Book Title: Adinath Stotra arthat Bhaktamar Stotra
Author(s): Nathuram Premi
Publisher: Jain Granth Ratnakar Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/010657/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NAL zrIvItarAgAya nmH| zrImanmAnatuMgAcAryaviracita zrIAdinAthastotra arthAt bhaktAmaramhona San motIlAla mAra - - - jisko ghAmUvAlA. devarI (sAgara) nivAsI zrInAthUrAmapremAna sarala bhASATIkA aura navIna padyAnuvAda sahita banAyA aura mumbayIstha~jainagrantharatnAkarakAryAlayake mAlikone nirNayasAgarapresamai chapAkara prasiddha kiyaa| korene zrIvIra ni0 sa0 2438 / mArca san 1912 iikhii| -neementRtIyAvRttiH] [mUlya 4 aane| - Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Published by Shri Nathuram Premi, Proprietor-Shri Jain-Grantha-Ratnakar Karyalaya, Hirabag, Near C P. Tank.-Bombay. BOB Printed by B. R. Ghanekar at the N. S. Press, 23 Kolbhat Lane, Kalbadevi Road, Bombay. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA / 88 bhaktAmara stotrakA paricaya denekI AvazyakatA nahIM hai / jainiyoMmeM zAyada hI koI aisA hogA, jo bhaktAmarako na jAnatA ho / bhaktAmara aura sUtrIkA ( tattvArthakA ) pATha kiye binA saikar3o jainI bhojana nahIM karate / jabataka jainIkA bAlaka bhaktAmara sUtrajI " nahIM par3ha letA, tava taka vaha paDhA likhA nahIM kahalA sakatA / isIse samajha lenA cAhiye, ki isa stotrakA kitanA mAhAtmya hai ? aura loga ise kitanI AdarakI dRSTise dekhate haiM ? parantu kheda hai ki, jina apUrva advitIya guNoMke kAraNa' isa granthakA itanA mAhAtmya aura pracAravAhulya hai, ava hamArA samAja saMskRta vidyAke abhAvase una guNoMke abhijJAnase vaMcita hotA jAtA hai / vaha yaha nahIM jAnatA hai, ki isameM kaunasA amRta bharA huA hai, jise pAna karake bhinnadharmI paMDitagaNa bhI vAravAra zira sacAlana karate haiM aura mugdha ho jAte haiM / saMskRtAnabhijJa logoMko usI apUrva amRtakA AsvAdana karAneke liye hamane yaha grantha tayAra kiyA hai / devavANI saMskRta ke pAThase jo rasAsvAda tathA AnandAnubhava hotA hai, vaha hindI bhASAke anuvAdameM lA denA asaMbhava nahIM to kaThina avazya hI hai / tau bhI hamase jahA taka banA hai, isa bAtakA prayatna kiyA hai ki, mUlake kisI bhI padakA bhAva na raha jAve / hama samajhate haiM ki, hamArI isa TIkA tathA anuvAdase bhASA rasikajana usa 1 yathArthameM isa stotrakA nAma AdinAthastotra hai / parantu isake prArabhake bhaktAmarapraNatamaulimaNiprAbhANam isa pATameM bhaktAmara aisA pada honese isakA bhaktAmarastotra nAma pracalita ho gayA hai / anyAnya granthoMmeM bhI aisA dekhA jAtA hai / sUktamuktAvalI sindUraprakarake nAmase aura pArzvanAthastotra kalyANamandirake nAmase prasiddha hai / isI prakAra ekIbhAvastotra vagairaha bhI prasiddha haiM / ina saba granthoMke nAma prArabhake padake kAraNa hI paTe hai / Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Anandake vahuta kucha aMzoMkA anubhavana karane meM samartha ho sakeMge, jisake upabhogake adhikArI kevala saMskRtajJa jana hI samajhe jAte hai| jahAM taka hameM mAlUma hai, isa puNyastotrakI abhI taka koI bhI aisI TIkA prakAzita nahIM huI thI, jisase vidyArthI tathA sarvasAdhAraNajana isake marmako samajha sakeM, aura zAyada aisI koI TIkA vanI bhI nahIM hai, jo vartamAna samayake anusAra sarvapriya aura sarvopayogI ho / gujarAtI anuvAdake sAtha eka sajanane hindI artha chapavAyA thA / parantu vaha kevala bhAvArtha thA, use TIkA nahIM kaha sakate / isI truTikI pUrtike liye hamane yaha prayatna kiyA hai / isame hama kitanI saphalatA prApta kara sake haiM, isakA uttara hamAre catura vidvAn pAThaka de skeNge| eka vAta padyAnuvAdake viSayameM kahanA hai / vaha yaha hai ki, java paMDita hemarAjajIkA sundara padyAnuvAda upasthita thA tava isakI kyA AvazyakatA thI ? zAyada koI sajjana yaha zaMkA kareM, to usake uttarameM hama unheM zrIamitagatyAcAryakA yaha zloka smaraNa karAte haiM. kRtiH purANA sukhadA na nUtanA na bhASaNIyaM vacanaM budhairidam / bhavanti bhavyAni phalAni bhUrizo na bhUruhAM kiM prasavaprasUtitaH / / [dharmaparIkSA / arthAt "prAcIna kavitA hI sukhadAyaka hotI hai, navIna nahIM " truddhimAnoMko yaha vacana nahIM kahanA cAhiye / vRkSoMko prativarSa naye naye phala Ate hai, to kyA ve pahale varSoMke phalosarIkhe zreSTha aura miSTa nahIM hote? Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 sunate he ki, bhaktAmara stotrake kaI hameM sivAya hemarAjajIke dUsarA koI padyAnuvAda ho cuke haiM / parantu anuvAda dekhanekA avasara prApta nahIM huA / prAya saba jagaha isIkA pracAra adhika hai / dUsare anuvAda aprasiddha haiM, aura zAyada acche bhI nahIM haiM / isameM sandeha nahIM ki, hemarAjajIkA anuvAda bahuta sundara prasAdaguNayukta aura zreSTha hai, parantu vaha eka svataMtra anuvAda hai, usameM bhAvamAtra grahaNa kiyA gayA hai / pratyeka pada tathA zabdakI ora anuvAdaka mahAzayane lakSya nahIM diyA hai / udAharaNa ke liye setIsave zlokakA anuvAda dekhiye, - jaisI mahimA tumaviSai, aura dharai nahiM koya | sUrajame jo joti hai, tAraname nahi soya // 37 // hemarAjajIke anuvAdake vipayameM hama eka bAta aura bhI kahanA cAhate haiM, vaha yaha ki, isa stotrake anuvAdake liye caupAI chanda yatheSTa nahIM hai / chandakI sakIrNatAke kAraNa anuvAda aneka sthAnoM meM kliSTa aura bhAvacyuta ho gayA hai / arthavodha bhI vahIM 2 kaThinatAse hotA hai / jaise: I tuma gunamahimA hata - dukhadopa | so to dUra raho sukhapoSa / pApavinAzaka hai tuma nAma / kamala vikAsai jyoM ravidhAma // 9 // isameM mUlakA vaha bhAva nahIM A pAyA, jo sabase adhika Anandajanaka thA / yahAM hamArA Azaya hemarAjajIke granthakI nindA karanekA nahIM hai kintu yaha pragaTa karanekA hai ki, unakA anuvAda uttama honepara bhI sampUrNa nahIM hai / Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 ina saba kAraNoMse hamArA bahuta dinase vicAra thA ki, eka aisA anu vAda banAyA jAve, jo sarvathA mUlakA pratirUpa ho, sAtha hI sarala sukhapAThya aura zIghrArthabodhaka bhI ho / harSakI bAta hai ki, Aja usa vicArako hama kAryameM pariNata karaneko samartha hue haiM / yadyapi hamane ise " sarala banAneke liye zaktibhara prayatna kiyA hai / parantu saMskRtake bhAva hI kucha aise kaThina hote haiM, ki parizrama karanepara bhI hamAre anuvAdameM kaI jagaha kAThinya A gayA hai / pAThaka isa aparAdhake liye hameM kSamA kareMge / kavitA kucha hamArI aisI prasAdajanaka nahIM hai, jisake liye hameM apane isa anuvAdakA garva ho; aura pAThakoMse Agraha ho ki ve ise paDhe hI paDheM / hamArA uddezya kevala mUlake sampUrNa bhAvoMko spaSTa karanekA hai, aura usIke liye hamArA yaha prayatna hai / jo pAThaka isake abhilAyI hoMge, unheM hI hamArA yaha parizrama rucikara hogA, dUtaroko nahIM / isa granthakA zodhana avalokana karake hamAre jina 2 paMDita mitroMne hamako AbhArI kiyA hai, unheM hama anekAneka dhanyavAda dekara isa prastAvanAko samApta karate hai / devarI ( sAgara ) tA0 11-5-07 vidvAnoMkA sevakanAthUrAma premI / Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ shriimnmaantunggsuuri| ujjayinI nagarIke mahArAjA bhojakI sabhAmeM bar3e 2 vidvAn vAgmI aura kavi the / unameM eka vararuci nAmake paDita bhI the / vararucike eka kanyA thI, jisakA nAma brahmadevI thaa| jisa samaya brahmadevI yauvanasampanna huI, usasamaya pitAne pUchA-putri, ava tU vivAhake yogya huI hai, kaha, tujhe kaisA vara cAhiye ? yaha vAta brahmadevIko acchI nahIM lagI / usane kahA, pitAjI, putrIke sammukha Apako aise lajjAzUnyavacana nahIM kahanA cAhiye / isa praznakA uttara denA hama kulIna kanyAoMkA karma nahIM hai / uccavaMzakI kanyAye mara jAtI haiM, para apane mukhase yaha nahIM kahatIM / dUsare yaha saba bhAgyase hotA hai, Apake kahane aura karanese hI kyA vararucikA khabhAva atizaya krodhI thaa| putrIkI isa dhRSTatAse vaha AgababUlA ho gayA / aura yaha kahate hue gharase nikala paDhA ki, dekha, tujhe mai kaise mUrkhake gale vAdhatA huuN| krodhameM vihvala hue vararucine sadasadbuddhizUnya hokara aneka nagara aura grAma chAna DAle, para unheM apanI abhirucike anukUla koI vara na milA / Akhira eka sthAnameM dekhA ki, eka mUrkha vRkSakI jisa DAlapara baiThA hai, usIko kATa rahA hai / vararuciko usakI yaha buddhimAnI bahuta rucI / usane use nIce utArakara bAtacIta kI, to mAlUma huA ki, usakA nAma duryaza hai, aura jAtikA bhI brAhmaNa hai| janmake daridrI usa mUrkha aura kurupa brAhmaNako pAkara vararuci bahuta prasanna humaa| vaha use kisI taraha phusalAkara apane ghara le AyA aura lar3akIke sAmhane khaDA karake volA-putri, yaha tere yogya vara hai / brahmadevI bolIpitAne jise yogya samajhA hai, vaha khIkAra hai / jo mere bhAgyameM thA, vaha milA / isake pazcAt zubhamuhUrtameM brahmadevIkA vivAha duryazake sAtha kara diyA gayA ! vidhikI gati vaDI durlakSya hai / brahmadevI jaisI viduSI Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpavatI kanyAke liye duryaza jaise mUrkha kurUpa patikA milanA, karmavaicitrya nahIM to aura kyA hai ? parantu pApa kaheMge kyoMki vararucikatA yaha huI ki HERE cararucine krodhAndha hokara vaha anucita kRtya karate to kara DAlA, parantu pIche vaha pachatAne lagA ki, hAya, maiMne yaha akArya kyoM kiyA? loga mujhe kyA kaheMge? kyoMki vararucikI bhojake darabArame vaDI bhArI pratiSTA thii| isaliye use sabase bar3I bhArI cintA yaha huI ki, mahArAja suneMge, to duryazako yaha samajha kara avazya hI bulAveMge ki, vararuci. kA jamAI koI azrutapUrva vidvAn hogA / parantu java isakI mUrkhatA pragaTa hogI, taba mujhe kitanA lajjita honA paDegA ? bahuta vicArake pazcAt vararucine nizcaya kiyA ki, ise paDhAnA cAhiye / parantu mahInoM sira khapAne para bhI use eka akSara nahIM aayaa| Akhira yaha vicAra choDakara vararucine use kevala eka 'vastyastu' kA uccAraNa sikhalAnA prAraMbha kiyA / isaliye ki, zAyada kabhI daravArameM jAnA par3egA, to mahArAjako AzIrvAda to de degaa| pUre eka varSa sirapaccIkarake vararuciko eka dina jamAI sahita daravArameM jAnA pdd'aa| parantu vahA pahuMcate 2 duryaza vastyastu kahanA bhUla gayA / aura usake sthAna meM uzaraTa vola uThA, jisakA koI artha nahIM hotA thaa| ise sunakara sampUrNa sabhAke vidvAn nAka bhoMha sikoDane lage ki, yaha kyA apazabda kahA ? tava vidvAn vararucine apanI vAta jAtI dekhakara tatkAla hI kahA, ki-"yahA eka vidvatsamUha baiThA huA hai, use vicAra karanA cAhiye / aura mahArAjako svayaM dekhanA cAhiye ki, mere jamAIne ayukta kyA kahA hai ? yoM vinA soce vicAre eka vidvAnke vAkyako apazabda kaha denA ThIka nahIM hai|" yaha sunakara java sabhA thoDe samayake liye stabdha ho rahI aura kisIne kucha uttara na diyA, taba vararuci apanI vidvattA prakaTa karatA huA bolA,-mahArAja, zaraTa zabda sva. stike samAna hI AzIrvAdAtmaka hai / so isa prakArase ki, " u-umA, Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArvatI, za-zaMkara-mahAdeva, ye ra-rakSA kareM aura Ta=vijayake vAdya TakAra hote raheM / " isa arthako sunakara mahArAja bhoja prasanna hue, aura vararuciko vahutasA pAritoSika Tekara bole,-kyoM na ho, tuma jase vi dvAnoMkA jAmAtA vidvAn nahIM hogA, to bhAra phisakA hogA ? isake pazcAt sabhAkA visarjana huA / vararuci jamAIko sAtha liye hae gharako cale / mArgameM unhoMne krodhita hokara duryazako cAra chaha lAta ghUse lagAye, aura kahA,-"re gaTha, varSabhara paDhAyA, to bhI tU svastyastu bhUla gyaa| Aja yadi mujhama vidvattA nahIM hotI, to tUne to Davo hI dI thI!" isa mArakA duryazake hadayapara bar3A asara huA / zurake dvArA aisA apamAna phisako mAdha ho sakatA hai ? vaha apane janmako vAra 2 dhikAratA huA usI samaya kAlikAdevIke maThameM pahuMcA aura audhe muMha hokara dvArapara yaha kahate hue paDha gayA ki,-" mAta , yA to mujhe vidyA de, athavA mere prANa le le|" sAta divasa isI taraha vinA anna jalake eka mAtra kAlikApara dhyAna lagAye hue, jaba vaha paDhA rahA, tava AThave dina kAlikA pragaTa huI aura bolI,-"re vipra, maiM tujhapara prasanna huI / rAjapATa bhaMDAra jo kucha cAhe, mai tujhe detI huuN|" duryaza bolA-"maiM aura kucha nahIM, kevala vacanasiddhi cAhatA huu|" kAlikAne kahA,-acchA vatsa, jA tujhe vacanasiddhi hI hogii| sasArameM tU kavi kAlidAsake nAmase pragaTa hogaa|" duryaza prasanna hokara uTha baiThA, aura apane gharakI ora calA / maThase nikalate hI usake muMhase zlepAtmaka gaMbhIrAzayasampanna zabda nikalane lage / tava logoMko bar3hA Azcarya huaa| pUranepara mAlUma huA ki, yaha sava kAlikAkI kRpA hai / vararucine java yaha jAnA, tava use atyadhika prasannatA huI / sAtha hI vaha isaliye lajjita huA ki, mane jarAsI jiddake kAraNa lar3akIko janmabharake liye dukhI karanA cAhA thaa| parantu saca hai ki, "rekhapara mekha" nahIM mArI jaatii| kAlidAsakI kIrti thor3e hI samayameM cAroM ora phaila gii| samasta Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidvAn use mastaka jhukAne lage / eka dina bhojakI sabhAmeM kAlikAke sAkSAt darzana karAke to usane apanA prabhAva aura bhI baDhA liyA / mahArAja bhojake hRdayameM usake mahattvane bhalIbhAti sthAna pA liyA / A eka dina ujjayinIke prasiddha seTha sudatta apane manohara nAmake putrako sAtha liye hue bhojamahArAjakI sabhA meM gaye the / mahArAjane kuzalamaMgala pUchakara unheM Adarake sAtha biThAyA / aura pUchA, zeThajI, pakA yaha bAlaka honahAra jAna par3atA hai / Apane ise kucha paDhAyA bhI hai, yA nahIM / zeThane kahA -- mahArAja, abhI isakA vidyAraMbha hI hai / kevala nAmamAlAke zloka isane kaMThastha kiye haiM / eka azrutapUrva granthakA nAma sunakara bhojane pUchA, -- nAmamAlAkA nAma Aja taka kahIM sunaneme nahIM AyA / kyA Apako mAlUma hai ki, vaha kisakI banAI huI hai ? sudatta zreSThine kahA, mahArAja Apake isI nagarame eka dhanaMjaya nAmake mahAkavi rahate hai, unhIMkI banAI huI yaha nAmamAlA hai / isapara bhojane seThako ulAhanA diyA ki, aise baDhe bhArI vidvAnko jAnate hue bhI Apane hamase kabhI nahIM milAyA, yaha Apako nahIM cAhiye / kAlidAsa aura dhanaMjaya ke vIcameM kucha asamaMjasa thA / isa liye rAjAke samIpa dhanaMjayakI itanI prazaMsA unheM sahana nahIM huI / ve bole, - mahArAja, kahIM, yati mahAjana bhI veda par3hate hai / ina vecAroke pAsa vidyA kahAse AI ? parantu mahArAjako to vidvAnoMse milanekA eka vyasana hI thA, isaliye unhoMne yaha saba sunI anasunI kara dI, aura apane eka maMtrIko dhanaMjayake leneke liye bheja hI diyaa| thoDI hI derameM dhanajaya A phuNce| unhoMne eka AzIrvAdAtmaka sundara zloka paDhakara sArI sabhAko prasanna kara diyA / mahArAjane satkAra karake viThAyA aura kuzala praznake anantara pUchA - " Apako eka vikhyAta vidvAn sunA hai / parantu Azcarya hai ki, Ajataka hamase Apa nahIM mile / " dhanaMjayane viha~sakara kahA, "kRpAnAtha, Apa pRthvIpati haiM, jabataka puNyakA prabala udaya na ho, tabataka Apake - * << - Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ darzanoMkA lAbha kaise ho sakatA hai ? Aja mere ahobhAgya haiM, jo maiM Apase sAkSAtkAra karake saphalamanoratha huaa|" isake pazcAt mahArAjane pUchA, ApakA nAma itanA baDA hai, phira yaha choTAsA pranya to Apako nahIM zobhatA / avazya hI Apane koI mahajhaMtha banAyA hogA yA yanAnekA prAraMbha kiyA hogA / itanA sunakara kAli. dAsase na rahA gyaa| ve bole, "mahArAja, yaha nAmamAlA hama logoMkI hai / isakA yathArtha nAma nAmamaMjarI hai / brAhmaNa hI isake vanAnevAle ho sakate haiM / ye vecAre vaNik loga pranthoMke marmako kyA jAneM ?" yaha bAta dhanaMjayako bahuta burI lagI / aura laganA hI cAhiye / kyoMki dina dahATe unakI eka kRtipara haDatAla pherI jAtI thii| unhoMne kahA-" mahArAja, yaha sarvathA jhUTha hai / maiMne hI yaha grantha vAlakoMke vodhake liye vanAyA hai / yaha saba koI jAnate hai / Apa pustaka maMgAke dekha liijiye| jAna par3atA hai, ina logoMne merA nAma lopa karake apanA nAma rakha diyA hai, aura jabardastI nAmamaMjarI banA dI hai / " yaha sunakara mahArAjane brAmaNoMse kahA, "yaha tumane bar3A anartha kiyA, jo dUsarekI kRtiko chupAkara apanI banA DAlI / yaha corI nahIM to aura kyA hai ? isapara brAhmaNoMkI orase kAlidAsa cole,-"mahArAja, abhI kala to ye dhanaMjaya usa mAnatugake pAsa vidyAbhyAsa karate the, jisake pAsa vidvattAkI gaMdha bhI nahIM hai / Aja ye kahAMse vidvAn ho gaye, jo grantha racane laga gaye / usa mAnatuMgako hI bulAke hamase zAstrArtha karAke dekha lIjiye / inake pADilakI parIkSA mApa ho jAvegI / " gurudevakI avajJA dhanaMjayase sunI nahIM gii| ve kupita hokara bole-" kauna aisA vidvAn haiM, jo gurujIke caraNoMme vivAda kara sakatA hai / maiM dekhU, tumameM kitanA pADitya hai ? pahale mujhase zAstrArtha kara lo, tava gurudevakA nAma lenaa|" vasa, isake pazcAt hI kAlidAsa aura dhanaMjayakA zAstrArtha hone lagA / vividha vipayoMmeM vAdavivAda huA / dhanajayake syAdvAdamaya vAdase aneka vAra niruttara hokara kAlidAsa khisiyA gaye aura rAjAse vahI vAta phira vole ki,-"maiM inake guru mAnatugase zAstrArtha kruuNgaa|" yadyapi mahArAja bhoja 'dhanaMjayakA pakSa pravala hai, yaha jAna cuke the, parantu kAlidAsake Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMtoSake liye aura zAstrArthakA kautuka dekhaneke liye unhoMne zrImAnatuMgamuni mahArAjake nikaTa apanA dUta bulAneke liye bheja diyA / rAjAjJAke anusAra usane munimahArAjase nivadena kiyA ki,-" bhagavan , mAlavAdhIza mahArAja bhojane ApakI khyAti sunakara darzanoMkI abhilASA kI hai, aura daravArame bulAyA hai, so kRpAkarake cliye|" munirAjane kahA"bhAI, rAjadvArase hamArA kyA prayojana hai ? hama khetI nahIM karate haiM, vANijya nahIM karate haiM, kisI prakArakI kisIse yAcanA nahIM karate haiM, phira rAjA hameM kyo bulAvegA ?" munirAjane jo uttara diyA thA, dUtane mahArAjase jA kahA / isapara rAjAne phira sevaka bheje, parantu phira bhI ve nahIM Aye / isa prakAra cAra cAra vAra sevaka bheje, parantu munirAjane usIprakArakA uttara diyA, jaisA ki pahale diyA thA / pAcavIM vAra kAlidAsake usakAnese mahArAjako krodha A gayA / isaliye unhoMne sevakoMko darabArameM AjJA de dI ki," unheM jisataraha ho, pakaDake le aao|" kaI vArake bhaTake hue sevaka yaha cAhate hI the / tatkAla hI unheM pakaDa lAye aura sabhAmeM lAke khar3e kara diye / usa samaya upasarga samajhake munirAjane mauna dhAraNa karake sAmyabhAvakA avalamvana kara liyaa| rAjAne bahuta cAhA ki, ye kucha boleM, parantu unake muMhase eka akSara bhI nahIM nikalA / tava kAlidAsa tathA anya vidveSI brAhmaNa bole ki-" mahArAja, yaha karNATaka dezase nikAlA huA yahA A rahA hai / mahAmUrkha hai, rAjasabhA dekhake bhayabhIta ho gayA hai, isase nahIM bolatA hai|" isapara vahuta logoMne munirAjase prArthanA kI ki, " Apa sAdhu haiM / isa samaya Apako kucha dharmopadeza denA cAhiye / rAjA vidyAmilAsI hai, sunakara satuSTa hoNge|" parantu munirAja paMcaparameSThIke dhyAnameM aDola ho rahe / saba loga kahakahake thaka gaye, parantu kucha phala nahIM huaa| isapara rAjAne krodhita hokara unheM ar3atAlIsa koThariyoMke bhItara eka baMdIgRhameM hathakaDI veDI DAlakara kaida kara diyA / pratyeka koThaDIke dvArapara eka eka majabUta tAlA jar3akara vAhara paharedAra baiThA diye / munirAja usa sthAnameM tIne dina taka kaida rhe| cauthe dina yaha AdinAthastotra nAmakA kAvya racakara jo ki yaMtra maMtra Rddhise garbhita hai, jyoM hI unhoMne eka bAra pATha kiyA, Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tyoM hI hathakar3hI veDI sahita sava tAle TUTa gaye / aura saTa khaTa kivAr3a khula gaye / munirAja thAhara nikalakara dvArake cabUtarepara A virAje / vecAre paharedAroMko badI cintA huI / unhoMne binA kisIke kucha kahe sune, phira usI taraha munirAjako kaida kara diyA / parantu thoDI hI dera meM phira vahI dazA huI / munIza phira vAhara A virAje / abakI bAra sevakoMne rAjAse jAke munirAjake baMdhanarahita honekI savara sunAI / rAjAko var3A Azcarya huaa| parantu pIche yaha socake ki zAyada kucha rakSAmeM pramAda humA hogA, sevakoMse phira kahA ki, unheM phira usI taraha kaida kara do, aura sakhta paharA rakkho / sevakoMne vaisA hI kiyA, parantu thoDhI hI dera meM vahI vAta huI aura munirAja bAhara nikala Aye / avakI vAra ve vahAse sIdhe rAjasabhAmeM jA pahuce / unake divyazarIrake prabhAvase rAjAkA hRdaya kApa gayA / unhoMne kAlidAsako bulAkara kahA,-" kavirAja, merA Asana kampita ho rahA hai, isakA kucha yana karo / maiM aba isa siMhAsanapara kSaNabhara bhI nahIM Thahara sakatA huu|" kAlidAsa mahArAjako dhairya dekara usI samaya yogAsana lagA kara baiTha gaye aura kAlikAkA stotra par3hane lage / thoDe hI samayameM kAlikAdevI sAkSAt pragaTa huI / sAtha hI munirAjake samIpa cakrezvarIne darzana diye| rAjasabhA cakrezvarIkA bhavya-saumya aura kAlikAkA vikarAla-vaMDarUpa dekhakara cakita ho gaI / cakrezvarIne lalakArake kahA ki-kAlike, tU yahA kyoM AI ? kyA aba tUne munimahAtmAoMko upasarga karanekI ThAnI hai ? acchA dekha, maiM ava terI kaisI dazA karatI hUM / kAlikA prabhAvazAlinI cakrezvarIko dekhate hI Dara gaI, aura nAnAprakArase stuti karake kahane lagI ki-ava maiM aisA kRtya kabhI na karUMgI / cakrezvarIne isapara kAlikAko bahutasA upadeza diyA aura hiMsA chor3akara ahiMsArUpa pravRtti karanekI pratijJA karAI / isake pazcAt kAlikA munirAjase kSamA mAgakara lopa ho gii| rAjA aura kAlidAsAdikane bhI munirAjakA prabhAva dekhakara kSamA mAMgI tathA nAnAprakArase stuti kI / aura rAjAne to munimahArAjase zrAvakake vrata lekara jainadharmakA prabhAva sasArameM vyApta kara diyA / cakrezvarIdevI upasarga nivAraNa karake adRza ho gii| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaha kathA zrImUlasaMghAnnAyI bhaTTAraka zrIjagadbhUpaNake ziSya bhadhAraka - zrIvizvabhUpaNakRta saMskRtaTIkAke caritrake AdhArase likhI gaI hai| isase siddha hotA hai ki, mAnatuMgasUri dhanaMjaya tathA mahArAja bhojake samakAlIna the aura ujjayinIke rAjA bhojakA samaya IsAkI gyArahavIM zatAbdikA pUrvArdha nizcita ho cukA hai / isa hisAvase mAnatuMgasUrikA samaya IkhI san 1000 ke Upara siddha hotA hai / parantu aitihAsika dRSTi se abhItaka yaha samaya vizvAsake yogya nahIM hai / kyoMki eka to mAnatuMgake vipayameM digambarasampradAyake granthoM meM hI do tIna prakAra kI kathAe~ pracalita haiM tathA eka kathA zvetAmvarasampradAyake granthoM meM bhI milatI hai aura ye sava hI kathAe~ eka dUsarese nahIM milatI haiM-jude 2 vidvAnoMke sAtha mAnatuMgakI samakAlInatA sthira karatI haiM / dUsare prasiddha itihAsajJa paM. gaurIzaMkara hIrAcanda ojhAne apane 'sirohIkA itihAsa' nAmaka granthameM likhA hai ki, bhaktAmarastotrake kI mAnatuMgasUri mahArAja zrIharSake samayameM hue hai aura zrIharSakA rAjyAbhiSeka IkhIsan 607 meM (vi0 saM0 664) huA haiM / arthAt ojhAjIke matase bhojase 400 varSa pahile mAnatuMgakA samaya nizcita hotA hai| tIsare bhaktAmarakI saskRta TIkAke kartA zrIprabhAcandrasUri likhate haiM ki-," mAnatuMgasUri pahile bauddha dharmake upAsaka the pIche jainadharmameM unheM vizvAsa ho gayA thaa| jinadI. kSA le cukanepara unhoMne apane gurukI AjJAse yaha AdinAthastotra banAyA thaa| arthAt prabhAcaMdrake matase rAjA bhojake baMdhanoMse mukta honeke liye isa stotrakI racanA nahIM huI thii| isa taraha mAnatuMgasUrikA itihAsa aura samaya vahuta vaDe adhakArameM chupA huA hai aura vinA baDe bhArI parizramake usakA patA laganA kaThina hai, to bhI hama bhaTTAraka vizvabhUSaNakI ukta kathAko isaliye prakAzita kara dete haiM ki, vaha vAlakoMke liye manoraMjaka aura prAbhAvika hogii| isake sivAya anya kathAoMkI apekSA isakA pracAra bhI adhika hai| 1 zvetAmbarasampradAyameM bhI bhaktAmarastotrakA pracAra adhikatAse hai| parantu usameM isake 48 ke sthAnameM 40 hI zloka mAne jAte haiM / mAnatugasUriko zvetAmbarI bhAI zvetAmbarAcArya mAnate haiM / sunA hai zvetAmvarasampradAyakA koI grantha bhI mAnatuMgAcAryakA banAyA huA hai / 3 ye sonAgirakI gaddIke adhikArI the / Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namo vItarAgAya / zrImanmAnatuGgasUriviracita AdinAthastotra | bhASATIkA tathA padyAnuvAdasahita / vasantatilakAvRttam / bhaktAmarapraNatamaulimaNiprabhANAmuddyotakaM dalitapApatamovitAnam / samyakpraNamya jinapAdayugaM yugAdAvAlambanaM bhavajale patatAM janAnAm // 1 // yaH saMstutaH sakalavAGmayatattvabodhAdudbhUtabuddhipaTubhiH suralokanAthaiH / stotrairjagatritayacittaharai rudAraiH stoSye kilAhamapi taM prathamaM jinendram // 2 // [ yugmam ] 1 " bhavanidhau" aisA bhI pATha hai / 2 saskRtame kahIM 2 ekase adhika aneka zlokokA ikaTThA anvaya hotA hai / jahA do zlokoMkA ekatra anvaya ho, use yugma kahate haiM / yahA bhI yugma hai / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harigItikA chNd| jo suranake nata mukuTamanikI, prabhAko parakAzate / puni pAparUpI pravala atizaya, timiraja vinAzate / aru jo pare bhavajala diyo, avalamba tinahiM yugAdimeM jinadevake tina caranajugako, namana karake aadimeN-||1|| maiM zaktihIna hu karahuM thuti, acaraja var3o sukhkaarinii| tina prathama jinakI paramapAvana, aru bhvoddhitaarinii|| jinakI trijagajanamanaharana vara, vizada virada suhAi hai| harine sakailazrutatattva-bodha-prasUta-budhisoMgAi hai // 2 // anvayArthI-(bhaktAmarapraNatamaulimaNiprabhANAm )bhaktimAn devoMke jhuke hue mukuToMkI jomaNiyA~ hai, unakI prabhAko (ujhyotaka) prakAzita karanevAle, (dalitapApatamovitAnaM) pAparUpI aMdhakArake samUhako naSTa karanevAle aura (bhavajale) saMsArasamudrameM (patatA) par3ate hue ( janAnAM) manuSyoMko (yugAdau ) yugakI arthAt cauthekAlakI AdimeM (Alambana) sahArA denevAle, (jinapAdayugaM) zrIjinadevake caraNayugaloMko (samyak ) bhalIbhAMti (praNamya ) praNAma krke:-|| 1 // (sakalavAGmayatattvavodhAt) sampUrNa dvAdazAMgarUpa jinavANIkA rahasya jAnanese ( udbhUtabuddhipaTubhiH ) utpanna huI jo buddhi, usase pravINa aise (suralo kanAthaiH) devalokake khAmI indroMne ( jagatritayacittaharaiH) 1 aMdhakArake samUhako / 2 indrne| 3 sampUrNa dvAdazAgase utpanna huI catura buddhike dvArA / 4 arthAt devoMke mukuTa Apake caraNoMkI prabhAse aura bhI adhika dIptimAna hote haiN| Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tIna jagatake citta haraNa karanevAle (udAraiH) mahAn (stotraiH) stotroMke dvArA (yaH saMstutaH) jisakI stuti kI, (taM) usa (prathamaM jinendra) prathama tIrthakara zrIRSabhadevakA (kila )Azcarya hai ki ( aham api) mai bhI (stoSye) stavana karatA huuN| bhAvArtha:-jisakI stuti dvAdazAMga vANIke jJAtA indroMne bar3e 2 vizAla stotroMke dvArA kI hai, usI AdinAtha bhagavAnkA maiM stotra karanA prAraMbha karatA hUM, yaha bar3A Azcarya hai / buddhyA vinApi vibudhArcitapAdapIThe __ stotuM samudyatamatirvigatatrapo'ham / vAlaM vihAya jalasaMsthitamindubimba manyaH ka icchatijanaHsahasA grhiitum||3|| he amarapUjitapada tihArI, thuti karanake kAja maiN| budhivinA hI ati DhITa hai kai, bhayau udyata Aja maiM // jalameM pasyau pratibimba zaziko, dekha sahasA caavsoN| tajikai zizunakoM ko sujana jana,gahana cAhai bhaavsoN||3|| anvayArthoM-(vivudhArcitapAdapITha) devoMne jisake siMhAsanakI pUjA kI hai, aise he jinendra ! (buddhyA vinA ) buddhike 1 "kila' zabdakA yaha abhiprAya zrIprabhAcandrAcAryakI saMskRtaTIkAse grahaNa kiyA gayA hai| 2 "vibudhArcitapAdapITham" aisA bhI pATha hai / 3 stuti / 4 bAlakoMko / 5 vstupnese| Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vinA ( api ) hI (vigatatrapaH ) lajjArahita jo (aham ) maiM (stotuM) ApakA stavana karaneko (samudyatamatiH) udyatamati huA hUM arthAt tatpara huA hUM, so ThIka hai| kyoMki (vAlaM vihAya ) bAlakake sivAya (anyaH) anya (kA) kauna (janaH) manuSya aisA hai, jo (jalasaMsthitam ) jalame dikhAI dene vAle (induvimbaM) candramAke prativimbako (sahasA) ekAeka (grahItuma) pakar3aneke liye ( icchati ) icchA karatA hai ? bhAvArtha:-jaise mUrkha bAlaka jalameM par3I huI candramAko chAyAko pakar3anA cAhatA hai, usI prakAra maiM bhI ApakA stotra karane ke liye . tayAra huA hUM, jo ki atizaya kaThina hai // 3 // vaktuM guNAn guNasamudra zazAGkakAntAn kaste kSamaH suragurupratimo'pi vuddhyA / kalpAntakAlapavanoddhatanakracakra ko vA tarItumalamambunidhi bhujAbhyAm // he guNanidhe, zazisama samujjvala, kahana tuva gungnkthaa| suragurunake sama hU gunI jana, haiM na samaratha sarvathA / jAmeM pralayake pavanasoM, ucharata pravala jalajaMtu haiN| tihiM jaladhikaha~nija bhujanasoM, tira sabaiko valavaMtu haiN| anvayArthoM-(guNasamudra) he guNoMke samudra (te) tumhAre ( zazAGkakAntAn ) candramAkI kAnti jaise ujjvala (guNAn) - 1 indra ke samAna buddhimAn / 2 magaramaccha Adi jalacara jIva / Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guNoMke ( vaktuM ) kahaneko (buddhyA) buddhise ( suragurupratimaH api) indrake samAna bhI (kA) kauna puruSa aisA hai, jo (kSamaH)samartha ho ? kyoMki (kalpAntakAlapavanoddhatanakacakra) pralayakAlakI AMdhIse uchalate hai magara macchoMke samUha jisame, aise ( amvunidhi) samudrako ( bhujAbhyAm ) bhujAoMse (tarItum tairaneko ( ko vA) kauna puruSa ( alam ) samartha ho sakatA hai ? koI bhI nhiiN| bhAvArtha:-jaise pralayakAlake bhayAnaka dustara samudrako koI bhujAoMse nahI taira sakatA hai, usI prakAra mai bhI Apake guNoMkA varNana karanemeM asamartha hU // 4 // so'haM tathApi tavabhaktivazAnmunIza __ kartuM stavaM vigatazaktirapi pravRttaH / prItyAtmavIryamavicArya mRgo mRgendraM nA'bhyetikiM nijazizoH paripAlanArtham // muninAtha, maiM udyata bhayau jo, virada pAvana gAnakoM / so eka tuva padabhaktike vaza, bhUli nijavalajJAnakoM // jyoM prItivaza nijabala vicAre,-vina svavatsa bacAive / atidIna harinI siMhake, Darapai na sanamukha jaaive||5|| anvayArthI-(munIza ) he muniyoMke Izvara mai stotra karanemeM asamartha hU, (tathApi ) to mI (tava bhaktivazAt )tumhArI 1 stotra athavA stuti / 2 apane bacceke / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaktike vazase (vigatazaktiH) zaktirahita ( api) bhI (saH ahaM ) vaha vuddhihIna mai ( stavaM kartu) ApakA stavana karaneke liye (pravRttaH) pravRtta huA hUM / so ThIka hI hai, kyoMki (mRgaH) hariNa (prItyA) prItike vazase(AtmavIrya ) apane parAkramako ( avicArya) vinA vicAre hI (nijazizoH)apane baccekI ( paripAlanArtham ) rakSAke artha (kiM) kyA ( mRgendra) siMhako (na abhyeti) nahI prApta hotA hai ? arthAt usake sammukha lar3aneke liye kyA nahIM daur3atA hai ? bhAvArtha:-jaise hariNa apane bacceko sihake paMjemeM phaMsA dekhakara usakI prItike vazase yadyapi siMhako jIta nahI sakatA hai, to bhI sAmhane lar3aneko daur3atA hai| usI prakAra mujhameM zakti nahIM hai, to bhI bhaktike vazase ApakA stotra karaneke liye tatpara hotA huuN| arthAt isa stotrake karanemeM ApakI bhakti hI kAraNa hai, merI zakti vA pratibhA nahI // 5 // alpazrutaM zrutavatAM parihAsadhAma tvadbhaktireva mukharIkurute balAnmAm / yatkokilaH kila madhau madhuraM virauti taccArucUtakalikAnikaraikahetuH // 6 // alpajJa aru jJAnIjananake, hAsako sunivAsa maiM / tuva bhakti hI muhi karata caMcala, ihi punIta-prayAsamaiM // madhumAsameM jo madhura gAyana, karata koila premsoN| ' so nava rasAlanakI lalita kalikAnike vaza nemasoM // 6 // 1 pavitra kaaryme| / Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anvayArthI-(alpazrutaM ) thoDA hai zAstrajJAna jisako aise aura (zrutavatAM) zAstrake jJAtA puruSoMke (parihAsadhAma ) ha~sIke sthAna aise (mAm ) mujhako (tvadbhaktiH) tumhArI bhakti (eva) hI ( valAt ) balapUrvaka (mukharIkurute) vAcAla karatI hai| kyoMki (kokilA) koyala (kila ) nizcayase (madhI) vasanta RtumeM ( yat ) jo (madhuraM virauti) madhura zabda karatI hai, (tat cArucUtakalikAnikaraikahetuH) so usameM sundara AmravRkSoMke maurakA ( maMjarIkA ) samUha hI eka kAraNa hai / bhAvArtha:-koyalakI yadi khayaM bolanekI zakti hotI, to vaha vasanta Rtuke sivAya dUsarI RtuoMmeM bhI bolatI / parantu vaha, jaba vasaMtameM AmoMke maura Ate hai, taba hI mIThI vANI bolatI hai / isase siddha hai ki, usake bolanemeM eka maura hI kAraNa hai / isIprakAra mujhameM khayaM zakti nahIM hai, parantu ApakI bhakti mujhe stotra karaneke liye caMcala karatI hai| isase isa stotrakI racanAmeM ApakI bhakti hI eka kAraNa hai // 6 // tvatsaMstavena bhavasantatisannibaddhaM __pApaM kSaNAkSayamupaiti zarIrabhAjAm / AkrAntalokamalinIlamazeSamAzu sUryAMzubhinnamiva zArvaramandhakAram // 7 // jo jagatajIvanake purAtana, pApa bhavabhavake jure| so hohiM chaya tuva virada gAyeM, eka chinameM auture // 1 caita vaizAkha do mahIne vasanta Rtuke hai| 2 zIghra / - - Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jyoM jagatavyApI bhramarasama tama, nIlatama nishismyko| tatakAla hI dinakarakiranasoM, prApta hovahi vilyko||7|| anvayArthI-( AkrAntalokam ) jisane lokako Dhaka liyA hai, aura jo ( alinIlam ) bhramarake samAna kAlA hai, aise (zArvaram) rAtrike ( azeSam ) sampUrNa (andhakAram ) aMdhakArako (Azu) zIghratAse ( sUryAzubhinnam ) jaise sUryakI kiraNeM naSTa kara detI hai, usI prakAra he bhagavan ! (tvatsaMstavena) tumhAre stavanase ( zarIrabhAjAm ) jIvadhAriyoMke ( bhavasantatisanibaddhaM) janmajarAmaraNarUpa saMsAraparamparAse ba~dhA huA (pApa) pApa (kSaNAt ) kSaNabharameM (kSayam ) nAzako (upaiti ) prApta hotA hai| bhAvArtha:-jaise aMdhakArako sUrya miTA detA hai, usI prakAra Apake stotrase jIvoMke pApa kSaya ho jAte hai // 7 // matveti nAtha tava saMstavanaM mayeda mArabhyate tanudhiyA'pi taiva prabhAvAt / ceto hariSyati satAM nalinIdaleSu muktAphaladyutimupaiti nanUdabinduH // 8 // jinarAja asa jiya jAnikai, yaha ApakI virovalI / thorI samajha merI taU, prAraMbha karata utAvalI // 1 atyanta nIlA ( kAlA) 2 kahIM kahIM nIle raMga kAlekA upacAra kiyA jAtA hai / 3 "tat prasAdAtu" bhI pATha hai / 4 stotramAlA / Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hari hai sumana so sajjananake, prbhu-prbhuut-prbhaavsoN| jalavindu jaise jalajadala pari, dipata mukatAbhAvasoM // 8 // . anvayArthI-(nAtha) he nAtha (iti matvA) isa prakAra pApakA nAza karanevAlA manAkara (tanudhiyA api mayA) thor3I sI vuddhivAlA hUM, to bhI mere dvArA (idam ) yaha (tava) tumhArA (saMstavanaM) stotra ( Arabhyate) AraMbha kiyA jAtA hai / so (tava ) tumhAre (prabhAvAt ) prabhAvase (satAM) sejana puruSoMke (cetaH ) cittako ( hariSyati ) haraNa karegA / jaise ki (nalinIdaleSu) kamalinIke pattoMpara (udavinduH) pAnIkA bindu (nanu) nizcayase (muktAphaladyutim ) muktAphalakI zobhAko ( upaiti ) prApta hotA hai| bhAvArtha:-jaise kamalinIke pattoMpara sAdhAraNa jalake bindu bhI una pattoMke prabhAvase motI sarIkhe jAna par3ate hai, usI prakAra yaha stotra yadyapi acchA nahIM hai, parantu Apake prabhAvase sajjanoMke cittako avazya haregA / arthAt utkRSTa kAvyoMkI zreNImeM ginA jAvegA / / 8 // AstAM tava stavanamastasamastadoSaM tvatsaMkathApi jagatAM duritAni hanti / dUre sahasrakiraNaH kurute prabhaiva padmAkareSu jalajAni vikAsabhAji // 9 // 1 Apake prabhAvase / 2 durjanoMko to acchese acchA bhI kAvya burA lagatA hai, isaliye yahA sajana vizeSaNa diyA hai| Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saba doSarahita jineza tero, virada to dUrahi rahai / tuva kathA hI ihi jagatake sava, pApapuMjanako dahai / sUraja rahata hai dUra hI pai, tAsukI kiranAvalI / saravaranameM pari karata hai, pramudita sakala kumudaavlii||9|| anvayArthI-(sahasrakiraNaH) sUrya to ( dUre) dUra hI raho, (prabhA eva ) usakI prabhA hI (padmAkareSu ) tAlAboMmeM jaise (jalajAni)kamaloMko (vikAzabhAJji)prakAzamAn (kurute) kara detI hai, usI prakAra he jinendra, (astasamastadoSa) asta ho gaye hai, samasta doSa jisake arthAt doSarahita aisA (tava) tumhArA (stavanaM dUre AstAM) stotra to dUra hI rahai, (tvatsaMkathA api) tumhArI isa bhava tathA parabhavasambandhI uttama kathA hI (jagatAM) jagatake jIvoMke (duritAni ) pApoMko (hanti ) nAza karatI hai| __ bhAvArtha:-sUryake udayase pahale jo usakI prabhA phailatI hai, usase hI jaba kamala phUla uThate hai, taba sUryake udayase kamala phUleMge, isameM to kahanA hI kyA hai ? isI prakAra ApakI kathA sunanese hI jaba pApa naSTa ho jAte hai, taba Apake stotrase to hovege hii| isameM kucha sandeha nahI hai / sArAMza yaha ki, ApakA yaha stotra pApoMkA nAza karanevAlA hogA // 9 // nAtyadbhutaM bhuvanabhUSaNabhUta nAtha bhUtairguNairbhuvi bhvntmbhissttuvntH| 1 tAlAvoMke vIcame par3ake / 2 'atyadbhutaM" bhI pATha hai, jo "bhavaM. ntam" kA vizeSaNa hotA hai| Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tulyA bhavanti bhavato nanu tena kiM vA bhUtyAzritaM ya iha nAtmasamaM kroti||10|| he bhuvanabhUSanarUpa prabhu, ihimeM na kachu acaraja rhaa| jo satyagunagAyaka tihAre, hohiM tuva sama nara mahA // svAzrita jananako svAmi jo, apanI prabhUta vibhuutisoN| nahiM karata Apa samAna tAkI, kahA vaha krtuutisoN||10|| anvayArthI-( bhuvanabhUSanabhUta ) he jagatke bhUSaNarUpa bhagavan (bhuvi ) saMsArameM ( bhUtaiH guNaiH) satya tathA samIcIna guNoMkarake ( bhavantam ) Apako ( abhiSTuvantaH) stavana karanevAle puruSa ( bhavataH ) Apake hI (tulyAH ) samAna ( bhavanti) hote hai / so isameM (ati adbhutaM na) adhika Azcarya nahI hai| (nanu) kyoMki ( nAtha) he nAtha, (yaH) jo koI khAmI (iha ) isa lokameM (AzritaM) apane Azrita puruSako (bhUtyA) vibhUtikarake ( AtmasamaM) apane samAna ( na karoti ) nahI karatA hai, (tena) usa khAmI karake (kiM vA) kyA lAbha ? bhAvArtha-he bhagavan , jisaprakAra udArakhAmIkA sevaka kAlAntarameM dhanAdise sahAyatA pA karake apane svAmIke samAna 1 bhaktajana / 2 koI 2 " bhuvanabhUSaNa " aura "bhUtanAtha" aise do sambodhana karake "he bhuvanake bhUSaNa " aura "he jIvoke nAtha " artha karate haiN| Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanavAn ho jAtA hai, usI prakAra maiM bhI ApakA stavana karake Apake samAna tIrthaMkara nAmakarmakA upArjana kara sakatA huuN||10|| dRSTvA bhavantamanimeSavilokanIyaM nAnyatra toSamupayAti janasya ckssuH| pItvA payaH zazikaradyutidugdhasindhoH . kSAraM jalaM jalanidherasituM ka icchet||11|| animeSa nitya vilokanIya, jineza tumahiM vilokake / puni aura Thaura na toSa pAvahi, jananayana ihi lokke|| zaziprabhAke sama nIra pIkara, kSIranidhiko bhaavno| ko piyana cAhata saritapatiko, kSArajala asuhaavno| anvayArthoM-he bhagavan (animepavilokanIyaM ) animeSa arthAt TimakArarahita netroMse sadA dekhane yogya (bhavantam) Apako (dRSTvA) dekhakarake (janasya) manuSyoMke (cakSuH) netra (anyatra) dUsaroMmeM arthAt hariharAdi devoMmeM (toSam ) saMtoSako (na upayAti) nahI prApta hote hai / so ThIka hI hai, kyoki (zazikaradyutidugdhasindhoH) candramAkI kiraNoMke samAna ujjvala hai zobhA jisakI, aise kSIra samudrake ( payaH) jalako (pItvA) pI karake (kA) aisA kauna puruSa hai, jo (jalanidheH) samudrake 1 TimakArarahita netroMse / 2 candramAkI prabhAke samAna ujjvala / 3 smudrkaa| 4 yadyapi cakSuH pada aura upayAti kriyA donoM ekavacana hai, parantu jAtikI apekSA honese yahAM bahuvacanameM artha kiya gayA hai| Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kSAraM jalaM ) khAre pAnIko ( rasituM ) pInekI (icchet ) icchA karatA hai ? bhAvArtha-jaise kSIrasamudrake jalako pInevAlA phira khAre pAnIke pInekI icchA nahIM karatA hai, usI prakAra jo Apake darzana karaletA hai, use phira dUsare devoMke dekhanese satoSa nahI hotA // 11 // yaiH zAntarAgarucibhiH paramANubhistvaM nirmApitastribhuvanaikalalAmabhUta / tAvanta eva khallu te'pyaNavaH pRthivyAM __ yatte samAnamaparaM na hi rUpamasti // 12 // tribhuvanazirobhUSaNa, anUpama, zAntabhAvanasoM bhare / jina rucira zaMci paramAnuvanasoM, Apa vanikai avtre|| te anu hate jagameM tite hI, jAni muhi aisI prai| jAta apUrava Apa jaiso, rUpa nahiM kaha lakhi prai||12|| anvayArthI-(tribhuvanaikalalAmabhUta ) he tIna lokake eka zirobhUSaNabhUta ( yaiH ) jina (zAntarAgarucibhiH ) zAnta bhAvoMkI chAyArUpa (paramANubhiH) paramANuose ( tvaM ) tuma (nirmApitaH ) banAye gaye ho, (khalu) nizcaya karake (te)ve (aNavaH) paramANu ( api) bhI ( tAvanta eva ) utane hI 1 sundr| 2 pvitr| 3 kyoMki ( hetu)| 4 "zira-puro nyastamastakAbharaNaM llaammucyte|" sirake Age mastakake AbharaNako lalAma kahate haiN| Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 the / ( yat) kyoMki (te samAnam ) tumhAre samAna ( rUpam ) rUpa ( pRthivyAM ) pRthivI meM (aparaM) dUsarA ( na hi ) nahI (asti ) hai / bhAvArtha:- he bhagavan, Apake zarIrakI racanA jina pudgala paramANuoMse huI hai, ve paramANu saMsArameM utane hI the| kyoMki yadi ve paramANu adhika hote, to Apa jaisA rUpa auroMkA bhI dikhalAI detA / parantu yathArthameM Apake samAna rUpavAn pRthivImeM koI dUsarA nahI hai // 12 // s vaktraM kva te suranaroraganetrahAri niHzeSanirjitajagantritayopamAnam / bimbaM kalaGkamalinaM va nizAkarasya yadvAsare bhavati pANDupalAzakalpam // 13 // kaha~ surauraganara-nayana - AnaMda, - karana tuva mukhacaMda hai / tihu~ loka upamAvRnda jihiMke, hota sanamukha maMda hai | aru kahAM zaziko malina bimba, kalaMkavAro dAsaso / jo hota dinake hota hI, chabi- hIna zveta palAsaso // 13 // anvayArthI-- he nAtha, (suranaroraganetrahAri ) deva, manuSya, aura nAgoMke netroMko haraNakaranevAlA tathA ( niHzeSanirjitajagatritayopamAnam ) jItI hai tIna lokake kamala, candramA, darpaNa Adi saba hI upamAe~ jisane aisA, (ka) kahAM to (te) tumhArA ( vakraM ) mukha aura ( kva ) kahAM (nizAkarasya ) candramAkA 1 TesU arthAt DhAka ke patte jaisA / Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( kalaGkamalinaM ) kalaMkase malina rahanevAlA (vimba) maMDala, (yava) jo ki (vAsare) dinameM (pANDupalAzakalpam) palAzake arthAt DhAkake patteke samAna sapheda (bhavati) hotA hai| bhAvArthaH-Apake sadA prakAzamAna niSkalaMka mukhako candramAkI upamA nahIM dI jA sakatI hai / kyoMki candra kalaMkI hai aura dinako DhAkake patte jaisA prabhAhIna ho jAtA hai // 13 // . sampUrNamaNDalazazAGkakalAkalApa zubhrA guNAstribhuvanaM tava lazyanti / ye saMzritAstrijagadIzvaranAthamekaM kastAnivArayati saMcarato yatheSTam // 14 // he trijagapati, pUrana nizApatikI, kalA jyoM Urjare / gunagana tihAre vimala atizaya, bhuvana tInahu~meM bhare // Azraya apUrava ekajagake, nAthako jinane liyo / cAhe jahAM vicarai tinahi, hai rokive kihako hiyo // 14 // anvayArthI-(trijagadIzvara ) he tInajagatake Izvara, (tava) tumhAre ( sampUrNamaNDalazazAGkakalAkalApazubhrA guNAH) pUrNimAke candramaMDalakI kalAoM sarIkhe ujjvala guNa (tribhuvanaM)tIna bhuvanako ( laDDayanti ) ulaMghana karate hai arthAt tInoM lokoMmeM vyApta hai / kyoMki (ye) jo guNa (eka) eka arthAt advitIya (nAtham ) tIna lokake nAthako (saMzritAH) Azraya karake rahe haiM, . -- - 1ujjvl| Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (tAna ) unheM ( yatheSTam) khecchAnusAra (saMcarataH) saba jagaha vicaraNa karanese (kaH) kauna puruSa ( nivArayati) nivAraNa kara sakatA hai-roka sakatA hai ? arthAt koI bhI nhiiN| / ___ bhAvArtha:--jina uttama guNone ApakA Azraya liyA hai, ve guNa jahA tahAM icchApUrvaka gamana karate haiM, unheM koI roka nahIM sakatA hai| kyoMki ve Apa jaise tInalokake nAthake Azrita hai| aura isI kAraNa arthAt una guNoMke sarvatra vicaranese tInaloka unhIse vyApta ho rahA hai // 14 // citraM kimatra yadi te tridazAGganAbhi nItaM manAgapi mano na vikAramArgam / kalpAntakAlamarutA calitAcalena kiMmandarAdizikharaM calitaM kdaacit||15 acaraja kaho ihimeM kahA, tuva acala manako mdchkii| jo sudhara suravanitA na tanika hu, supathasoMcyuta kara sakIM // jihine calAye acala aiso, pralayako mAruta mhaa| girirAja maMdaraizikharahUkaha~, so calAya sakai khaa?||15|| anvayArthoM-he prabho, (yadi ) yadi (tridazAGganAbhiH) devAMganAoMkarake (te) tumhArA (manaH) mana (manAk api), kiMcit bhI (vikAramArgam ) vikAramArgako (na nItaM) nahIM prApta huA, to ( atra ) isameM (kim ) kyA (citra) Azcarya hai ? 1 prvt| 2 pavana / 3 sumeru parvatake shikhrko| / Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (kiM ) kyA (kadAcit ) kabhI(calitAcalena) kampita kiye hai parvata jisane aise (kalpAntakAlamarutA) pralayakAlake pavanase (mandarAdizikharaM ) sumeru parvatakA zikhara (calitaM)calAyamAn ho sakatA hai ? kabhI nahIM / ___ bhAvArthaH-pralayakAlakI havAse saba parvata calAyamAna ho jAte hai, parantu sumeruparvata kicit bhI calAyamAn nahI hotA hai / isI prakAra yadyapi devAganAoMne sampUrNa hI brahmAdika devoMke citta calAyamAna kara diye, parantu ApakA cittaraMcamAtra bhI vikArayukta nahIM huA // 15 // nirdUmavartirapavarjitatailapUraH __ kRtsnaM jagatrayamidaM prakaTIkaroSi / gamyo na jAtu marutAM calitAcalAnAM dIpo'parastvamasi nAtha jgtprkaashH||16|| nahiM mela bAtI telako, nahiM neku jAmeM dhUma hai| aru karata hai paragaTa niraMtara, jo jagata ye tIna hU // jApai pavanabala calata nahi, cala karata jo girivara aho!| he nAtha, tuma aise apUrava, jagaprakAzaka dIpa ho // 16 // anvayArthoM-(nAtha ) he nAtha, (tvaM) tuma (nirdUmavartiH) ghUma tathA vAtIrahita, ( apavarjitatailapUraH) tailake pUrarahita, 1 pralayakAlakI havA aisI bhayAnaka hotI hai ki, usase bar3e 2 parvata cala jAte haiM, eka sumeruparvata hI usa samaya acala rahatA hai| Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 aura jo ( calitAcalAnAM ) parvatoMke calAyamAna karane vAle ( marutAM ) pavanake ( jAtu na gamyaH) kadAcit bhI gamya nahI hai, aise (jagatprakAzaH ) jagatake prakAzita karanevAle (aparaH) advitIya, vilakSaNa ( dIpaH ) dIpaka ( asi ) ho / kyoM ki Apa ( idaM ) isa ( kRtsnaM ) samasta ( jagatrayam ) saptatattva nava padArtharUpa tIna jagatako ( prakaTIkaroSi ) prakaTa karate haiM / bhAvArthaH --- sasArameM jo dIpaka dikhAI dete haiM, unameM dhuAM aura vattI hotI hai, parantu ApameM vaha ( dveSarUpI dhuAM aura kAmakI dazaavasthArUpa vattI ) nahI hai / dIpakoM meM tela hotA hai, ApameM taila arthAt sneha (rAga) nahI hai / dIpaka jarAsI havAke jhokese bujha jAtA hai, Apa pralayakAlakI havAse bhI calita nahI hote hai / aura dIpaka eka gharako prakAzita karatA hai, Apa tIna jagatke sampUrNa padArthoM ko prakAzita karate haiM / isa prakAra Apa jagatke prakAza karanevAle eka apUrva dIpaka ho // 16 // nAstaM kadAcidupayAsi na rAhugamyaH spaSTIkaroSi sahasA yugapajjaganti / nAmbhodharodaraniruddhamahAprabhAvaH sUryAtizAyi mahimAsi munIndra loke 17 chititaiM chupataM nahiM chinahu, chAyA rAhukI nahiM parata hai / tihuM jagatako jugapata sahaja hI, jo prakAzita karata hai // 1 pRthvIse / 2 asta hotA hai / 3 kSaNabharake liye bhI / 4 eka hI samayame / Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhArAdharanake udarameM pari, jihi prabhAva na ghaTata hai| yoM muMnipa, jaga mahimA tihArI, bhAnuhUtai mahata hai||17|| anvayAthI-Apa ( na kadAcit ) na to kabhI ( astaM) astako ( upayAsi ) prApta hote ho, (narAhugamyaH) na rAhuke gamya ho, arthAt na Apako rAhu grasatA hai aura (na)na (ambhogharodaraniruddhamahAprabhAvaH) bAdaloMke udarase ApakA mahApratApa rukatA hai aura (yugapat ) eka samayameM (sahasA ) sahaja hI (jaganti ) tInoM jagatko Apa ( spaSTIkaroSi ) pragaTa karate ho / isa prakArase (munIndra) he munIndra, (loke) lokameM Apa (sUryAtizAyimahimA asi) sUryakI mahimAko bhI ullaMghana karanevAlI mahimAke dhAraNa karanevAle ho / bhAvArthaH-sUrya saMdhyAko asta ho jAtA hai, Apa sadAkAla prakAzita rahate hai| sUrya eka jambUdvIpako hI prakAzita karatA hai, Apa tIna jagatake sampUrNa padAthAko prakAzita karate hai / sUryako rAhukA grahaNa lagatA hai, Apako kisI prakArake dupkRta prApta nahIM hote / sUryakA pratApa megha Dhaka lete hai ApakA pratApa matizrutAvadhimanaHparyayakevalAdi jJAnAvaraNIya karmoke AvaraNase rahita hai| isa prakArase he muninAtha, Apa sUryase bhI bar3e sUrya hai // 17 // nityodayaM dalita-moha-mahAndhakAraM gamyaM na rAhuvadanasya na vAridAnAm / 1 bAdaloMke / 2 he munirAja, / Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 vibhrAjate tava mukhAjamanalpakAnti vidyotayajjagadapUrvazazAGkabimbam // 18 // jo udayarUpa rahai sadA, puni mohako tama hanata hai / mukha rAhuke na parai kabahu~, jihiko na vorida Dhakata hai // he nAtha, so mukhakamala tuva, dhArata prakAza amaMda hai / sohata jagata udyotakArI ati apUrava caMda hai // 18 // anvayArthau - ( yat ) jo ( nityodayaM ) sadA udayarUpa rahatA hai, jo ( dalita mohamahAndhakAraM ) moha aMdhakAra ko naSTa karatA hai, ( na rAhuvadanasya ) na rAhuke mukha ke ( gamyaM ) gamya hai, aura ( na vAridAnAm ) na bAdaloMke gamya hai, arthAt jise na to rAhu grasatA hai, aura na bAdala Dhakate hai / aura jo ( jagat ) jagatko ( vidyotayat ) prakAzita karatA hai, aisA hai bhagavan, ( tava ) tumhArA ( analpakAnti ) adhika kAntivAlA ( mukhAbjam ) mukhakamala ( apUrvazazAGkavimbam ) vilakSaNa candramAke vimvarUpa ( vibhrAjate ) zobhita hotA hai / bhAvArtha:- ApakA mukhakamala eka vilakSaNa candramA hai / kyoM ki candramA kevala rAtrimeM udita hotA hai, parantu ApakA mukha sadA udayarUpa rahatA hai / candramA sAdhAraNa aMdhakArakA nAza karatA hai, parantu ApakA mukha ajJAna athavA mohanIyakarmarUpa mahAaMdhakAra ko naSTa karatA hai / candramAko rAhu grasatA hai, bAdala 1 bAdala | 2 manda nahIM, arthAt adhika prakAzamAn / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chupA lene hai, parantu Apake mukhako DhakanevAlA koI nahIM hai| candramA pRthvIke kucha bhAgako prakAzita karatA hai, parantu ApakA mukha tIna jagatako prakAzita karatA hai / candramA thor3I kAntivAlA hai, parantu Apake mukhakI ananta kAti hai // 18 // kiM zarvarISu zazinAhi vivakhatA vA __ yuSmanmukhendudaliteSu tamaHsu nAtha / niSpannazAlivanazAlini jIvaloke kArya kiyajaladharairjalabhAranadraiH // 19 // he nAtha, yadi tuva tamaharana vara, mukhamayaMka amaMda hai| tau vyartha hI sUraja divasameM, aura nizimeM caMda hai // cahu~ora zobhita zAlike, bahu vananasoM jo hai rho| jalabhare meghanasoM kahA, tihi dezameM kAraja kho||19|| anvayArthI-(nAtha ) he nAtha, (yuSmanmukhendudaliteSu tamasu) Apake mukharUpI candramAkarake adhakArake naSTa ho jAnepara ( zarvarISu ) rAtriyoMmeM ( zazinA) candramAkarake (vA) athavA ( ahni) dinameM (vivasvatA) sUryakarake (kiM) kyA ? bhalA ! (jIvaloke niSpannazAlivanazAlini ) jIvalokameM arthAt dezameM dhAnyake khetoMke paka cukane para (jalabhAranauH ) pAnIke bhArase jhuke hue (jaladharaiH) bAdalokarake (kiyat kArya) kyA prayojana siddha hotA hai ? arthAt kucha nahIM / Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 bhAvArtha:-jisa prakArase pake hue dhAnyavAle dezameM bAdaloMkA barasanA vyartha hai, kyoMki usa jalase kIcar3a honeke sivAya aura kucha lAbha nahI hotA; usI prakArase jahAM Apake mukharUpI candramAse ajJAna andhakArakA nAza ho cukA hai, vahAM rAtri aura dinameM candra sUrya vyartha hI zIta tathA Atapake karanevAle haiM / / 19 // jJAnaM yathA tvayi vibhAti kRtAvakAzaM naivaM tathA hariharAdiSu nAyakeSu / tejaHsphuranmaNiSu yAti yathA mahattvaM naivaM tu kAcazakale kiraNAkule'pi // 20 // jo svaparabhAva prakAzakArI, lasata tumameM jJAna hai| so hariharAdika nAyakoMmeM, nAhiM hovata bhAna hai| jaiso prakAza mahAna manimeM, mahatatAko lahata hai| taso na kavahU~ kAMtijuta hU, kaoNcameM lakha parata hai // 20 // anvayArthoM-he nAtha, ( kRtAvakAzaM) kiyA hai ananta paryAyAtmaka padArthoMkA prakAza jisane, aisA (jJAnaM) kevalajJAna ( yathA ) jaisA (tvayi ) ApameM (vibhAti ) zobhAyamAna hai, (tathA) vaisA (hariharAdiSu ) hariharAdika (nAyakeSu ) nAya 1 "kAcodbhaveSu na tathaiva vikAsakatvaM" aisA bhI pATha hai| 2 anantaparyAyAtmake vastuni kRto vihito'vakAzaH prakAzo yena tat / 3 apane apane zAsanake nAyakoM arthAt khAmiyoMmeM / Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 1 komeM (naivaM ) nahIM hai / so ThIka hI hai / kyoM ki ( yathA ) jisa prakArase (tejaH) prakAza ( sphuranmaNiSu ) sphurAyamAna maNiyoM meM ( mahattvaM ) gauravako ( yAti ) prApta hotA hai, ( evaM tu ) vaisA to ( kiraNAkule api ) kiraNoMse vyApta arthAt camakate hue bhI ( kAcazakale ) kAcake TukaDemeM ( na ) nahIM hotA / bhAvArtha : - jo prakAza maNiyoMmeM zobhAko pAtA hai, vaha kAMcake Tukar3oMmeM nahI pA sakatA / isI prakArase jaisA khaparaprakAzaka jJAna ApameM hai, vaisA anya viSNu mahAdeva Adi devoM meM nahI pAyA jAtA // 20 // manye varaM hariharAdaya eva dRSTA dRSTeSu yeSu hRdayaM tvayi toSameti / kiM vIkSitena bhavatA bhuvi yena nAnyaH kazcinmano harati nAtha bhavAntare'pi // 21 // narendrachanda vA jogIrAsA / harihara Adika devanako hI, avalokana muhi bhAvai / jinahiM nirakhakara jinavara, tumameM, hRdaya topa ati pAvai // pai kahA tuma darasanasoM bhagavan, jo isa jaga mAhIM / parabhavameM ha anya deva mana, harive samaratha nAhIM // 21 // hU anvayArthI - ( nAtha ) he nAtha, mai ( hariharAdayaH dRSTA eva ) hariharAdika devoMkA dekhanA hI ( varaM manye ) acchA mAnatA hUM / ( yeSu dRSTeSu ) jinake ki dekhanese ( hRdayaM ) hRdaya Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 ( tvayi ) tumameM ( saMtoSaM ) saMtoSako ( eti ) pAtA hai aura ( bhavatA vIkSitena ) Apake dekhanese ( kiM ) kyA ? ( yena ) jisase ki, ( bhuvi ) pRthivImeM ( anyaH kazcit ) koI anya deva ( bhavAntare api ) dUsare janmameM bhI ( manaH na harati ) mana haraNa nahI kara sakate / 1 bhAvArtha:- hariharAdika devoMkA dekhanA acchA hai / kyoM ki jaba hama unheM dekhate hai, aura rAgadveSAdi doSoMse bhare hue pAte hai, taba ApameM hamako atizaya saMtoSa hotA hai / kyoM ki Apa parama vItarAga sarva doSoMse rahita hai / parantu Apake dekhanese kyA ? kucha nahI / kyoMki Apake dekha lenese phira sasArake koI bhI deva manako haraNa nahI kara sakate / sArAMza - dUsaroMke dekhanese to ApameM saMtoSa hotA hai, yaha lAbha hai aura Apake dekhanese koI bhI devakI ora citta nahI jAtA, yaha hAni hai ( vyAjanindA aura vyAjastuti alaMkAra ) // 21 // strINAM zatAni zatazo janayanti putrA - nAnyA sutaM tvadupamaM jananI prasUtA / sarvA dizo dadhati bhAni sahasrarazmi prAcyeva digjanayati sphurdNshujaalm||22|| / ahaiM saikar3oM subhagA nArIM, jo bahusuta upajAvaiM / pai tuma sama supUtakI jananIM, yahAM na aura dikhAvaiM // yadyapi dizividizAe~ sigarauM, dherai nachatra anekA / pai pratApi raviko upajAvai, pUrvadizA hI ekA // 22 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 25 anvayArthoM-he bhagavan , (strINAM zatAni) striyoM ke saikar3e arthAt saikar3oM striyAM ( zatazaH ) saikaDo (putrAn ) putroMko (janayanti) janatI hai / parantu ( anyA) dUsarI (jananI) mAtA (tvadupamaM) tumhAre jaise (sutaM ) putrako (na prastA ) utpanna nahI kara sakatI hai / so ThIka hI hai / kyoM ki ( sarvA dizaH) sampUrNa arthAt AThoM dizAe~ (bhAni) nakSatroMko (dadhati) dhAraNa karatI hai, parantu ( sphurat-aMzujAlaM) daidIpyamAna hai kiraNoMkA samUha jisakA, aise ( sahasrarazmi ) sUryako eka (prAcI dik eva ) pUrva dizA hI utpanna karatI hai| bhAvArtha:-jisa prakAra eka pUrva dizA hI sUryako utpannA kara sakatI hai, usI prakAra eka ApakI mAtA hI aisI hai, jisane Apa jaise putrako janma diyA // 22 // tvAmAmananti munayaH paramaM pumAMsa mAdityavarNamamalaM tamasaH purastAt / tvAmeva samyagupalabhya jayanti mRtyu nAnyaH zivaH zivapadasya munIndra panthAH23 he munIza, munijana tumakaha~ nita, paramapuruSa paramAneM / aMdhakAra nAzanake kArana, dinakara amala su jAneM // 1"pavitram" bhI pATha hai| 2 sUrya / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tuma pAyerauM bhalIbhAMtisoM, nIca mIcaM jaya hoii| yAsoM tumahiM chA~r3i zivepadapatha,vidhanarahita nahiM koI 23 anvayArthI-(munIndra ) he munIndra, (munayaH) muni jana ( tvAm ) tumheM ( paramaMpumAMsaM) parama puruSa, aura (tamasaH) aMdhakArake (purastAt ) Age ( AdityavarNam ) sUryake kharUpa tathA ( amalaM) nirmala (Amananti) mAnate hai / tathA ve munijana (tvAm eva) tumheM hI ( samyak ) bhale prakAra (upalabhya ) pA karake (mRtyu) mRtyuko (jayanti) jItate hai| isa liye tumhAre atirikta ( anyaH) dUsarA koI (zivaH) kalyANakArI athavA nirupadrava (zivapadasya) mokSakA ( panthAna) mArga nahI hai| bhAvArtha-sAdhu muniyoMke samUha Apako paramapuruSa mAnate hai| rAgadveSarUpI malase Apa rahita hai, isa kAraNa nirbhala mAnate haiM / moha aMdhakArako Apa nAza karate haiM, isa kAraNa sUryake samAna mAnate hai / Apake prApta honese mRtyu nahI AtI, isa kAraNa mRtyuMjaya mAnate haiM aura Apake atirikta koI nirupadrava mokSakA mArga nahI hai, isa kAraNa Apako hI ve mokSakA mArga mAnate hai // 23 // 1 mRtyu-maut| 2 mokSapadakA raastaa| 3 paramapuMstvaMvAhyAbhyantarapuMsorapekSayA / vAhyaH pumAn kAyaH audArikAdiH, AntaraH pumAn sakarmA jIvaH, paramaH pumAn niHkarmA sAnantacatuSkA siddha evAvaseyaH / yahAM parama vizeSaNa bAhya aura antaraga pumAnakI apekSA hai / vAhyapumAn audArikAdi zarIroMko kahate haiM, aura antaraMga pumAn karmasahita jIvako kahate haiM / isaliye parama pumAnse karmarahita siddha AtmA hI samajhanA caahiye| Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 tvAmavyayaM vibhumacintyamasaGkhyamAdyaM brahmANamIzvaramanantamanaGgaketum / yogIzvaraM viditayogamanekamekaM jJAnasvarUpamamalaM pravadanti santaH // 24 // ---- kaheM saMtajana tohi niraMtara, akhaya anaMta anUpA / Adya aciMtya asaMkhya amala vibhu, kevalajJAnasvarUpA // eka aneka brahma paramezvara, kAmaketu yogIzA / jogarItiko jAnanavAro, zrIjinendra jagadIzA // 24 // anvayArthI - he prabho, ( santaH ) santa puruSa ( tvAm ) tumhe (avyayaM ) akSaya, ( vibhuM ) parama aizvarya se zobhita, ( acintyaM ) cintavanameM nahI AnevAle ( asaMkhyaM ) asaMkhya guNoMvAle, ( AdyaM ) Adi tIrthakara athavA pacaparameSThImeM Adi arahaMta, (brahmANaM ) nirvRttirUpa athavA sakalakarmarahita, ( IzvaraM ) sarva devoMke Izvara athavA kRtakRtya, ( anantam ) antarahita athavA ananta catuSTayasahita ( anaGgaketum ) kAmadevake nAza karaneke liye keturUpa, ( yogIzvaraM ) dhyAniyoMke prabhu, ( viditayogaM ) 4 sakhya zabdakA 1 sadA sthira ekasvabhAvI anatajJAnAdikharUpa vinAzarahita / 2 vyApakajisakA jJAna sarvatra vyApaka hai / athavA karmake nAzakaraneme samartha bhI vibhukA artha hotA hai / 3 adbhuta haiM- acintya hai, guNa jisake / artha yuddha bhI hotA hai, isase asakhyakA artha yuddharahita bhI ho sakatA hai / athavA "kAlato guNato vA asaGkhayam" arthAt bhagavAn kAlase vA guNase bhI asaMkhya haiM / 5 ketu grahakA udaya jisa prakAra sasArake nAzakaraneke liye hotA hai, usIprakAra ApakA udaya kAmadevake nAzake liye hai / 6 vidito'vagataH jJAnadarzanacAritrarUpo yogo yena / vidito Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 yama Adi ATha prakArake yogoMke jAnanevAle ( anekaM ) guNaparyAyakI apekSA aneka rUpa, ( ekaM ) jIva dravyakI apekSA eka athavA advitIya, ( jJAnasvarUpaM ) kevalajJAnasvarUpa cidrUpa aura ( amalaM) karmamalarahita ( pravadanti ) kahate hai / bhAvArtha:- sAdhu puruSa ApakI pRthak 2 guNoMkI apekSAse avyaya, acintya, vibhu Adi kahakara stuti karate haiM // 24 // buddhastvameva vibudhArcitabuddhibodhA tvaM zaMkaro'si bhuvanatrayazaMkaratvAt / dhAtAsi dhIra zivamArgavidhervidhAnAt vyaktaM tvameva bhagavan puruSottamo'si // 25 // vivudhana pUjau buddhi-bodha tuva, yAsoM vuddha tumhIM ho| tInabhuvanake zaMkara yAsoM, zaMkara zuddha tumhIM ho // zivamArake vidhi vidhAnasoM, sAMce tumhIM vidhatA / tyoM hI zabda arthasoM tuma hI, puruSottama jagatrAtA ||25|| anvayArthI-- he nAtha, ( vibudhArcitabuddhibodhAt ) gaNagharoMne athavA devone tumhAre kevalajJAna ke vodhakI pUjA kI hai, yogo yena yasmAdvA / arthAt jJAnadarzanacAritrarUpa yogakA jAnanevAlA athavA jisase vA jisane yoga jAnA hai, use viditayoga kahate haiM / 1 vRSabhAdivyaktibhedApekSayA vA / arthAt RSabhadevaAdi vyaktibhedakI apekSA bhI bhagavAnko eka kaha sakate hai | 2 devoMne / 3 kalyANa athavA sukhake karanevAle / 4 brahmA / 5 nArAyaNa zrIkRSNa / 6 koI 2 isa padake do khaMDa karake artha karate haiM, eka to "vibudhArcita " arthAt he devoMke dvArA pUjya, aura dUsarA " vuddhivodhAt " arthAt kevalajJAnake bodhase / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa kAraNa ( tvam eva ) tuma hI ( buddhaH) vuddhadeva ho, (bhuvanatrayazaMkaratvAt ) tIna - lokake jIvoMke za arthAt sukha vA kalyANake karanevAle ho, isa liye ( tvaM ) tuma hI (zaMkaraH asi ) zaMkara ho aura (dhIra) he dhIra, (zivamArgavidheH) mokSamArgakI ratnatrayarUpa vidhikA (vidhAnAt ) vidhAna karaneke kAraNa tuma hI (dhAtA asi) vidhAtA ho / isI prakAra ( bhagavan ) he bhagavan , ( tvam eva ) tuma hI ( vyaktaM ) pragaTapanese arthAt uparyukta prakArase puruSoMmeM uttama honeke kAraNa ( puruSottamaH) puruSottama vA nArAyaNa ( asi ) ho| bhAvArtha:-bauddha loga jise mAnate hai, vaha kSaNikavAdI arthAt sampUrNa padArthoMko anitya mAnanevAlA buddha nahI ho sktaa| sacce vuddha Apa hai / kyoMki Apake buddhibodhakI devone pUjA kI hai / zaiva loga jise mAnate hai, vaha pRthvIkA sahAra karanevAlA kapAlI zaMkara (mahAdeva) nahIM hosakatA, kyoMki zaMkara zabdakA artha sukhakartA hai| aura yaha guNa ApameM vidyamAna hai, isa kAraNa Apa hI sace zaMkara hai / raMbhAke vilAsoMse jisakA tapa naSTa ho gayA thA, vaha saccA dhAtA (brahmA) nahI, kintu Apa hai / kyoMki Apane mokSamArgakI vidhi saMsArako vatalAI hai| aura isI prakAra vaiSNavoMkA gopiyoMkA cIra haraNa karanevAlA tathA paravanitArakta puruSa puruSottama (viSNu) nahI ho sktaa| kintu uparyukta gugoMke kAraNa Apa hI sacce puruSottama kahalAneke yogya hai // 25 // tubhyaM namastribhuvanArtiharAya nAtha tubhyaM namaH kssititlaamlbhuussnnaay|. Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tubhyaM namastrijagataH paramezvarAya tubhyaM namo jina bhvoddhishossnnaay||26|| tInabhavanake vipadavidAraka, tAranatarana, namaste / vasudhAtalake vimalabhUSana, dUSanadarana, namaste // tInalokake paramezvara jina, vigatavikAra, namaste / ati gaMbhIra jagatajalanidhike, zoSanahAra, namastarakSA anvayArthI-(nAtha ) he nAtha, (tribhuvanArtiharAya ) tIna lokakI pIr3Ako haraNa karanevAle aise (tubhyaM) tumhe (namaH) namaskAra hai, (kSititalAmalabhUSaNAya) pRthvItalake eka nirmala alaMkArarUpa (tubhyaM ) tumhe (namaH) namaskAra hai, (trijagataH paramezvarAya ) tInoMjagatke parama prabhu ( tubhyaM) tumheM ( namaH ) namaskAra hai, aura (jina) he jina, (bhavodadhizoSaNAya) saMsArasamudrake sokhanevAle (tubhyaM) Apako (namaH) namaskAra hai // 26 // ko vismayo'tra yadi nAma guNairazeSai___ stvaM saMzrito niravakAzatayA munIza / doSairupAttavividhAzrayajAtagarvaiH svapnAntare'pi na kdaacidpiikssitosi||27|| he munIza, gunagana mili sigare, Aya vase tuvmaahiiN| hakai atizaya saghana, rahyau avakAza leza hU nAhIM // 1pRthviitlke| Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 / yaha lakhi doSavRnda sapanehu~meM, jo na ora tuva jovai / to nahiM acaraja huAzrayataiM, garava savanako hovai // 27 // anvayArthI - (munIza) he muniyoMke Izvara, ( yadi ) yadi ( azeSaiH ) sampUrNa (guNaiH ) guNoMne ( niravakAzatayA ) saghanatAse ( tvaM saMzritaH ) tumhArA bhale prakAra Azraya le liyA, (api) tathA ( upAttavividhAzrayajAtagarvaiH ) prApta kiye hue aneka devAdikoM ke Azrayase jinhe ghamaMDa ho rahA hai, aise ( doSaiH ) doSoMne ( svapnAntare api ) svapna pratikhamAvasthAoM meM bhI ( kadAcit api ) kisI samaya bhI tumheM ( na IkSitaH asi ) nahI dekhA, to ( atra ) isameM ( ko nAma vismayaH ) kaunasA Azcarya huA ? kucha nahI / 2 bhAvArtha:- saMsArameM jitane guNa the, una sabane to ApameM isa taraha se ThasAThasa nivAsa kara liyA ki, phira kucha bhI avakAza zeSa nahI rahA / aura doSoMne yaha socakara ghamaMDase ApakI ora kabhI dekhA bhI nahI ki, jaba saMsArake bahuta se devoMne hameM Azraya de rakkhA hai, taba hamako eka jinadevakI kyA paravAha hai ? unameM hamako sthAna nahIM milA, to na sahI / sArAMza yaha hai ki, ApameM kevala guNoMkA hI samUha hai, doSoM kA nAma bhI nahI hai // 27 // uccairazokatarusaMzritamunmayUkha mAbhAti rUpamamalaM bhavato nitAntam / 1 jinake Thaharaneko bahutase Azraya hote hai, unheM ghamaMDa hotA hI hai / 2 svapnake bhItara jo svama Ate haiM, unheM pratikhama kahate haiM / Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 spaSTollasatkiraNamastatamovitAnaM bimvaM kheriva payodharapArzvavarti // 28 // he jinavara, azokatala tuva ati, vimalarUpa mana mohai / kirana-nikara-vitaranasoM cahudhA, asa upamAyuta sohai // jaise jaladharake samIpa, sohata vahu kiranasvarUpA / tejamAna tamatomaharana vara, dinakaravimba anUpA // 28 // anvayArthI -- (uccaiH ) U~ce ( azokatarusaMzritam ) a - zoka vRkSake AzrayameM sthita aura ( unmayUkhaM ) UparakI ora nikalatI haiM kiraNeM jisakI, aisA ( bhavato ) ApakA ( nitAntaM ) atyanta (amalaM ) nirmala ( rUpaM ) rUpa - ( spaSTollasatkiraNam ) vyaktarUpa Uparako phailI hai kiraNeM jisakI, aise tathA ( astatamovitAnaM ) naSTa kiyA hai aMdhakArakA samUha jisane aise, ( payodharapArzvavarti ) bAdaloM ke pAsa rahanevAle ( kheH ) sUryake ( cimbaM iva ) bimbake samAna ( AbhAti ) zobhita hotA hai / bhAvArtha:- bAdaloMke nikaTa jaise sUryakA pratibimba zobhA detA hai, usI prakAra azoka vRkSa ke nIce ApakA nirmala zarIra bhAsamAna hotA hai / ( bhagavAnke ATha pratihAryaumeM se pahale prAtihArya kA carNana isa zlokameM kiyA gayA hai ) // 28 // 1 kiraNoMkA samUha 1 2 adhakArake samUhako haraNa karanevAlA / Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ siMhAsane maNimayUkhazikhAvicitre vibhrAjate tava vapuH kanakAvadAtam / vimbaM viyadvilasadaMzulatAvitAnaM tuGgodayAdrizirasIva sahasrarazmeH // 29 // manikirananasoM citrita dutiyuta, siMhAsana mana bhAvai / tApai jina, tuva kanakavarana tana, aisI upamA pAvai // tAna vitAna gaganameM apanI, kirananako sukhdaaii| UMca udayAcalake Upara, dinakaravimba dikhAI // 29 // anvayArthoM-he bhagavan , ( maNimayUkhazikhAvicitre) maNiyoMkI kiraNapaMktise citra vicitra (siMhAsane) siMhAsanapara (tava ) tumhArA ( kanakAvadAtam ) suvarNake samAna manojJa (vapuH) zarIra (tuGgodayAdizirasi) UMce udayAcalake zikharapara (viyadvilasadaMzulatAvitAnaM) AkAzameM zobhita ho rahA hai kiraNarUpI latAoMkA caMdovA jisakA aise (sahasrarazmeH vimbaM iva ) sUryake vimbakI taraha (vibhrAjate) atizaya zobhita hotA hai| bhAvArtha:-udayAcala parvatake zikharapara jaise sUryabimba zomA detA hai, usI prakAra maNijaTita siMhAsanapara ApakA zarIra zobhita hotA hai (yaha bhagavAnke dUsare pratihAryakA varNana hai ) // 29 // 1 caMdovA / 2 jisa parvatase sUrya udaya hotA hai, usako udayAcala kahate hai| 3 sUryakA vimba / 4 AkAzame jo sUryako kiraNeM phailatI haiM, ve udayakI avasthAme rakta varNa hotI haiN| Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 kundAvadAtacalacAmaracAruzobhaM vibhrAjate tava vapuH kaladhautakAntam / udyacchazAGkazucinirjharavAridhAra muccaistaTaM suragireriva zAtakaumbham // 30 // kanakavarana tuva sutanu, jAsupara, kuMdasumanadyutidhArI / cAru camara cahu~ durata vizada ati, sohata yoM manahArI // suraigirike kaMcanamaya UMce, taTapara jyoM laharAvai / jharananakI ujjala jaladhArA, udita indusI bhAvai // 30 // anvayArthI-- he jinendra, ( kundAvadAtacalacAmaracAruzobham ) durate hue kundake samAna ujjvala ca~varoMse manohara ho rahI hai zobhA jisakI aisA ( kaladhautakAntam ) sonesarI - khI kAntivAlA ( tava vapuH ) ApakA zarIra - ( udyacchazAGkazucinirjharavAridhAram ) udayarUpa candramAke samAna nirmala jharanoMkI jaladhArA jinameM baha rahI hai, aise ( zAtakaumbham ) suvarNamayI ( suragireH ) sumeru parvatake ( uccaistaTaM iva ) UMce taToM kI nAI ( vibhrAjate ) zobhita hotA hai / bhAvArtha:-- suvarNamayI sumeruparvatake donoM taToMpara mAnoM nirmala jalavAle do jharane jharate hoM, isa prakArase bhagavAn ke suvarNasadRza zarIrapara do ujjvala camara dura rahe hai / ( yaha tIsare prAtihAryakA varNana hai ) // 30 // 1 sundara zarIra / 2 kundake puSpake samAna / 3 nirmala / 4 sumeruparvatake / 5 candramAsarIkhI / Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chatratrayaM tava vibhAti zazAGkakAnta__ muccaiHsthitaM sthagitabhAnukarapraMtApam / muktAphalaprakarajAlavivRddhazobham prakhyApayanijagataH paramezvaratvam // 31 // zazisamAna ramanIya prakhara, ravitApanivAranahAre / mukatanakI maMjula racanAsoM, atizaya zobhA dhAre // tIna chatra UMce tuva sirapara, he jinavara, mana bhAveM / tIna jagatakI paramezvaratA, ve mAnoM pragaTAvai // 31 // anvayArthoM-he nAtha, (zazAGkakAntam ) candramAke samAna ramaNIya, (uccaiHsthitaM) Upara Thahare hue, tathA ( sthagitabhAnukarapratApam ) nivAraNa kiyA hai sUryakI kiraNoMkA pratApa jinhoMne, aura (muktAphalaprakarajAlavivRddhazobham) motiyoMke samUhakI racanAse baDhI huI hai zomA jinakI aise (tava) Apake (chatratrayaM) tIna chatra (trijagataH) tIna jagatkA ( paramezvaratvam ) paramaIzvarapanA (prakhyApayat ) pragaTa karate hue (vibhAti) zobhita hote hai| bhAvArtha:-he bhagavan , Apake tIna chatra tInoM jagatake paramezvarapaneko pragaTa karate hai / arthAt eka chatrase pAtAla lokakA, dUsarese martyalokakA, aura tIsare chatrase devalokakA khAmitva pragaTa karate hai| (yaha cauthe prAtihAryakA varNana hai ) // 31 // 1 "prabhAvam" bhI pATha hai / 2 sUryakA Atapa-garmI / 3 sundara / Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gambhIratAraravapUritadigvibhAga strailokylokshubhsnggmbhuutidkssH| saddharmarAjajayaghoSaNaghoSakaH san khe dundubhijati te yazasaH prvaadii||32 rucira ucca gaMbhIra surakara, dazadizi puurnvaaro| tribhuvanajanakaha~ zubhasaMgamakI, saMpati vitrnhaaro|| gaganamAhiM puni tuva jasakI jo, mahimA gAvata chAjai / so duMdubhi jinarAjavijayakI, karata ghoSaNA vAjai // 32 anvayArthoM-he jinendra, (gambhIratAraravapUritadigvibhAgaH ) gaMbhIra tathA UMce zabdoMse dizAoMkoM pUrita karanevAlA, (trailokyalokazubhasaGgamabhUtidakSaH) tIna lokake logoMko zubhasamAgamakI vibhUti denemeM catura aisA aura(te) Apake (yazasaH) yazakA (pravAdI) kahanevAlA-pragaTa karanevAlA (dundubhiH) dundubhi (khe) AkAzameM (saddharmarAjajayaghoSaNaghoSakA san) saddharmarAjakI arthAt tIrthakara devakI jayaghoSaNAko pragaTa karatA huA ( dhvajati ) gamana karatA hai| __ bhAvArtha:-samavasaraName jo duMdubhi vajate haiM, ve yathArthameM Apake yazakA gAyana karate hue ApakI vijayaghoSaNA karate hai| ( yaha pAcavAM pratihArya hai| ) // 32 // 1 "sukha . " bhI pATha hai| 2 "dhvanati" bhI pATha hai, jisakA artha "vajatA hai" aisA hotA hai / 3 "pravandI" bhI pATha hai, jisakA artha "vandIjana" hotA hai| 4 zabdoMkarake / Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 mandArasundaranamerusupArijAta sntaankaadikusumotkrvRssttiruddhaa| gandhodavinduzubhamandamarutprapAtA divyA divaH patati te vcsaaNttirvaa||33|| gandhodaka vindunasoM pAvana, mandapavanakI prerI / pArijAta mandAra Adike, nava kusumanakI ddherii|| Uradhamukhi vhai nabhasoM varasata, divya anUpa suhaaii| mAMnoM tuva vacananakI paMkati, rUparAzi dhari chAI // 33 // anvayArthI-he nAtha, (gandhodabinduzubhamandamarutprapAtA) gandhodakakI bUMdoMse maMgalIka aura mandamanda vAyuse patana karanevAlI, (uddhA) UrdhvamukhI aura (divyA) divya aisI (mandArasundaranamerusupArijAtasantAnakAdikusumotkaravRSTiH) - - 1 AcArya prabhAcandrajIkI TIkAme "vayasAM tatiH" aisA bhI pATha hai / aura usakA artha " pakSiyoMkI paki" kiyA hai / arthAt puSpavRSTi aisI jAna par3atI hai, mAnoM AkAzase pakSiyoMkI zreNI pRthvIpara utaratI ho / jo mahAzaya "vayasAM tatiH" pAThako pasanda kareM, ve yahA isa prakArase par3he-"mAnoM yaha vihaganakI paMkati, devalokasoM AI / " 2 ruparAzise yaha prayojana hai ki, divyadhvani jo dekhI nahIM jAtI, vaha mAno dRzya arthAt pudgalarUpa hokara phaila rahI hai| 3 bhagavAnke samavasaraNameM jo phUla barasate haiM, unake muMha Uparako rahate haiM, aura DaMThala nIceko / zrIratnacandrasUrine apanI saMskRtaTIkAme uddhAkA artha zlAghya-prazaMsanIya likhA hai| 4 devalokameM jo utpanna hove, athavA devoM ke dvArA jo kI jaave| pAramArthikIko bhI divya kahate hai| Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 mandAra, sundara, nameru, supArijAta, santAnaka Adi kalpavRkSoMke phUloMkI varSA (divaH ) AkAzase ( patati ) paDatI hai, ( vA ) athavA ( te ) Apake ( vacasAM ) vacanoMkI ( tatiH ) paMkti hI phailatI hai / bhAvArthaH--bhagavAnake samavasaraNameM jo phUloM kI varSA hotI hai, vaha aisI jAna par3atI hai, mAnoM bhagavAnke divya vacana hI phaila gaye hoM / ( yaha chaTThA prAtihArya hai | ) // 33 // zubhaprabhAvalayabhUrivibhA vibhoste lokatrayadyutimatAM dyutimAkSipantI / prodyaddivAkaranirantarabhUrisaMkhyA jayatyapi nizAmapi so saumyA // jAkI amita sudutike AgaiM, sava dutivaMta lajAvaiM / aganita udita divAkara hU jihi, samatA nahiM kara pAvaiM // he vibhu, aiso tejapuMja tuva, bhAmaMDala ati nIko / zazisama saumya ahai tara jItata, dIpatisoM rajanIko // anvayArthI -- he vibho ! (prodyaddivAkaranirantara bhUrisaMkhyA) 1 "caJcatprabhA bhI pATha hai / " lokatraye" bhI pATha hai / 3 " somasaumyAM" bhI pATha hai, jo nizAmakA vizeSaNa hotA hai| isakA artha yoM hotA hai ki, "candramAkara ke manohara athavA zItala rAtriko bhI jItatI hai / " 4 sUrya / 5 jo mahAzaya somasaumyAM pAThako ThIka samajhate haiM, unheM bhASApadyameM isa prakAra pAThAntara karanA cAhiye ; - - "tauha nija dIpatirte jItata, zItalazazi- rajanIko / " 39 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 daidIpyamAna saghana aura aneka saMkhyAvAle sUryoke tulya ( te vibhoH ) tumhAre ( zumbhatprabhAvalayabhUrivibhA ) zobhAyamAna bhAmaMDalakI atizaya prabhA ( lokatrayadyutimatAM ) tInoM lokake prakAzamAna padArthoMkI ( dyutim ) dyutiko ( AkSipantI ) tira - skAra karatI huI ( somasaumyA api ) candramAkI nAI saumya honepara bhI ( dIyA ) apanI dIptike dvArA ( nizAm api ) rAtriko bhI ( jayati ) jItatI hai / 1 bhAvArtha: - yaha virodhAbhAsa alaMkAra hai / isameM virodha to yaha hai ki, "somasaumyA" arthAt jo prabhA candramAsarIkhI hogI, vaha rAtriko suzobhita karegI / parantu yahAM kahA hai ki, jItatI hai AcchAdita karatI hai / aura virodhakA parihAra isa prakAra hotA hai ki, "dIpyA" arthAt dIptise rAtriko jItatI hai, arthAt rAtrikA abhAva karatI hai / sArAMza yaha hai ki, bhAmaMDalakI prabhA yadyapi koTi sUryake samAna tejavAlI hai, parantu AtApa karanevAlI nahIM hai / candramAke samAna zItala hai, aura rAtrikA andhakAra nahIM hone detI hai / (yaha sAtavA prAtihArya hai ) // 34 // 1 svargApavargagamamArgavimArgaNeSTaH saddharmatattvakathanaikapaTustrilokyAH / divyadhvanirbhavati te vizadArtha sarvabhASAsvabhAva pariNAmaguNaiH prayojyaH // 35 // 1. " guNaprayojyaH " aura " guNaprayojyA" bhI pATha hai / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 svarga aura apavarga mArgakI, vATa vtaavnhaarii| parama dharamake tattva kahanako, catura trilokmjhaarii|| hoya jagatakI sava bhASanameM, jo parinata sukhadAnI / aisI vizada arthakI jananI, he jinavara, tuva vAnI // 35 // anvayArthI he jinadeva! (svargApavargagamamArgavimArgaNeSTaH) svarga aura mokSa jAneke mArgako anveSaNa karanemeM iSTa (Avazyaka) athavA svarga mokSa mArgako zodhanevAle muniyoMko iSTa tathA (trilokyAH ) tIna lokake ( saddharmatattvakathanaikapaTuH) samIcIna dharmake tattvoMke kahanemeM eka mAtra catura aura (vizadArthasarvabhApAvabhAvapariNAmaguNaiH) nirmala jo artha aura usake samasta bhASAoMke pariNamanarUpa jo guNa, una guNoMse (prayojyaH) jisakI yojanA hotI hai, aisI (te) ApakI (divyadhvaniH) divyadhvani ( bhavati) hotI hai| ___ bhAvArtha:-bhagavAnkI vANImeM yaha atizaya hai ki, sunanevAloMkI sampUrNa bhASAoMmeM nirmala rUpase usakA pariNamana ho jAtA hai / arthAt bhagavAnkI vANI jo sunatA hai, vahI apanI bhASAmeM use saralatAse samajha letA hai| (AThavAM prAtihArya // 35 // unnidrahemanavapaGkajapuJjakAntI paryullasannakhamayUkhazikhAbhirAmau / pAdau padAni tava yatra jinendra dhattaH padmAnitatra vibudhAH parikalpayanti // 36 // 1 mokSa / 2 nirml| 3 utpanna krnevaalii| Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41 suvarana-varana khile kamalanakI, lalita kAMti jo dhaaeN| tyoM hI nakha kirananakI cahu~ghA, chaTA anUpa uchAreM // asa tuva carananakI Dagajaha~ jaha, parata aho jinraaii| taha~ taha paMkajapuMja anUpama, racata devagana AI // 36 // anvayArthI-(jinendra ) he jinendra, (unnidrahemanavapaGkajapuJjakAntI) phUle hue suvarNake navIna kamalasamUhake sadRza kAnti dhAraNa karanevAle aura (paryullasannakhamayukhazikhAbhirAmau) cAroMora uchalatI huI nakhoMkI kiraNoMke samUhakarake sundara aise (tava) Apake (pAdau) caraNa ( yatra) jahAMpara (padAni) Daga (dhattaH) rakhate hai, (tatra) vahAMpara (vibudhAH) devagaNa (padmAni) kamaloMko (parikalpayanti ) parikalpita karate hai, arthAt kamalokI racanA karate hai / bhAvArtha:-jahAM 2 bhagavAnke caraNa par3ate hai, vahAM 2 para devatA kamaloMkI racanA karate hai // 36 // itthaM yathA tava vibhUtirabhUjinendra dharmopadezanavidhau na tathA prsy| yAdRkprabhA dinakRtaH prahatAndhakArA tAdRkuto grahagaNasya vikAzino'pi // 37 // ihi vidhi vRSaupadezasamaya tuva, samavasaranake moNhiiN| bhaI vibhUti apUrava he jina, so aurainake naahiiN|| - 1 dharmopadezake smy| 2 dUmaroMke-hariharAdi devoMke / Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 jaisI prabhA dekhiyatu ravimeM, tejavanta tmhaarii| taisI uDuganamA~hiM kahAM hai ? yadyapi karata ujArI // 37 // anvayArthoM-(jinendra) he jinendra, (dharmopadezanavidhau) dharmopadezake vidhAnameM arthAt dharmakA upadeza dete samaya samavasaraNameM (itthaM) pUrvokta prakArase ( tava ) ApakI (vibhUtiH) samRddhi ( yathA) jaisI ( abhUta) huI ( tathA ) vaisI ( parasya ) hariharAdika dUsare devoMke (na)nahIM huI / so ThIka hI hai| (dinakRtaH) sUryakI (yAdRk ) jaisI (prahatAndhakArA) aMdhakArako naSTa karanevAlI (prabhA) prabhA hotI hai, ( tAdRk ) vaisI pramA (vikAzinaH api) prakAzamAna hote hue bhI (grahagaNasa) tArAgaNoMkI (kutaH) kahAMse hove ! ___ bhAvArthaH-yadyapi tArAgaNa thor3e vahuta camakanevAle hote haiM, to bhI ve sUryake samAna prakAzita nahIM ho sakate / isI prakAra yadyapi hariharAdika deva hai, to bhI ApakI samavasaraNa jaisI vibhUtiko ve dhAraNa nahI kara sakate // 37 // tryotanmadAvilavilolakapolamUla___ mattabhramadbhamaranAdavivRddhakopam / airAvatAbhamibhamuddhatamApatantaM dRSTvA bhayaM bhavati no bhavadAzritAnAm // 38 // madajalamalina vilola kapolana,-pai ita uta mdd'raake| kopa vaDhAyo jihiko aligana, atizaya zora macAke // 1 adhakArako nAza karanevAlI / 2 taaroNmeN| 3 "utkaTam" bhI pATha hai| 4 atizaya caMcala / Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 aiso uddhata airAvatasama, gaja jo sanamukha dhaavai| tau hU tuvapadasevaka tAkoM, dekha na neku DarAvai // 38 // anvayArthoM-he nAtha, (zyotanmadAvilavilolakapolamUlamattabhramajhamaranAdavivRddhakopam ) jharate hue madase jisake gaMDasthala malIna tathA caMcala ho rahe hai, aura unapara unmatta hokara bhramaNa karate hue bhaure apane zabdoMse jisakA krodha bar3hA rahe haiM, aise (airAvatAbham ) airAvata hAthIke samAna AkAravAle tathA ( uddhataM ) uddhata arthAt akuzAdiko nahI mAnanevAle aura (ApatantaM) sAmhane Ate hue (ibham ) hAthIko ( dRSTvA) dekhakara (bhavat AzritAnAM) Apake AzrayameM rahanevAle puruSoMko (bhayaM ) bhaya (no) nahI ( bhavati) hotA hai / bhAvArtha:-atyanta ucchaMkhala hAthIko dekhakara bhI Apake bhaktajana bhayabhIta nahI hote hai // 38 // bhinnebhakumbhagaladujvalazoNitAkta muktaaphlprkrbhuussitbhuumibhaagH| baddhakramaH kramagataM hariNAdhipo'pi nAkAmati kramayugAcalasaMzritaM te // 39 // jo madamatta gajanake unnata, kuMbha vidAri nkhnsoN| siMgArata bhuvi rudhirasuraMjita, sundara sita motinsoN|| 1 madonmatta hAthIke kapoloMse mada jharatA hai| usakI sugandhise bhaure cAroM orase Akara jhUmate haiM aura guMjAra karate haiM / 2 pRthvI / 3 rakase bhIgI huii| Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 bharI chalA~ga hatanakaha~ jihine, aise khala mRgapatike / paMjani pare vacai tava-pada- giri, Azrita jana zubhamatike39 - anvayArthI -- aura he nAtha, ( bhinnebhakumbhagaladujjvalazoNitAktamuktAphalaprakara bhUSita bhUmibhAgaH ) vidAre hue hAthiyoMke mastakoMse jo raktase bhIge hue ujvala motI' par3ate haiM, unake samUhase jisane pRthvIke bhAga zobhita kara diye haiM, aisA tathA (beddhakramaH) AkramaNa karaneke liye bAMdhI hai caukar3I athavA chalAMga jisane aisA ( hariNAdhipaH api ) siMha bhI ( kramagataM ) paMje meM par3e hue (te) Apake ( kramayugAcalasaMzritaM ) donoM caraNarUpI parvatoMkA Azraya lenevAle manuSyapara ( na AkrAmati ) AkramaNa nahIM karatA hai / bhAvArtha:- Apake caraNoMkA Azraya lenevAle bhaktajanoMpara bhayAnaka siMha bhI AkramaNa nahI kara sakatA hai // 39 // kalpAntakAlapavanoddhatavahnikalpaM dAvAnalaM jvalitamujvalamutsphuliGgam / vizvaM jighatsumiva sammukhamApatantaM 'tvannAma kIrtanajalaM zamayatyazeSam // 40 // 1 1 madonmatta hAthiyoMke mastakoMmeM motI utpanna hote haiM, jinheM gajamuktA kahate haiM / 2 "baddhakramaH" kA "baMdhe hue hai paoNva jisake" yaha bhI tAtparya hai / kyoMki siMha jo khabhAvase hI krUra hotA hai, yadi vAgha diyA jAve, to phira usake krodhakA ThikAnA nahIM rahatA hai parantu usa krodhAvasthAme bhI vaha Apake zaraNAgatoMkA ghAta nahIM kara sakatA hai / 3 yadyapi aneka prAcIna Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pralaya-pavana-prerita-pAvakasI, vistRta adhika utNgaa| prajulita ujvalanabhameM jihike,aganita ur3ata phuliNgaa| aisI pravala davAnala jo saba, jagata bhasma kari ddaarai| sohU tuva gunagAnanIrasoM, zItalatA bisatArai // 40 // anvayArthI-he bhagavan , ( kalpAntakAlapavanoddhatavahnikalpaM ) pralayakAlake pavanase uttejita huI anike sadRza tathA (utsphuliGgam ) uDa rahe hai, Uparako phuliMge jisase aisI (jvalitam ) jalatI huI ( ujjvalam ) ujvala aura (azeSa) sampUrNa (vizvaM ) saMsArako (jighatsum iva ) nAza karanekI mAno jisakI icchA hI hai, aisI ( sammukhaM) sAmhane (ApatantaM ) AtI huI (dAvAnalaM) dAvAmiko ( tvannAmakIrtanajalaM ) Apake nAmakA kIrtanarUpI jala (zamayati) zAnta karatA hai| bhAvArtha:-Apake guNoMkA gAna karanese vaDI bhArI dAvAmi bhI bhaktajanoMkA kucha vigADa nahIM kara sakatI // 40 // raktakSaNaM samadakokilakaNThanIlaM ___ krodhoddhataM phaNinamutphaNamApatantam / AkrAmati kramayugena nirastazaGka stvannAmanAgadamanI hRdi yasya puNsH||41|| pustakoma "utphuliGga" pATha milatA hai parantu koSAdikoMse sakArayukta phulima zabda siddha hotA hai / ata eva "utsphuliGga" hI par3hanA ThIka hai| Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harigItikA / kAro samada-pika-kaMThasama, cakha aruna jAsu bhayAvane / UMcau kareM phana phukarata, Avai calo jo sAmane // tihi sAMpake sira pAMva dekari, calai so ati niDara ho| tuva nAmarUpI nAgadamanI, dharata jo hiyameM aho! // 4 // anvayArthoM-he jagannAtha, (yassa) jisa (puMsaH) puruSake (hadi ) hRdayameM ( tvannAmanAgadamanI) tumhAre nAmakI nAgadamanI jar3I hai, vaha puruSa (kramayugena) apane pairoMse (raktakSaNaM) lAla netravAle, (samadakokilakaNThanIlaM) madonmatta, koyalake kaMThasamAna kAle, (krodhoddhataM) krodhase uddhata hue aura (utphaNaM) uThAyA hai Uparako phaNa jisane aise (ApatantaM) Dasaneke liye jhapaTate hue (phaNinaM ) sAMpako (nirastazaGkaH) zaMkArahita arthAt niDara hokara (AkrAmati) ullaMghana karatA hai, arthAt pAMva dekara usake Uparase calA jAtA hai| bhAvArtha:-ApakA nAmasmaraNa karanevAle bhaktajanoMko bhayaGkara sapAkA bhI kucha bhaya nahI hotA hai // 41 // valgatturaGgagajagarjitabhImanAda mAjau balaM balavatAmapi bhUpatInAm / udyadivAkaramayUkhazikhApaviddhaM tvatkIrtanAttama ivAzu bhidaamupaiti||42|| 1 netra / 2 nAgadamanI nAmakI eka jar3I hotI hai, jisase sApake jaharakA asara nahIM hotA hai| Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 haya gaya hajAroM larata karata, apAra nAda bhayAvane / asa vikaTa saina valI nRpanikI, jhuka rahI ho sAmane / saMgrAmameM, so turata tuva, gunagAnasoM nazi jAta hai| jyoM udita dinapatike karanasoM, tamasamUha vilAta hai||42 anvayArthoM-he jinezvara, (AjI) saMgrAmameM(tvatkIrtanAta) Apake nAmakA kIrtana karanese ( balavatAm ) balavAn ( bhUpatInAm ) rAjAoMkA (valgatturahugajagarjitabhImanAdam) yuddha karate hue ghor3oM aura hAthiyoMkI garjanAse jisameM bhayAnaka zabda ho rahe hai, aisA (valam api) sainya bhI (udyadivAkaramayUkhazikhApaviddhaM ) udayako prApta hue sUryakI kiraNoMke agrabhAgase naSTa hue (tamaH iva) aMdhakArake samAna ( Azu) zIghra hI (bhidAm) bhinnatAko-nAzako ( upaiti ) prApta hotA hai| bhAvArtha:-jaise sUryake udaya honese aMdhakAra naSTa ho jAtA hai, usI prakAra Apake guNoMkA gAna karanese rAjAoMkI bar3I 2 senAyeM bhI naSTa ho jAtI hai / / 42 // kuntAgrabhinnagajazoNitavArivAha vegaavtaartrnnaaturyodhbhiime| yuddhe jayaM vijitadurjayajeyapakSA stvatpAdapaGkajavanAzrayiNo labhante // 4 // sira gajanake varachInasoM chida, jaha~ rudhiradhArA vhaiN| pari vegameM tinake taranako, vIra vaha Atura rheN| 1 gaja-hAthI / 2 kiraNoMse / 3 vilIna ho jAtA hai, naSTa ho jAtA hai| Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 aisI vikaTa ranabhUmimeM, durjaya, arinapai jaya lahai / tuva caranapaMkajavana manohara, jo sadA sevata rahai // 43 // anvayArthoM-he deva, (kuntAgrabhinnagajazoNitavArivAhavegAvatArataraNAturayodhabhIme ) varachIkI nokoMse chinnabhinna hue hAthiyoMke, raktarUpI jalapravAhake vegameM par3e hue aura use tairaneke liye Atura hue yoddhAoMse jo bhayAnaka ho rahA hai, aise (yuddhe ) yuddhameM (tvatpAdapaGkajavanAyiNaH) Apake caraNakamalarUpI vanakA Azraya lenevAle puruSa (vijitadurjayajeyapakSAH) nahI jItA jA sake, aise bhI zatrupakSako jItate hue (jayaM) vijayako (labhante ) prApta karate hai / ___ bhAvArthaH-Apake caraNakamaloMkI sevA karanevAle bhaktajana bar3e bhArI yuddha meM bhI zatruko jItakara vijayI hote hai / / 43 // ambhonidhau kSubhitabhISaNanakacakra pAThInapIThabhayadolbaNavADavAgnau / ragantaraGgazikharasthitayAnapAtrA svAsaM vihAya bhavataH smrnnaadrjnti||44|| bhISaNa magaramacchAdikanasoM, hai rahyo jo kSubhita hai| vikarAla var3avAnala bhayaMkara, sadA jihimeM jalata hai / / asa jaladhikI laharInameM, jinakI jahAjai ddgmgeN| tuva nAma sumarata he jagatapati, te turata tIrai lageM // 44 // anvayArthoM-he jagadAdhAra, (bhavataH) Apake (saraNAt ) Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNakaranese (kSabhitabhIpaNanakracakrapAThInapIThabhayadolbaNavADavAnI) bhIpaNa naka (magara,) cakra (ghaDiyAla,) pAThIna, aura pIThoMse tathA bhayaMkara vikarAla baDavAmi karake kSubhita (ambhonidhau) samudra meM (ragattaragazikharasthitayAnapAtrAH) uchalatI huI taraMgoMke zikharoMpara jinake jahAja Thahare hue hai, aise puruSa (trAsaM vihAya) Akasmika bhayake vinA (vrajanti) cale jAte haiM, arthAn pAra ho jAte hai / / bhAvArtha:-ApakA nAma smaraNa karanese bhayAnaka samudrameM par3e hue jahAjavAle bhI pAra ho jAte hai // 44 // udbhUtabhISaNajalodarabhArabhugnAH zocyAM dazAmupagatAzcyutajIvitAzAH / tvatpAdapaGkajarajo'mRtadigdhadehA mAM bhavanti mkrdhvjtulyruupaaH||45|| bhISana jalodara bhArasoM, kaTi vaMka jinakI ha gii| ati zocanIya dazA bhaI, AzA jiyanakI taja daI / te manuja tuva pada-kaMja-raja,-rUpI sudhaa-abhiraamse| nija tana parasi hovahiM anUpa, surUpavAre kAma se // 45 // - - - anvayArthI he jinarAja, ( udbhUtabhISaNajalodarabhAra1-2 eka jAtikI machaliyA~ / 3 "nAsastvAkasmikabhayaM" iti haimaH 3 "sadyo" bhI pATha hai| 4 eka rogavizeSa hotA hai, jisase peTa bar3A ho jAtA hai| Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhugnAH) utpanna hue bhayAnaka jalodara rogake bhArase jo kubar3e ho gaye hai, aura (zocyAM dazAM) zocanIya avasthAko (upagatAH) prApta hokara (cyutajIvitAzAH) jInekI AzA chor3a baiThe hai aise (matyAH ) manuSya ( tvatpAdapaGkajarajo'mRtadigdhadehAH) tumhAre caraNakamalake rajarUpa amRtase apanI deha lipta karake, (makaradhvajatulyarUpAH) kAmadevake samAna sundara rUpavAle ( bhavanti ) ho jAte hai| bhAvArtha:-jaise amRtake lepase manuSya nIroga aura sukharUpa ho jAte hai, usI prakAra Apake caraNakamalake rajarUpI amRtake lepase (caraNoMkI sevAse ) jalodara Adi rogoMse pIDita puruSa bhI kAmadevasarIkhe rUpavAn ho jAte hai // 45 // ApAdakaNThamuruzRGkhalaveSTitAGgAH ___ gADhaM vRhannigaDakoTinighRSTajaGghAH / tvannAmamantramanizaM manujAH smarantaH __ sadyaH svayaM vigatabandhabhayA bhvnti||46|| guru saMkalanasoM carana" le, kaNThalagi jo kila rhe| gAr3hI bar3I veDInasoM, ghasi jaghana jinake chila rahe // te puruSa prabhu, tuva nAmarUpI,maMtrako japikai sadA / tatkAla hI svayameva vandhana,bhayarahita hovahiM mudaa||46|| anvayArthoM-(anizaM ApAdakaNTham-uruzRGkhalaveSTitAGgAH) 1 "nAtha" bhI pATha hai / 2 bhaarii| Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinake zarIra pAvase lekara galetaka bar3I 2 saMkaloMse nirantara jakar3e hue rahate hai, aura (gADhaM vRhannigaDakoTinighRSTajaDDAH) bar3I 2 veDiyoMke kinAroMse jinakI jaMghAye atyanta chila gaI hai, aise (manujAH) manuSya ( tvannAmamantram ) tumhAre nAmarUpI maMtrako (sarantaH) smaraNa karanese (sadyaH) tatkAla hI (svayaM) Apase Apa (vigatavandhabhayAH) vandhanake bhayase sarvathA rahita (bhavanti) hote hai| bhAvArtha:-ApakA smaraNa karanese kaThina kaidameM phaMse hue jIva bhI zIghra chUTa jAte haiM // 16 // mattadvipendramRgarAjadavAnalAhi saGgAmavAridhimahodarabandhanottham / tasyAzu nAzamupayAti bhayaM bhiyeva yastAvakaM stavamimaM matimAnadhIte // 47 // madamatta gaja mRgarAja dAvA-, nala samudra apArako / saMgrAma sAMpa tathA jalodara, kaThina kArAgArako // bhaya, svayaM bhayakari turata tAko, bhAgi jAvai nemsoN| yaha ApakI viradAvalI, vAMcai sudhI jo premasoM // 47 // anvayArthoM-(yaH) jo (matimAna ) buddhimAn (ima) isa (tAvaka) tumhAre ( stavaM) stotrako (adhIte) adhyayana karatA hai, par3hatA hai, (tasya) usake (mattadvipendramRgarAjadavA 1" te'nizaM" bhI pATha hai| - - Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nalAhisaGgrAmavAridhimahodaravandhanottham ) matta hAthI, siMha, agni, sarpa, saMgrAma, samudra, mahodara roga, aura bandhana ina ATha kAraNoMse utpanna huA (bhayaM) bhaya (bhiyA iva) Darakara hI mAno (Azu ) zIghra hI (nAzaM) nAzako (upayAti) prApta ho jAtA hai| bhAvArtha:-Upara kahe hue ATha tathA inake sadRza aura bhI bhaya usa puruSase Darakara zIghra hI naSTa ho jAte hai, jo puruSa isa stotrakA nirantara pATha kiyA karatA hai / / 17 // stotrasrajaM tava jinendraguNairnibaddhAM ___ bhaktyA mayAM ruciravarNavicitrapuSpAm / dhatte jano ya iha kaNThagatAmajasraM taM mAnatuGgamavazA samupaiti lakSmIH // 48 // hauM gUMthi lAyau viradamAlA, nAtha, tuva gungnnsoN| bahu bhaktipUrita rucira varana, vicitra sundara sumanasoM / / yAsoM sadA saubhAgyajuta, premI jo kaMTha si~gAri hai| tihimAnatuMga supuruSako, kamalAvivaza ura dhAri hai // 48 // anvayArthI-(jinendra) he jinendra, (iha ) isa saMsArameM 1 "vividhavarNavicitrapuSpAm" bhI pATha hai / 2 "mAnatuGgamiva sA" aura "mAnatugavidhinA" aisA bhI pATha hai, jisakA artha "mAnatuMgake samAna vaha lakSmI" aura "mAnatuMgakI taraha" hotA hai / 3 mUlakI nAI isa chandakA bhI donoM pakSameM artha ghaTita hotA hai| Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 ( mayA ) mere dvArA ( bhaktyAM) bhaktipUrvaka ( guNaiH ) Apake anantajJAnAdi guNoMkara ke ( nibaddhAM) gUMthI huI aura ( ruciravarNavicitra puSpAm ) manojJa akArAdi varNoMke yamaka zleSa anuprAsA - dirUpa vicitra phUloMvAlI (tava) tumhArI isa (stotrasrajaM ) stotrarUpI mAlAko (yaH) jo puruSa ( ajasraM ) sadaiva ( kaNThagatAM dhatte ) kaThameM dhAraNa karatA hai (taM) usa (mAnatuGga) mAnese UMce arthAt AdaraNIya puruSako ( lakSmI: ) rAjya, svarga, mokSa aura satkAvyarUpa lakSmI (avazA) vivaza hokara (samupaiti ) prApta hotI hai / bhAvArtha:- jaise puSpamAlAke dhAraNa karanese manuSyako zobhA ( lakSmI ) prApta hotI hai, usI prakAra isa stotrarUpI mAlAke pahanase rAjya svargAdi aura paraMparAse mokSarUpa lakSmI prApta hotI hai / 'azA' pada denekA abhiprAya yaha hai ki, usa lakSmIko vivaza hokara isa stotrake paThana adhyayana karanevAle puruSakI sevA meM AnA hI paDatA hai // 48 // isa stotrake antameM jo 'puSpamAlA' zabda diyA gayA hai, so abhISTa zakunako sUcita karanevAlA hai / isa kAraNa mahotsava tathA AnandakA denevAlA hai aura lakSmI zabda maMgalavAcI hai; isa kAraNa isa stotrake paThana zravaNa adhyayana karanevAloMkA avazya hI kalyANa hogA / iti zrIAdinAthastotraM sampUrNam / 1 puSpamAlAke pakSameM, bhaktikA artha "vicitraracanApUrvaka " hotA hai / 2 pakSa - guNa arthAt sUtakarake / 3 pakSameM -- sundara ragaragake vicitra phUloMvAlI / 4 pakSameM stotrakarttA zrImAnatuGgasUriko / 5 mAna arthAt viveka karake tuMga arthAt UMce aisA bhI mAnatuMgakA artha hotA hai / 5 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 bhASAkArakI prArthanA | dohA / mAnatuMga ati tuMga kavi, puni tina bhakti utaMga | saptabhaMgivAnI gahana, ucharata vividha taraMga // 1 // tApai nAnArthamaya, devavAni - vistAra | saba prakAra yoM kaThina ati, jina-guna- viradavicAra // 2 // vina pratibhA vyutpattibina, vina abhyAsa kavitta | kevala bhaktivaza, 'premI' kari ikacitta // 3 // yA maiM jo kachu nyUnatA, hovahi mUlaviruddha / so sudhAri par3hi haiM sujana, kari nijabhAvavizuddha // 4 // iti zubham / samApto'yaM graMthaH Page #69 -------------------------------------------------------------------------- _