijJA hatI ane te pratijJAnuM pAlana teo barAbara karI rahyA hatA. kAlikAcAryane javAba sAMbhaLIne yajJadatta roSabhara Ubhe tha ane pitAnA sipAione hukama karyo ke-sAta divasa sudhI A AcArya nagara choDIne cAlyA na jAya, tenI takedArI rAkhe. pachI te pitAnA mahelamAM gaye ane sAta divasa pUrA thAya tyAM sudhI bahAra ja na nIkaLavuM e nirNaya karIne aMdara bharAI rahyo. Ama karavAmAM tene uddeza AcAryane beTA pADavAnuM ane e rIte vAMkamAM lAvIne AkarI zikSA karavAnuM hatuM, paNa muninAM vacana mithyA thatAM nathI eTale datte bhUla khAdhI ane Aje sAta divasa pUrA thaI gayA che, ema mAnIne sAtamA divasanI savAre ghoDA para besIne bahAra nIkaLe. rastAmAM te vicAra kare che ke "AcArya kheTA paDyA che eTale Aje temane joI laIza." evAmAM ekAeka narakane chAMTe mukhamAM paDyo ane te camakI gayeH "A zuM? Aje sAta divasa te nathI? meM bhUla te khAdhI nathI?" vagere aneka vicAro tenA manane cakaDoLe caDAvavA lAgyA. ahIM hakIkata evI banI
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamabodha graMthamALA : 58 : puSpa hatI ke eka mALI vahelI savAre bagIcAmAM phUla levA jatA hatuM, tyAre dIrgha zaMkA thavAthI te rastAmAM ja besI gaye hatA ane zaMkAnuM nivAraNa karIne deSa DhAMkavA mATe tenA para DAM phUle DhAMkI dIdhAM hatAM. tenA upara azvane paga AvatAM narakane chAMTe uchaLIne yajJadattanA mukhamAM paDyo. yajJadattane khAtarI thaI cUkI ke AcArya satyavAdI che ane temanA kahyA mujaba hiMsaka yanA phalarUpe pitAne narakanI yAtanAo bhegavavI paDaze. eTale te AcAryanI pAse AvyuM ane hAtha jeDIne beH "prabhe! ApanuM kahevuM sAcuM paDayuM che. have mAruM zuM thaze?" AcArye kahyuM: "vItarAga mahApuruSanAM vacana kadi paNa asatya hetAM nathI. ame tenI ananya mane upAsanA karIe chIe ane lekene paNa tenuM yathArtha rahasya samajAvIe chIe. je bhaya ke svArthavazAt ame satya upadeza na ApIe te amAro dharma cUkyA gaNAIe. he rAjana! hiMsakayajJanuM phaLa jema naraka che, tema bhAvayajJanuM phala svarga ane mukita che; mATe temAM tuM pravRtta thA ane Aja sudhImAM te je hiMsA karI che, tenuM tuM prAyazcitta le. pachI tAre DaravAnuM kaMI prajana nathI." yajJadatte te pramANe karyuM ane pitAnA AtmAne uddhAra karyo. tAtparya ke-game tevA vikaTa prasaMgamAM paNa satyane vaLagI rahevuM-satya bolavuM e samavAda che.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdara che : 57 : " be ghaDI yoga (4) samAsa, (upazama, viveka, saMvara) cilatI nAmanI dAsIne putra rAjagRhI nagarIne dhana sArthavAhane tyAM nokarI karatA hatA ane gharanuM paracuraNa kAmakAja karavA uparAMta temanAM bALakone paNa ramADate hate. dhanasArthavAhane cAra putre upara eka putrI thaI hatI, je rUpa ane lAvaNyane bhaMDAra hatI. tenuM nAma suSamA rAkhavAmAM AvyuM hatuM. cilAtIputra A bAlikAne sArI rIte ramADate hatuM ane haravApharavA laI jatuM hatuM. ema karatAM tene enA para atyaMta sneha utpanna thaye hatuM, enAM darzana mAtrathI paNa tene atyaMta AlAda thatuM hatuM, evAmAM kaI kAraNasara dhanasArthavAhanuM mana tenA para nArAja thayuM ane tene nekarImAMthI rUkhasada ApavAmAM AvI, eTale suSamAne chellI salAma bharIne vidAya thaye. tyAra pachInuM enuM jIvana eka rakhaDuM tarIke pasAra thayuM ane temAM jugAra, madyapAna tathA cArI jevA bhayaMkara vyasane lAgu paDyA. pariNAme nagarajanoe rAjAne phariyAda karI ane tene nagarapAra karavAmAM AvyA. A rIte sarvatra haDadhUta thayele cilAtIputra bIje kaI mArga nahi jaDavAthI cerapallImAM gaye ane anukrame palIpatine vizvAsa saMpAdana karIne tene uttarAdhikArI thayo. eka vakhata A pallIpati cilAtIputre pitAnA kasAyelA leo sAthe rAjagRhI nagarImAM AvIne dhanasArthavAhanA ghare dhADa pADI ane puSkaLa mAlamattA uparAMta suSamAnuM paNa haraNa
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodha-graMthamALA : 60 : H puSpa karyuM". AthI dhanasA vADu pAtAnA cAre putrA tathA rAjanA keTalAka sainiko sAthe tenI pachavADe paDyA ane tene koI pazu rIte pakaDI levAne jIvasaTosaTa prayatna karavA lAgyA. ema karatAM te cilAtIputranI najIkamAM AvI gayA ke jeNe suSumAne peAtAnI khAMdha para ucakelI hatI. cilAtIputra samajI gayA hatA ke dhanasA vAhane paisAnI kai paDI nahatI, paNa suSumAnuM haraNa khUba khaTakatuM hatuM, eTale ja teo AvA joradAra pIchA karI rahyA hatA, eTale temanA paMjAmAMthI chaTakavA mATe teNe suSumAnuM mastaka talavAranA eka ja jhaTake uDAvI dIdhuM ane te mastaka hAthamAM laIne DhoDavA mAMDayuM. dhanasA vAhe joyu ke jene mATe pAte ATaleA lAMkhe pravAsa karyAM hatA ane ATalI jahemata uThAvI hatI, te putrInA Akhare vadha thayA che, eTale temanA paga DhIlA paDI gayA ane cilAtIputrane temanA paMjAmAMthI chaTakavAnA lAga maLI gayA. cilAtIputra bhAgatA bhAgatA eka dhAra jaMgalamAM AvI cakyo, jyAM manuSyanI vasati bhAgye ja hatI. eka hAthamAM lAhIkharaDI taravAra che, bIjA hAthamAM suSumAnuM mastaka che. bhUkha tarasa ghaNI lAgI che ane have paganI tAkAta paNa esaravA mAMDI che. evAmAM eka munine tapazcaryAM karatA joyA. eTale cilAtIputra temanI pAse gayA ane olyA ke-he muni ! tame mane dharmanuM svarUpa samAsathI ( TUMkamAM ) kaheA. jo nahiM kahA te tamAruM mastaka uDAvI daIza.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM: : 61 : be ghaDI paga munie kahyuM: "upazama, viveka, saMvara." basa, ATaluM belIne te cAraNalabdhivaDe AkAzamArge UDI gayA. cilAtIputra vicAra karavA lAge ke-munie A zuM kahyuM? A rIte jyAre teNe ghaNe ghaNe vicAra karyo tyAre upazamane artha samajAya ke kaMdhane zamAvo ane manane zAMta karavuM, eTale teNe hAthamAMthI taravAra dUra pheMkI dIdhI. pachI bahu vicAra karatAM vivekane artha samajAve ke dhana ane svajanane moha choDe, eTale teNe pitAnA hAthamAM rahela suSamAnuM mastaka cheDI dIdhuM ke jenA para tene svajanane bhAva hate. pachI dIrgha vicAranA aMte saMvarane artha samajAya ke idri ane mananI azubha pravRttione kivI, eTale muninI jema dhyAna dharIne Ubhe rahyo. bIjA zabdomAM kahIe te cilAtIputre bhAvathI saMyamadIkSA dhAraNa karI. A rIte bhAva sAdhu thayelA cilAtIputra tyAM UbhA rahIne upazama, viveka, saMvara' "upazama, viveka, saMvara' e jApa japavA lAgyA ane A rIte manane anya viSayamAMthI vArIne dharmadhyAnamAM sthira thayA. paraMtu temane deha hajI tAjA lehIthI kharaDAyeluM hatuM, eTale tenA gaMdhathI AkarSAIne keTalIka vanakIDIo tyAM AvI pahoMcI ane svAda nimitte temanA zarIrane caTakA bharavA lAgI. e upadrava ati bhayaMkara hatuM, chatAM mahAtmA cilAtIputre vivekane aMge tene kaMI paNa pratikAra na karyo. jyAM upazama hoya tyAM koI ke? jyAM viveka hoya tyAM vyAmoha ke? jyAM saMvara heya tyAM pratikAra kevo? e bhayaMkara upadrava aDhI divasa sudhI cAlyo ane temanuM samasta
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-cathamALA : dara : * puSpa zarIra cALaNI jevuM thaI gayuM, te ye mahAtmA cilAtIputra pitAnuM dharmadhyAna cUkyA nahi. pariNAme teo ArAdhanA karI svargasukhanA adhikArI banyA. ahIM mahAtmA cilAtIputra upazama, viveka ane saMvaranI je sAdhanA karI te samAsa jANa. (5) sakSepa. [ sarva zAne sAra ] eka zaheramAM cAra paMDite rahetA hatA. temAM pahelo AyurvedamAM niSNAta hatA, bIje dharmazAstramAM vizArada hatuM, trI nItizAstramAM nipuNa hatuM ane e kAmazAstramAM pAraMgata hatuM. A cAre paMDitae pitapotAnA viSayane eka mahAgraMtha racavAno nirNaya karyo ane te anusAra eka eka lAkha zlokanI racanA karI. pachI teo jitazatru nAme rAjA pAse gayA ane kahyuM: "he rAjana ! ame A mahAgraMthanI racanA karI che, te tame sAMbhaLe." rAjAe kahyuM: "keTalA pramANa che?" paMDitoe kahyuM: 'dareka graMtha lAkha kapramANa che." rAjAe kahyuM: "eTalA moTA graMze sAMbhaLavA besuM te mAruM badhuM kAma rakhaDI jAya." paMDitAe kahyuM: "te ene pacIsa-pacIza hajAra zlekapramANa banAvI daIe."
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : be ghaDI vega rAjAe kahyuM: "te paNa badhA thaIne lAkha leka thAya, mATe saMkSepa thaI zake tema hoya te jaNAve." paMDitae kahyuM "je ApanI IrachA evI ja hoya te ame tene mAtra hajAra-hajAra zlekanA banAvI daIzuM." paraMtu rAjAne te pramANa paNa ghaNuM vadhAre lAgyuM, eTale paMDite pAMcaso zleka para AvyA, temAMthI se para AvyA ane chevaTe eka eka zlekamAM tene saMkSepa karavAne taiyAra thayA. tyAre rAjAe kahyuM: "tame je kaMI kahe te sAMbhaLIne huM yAda rAkhavA mAguM chuM ane cAra zloko yAda rAkhavA jeTalI mArI zakti nathI, tethI cAre maLIne eka leka saMbhaLA te sAMbhaLuM." paMDitoe te vAta kabUla karI. pachI pahele paMDita bence jIrNe bhojanAmAtreyaH, jameluM pacI jAya pachI ja bhajana karavuM, e Ayurveda mAM parama niSNAta Atreyane mata che. pachI bIje paMDita beleTa pitA kALanAM tathA prANIo para dayA rAkhavI e dharmazAstramAM parama vizArada kapila RSine mata che. pachI trIje paMDita be bRhaspatiravizvAsaH,
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodhagraMthamALA : 64 : : puSpa kAinA para adhavizvAsa rAkhavA nahi, e nItizAstramAM paramanipuNu bRhaspatine mata che. pachI cAthA paDita khelyA: pazcAlaH strISu mArdavam // strIo pratye mRdutAthI vartavu', e kAmazAstramAM parama vizArada evA 5'cAlanA mata che. A rIte dareka paoNMDite lAkha zlokano sakSepa akeka caraNumAM karIne rAjAne sabhaLAvatAM rAjA ghaNA khuzI thA ane te darekane bhAre inAma ApyuM. cauda pUrvamAMthI je sAra kheMce che je A rIte jJAnI sa'kSepa kare che, tene sa MkSepa jANavA. ( 6 ) anavadha. [ sAvadya yAganA tyAga vasaMtapuranA rAjA jitazatru vairAgya pAmyA ane rAjapATa peAtAnA putra dha rucine soMpI saMnyAsItrata grahaNa karavAne tatpara thayA, tyAre dhama rucie mAtAne pUchyuM: * he mAtA ! mArA pitAjI rAjyanA tyAga kema kare che?' mAtAe kahyuM. 'e saMsAravRddhinuM kAraNa che. ' eTale dharucie pharIne pUchyuM. * te enAthI mArA saMsAra vRddhi pAmaze ke nahi ?' mAtAe kahyuM: ' putra ! kudaratanA kAnUna sahune mATe sarakhA che. ' AthI dharucine vairAgya thayo ane teNe paNa peAtAnA pitA >
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 3pa : be ghaDI che sAthe saMnyAsa dhAraNa karyo. pachI pitA putra eka AzramamAM rahIne tapazcaryA karavA lAgyA. evAmAM amAvAsyAne divasa Aje, eTale AzramamAM ghoSaNa thaI ke "AvatI kAle amAvAsyA che, mATe phaLaphUlane je saMgraha kara ghaTe te karI leze. kAle kaMI paNa phaLaphUla teDavA kalpatAM nathI." A zeSaNa sAMbhaLIne dharmaruci vicAra karavA lAgyA ke "phaLaphala kAle teDavA kalpatAM nathI, te Aje teDavAM paNa kema kalpa mATe jIvanabhara nA teDAya te sAruM." pachI bIjI amAvAsyA AvI, tyAre dharmarucie AzramanI najIkamAM keTalAka nirgathe sAdhuone joyA ane temane pUchayuM ke "he bhagavaMte! tame anAkuSTi (hiMsA na karavI te) pALe che ke nahi?" tyAre nitha sAdhuoe kahyuM: "amAre te jIvanabharanI anAkuddhi hoya che ane teo cAlyA gayA. dharmaci saMbhrAnta thaIne vicAra karavA lAgyA ke "jIvanabharanI anAkuddhi kema maLe?" ema karatAM temane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM eTale pUrvabhavamAM pALeluM sAdhujIvana yAda AvyuM ne jIvanabharanI anAkuTi kone kahevAya? tenI samaja paDI. pariNAme jAtismaraNajJAnanI mUracha utarI gayA pachI temaNe sarva sAvagha kAryone mana, vacana ane kAyAthI tyAga karIne jIvanabharanI anAdi pALI. ahIM dharmacie sarva sAvagha kAyaeNne tyAga karyo te anavadya jANavuM.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharmabodha-raMthamALA : 66 : : 55 (7) pariNA. [ AtmAnI amaratA ane bheganI nisAratAnuM jJAna] ghaNI ghaNI bAdhA-AkhaDI rAkhyA pachI ilAdevInI kRpAthI dhanadatta zeThane eka putra thayuM hatuM, tethI tenuM nAma IlAputra rAkhyuM hatuM. A putra anukame yuvAna thaye ane eka divasa naTa lekene khela jatAM tenI yuvAna putrI para meha pAme, eTale AmaNa-maNe thaIne tUTalI khATa para sUI rahyo. pachI pitAe ghaNe ghaNe manAvyuM tyAre be ke Aje ApaNuM makAnanI nIce je naTa leke nAcatA hatA, temanI putrI mane paraNAve te hA, nahi te nA." pitAe kahyuM: "ApaNI jJAtimAM suMdara kanyAone kyAM te che ke tuM A naTaDIne paraNavAnI IcchA kare che?" paNa IlAputra ekane be thaye nahi. Akhare pitAe naTa leke pAse te naTaDInI mAgaNI karI ane badalAmAM joIe teTaluM dhana mAgI levAne kahyuM. naTalekee vaLato javAba Ape. "zeTha! amArI putrIne vecavA icchatA nathI, paraMtu tamAro putra je amArI sAthe rahe ane amArI badhI vidyA zIkhIne kaI rAjAne rIjhave te amArI kanyA paraNAvIzuM." A sarata dekhItI rIte ja ghaNI nAmozI bharelI hatI, eTale dhanadatte tene svIkAra na karyo, paraMtu IlAputrane te naTaDInI raDha lAgI hatI, eTale teNe pitAnA vaibhavabharyA gharane tyAga karyo ane naTa lokenI sarata svIkArI lIdhI.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdara : : 67 : be ghaDI vega bAra varSe naTavidyAmAM pAraMgata thaIne IlAputraeka pura AvyA re nAcavA, UMce vaza vizeka; tihAM rAya jevAne Aviye, maLiyA leka aneka, karma na chUTe re prANu A ! benAtaTa nagaranI A vAta che. Dhela bajAve re naTavI, gAye kinnara sAda; pAyataLa dhudharA ghamaghame, gAje aMbara nAda; karma na chUTe re prANu A ! ane IlAputra deya paga paherI pAvaDI, vaMza caDaye gaja gela; nedhAre thaI nAcatakhele ' navanavA khela, karma na chUTe re prANIo! paNa rAjA rIjhata nathI. IlAputra pharIne khela kare che. A joIne leke Azcarya anubhave ane tAlIo pADe che, paNa rAjAnuM mukha sarakhuM ye malakatuM nathI. IlAputra vicAra kare che karma vize re huM naTa thaye, nAcuM chuM niradhAra; mana navi mAne re rAyanuM, te keNu karavo vicAra ? karma na chUTe re prANIo! rAjAe naTaDInuM saudarya joyuM tyArathI dAnata bagaDI che. je naTa nAcatAM nAcatAM nIce paDe ane maraNa pAme te A naTaDIne aMtaHpuramAM besArI dauM e vicAra kare che, eTale te IrAdApUrvaka rIjhata nathI.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ imabodha-caMthamALA : 68 : A bAju IlAputra vicAra kare che- dAna lahu jo rAjAnuM, to muja jIvana sAra; ema manamAMhe ciMtavI, caDhIye cothI vAra. karma na chUTe re prANu A! je rAjA rIjhe nahi te jene mATe bAra bAra varSa sudhI mahenata karI te badhI phekaTa jAya, eTale IlAputra thI vAra vAMsa para caDyo che. paraMtu rAjA rIjhayo nahi. Ilaputra nirAza thaye tyAre naTaDIe kahyuM - ilAputra ! tame hajI eka vAra khela kare ane rAjAne rIjhavo, nahi te ApaNe kinAre Avela trApa DUbaze." IlAputra naTaDInI vinatine asvIkAra karI zakaze nahi. te pAMcamI vAra vAMsa para caDyo ne addabhuta khela karavA lAge evAmAM najara bAjunA baMgalAmAM gaI. tyAM eka atyaMta rUpavatI strI hAthamAM modakane thALa laIne UbhI che ane munirAjane te grahaNa karavA vinavI rahI che, paNa munirAja modaka letA nathI, tema strInA sAmuM AMkha UMcI karIne jotA paNa nathI. A dazya jotAM ja IlAcInAM aMtaranI UMDANamAMthI avAja Avya-dhanya he munirAja ! dhanya! ! yuvAvasthA che, sAme AvI rUpavatI strI khaDI che, paNa tamAruM rUMvADuMye pharakatuM nathI, ane huM mUkhaare mahAmUrkha ! eka naTaDInA rUpamAM mahita thaIne gAma gAmanA pANI pI rahyo chuM ne AvA hRdayahIna rAjAone rIjhavavAnI kozIza karI rahyo chuM !! kharekhara ! mUlya chuM, ghaNuM mUlya chuM, paNa have bagaDelI bAjI sudhArI laIza."
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ be ghaDI ga ilAja uDADI tame paNa mA IlAputrane bheganI nisAratA samajAI. te sAthe ja AtmAnI amaratAnuM paNa bhAna thayuM ane jIvananI je paLa vahI rahI che te mahAmUlyavAna che e khyAla paNa AvI gaye. pariNAme temanA ayavasAye uttarottara vizuddha thatA gayA ane ema karatAM te vaMza upara ja kevalajJAna pAmyA. IlAputranA jIvanamAM thayelA A addabhuta parivartane naTaDInI mehanidrA paNa uDADI dIdhI ane rAjA-rANanAM jIvanamAM paNa bhAre palaTe Aye, eTale teo paNa bhAvanAnA baLe kevalajJAna pAmyA. pachI e cAre kevalIoe jagatane dharmane bodha ApI mahAn upakAra karyo. ahIM IlAputrane bheganI nisAratA samajAI ane AtmAnI amaratAnuM jJAna thayuM te parijJA samajavI. (8) pratyAkhyAna, [ vata-niyama-guNadhAraNA ] amAtya tetaliputranA hadayamAM vahI rahelI snehanI saritA eka ja sUkAI gaI ane piphrilAnA duHkhane pAra rahyo nahi. tene Akhare eka divasa tenA mananuM samAdhAna karavA amAtye kahyuM - piThThilA! raDAne kArabhAra tuM saMbhALa ane ahIM je kaI zramaNa, brAhmaNa ke tapasvI Ave tene dAna daIne rAjI thA." piTilAe tene svIkAra karyo ane zramaNa, brAhmaNa tathA tapasvIone dAna devA mAMDayuM. ema karatAM eka divasa sutratA
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ imabodha-maMthamALA : 70 : puLA nAmanI sAvIne samAgama thaye. temane piDhilAe kahyuM che Aya ! eka vAra huM amAtyanAM haiyAne hAra hatI ane Aje AMkhe dIThI paNa gamatI nathI, mATe kaI evA cUrNa maMtra ke kAmaNane praga batAve, jethI pharIvAra huM tene vallabha thAuM." sutratAe kahyuM: "he devAnupriye! ame nigraMtha brahmacAriNI sAvIe chIe, eTale saMsAranI khaTapaTamAM paDatI nathI, temaja AvI vAta sAMbhaLatI paNa nathI. paraMtu tAre mananuM samAdhAna meLavavuM hoya te sarvajJakathita dharma sAMbhaLa." ane temaNe dharmanuM svarUpa samajAvyuM tathA zrAvakanAM vratanuM rahasya kahI saMbhaLAvyuM. eTale piTTilAe zrAvakatra dhAraNa karyA. - pachI eka vAra sarvavirati cAritra dhAraNa karavAnI IcchAthI teNe amAtya AgaLa rajA mAgI, tyAre amAtye kahyuM: "huM eka zarate tane sAdhvI thavAnI rajA ApuM. je tapa-japanAM pariNAme tuM bIjA bhavamAM deva thA te mane pratibaMdha karavAne Avaje' piTTilAe e zaratane svIkAra karyo ane sarvavirati cAritra aMgIkAra karyuM. e cAritra pAlananA pariNAme tenI saddagati thaI ane piTila nAmane deva banI. piThThiladevane pitAnuM vacana yAda AvyuM ane te vividha upAyathI amAtyanA manamAM vairAgya utpanna thAya tevA prayAso karavA lAgyA. paraMtu amAtyanI sukhazIlatAnA kAraNe e upAya kAragata thayA nahi tyAre deve Akare upAya ajamAvyo. prathama te je rAjA pratye tene anahada prema hatuM tenAM manamAM vaimanasya UbhuM karyuM ane pachI tenA mAtApitA tathA sevakonA
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ padmarakSu' i : 1 : e ghaDI yAga manamAM paNa tenA viSe anAdara utpanna karyAM. A sthiti amAtya tetaliputrane asahya thai paDI. jeNe kAI divasa duHkha ke apamAna joyuM na hatuM, tenAthI AvI sthiti kema sahana thAya? Akhare eka divasa amAtye aphINu ghenyu, paNa te bilakula caDayuM nahi; gaLe phAMsA khAvAnA prayatna karyAM, paNa phrAMsA tUTI gayA. AthI te vadhAre khinna thayA ane kATe zilA khAMdhIne pANImAM kUdI paDyo, chatAM koi agamya kAraNe te pANImAM DUkhyA nahi; chevaTe ghAsanI ga MjI saLagAvIne temAM peDhA tA agni bujhAi gayA. Ama mRtyunA meLApa karavAmAM te niSphaLa nIvaDyo, tyAre lamaNe hAtha daIne vicAra karavA lAgyA ke 'have zuM karavuM ? ' te vakhate pATTiladeva prakaTa thaye ane elyuM: 'hai teliputra ! AgaLa moTo khADo che, pAchaLa gAMDA hAthI cAlyA Ave che, ane mAjI ghAra aMdhAruM che, vacce khANA varase che, gAma saLagyu che ane raNu dhagadhage che te kyAM javuM?' 9 tetaliputra A praznane mama samajI gaye eTale khelyAH 'jema bhUkhyAna' zaraNu anna che, tarasyAnu zaraNu pANI che, rAganuM zaraNu auSadha che ane thAkelAnu zaraNu vArDana che, tema cAre bAjuthI bhayabhIta thayelAnu zaraNa pratrajyA che, pravrujita thayelA zAMta, dAMta ane jitendriyane kaze bhaya hAtA nathI, ' peATTiladeve kahyuM: 'hai tetaliputra ! jyAre tuM A samaje che tyAre zA mATe bhayabhIta thayA che? ane pratrajyAnu zaraNu aMgIkAra karatA nathI ??
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhodha-graMthamALA : 72 : - puSpa A vacanAe amAtya taitaliputranI sAna ThekANe ANI dIdhI ane te ja kSaNe teNe saMyamamAgamAM vicaravAnI dRDha pratijJA karI. pachI e pratijJA anusAra te ugra sayamI banIne viharavA lAgyA ane siddha, buddha tathA mukta thayA. ahIM amAtya tetaliputre sayamI jIvana gALavAnI je dRDha pratijJA lIdhI te pratyAkhyAna jANavuM. tAtparya ke-rAga ane dveSanA tyAga karavA e sAmAyika che; ahiM'sAdharmanu pAlana karavuM e sAmAyika che; satya khelavuM e sAmAyika che; upazama, viveka ane saMvarane sAdhavA e sAmAyika che; sAvaceganA tyAga karavA e sAmAyika che; bhAganI niHsAratA ane AtmAnI amaratAnuM bhAna thavuM e sAmAyika che, sayamI jIvana gALavAnI dRDha pratijJA rAkhavI e paNa sAmAyika che ane te ja cauda pUrvAMnA sAra che.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ : 5: sAmAyika vrata athavA be ghaDInI yogasAdhanA sAmAyikarUpa mahAyoganI sAdhanA gRhasthA paNa yathAzakti karI zake, te mATe sAmAyika nAmanA eka khAsa vratanI ceAjanA thayelI che. zrAvakanAM khAra vratAmAM tenuM sthAna navamuM che ane cAra prakAranAM zikSAvratamAM tenu sthAna paheluM che. tenA paricaya karAvatAM nigraMtha maharSioe kahyu che ke-- samatA sarvabhUteSu, saMyamaH zubhabhAvanA / Arttaraudra parityAgastaddhi sAmAyikaM vratam / / 1 / / sarva prANIo pratye samabhAva, sayama, zubha bhAvanA ane ArttadhyAna tathA raudradhyAnanA tyAga e sAmAyika vratanu rahasya che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ dha bodha-graMthamALA : 74 : tyaktArttaraudradhyAnasya tyaktasAvadyakarmaNaH / samatA yA tAM viduH sAmAyikaM vratam // 1 // Atta ane raudradhyAna tathA sAvadya karmanA tyAga karI eka muhUrta eTale be ghaDI pa"ta samatAmAM rahevu' te sAmAyika vrata kahevAya che. A vrata karavAne vidhi evA che ke-prathama zarIra, vasra tathA upakaraNathI zuddha thavu. upakaraNathI zuddha thavAnA atha e che ke--sAmAyika karatI vakhate rajoharaNa (caravalA), muhapatti, kaTAsaNuM (besavAnuM Asana), mALA vagere je je sAdhanAnI jarUra paDe che, te pramANeApeta rAkhavAM. pachI tyAgI gurunI samIpe javuM ane tevA yoga na hAya te pAtAnA gharanA ekAMta bhAgamAM esIne athavA upAzraye jaine gurunI sthApanA karIne temanI samakSa sAmAyika karavu. gurunI sthApanAne sthApanAcAya kahevAmAM Ave che. tenA vidhi evA che ke khAjoDI pramukha UMcA Asana para jJAna, darzana ke cAritranuM koi paNa upakaraNa mUkI jamaNeA hAtha temanI samakSa rAkhI nIcenAM sUtro khelavA ka gurunI bhAvanA bhAvavI. (1) namaskAra. namo arihaMtANaM / namo siddhANaM / : puSpa namo AyariyANaM / namo uvajjhAyANaM | namo loe savva sAhUNaM //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM - : ho : eso paMcanamukAro, savvapAvappaNAsaNo / maMgalANaM ca savvesiM, paDhamaM havaha maMgalaM || e ghaDI yAga arthaH-namaskAra hA aritAne, namaskAra hA siddhone, namaskAra hA AcAryaMne. namaskAra hai upAdhyAyAne, namaskAra hA leAkamAM rahelA sarva sAdhuone. A pAMca namaskAra sarva pApAne nAza karanAra che ane sarva maMgaleAmAM pahelu maMgala che. (2) paciddiya sUtra. paMcidiyasaMvaraNo, taha navaviha baMbhacera guttidharo | visAyamuko, iha aTThArasaguNerhi saMjutto // paMcamahavvayajutto, paMcavihAyArapAlaNa samattho / paMcasamio tigutto, chattIsa guNo guru majjha // aH-pAMca iMdriyAneA savara karanArA, nava vADAthI brahmacayanuM rakSaNa karanArA, krodhAdicAra kaSAyAthI mukta, A rIte aDhAra guNavALA; vaLI pAMca mahAvratAne dhAraNa karanArA, pAMca prakAranA AcAra pALavAmAM samartha, pAMca samiti ane traNa guptithI yukta, ema chatrIza guNuvALA mArA guru che. . pachI gurune nIcenuM sUtra mAlIne pacAMga praNipAta karavAH (3) praNipAta sUtra. icchAmi khamAsamaNo vaMdiuM, jAvaNijAe nisIhiAe, matthaeNa vaMdAmi ||
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamabodhacaMthamALA 76 : he kSamAzramaNa ! Apane huM nirvikArI niSpApa kAyAvaDe vaMdana karavAne IcchuM chuM. mastakavaDe vAMduM chuM. tyAra pachI UbhA rahIne patha pratikramaNa karavuM. te mA prabhA (4) (zyApahI sUtra. icchAkAreNa saMdisaha bhagavan ! IriyAvahiyaM 'paDikamAmi ? icchN| icchAmi paDikamiGa IriyAvahiyAe virAhaNAe / gamaNAgamaNe / pANakamaNe, bIyakamaNe, hariyakamaNe, osA-uttiMgapaNaga-daga-maTTI-makkaDA-saMtANA-saMkamaNe / je me jIvA viraahiyaa| egidiyA, beiMdiyA, teiMdiyA, cauriMdiyA, paMciMdiyA / amihayA, vattiyA, lesiyA, saMghAiyA, saMghaTTiyA, pari. yAviyA, kilAmiyA, uddaviyA, ThANAo ThANaM saMkAmiyA, jIviyAo vavaroviyA tassa micchAmi dukkaDaM / / artha-he bhagavaMta! svecchAthI IpathikI-pratikamaNa karavAnI mane AjJA Ape. (guru tenI AjJA Ape che eTale ziSya 4 cha.) hu~ chuchu.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : e7 : be ghaDI yoga - have huM te cAlatAM thayelI chava virAdhanAnuM pratikramaNa aMtaHkaraNanI bhAvanApUrvaka zarU karuM chuM. jatAM-AvatAM mAravaDe trasa jIva, biyAM, lIlerI, jhAkaLanuM pANI, kIDInAM dara, sevALa, kAcuM pANI, mATI ke karevIAnI jALa vagere caMpAyA hoya, ekendriya, beIndriya, teIndriya, caturindriya ke paMcendriya jIvonI virAdhanA thaI hoya. jatAM-AvatAM mArAvaDe ja Thekare marAyA heya, dhULe karIne DhaMkAyA hoya, bheMya sAthe ghasaDAyA heya, arasaparasa zarIravaDe aphaLAyA heya, thoDA spezayA hoya, duHkha upajAvAyA heya, kheda pamADAyA hoya, bivarAvAyA heya eka sthAnethI bIjA sthAne pheravAyA hoya, ke prANathI chUTA karAyA hoya ane tethI je kaMI virAdhanA thaI hoya, te saMbaMdhI mAruM saghaLuM duSkRta mithyA thAo. (5) tassa uttarI sUtra. tassa uttarIkaraNeNaM, pAyacchittakaraNeNaM, visohIkaraNeNaM, visallIkaraNeNaM, pAvANaM kammANaM nigghAyaNaTThAe ThAmi jAui | artha-te pathikI virAdhanAnA pariNAme utpanna thayelAM pApakarmone saMpUrNa uracheda prAyazcitta, vizuddhi ane vizalyarUpa uttarakriyAvaDe karavA mATe huM kAtsargamAM sthira thAuM chuM. (6) anartha athavA kAussaga sUva. . annattha UsasieNaM nIsasieNaM khAsieNaM chIeNaM jaMbhA
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamabodhacaMthamALA : ha8 : ieNaM uDaeNaM vAyanisaggeNaM bhamalIe pittamUcchAe, suhumehiM aMgasaMcAlehi, suhumehiM khelasaMcAlehiM suhumehi didvisaMcAlehi, evamAiehiM, AgArehiM, abhaggo avi. rAhio hunja me kAussaggo / jAva arihaMtANaM bhagavaMtANaM namukAreNaM na pAremi tAva kAyaM ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmi / / artha-zvAsa levAthI, zvAsa mUkavAthI, udharasa AvavAthI, chIMka AvavAthI, bagAsuM-oDakAra AvavAthI, vA-chUTa thavAthI, marI AvavAthI, pittane lIdhe mUcha AvavAthI, zarIranuM sUkSma rIte phuraNa thavAthI, zarIramAM kapha vagerene sUkSama rIte saMcAra thavAthI, sthira rAkhelI dRSTi sUkSama rIte pharakI javAthI tathA agni-sparza, zarIrachedana athavA sanmukha thate paMcendriya vadha, cera ke rAjAnI dakhalagIrI ane sarpadaMza e kAraNe upasthita thavAthI je kAya-vyApAra thAya, tenAthI mAre kAryotsarga bhAMge nahi ke virAdhe nahi. evI samaja sAthe huM UbhuM rahIne mauna dhAraNa karuM chuM tathA cittane dhyAnamAM je chuM ane jyAM sudhI "name arihaMtANuM" e pada belIne kAyetsarga pAruM nahiM, tyAM sudhI mArI sarva zArIrika pravRttiene tyAga karuM chuM. tyAra pachI 25 dhAmecchavAsa jeTalA samayane kAryotsarga karo ane temAM legasa sUtra manamAM gaNavuM. A pATha caMde su nimmalayarA sudhI belatAM kAryotsargane samaya pUro thAya che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghI yoga A kAyotsarga pUrNa karIne legassa sUtra prakaTa rIte bolAya cheH (7) dogasa sUtra. logassa ujoagare, dhammatitthayare jiNe / arihaMte kittaissaM, cauvIsaM pi kevalI // 1 // usamamajiaM ca vaMde, saMbhavamabhiNaMdaNaM ca sumaiM ca / paumappahaM supAsaM, jiNaM ca cadappahaM vaMde // 2 // suvihiM ca puSpadaMtaM, sIala-sijaMsa--vAsupujaM ca / vimalamaNaMtaM ca jiNaM, dhamma saMti. ca vaMdAmi // 3 // kuMthu araM ca malliM, vaMde muNisuvvayaM namijiNaM ca / vaMdAmi riTTanemi, pAsaM taha vaddhamANaM ca // 4 // evaM mae abhithuA, vihuya-raya-malA phiinn-jrmrnnaa| cauvIsaM pi jiNavarA, titthayarA me pasIyaMtu // 5 // kittIya-vaMdiya-mahiyA, je e logassa uttamA siddhA / Arugga-bohi-lAbha, samAhivaramuttamaM ditu // 6 // caMdesu nimmalayarA, Aicesu ahiyaM payAsayarA / sAgaravaragaMbhIrA, siddhA siddhiM mama disaMtu // 7 // artha--lekane ughAta karanArA, dharmarUpI tIrthane pravadvanArA, rAgadveSanA vijetA ane kevala(jJAna)dvArA pUrNatAne prApta karanArA vIsanuM tathA anya tIrthakaronuM paNa kIrtana karIza. 1 ..zrI *paq, matinAtha, samavanAtha, malina napAbhI,
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhamaboSagraMthamALA : 80 : sumatinAtha, padmaprabha, supArzvanAtha ane caMdraprabhane huM vaMdana karuM chuM. 2 zrI suvidhinAtha yA puSpadaMta, zItalanAtha, zreyAMsanAtha, vAsupUjya, vimalanAtha, anaMtanAtha, dharmanAtha tathA zAMtinAthane huM vaMdana karuM chuM. 3 zrI kuMthunAtha, aranAtha, mallinAtha, munisuvratasvAmI, naminAtha, ariSTanemi, pArzvanAtha tathA viddhamAna(zrI mahAvIra)ne huM vaMdana karuM chuM. 4 evI rIte mArA vaDe vAyelA, kamaMpI kacarAthI mukta ane pharI avatAra nahi lenArA vIsa tathA anya jinavara mArA para prasanna thAo. 5 jeo lekamAM uttama siddha che ane jeo kevaDe kIrtana karAyelA, vaMdana karAyelA ane pUjAelA che teo mane Arogya, bodhi ane samAdhinI uttarottara vikAsa pAmatI sthiti Ape. 6 | caMdro karatAM vadhAre nirmaLa, Aditya (surya) karatAM vadhAre prakAza karanArA tathA svayaMbhUramaNa samudra karatAM vadhAre gaMbhIra evA siddha bhagavaMte mane siddhi Ape. A rIte Iyapatha pratikramaNa pUruM karyA pachI muhapatti paDilehavAmAM Ave che ane eka praNipAta karIne "sAmAyika" mAM praveza karavA mATenI AjJA mAgavAmAM Ave che. e AjJA maLyA pachI bIje eka praNipAta karIne sAmAyikamAM sthira thavAnI AjJA mAgavAmAM Ave che ne e AjJA
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : 4 81 : be ghaDI vega maLyA pachI be hAtha joDIne eka navakAra maMtra bolIne "IcchakArI bhagavad ! pasAya karI sAmAyika daMDaka ucarAjI" evI vinaMti karavAmAM Ave che. guru hAjara hoya to te sAmAyika daMDaka (pATha) uracarAve che ane hAjara na hoya te. vaDIla uccarAve che. keI paNa na hoya te jAte uccaravAmAM Ave che. te nIce mujaba. (8) karemi bhaMte sUa. | (sAmAyika pATha). karemi bhaMte ! sAmAiyaM, sAvalaM jogaM paccakkhAmi / jAva niyamaM pajjuvAsAmi, duvihaM tiviheNaM, maNeNaM vAyAe kAraNaM, na karemi, na kAravemi / tassa bhaMte ! paDikamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vozimi che artha-De pUjya ! huM sAmAyika karavAne IcchuM chuM. te mATe azubha pravRttionuM pratyAkhyAna karuM chuM. jyAM sudhI huM A niyamane sevuM tyAM sudhI mana, vacana ane kAyAvaDe azubha pravRtti karIza nahi, huM karAvIza nahi. he bhagavaMta! atyAra sudhI te prakAranI je kAMI azubha pravRtti thaI hoya, temAMthI huM nivRtta thAuM chuM, te azubha pravRttine huM khoTI gaNuM chuM ane te bAbatane ApanI samakSa spaSTa ekarAra karuM chuM. have huM azubha pravRtti karanAra te kaSAya AtmAne tyAga karuM chuM.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ * puSpa dharmabodha-thathamALA : 82 : pachI eka praNipAta karIne besavAnI IcchA pradarzita karavAmAM Ave che, tathA bIje praNipAta karIne besavAnI AjJA mAgavAmAM Ave che ane te ja rIte eka praNipAta dvArA savAdhyAya karavAnI IcchA pradarzita karavAmAM Ave che tathA bIjA praNipAta dvArA svAdhyAyanI AjJA mAgavAmAM Ave che ane te AjJA maLI jatAM traNa vAra navakAra (namaskAra) belI sAmAyikanI sAdhanA karavAmAM Ave che. A sAdhanAmAM svAdhyAyanI mukhyatA hoya che, eTale badhuM sAMsArika kAma cheDIne sUtra-siddhAMtanuM paThana-pAThana karavAmAM Ave che, anAnupUrvI gaNavAmAM Ave che ke mALA pheravI arihaMtene jApa karavAmAM Ave che. AvI rIte be ghaDI sudhI svAdhyAya vagere dvArA AtmAne samabhAva ke samatAmAM rAkhavAthI eka sAmAyika thayuM gaNAya che. AvAM sAmAyike irachA hoya teTalAM karI zakAya che, paraMtu trIjuM sAmAyika pArIne cothuM karavuM joIe. sAmAyikano samaya pUro thaye tene vidhipurasara pAravAmAM Ave che. te A rIte-prathama praNipAta karIne IryApathapratikramaNa karavAmAM Ave che ane muhapatti paDilehavA vagerene tamAma vidhi sAmAyika letI vakhate karyuM hatuM temaja karavAmAM Ave che. pachI praNipAta karIne sAmAyika pAravAnI AjJA mAgavAmAM Ave che tyAre guru kahe che ke puNo vi lAvavo pharI paNa karavA egya che. pachI bIje praNipAta karIne sAmAyika pAravAnI anumati magAya che tyAre guru kahe che ke
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ paMdaramuM : : 83 : be ghaDI yoga AkAre jovo-AcAra cheDe nahi." pachI sAdhaka " tahati" kahI guruvacanane aMgIkAra kare che ane jamaNe hAtha caravaLA para sthApI navakAra(namaskAra)ne pATha bolI sAmAIyavayajuttA nAmanuM sUtra bole che. te A pramANe- (9) sAmAIya-ya-ju. sAmAiya-vaya-jutto, jAva maNe hoi niym-sNjutto| chinnai asuhaM kamma, sAmAiya jattiyA vArA // 1 // sAmAiyammi u kae, samaNo iva sAvao havaha jamhA / eeNa kAraNeNaM, bahuso sAmAiyaM kujA // 2 // sAmAyika vidhithI lIdhuM, vidhithI pAyuM, vidhi karatAM je kaMI avidhi thaye hoya te sarve mana, vacana, kAyAe karI micchAmidukkaDaM. dasa mananA, dasa vacananA, bAra kAyAnA e batrIsa deSamAMthI je kaI deSa lAgyuM hoya te mana, vacana, kAyAe karI micchAmi dukkaDaM. artha sAmAyika-vratadhArI jyAM sudhI ane jeTalI vAra manamAM niyama rAkhIne sAmAyika kare che tyAM sudhI ane teTalI vAra azubha karmane nAza kare che. 1. sAmAyika karavAthI zrAvaka zramaNa je thAya che, tethI teNe sAmAyika vAraMvAra karavuM joIe. 2 bIjo artha saraLa che.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ ': puSpa dharmabodha-caMthamALa : 84 : pachI jamaNe hAtha sthApanAcArya sAme avaLe rAkhIne eka vAra navakArane pATha belavAmAM Ave che. je guru hAjara hoya te A vidhi karavAnI jarUra rahetI nathI. ahIM sAmAyikane vidhi pUro thAya che. A rIte sAmAyika karavAthI roganI siddhi thAya che ane paramAnaMdanI pUrNa prApti karI zakAya che.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritra navA bahAra paDelA grasthA AtmakalyANamALA (1) hujAre vAMcake jenI rAha joI rahyA hatA, pU. munivaze, sAdhvIjIe, jenI khUba prazaMsA karI rahyA che te atyaMta bhAvedika prAcIna prAthanA, gujarAtI saMskRta paityavaMdana stutio, DhAlIyAM, stavane, sakjhAye, padone atyuttama saMgrahuM jemAM che. ki. rUA. 4) (2) dharmabodha graMthamAlAnA zIdhra grAhuka banI jAva, mAtra posTeja sAthe rUA. 12) nI kiMmatamAM jIvananuM ghaDatara karavA mATe judA judA viSaya upara caka zailImAM lakhAelAM 20 pustako vasAvI lo. (3) pASadha vidhi (cothI AvRtti) saMpUrNa sUtre vidhi sAthe, nahi bhaNelAo vAMcatA jAya ane poSadha karI zake tevI yojanA jemAM karavAmAM AvI che. kiM. 9-1ra-00 (4) mehanamAlA (cethI AvRtti) prAcIna arvAcIna stavane tathA prArthanA, caityavaMdana, thayo, gahulIo, tapavidhi, stotro, chaMdane saMgrahuM ki. rUA. 1. (5) sajhA tathA DhALIAone suMdara saMgraha ki. rUA, rA, chapAtA grantha. (1) kalpasUtra subAdhikA TIkA (2) zrI bhagavatIjI sUtranAM pravacana (3) zrI bRhatasaMgrahaNI suvistRta sacitra bhASAMtara (bIjI AvRtti), chUTaka pustako paNa maLI zakaze. -: grAhake thavAnAM tathA pustaka meLavavAnAM ThekANAM :zA, lAlacaMda naMdalAla sI. zAMtilAla zAhanI kAM The. rAvapurA ghIkAMTA-vaDodarA The. 86, prinsesa sTrITa-muMbaI sarasvatI pustaka bhaMDAra medharAja jaina pustaka bhaMDAra The. ratanapoLa hAthIkhAnA The. gulAlavADI goDIjInI cAla naM. 1 amadAvAda muMbai