Book Title: Aarya Buddha Ane Jain Dharmna Mul Siddhantono Samanvay
Author(s): Bechardas Doshi
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009219/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vArya buddha ane jaina dharmanA pAsiMdhdhAtono samanvaya choDamALa catuM zAhilya vardhaka kAvabhAva tuw u ha 2 rich in your Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'saravuM" sAhitya " eTale 'UDhAmAM UMcuM sAhitya' Ama sAhityazreNI A zreNImAM jJAnacAritrya-vaka ane nirdoSa AnaMda meLavI zakAya tevuM sAhitya nRja kiMmate bahAra paDe che. hAla nIce pramANe pustakA prakaTa thayAM cheH gItAsa phelana--sa'pAdakaH zrI ramaNa maharSi: meDha karavA jevA gItAnA 41 pleAkAnuM sakalana, bIna e sakalane sAthe jJAna ane lekhaka : svAmI advaitAna da : A, buddha ane jaina dharmAMnA mULa siddhAMtAnA samaya " h * @-3 } lekhaka : pa prAradAsa desI 3 ... 3. bhaktarAja hanumAna-hanumAnajInuM ! smRti samrATa zreNika ane devI nA jaina saMskRtinI me nATikAe 64 zrI rAmakRSNa upadeza uMcca jIvana-pracA DaoN. hariprasAda vra desAI 5 x manane-(kAvya) eka saMtanI maneAnigraha preratI kavitAA... yAna ane jJAnasvAmI mAdhavatItha (navI AvRtti) 48 Abharama-cUMTelA prAthanA-maMtrA-artha sAthe (navI AvRtti)64 jJAnanAM jharaNAM:-svAmI mAdhavatItha (khIjI AvRtti) 64 uttaragItA-arjunane uttarAvasthAmAM zrIkRSNe ApelA tattva madhanA saraLa anuvAdaH mULa zlokA sAthe ... Ex bhagavAna buddha-le. purAtana khucaH keTalAka jIvana-AdarzonuM nirUpaNa 56 anusaMdhAna mATe juo TAiTala pAna trIjI' --~ 0-8 firs 0-3 914 -ha 2-9 cha --~~~ ~~ 0-3 0-8 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jarAta vidyApITha saMthAlaya jagatI kApI vibhAga anakamA 21 - kamata 6-3 Aya 46 naganA graMthanAma 5 saya tAmo samaya vargIka pada Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " saratu' sAhitya " eTale " UMcAmAM UMcu sAhitya" , Arya, buddha ane jaina dharmanA mULa siddhAMtono samanvaya lekhakaH paDita becaradAsa dozI bana bhinu akhaMDAnaMdanI prasAdI sastuM sAhitya vardhaka kAryAlaya OM bhaTTa pAse apradAvAda ane kAlabAdevI U~Da muMbaI-2 traNa AnA Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saM. 2002 prata 2100 - vidhApITha pApITha che. che rAmadAvAda . gujarAtI kaMpIrAITa rAMDa - 31 (1) 5 [sarva hakka ravAdhIna che.] mudraka ane prakAzaka : tribhuvanadAsa kaThakkara, sastuM sAhitya mudraNAlaya, rAyakhaDa-amadAvAda Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sastuM sAhitya vardhaka kAryAlaya'nA saMcAlaka taraphathI dhammapadane saraLa anuvAda karI ApavAnuM nimaMtraNa maLyA pachI huM e graMthane lagabhaga pAMca sAta vAra AghopAMta vAMcI gayo ane mane jyAM jyAM spaSTa na samajAyuM vA saMdeha jevuM lAgyuM, tyAM tyAM nizAne karI rAkhyAM. pachI vidyApIThamAM nivAsa karatA mAnanIya zrI dharmanaMdajI kosaMbIne patra lakhI dhammapada vize keTalIka carcA karavAno samaya mAgI lIdhe; ane te pramANe keTalIya vAra vidyApIThamAM zrI kabIjIne nivAse jaI dhamapada vize je pUchavA jevuM hatuM, te badhuM pUchI laI e bAbata ta, dana azaka thaI A tene saraLa anuvAda karela che. Ama to meM dhamapada ghaNIvAra vAMceluM, paraMtu e vAcana mAtra samajavA pUratuM hatuM. jyAre tenA A anuvAdane prasaMga AvyA, tyAre mAre tene savizeSa gaMbhIrapaNe vAMcavuM paDayuM ane tenAM aneka pArAyaNa karavAM paDyAM. A pArAyaNe pUrAM karyA pachI mahAbhAratanA zAMtiparvanuM ane jaina Agama AcArAMga, uttarAdhyayana ane dazavaikAlikanuM savizeSa sAvadhAnatA sAthe avalokana karyuM-tethI mane evAM aneka vacana maLyAM, je bhAvamAM e badhA graMthamAM eka samAna che; bIjAM paNa evAM keTalAMka vacana maLyAM, je zabdamAM ane bhAvamAM e badhA graMthamAM eka samAna che. A prasaMge eka rUpakakathA yAda Ave che: eka moTA kuTuMbanA mukhya mukhya traNa puruSe vepAravaNaja mATe judI judI dizA tarapha AvelA paragaNAomAM jaIne vasyA. AraMbhamAM te badhA vacce kAmakAjane aMge paricaya TakI rahyuM; paNa pachI kAmakAja ane saMtatiparaMparA vadhatAM ekabIjAnA samAcAra AvatA ochA thaI gayA ane dhIme dhIme samULagA baMdha thaI gayA. e eka prasaMga banyo, ke te judA judA paragaNAmAM vaselAM traNe kuTuMba Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akasmAta rIte pravAsamAM bhegAM thaI gayAM. pAse pAse ja beThelAM, vAtacIta cAlI ane te badhAMe sAthe bhojana paNa karyuM, paraMtu teo ekabIjAne oLakhI na zakyAM tema ja temane eka bIjAno paraspara kevo saMbaMdha che te paNa jANa na zakyAM. traNe kuTuMbanI bhASAmAM ane pizAkamAM thoDe thoDe phera haM, Ama chatAM teo ekabIjAnA premane rasa anubhavatA hatA; pravAsa lAMbo hato eTale temane chUTA paDavAne vAra hatI. kone kyAM javAnuM che enI paDapUcha cAlI to jaNAyuM, ke tene traNe parivArone eka ja sthaLe ane eka ja kuTuMbamAM javAnuM nIkaLyuM; AthI to temanAmAM ekabIjAnI oLakhANa mATe Azraya sAthe vadhu praznottare thayA to temane mAlUma paDayuM, ke teo badhA eka ja kuTuMbanA che ane kALabaLe temanA vaDavAo judI judI dizAomAM AvelA paragaNAomAM jaIne vepAra mATe vaselA hatA, paraMtu ghaNuM samayathI paricaya ocho thaI gayeluM tethI teo eka bIjAne taratamAM na oLakhI zakyA, paraMtu jyAre aMdara aMdara UMDI oLakhANa ane saMbaMdha nIkaLyA, tyAre temanAmAMnA dareka nAnAthI meTA sudhI saune manamAM bhAre AnaMda AnaMda thayo ane kalela karatA e traNe parivAre potAnA mULa vaDavAne sthAne jaI pahecyA. A rUpaka jevI ja paristhiti ApaNI eTale bhAratavarSanA traNa mahAna dharma pravAhonA anuyAyIonI thaI gaI che; eTaluM ja nahi, paNa e rUpaka karatAM ApaNI paristhiti vizeSa bagaDelI che. e rUpakanA parivAro ekabIjAne oLakhatA na hatA eTale ja emanA vacceno saMbaMdha jaNAye nahi, paraMtu jyAre oLakha paDI, tyAre teo ekabIjAne raha sAthe bheTI paDayA; tyAre e pavitra prAcIna traNe pravAhanA anuyAyIo ApaNe taddana pAse pAse rahevA chatAM haLavA-maLavA chatAM are zAkhapADozInI peThe sAthe rahevA chatAM eka bIjAnI oLakhANa mATe kazI jijJAsA ja prakaTa karatA nathI. UlaTuM eka bIjA vize gerasamaja phelAvI paraspara vaimanasya UbhuM karavA kaTibaddha rahIe chIe; ApaNuM A paristhiti kAMI AjanI navI nathI, paraMtu Aja hajAre varSathI cAlI Ave che, ane tene Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariNAme ApaNA traNe parivAro vacce bhAre aMtara paDI gayela che. e aMtara purAI jAya ane ApaNe traNe parivAro eka bIjAne barAbara oLakhe, pitAnA mULapuruSanA saMbaMdhe jANI prema-ekatA anubhave, to ja ApaNuM mAnavatA zobhe ema che. A aMtara zA. mATe paDayuM che? koNe pADayuM che? keNe e aMtarane vadhAryuM che? evA aneka prazno ubhA thAya ema che. teno uttara ApavA jatAM vahIvaMcAnI peThe ahIM peDhIonI peDhIone ItihAsa Apa joIe; paraMtu e mATe A sthaLa upayukta nathI eTale e vize kazuM na lakhatAM aMtarane dUra karavAnA, aMtarane sAMdhavAnA, traNe vacce pitAnI jUnI oLakhANa tAjI karavAnA upAyo vize thoDuM ghaNuM jaNAvavuM jarUrI che. bhAratavarSano nagAdhirAja himAlaya eka ja che ane samudra paNa eka ja che. nagAdhirAjamAMthI gaMgA vagerenA aneka jaLapravAha nIkaLelA che ane te badhA samudramAM jaIne bhaLI jAya che. e badhA pravAhanuM umarathAna eka ja che, tema dikadharma, jainadharma ane bauddhadharma-e traNe dharmapravAhanuM udgamasthAna eka AtmaniSThA che, ane jema e jalapravADenuM saMgamasthAna eka mahAsAgara che, tema ApaNuM traNe dharmapravAhanuM saMgamasthAna nirvANa che-traNa pravAhanuM paryAvasAna nirvANumAM ja thAya che. A rIte ApaNe badhA dharma nA saMpradAyonuM mULa ane paryAvasAna eka ja che. eTale ApaNe eka bIjAne oLakhavA-samajavA vize satata abhyAsa karavo joIe athavA pUchI pUchIne e bAbata jANI levuM joIe, ema karI karIne paraspara samatA ne maitrI khIlavavI joIe. jaLapravAha jema vizeSa lAMbA tema temAM vAMkAMka, UMDAI chIcharApaNuM, svacchatA, malinatA vagere rahevAnAM ja, Aja lagI koI paNa jaLapravAha evo nathI jaNAya, je taddana sI ane svaccha vahI jaI mahAsAgaramAM bhaLI jato hAya; te ja pramANe bahu samayathI cAlyo Avato kaI paNa dharma pravAha e nathI, ke jemAM vAMkAMka, UMDAI, chIcharApaNuM, svacchatA, malinatA vagere na paThAM heya. Ama chatAM A vAta nakkI che ke bhAratIya dharma Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAhamAM mULataH ekatA ane pariNAme paNa ekatA cAlu rahI che. A hakIkatane paMDita lokoe janatAmAM gAI vagADIne phelAvavI joIe. te mATenI tamAma samajUtI AmajanatAnA kAna sudhI pahoMcADavI joIe ane tema karIne pUrvanA paMDitee janatA vacce dharmane nAme je meTI khAI delI che, tene pUrI nAkhavA kaTibaddha thaI potAnI jAtanuM kalaMka dUra karavuM joIe. zALA-pAThazALAomAM, mahAvidyAlayomAM ke vidyApIThamAM, maMdiramAM, masijadomAM, agiyArIomAM ke jyAM kyAM ya dharmanuM zikSaNapaThana-pAThana nA vyAkhyAna upadeza cAlatAM hoya, tyAM badhe sthaLe ekabIjAnA dharmanI tulanA karavA sAthe taTasthabhAvapUrvaka-samabhAvapUrvaka ekabIjAnA dharma prati Adarabuddhi rAkhavA sAthe e dharmazikSaNa cAle e mATe jarUra prayatna karavo joIe. te te dharmasaMsthAnA saMcAlake A vize khAsa vAta kare, to ApaNI navI peDhImAM taiyAra thanArA chAtrAmAM sarvadharmasamabhAvanI vRtti jarUra khIle; ane uttarottara te vRtti vadhu vikAsa pAmatAM mAnavamAnava vacce dharmane nAme je kaho cAle che, te ochA thatA thatA jarUra samULagA zAMta thaI jAya. zikSaNasaMrathAonI peThe ApaNuM pitAnAM gharamAM, zerIomAM, akhADAomAM, cArAmAM ke cauTAmAM paNa eka bIjAnA dharma pratye samabhAva keLavI zakAya evuM vAtAvaraNa racavA ApaNA kuTuMbanA vaDIloe ane te te sthAnanA nAyake e jarUra savizeSa prayatna karo joIe; e prayatna eTale bIjI bIjI dharmaparaMparAnA maulika ke mizra sAhityanuM UMDuM avagAhana karI te vize manana karI ekabIjA dharmonA mULa siddhAMtamAM kevI rIte ekatA sacavAyelI che ane ekabIjAnA dharmono hetu paNa ke ekarAra che, e bAbata taTasthapaNe vAta jamAvI phelAvavI joIe. bALavAmAM, kizoravAtamAM ane yuvakakathAomAM paNa ekabIjA dharmanA guNe, vizeSatAo, vividha kriyAkAMDe vagerenI gUMthaNuM sarvadharmasamabhAvanI vRtti jevI rIte khIle tevI rIte jarUra thavI joIe. e vAtomAM naradama kRtrimatA na hevI ghaTe; paraMtu eka bIjA dharmavALA vacce je haju paNa ekhalAsa Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TakI rahyo che, sahAnubhUti sacavAI rahelI che, tenA banelA banAvanI samucita hakIkato recaka bhASAmAM e vAtamAM vaNAyelI hovI joIe, te samajI zakAya evI vAta che, ke mAnavamAtrane pitAnA kuLasaMskArathI AvelA dharmane Agraha heya, ene vizeSa Adara hoya ane pitAnuM kalyANa pitAnI paraMparAnA dharmAcaraNathI ja che evI kharI zraddhA paNa hoya; teTalA mAtrathI mAnava bIjAnA dharma prati aruci-tiraskAra dAkhave, potAnA sivAya bIjAno dharma kalyANuM karI zake ja nahi evI vRtti rAkhe, e zuM ucita che? pitAno ja dharma IzvarapraNIta che ane sarvathA saMpUrNa che, ane bIjAne dharma pAkhaMDa che-mithyA che ane taddana apUrNa che evuM samaje, e paNa zuM ucita che? mArA pitA jema mAre mATe AdaraNIya che, chatrarUpa che, tema bIjanA pitA bIjAne mATe AdaraNIya che ane chatrarUpa che enI keI nA pADI zake kharuM? mahAsAgaramAM taratI mArI nAva ja pAra pahoMcADI zake che ane je bIjI bIjI nA cAle che te temAMnA besAruone pAra pahoMcADI zakavAnI nathI ja, ema kahevuM keTaluM badhuM beThuM che ? ApaNumAM paraspara ekabIjAnA dharmanI oLakha vadhe ane te dvArA paraspara samabhAva keLavAya, te mATe sabhAo, maMDaLo vagere goThavAyAM karavAM joIe; te ja mATe meLA, utsa, vanavihAra, ramatagamata vagere pravRttio paNa yojAyA karavI joIe, ane banI zake teTalA prAmANika prayatnodvArA ekabIjAnA dharma tarapha samabhAva rAkhavAnI vRtti vizeSa khIle e sAra vividha prayAso cAlyA ja karavA joIe; evAM nATako, bhavAI, calacitro vagere paNa yojAvAM joIe; ApaNe badhA samUhamAM ke vyaktigata jyAre jyAre bhegA thaIe, tyAre bIjI bIjI vAta sAthe ekabIjAnA dharmanI khUbI samajavAnI paNa vAta avazya karavI ja evo daDha niyama .rAkhavo joIe. AvA prabaLa prayatna sivAya hajAra varSathI cAlI AvatI A dhArmika aspRzyatA dUra thavAno ke ochI thavAne saMbhava nathI. ApaNA pUrva puruSoe eTale vaidika paraMparAnA tArkika AcAryoe jaina paraMparA ane brAddhaparaMparA vize bhAre gerasamajUtIo UbhI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' thAya evA aneka ullekha pAtAtAnA zAstromAM karelA che, evI keTalI ya kathAo paNa upajAvI kADhelI che. e ja rIte jainaparaMparAnA ane bAdaparaMparAnA Dika ka pitAe vidaka paraMparA saMbadhe aneka gerasamavRtIe pedA thAya evAM lakhAze. peAtAtAnA theAmAM noMdhelAM che ane evI ja keTalI ya daMtakathAo paNa joDI kADhelI che. e ja pramANe jainapara parAnA paDitAe AddhaparaMparAne vageAvavAnuM ane bahapara parAnA viSudhAe jainapara parAne vageAvavAnuM cAlu rAkhela che. Ane piraNAme bandanA ane SaDjhanAnA tamAma saMpradAye! paNu mAMhAmAMDhe eka bIjAnI nidA karyA sivAya rahI zakyA nathI. paraspara tiraskAra batAvavA mithyAdaSTi, nidbhava, nAstika vagere navA navA de paNa temaNe ceAjI kADhelA che. viSNune pUjraka zivanuM nAma na le; eTaluM ja nahiM, ' kapaDuM zIvavuM' evuM 'ziva' uccAraNavALuM vAkya paNa na mele. mahAvIra badhe sarakhA, chatAM ya zvetAMbarapara parAnA jaina digaMbarama`diranA mahAvIranI sAme paNa na jue; ane digaMbaraparaparAne jaina zvetAMbarapara parAnA mahAvIrane vItarAga paN na. mAne ATalI hade mAmalA pahoMcI gayela che. vaidika paraMparAnA paMDita kaheze, ke ame ravIkArelA ja Izvara sarvajJa che, jainaparaMparAnA pati kaheze, ke amArA tIkarA, siddA ane kevaLIe sivAya khInne kaeNAI sana sabhave ja niha. Apara MparAne piMData vaLI ema kaheze, ke muddo sivAya jagatamAM khIne kAIsana thaI zake niha. AvA AvA vivAdA vadhatAM vadhatAM paddananAM tamAma ta zAstro klezamaya banI gayAM che, ane e zAone bhaNanArA mRdu mananA chAtrA upara e zAstro bhAre durAgrahanI chApa pADI rahyAM che. A badhAne niveDA vicAreAnI udAratA dvArA ja lAvI zakAya ema che. AgaLa kahyA pramANe pratyeka satAnane pitA tene mATe pUjanIya-mAnanIya che; tema pratyeka paraMparAne pravaka tenA anuyAyIe mATe sanu ja rahevAne ane e vize kAI paNu. paraparAvALAe kazA paNa vAMdhA levA na dhare. AvI udAratA keLavyA sivAya ApaNAmAM sarvAMdha samabhAvanI vRtti khIlI zakavAne saMbhava nathI. ekabIjAnA devane asana, kudeva vagere kahI temanAM O Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAstrone apramANu TharAvavA ApaNe pUrvapue tarkazAstro dvArA je prayatna karela che, tenuM pariNAma bhAre bhayaMkara AveluM che. ekabIjA vacce ApaNAmAM hepabuddhi pedA thayelI che, saMgaThana jatuM rahela che, ekabIjAne dharma dvArA oLakhavAnI vRtti samULagI nAbUda thaI gayela che, vadhAre zuM kahevuM? AvaDA moTA gujarAta dezamAM vaidika paraMparAnA koIpaDitane jaIne pUche, ke Apa jaina ane bauddha dharma vize kharI hakIkata keTalI kahI zake ema cho? e ja rIte jainaparaMparAnA keI AcAryane jaine pUcho, ke Apa vidika paraMparA vize khare paramArtha keTale batAvI zako cho? to mArI khAtarI che ke Ane uttara ApanAro koI ja maLavAnuM nathI. ApaNA dezamAM bauddhaparaMparAne te pracAra nathI; eTale e vize zuM lakhavuM? AkhA dezanI vAta eka kore mUko, eka jaina ane brAhmaNa jyAM zAkhapADethI tarIke rahetA hoya, tyAM paNa teo eka bIjAnA dharmane kazo paricaya sAdhatA hotA nathI, sAdhatA hoya te paraspara ghaNA ke tiraskAranI lAgaNI ja; ka evo vidika paMDita che, ke jeNe jaina zAstro paramArthabuddhithI vAMcavA prayatna karyo hoya? ane kayo evo jaina sUri che, ke jeNe sabhAva sAthe vaidika graMtha vAMcyA hoya? "gItAjI' jevuM prasiddha pustaka paNa jaina sUrio vAMcavA Adara na rAkhe ane uttarAdhyayana jevAM prasiddha jaina pustakane vAMcavAno Adara brAhmaNa paMDita na rAkhe, tyAM sudhI eka bIjA dharmane kharo paricaya sadhAvo kaThaNa che. ema na thAya tyAM sudhI ahiMsAdharmanuM pAlana paNa azakaya che. kamanasIba che ApaNuM dezanAM, ke jenA sAhityamAM nityavaranA samAsavALA udAharaNamAM "zraddhAzramamU" nuM udAharaNa haju paNa vidyamAna che, ane bhASAmAM paNa "jogI jatine vera" vALI kahevata zAmaLabhadanI vANImAM UtarI che. AvI bhAre duHkhadAyI paristhiti vacce sarvadharmasamabhAvanI pravRtti mATe bhAre prayatna karI rahyA. ApaNe saue khAsa yAda rAkhavAnuM che, ke sarvadharma samabhAva saMdhAyA vinA ApaNuM pitAnAM dharmAnurAnanI paNa sAdhanA kharI rIte aTakI paDI che, bhale maMdiramAM ghaTa vAge, zaMkha phUMkAya ke Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakanI bhIDa jAme, paraMtu dharmane mULa pAye ahiMsA ja naSTa thaI gayela che. have te vaidika dharma, jaina dharma, bauddha dharma e traNanA ja paricayathI paNa cAle ema nathI; pArasI dharma, khristi dharma ane islAma dharmanA paNa paricaya meLavo rahyo. kevaLa jijJAsA buddhi rAkhIne, AdarabhAva rAkhIne e dharmone rahasyane samajavuM jarUrI che. e vinA ApaNo sarvadharma samajavAno prayatna adhUro ja rahevAne che. ApaNe "rAmo H sarvabhUteSune jIvanavyApI siddhAMta mAtra pAThamAM ja rahevAno che; ane "milI savamUku" nI vAta paNa mAtra popaTavANI ja banavAnI che. ApaNuM dezanI prajAnI adhogati aTakAvavI haiya, pragati phelAvavI hoya, ApaNI parataMtratA toDavI hoya, svataMtratA meLavavI hoya, te saMgaThana e amegha upAya che. sarvadharmasamabhAvanI vRtti keLavAyA vinA kharuM saMgaThana saMbhavatuM nathI. mATe dezanI tamAma dharmasaMsthAo, sAhityasaMsthAo ane dezanA pradhAna puruSa, paMDita puro sarvadharmasamabhAvanuM vAtAvaraNa UbhuM karavA vizeSamAM vizeSa AcAramaya paristhiti Adare ane e vizenA bIjA paNa zakaya prayatno kare e bhAre jarUranuM che. sarvadharma samabhAvanI vRttine Teke ApavAnA ja uddezathI sastuM sAhitya vardhaka kAryAlaya" dvAra, pavitra dhammapadane saraLa anuvAda karavAnuM mAthe lIdhuM che. je zraddhAthI kaMI bauddhadharmI A graMthane jue, evI ja zraddhAthI A saraLa anuvAda karavAno mAro prayAsa che. e keTalo saphaLa thayela che e huM jANu nathI; paraMtu mArI jAtane to te kAmamAM bhAre rasa, saMtoSa ane dharmAsvAda maLyAM che emAM zaka nathI. dhammapadanA paricaya vize paNa lakhavuM jarUrI che. AraMbhamAM e graMthane bahiraMga paricaya karAvI, bAda tenA aMtaraMga paricayanI carcA karIza :- vaidika paraMparAmAM je mahattva ane AdaraNIya sthAna zrI "gItA' Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 1 " baudghapara parAmAM A dhammapadanuM che. ahikammapada 'te| artha, 2 dhammapadanI bhASA 3 e traNa muddAe pradhAnapaNe cavAnA che. dhammapadane artha : dhamma ane dharma e banne zabdo maLatA maLatA che, temanA artha paNa maLatA maLateA che. amarakAzakAra dharma' zabdanA che arthA khatAve che: puNya, yama, nyAya, svabhAva, AcAra ane sAmapAna karanAra. ( (amarA. kAMDa 3 nAnA vaga le|0 138 ) hemacaMdra ane abhidhAnappadIpikAmAM 'dharma 'zabdanA vizeSa artho ApelA che: yama, upamA, puNya, svabhAva, dhanuSya, satsaMga, adbhuta ahiMsA vagere dharmo, nyAya, rahasya tathA dAnadharma vagere dharmAM ( hemacaMdra anekAsaMgraDa khIjuM kAMDa kSeA 319, 320) dharma eTale svabhAva, parivartana, prajJA, nyAya, satya, prakRti, puNya, jJeya, guNa, AcAra, samAdhi, nirasattatA (?) Apatti ane kAraNavagere ( abhidhAnappadIpikA-anekatyavarga gAthA 784) jema kAzakArAe dhamma' zabdanA aneka artho batAvelA che, tema * pada " zabdanA paNa aneka thI batAvelA che: pada eTale vasAya, rakSa, rayAna, cihna, paga ane vatu'' (amarake!0 kAMDa 3 nAnA varga le|0 9 3 ) pada eTale thAna, aMte vibhaktivALA rAkhta, vAkya, cihna, vastu, rakSaNa, paga, paganuM nizAna, vyavasAya- nizcaya, bAnuM " ( hemacaMdra anekAsa khIjuM kAMDa klA0 225, 226) pada eTale sthAna, rakSaNa, nirvANu, kAraNa, zabda, vastu, aMza, paga, paganuM nizAna '' ( abhidhAnap. anekatthava gAthA 819) kAI paNa zabda jyAre prathama prathama pravRtta thAya che, tyAre tenA ATalA badhA artho hovAnA sabhava nathI; paraMtu mULe tene eka artha hAya che, pazu pAchaLathI zabdanA vyavahAra vadhatAM tenA { 64 nuM che, te ja sthAna raMga paricayamAM 1 dhammapadanAM prakaraNe! ( 1 naparaMparAmAM A prakAranA kAI prAcIna sagrahagraMtha nathI; paraMtu evA eka navA samagraMtha taiyAra karavAmAM Avela che ane te mahAvIra vANI'ne nAme satA sAhitya maMDaLa (lhiI)' dvArA prakAzita thayela che. " Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 upara jaNAvelA aneka arthI thavA pAme che. arthI eTale padArtho vA kriyAe aneka che ane tenI apekSAe zabdo ghaNA parimita che; mATe ja kavie ane te pachI kArAkArA zabdonA aneka anu sucana kare che. dharma' zabdamAM mULa dhU' dhAtu che; eTale tene pradhAna a ' dhAraNu karavuM' che--peAtAnA svabhAvathI khasI jatI vastuonu dhAraNa kare-sthira rAkhe, tenuM nAma " dhamma '. ' pada'zabdamAM mULa pada' dhAtu che, teneA pradhAna artha ' gati' athavA khAdha ' cAya che. jenAthI odha thaI zake, tenuM nAma pa6-arthAt cana ke vAya vizeSa nAma * tarIke * dhammapada 'nA dhamma 'nA atha tenA dhAvaya pramANe levAnA che; arthAt sadAcAra, satya, ahiMsA vagere arthamAM k " C " " ' ahI dhamma ' zabda che ane e dhammane jenAthI kheAdha thAya tenuM nAma pada eTale pada' zabdanA artha ahIM vAkya ke vayana che. * dhammapada AkhA nAmane atha dharmanAM medhaka vAkayeA. evAM vAyAnA saMgraha mATe pazu dhammapada' zabdane ahI samajavAnA che. A ja graMdhamAM ahIM batAvelA artha mATe dhamma' ane 'pada' zabdo vaparAyelA che. dharmI' mATe jue! gA. 20 ane ' pada' mATe jue gA0 1-2-3 sahasrava, keTalAka paDatA dhammapada'ne a`dhanA mA'' kare che, paraMtu tenA karatAM uparanA a vizeSa saMgata jaNuAya che; mATe ' dhammapada 'nA saLa'ga a` dhanAM vacanene saMgraha' ahIM svIkAya che. bauddha paribhASAmAM dhamma zabda 'cittanA svabhAva' arthamAM paNa sAMketika che; paraMtu dhammupadma 'nA dhamma 'ne e pAribhASika artha aDI levAne nathI. A sagrahanI prathama gAthAmAM dhamma' zabdane e pAribhASika a levAyela che e khyAlamAM rahe. " 9 ' " dhammapadanI bhASA: vaidika paraMparAnAM prAcIna zAstrone meTA. bhAga leAkabhASAmAM nathI paraMtu piMDatenI bhASAmAM che. e paraMparA madgAbhASyakAra patajalinA samayathI teiAnI bhASAne pratiSThA Ape che, tyAre jainaparaparA ane bauddhapara parA mULathI ja leAkabhASAne Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 ke pratiSThA Ape che. vaidikapara parA (zrI kumArila bhaTTa) ema kahe che, paDitAnI bhASAmAM racAyelAM zAstro pramANabhUta che ane leAkabhASAmAM racAyelAM zAstro pramANabhUta nathI; tyAre bauddhaparaMparA ane naparaparA khAsa kAI bhASAne mahattva ke prAmANya na ApatAM je samaye je bhASA leAkapratiSThita heAya, tene peAtAnA vicArAnuM vAhana banAve che. bhAratavarSanA satayugamAM tamAma sa MtAe peAtAnA vicAranuM vAhana te te samayanI leAkabhASAne ja banAvela che; ane tema karatAM temane 'paDatA taraphathI je je kaSTa sahana karavAM paDyAM che, te saune suvidita che. dhammapadanI bhASA paNa tenA samayanI leAkabhASA che- enuM nAma mAgadhI bhASA che. jainazAstronA pradhAna bhAga a mAgadhImAM lakhAyele che, A ardhamAgadhI ane mAgadhImAM jhAlAvADanI bhASAmAM ane gAhilavADanI bhASAmAM jeTalu aMtara che tenAthI kazuM vizeSa a`tara nathI. mAgadhI eTale magadhanI pracalita bhASA ane amAgadhI eTale magadha ane magadha bahAranA pradezanI pracakSita bhASA. hamaNAM humAM 'mAgadhI 'ne badale bauddhasAhityanI bhASA mATe ' pAli'zabda vizeSa khyAti pAmela che; paraMtu kharI rIte 'pAli ' zabda kaMI prakAranI bhASAnA sUcaka nathI. pAki' zabdane amuka bhASAnA vAcaka samajI ANu dezanA ane paradezanA meTA meTA paDitAe enI vyutpatti mATe aneka prakAranI citravicitra kalpanAe karelI che: pATilaputranA 'pATila ' bhAga, palli, pAli, paMkti, mAravADanuM pAli " gAma, ' pahelavI' zabda vagere aneka zabdo sAthe bhASAvAcaka ' pAli zabdanA saMbaMdha joDavA prayAsa thayA che; paraMtu te badhA asaMgata che. jyAM mULe pAli' zabda bhASAvAcaka na DhAya, tyAM e badhI svarakalpanAeka baMdha bese pazu zI rIte ? mAgadhI bhASAmAM racAya ke jiyAya zabda ' dharmanA upadeza 'nA arthamAM pracalita che. tenuM eka bIjuM uccAraNa pAsiyAya thAya che. A ' vADhiyAca 'zabdanu ja TUMka uccAraNa ' pAhi 'zabda che. khudda bhagavAne je je upadezA ApelA che, te tamAmanu nAma pAliyAya ke " 1 jue abhidhAnappadIpikA trIjuM kAMDa kSeA 837 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , 14 pari che, eTale e upadezo je bhASAmAM apAyA ke lakhAyA, tenuM nAma paNuM vasi pracalita thayuM; eTale A "jhi' zabdane itihAsa che. dhammapadanI bhASA mAgadhI che ane buddhanA upadezonI dRSTie tene ji" zabdathI paNa kahI zakAya; bAkI bhASAnuM nAma to patinathI ja. A sAthe "dhammapada'nA samaya vize paNa thaDe vicAra karI laIeH khareSTI lipimAM lakheluM eka prAkRta khaMDita (hastalikhita) dhammapada cinI turkastAnamAM khoTAna pAse maLI Avela che. ati, hAsakeno evo mata che, ke teno samaya I. sa. trIjA saikAno chelle bhAga hovo joIe. A uparathI ema siddha thAya che, ke A mAgadhI bhASAnuM dhammapada e prAkRta dhamapada karatAM ghaNuM prAcIna hovuM joIe. dhammapadanAM prakaraNe: A muddAmAM dhammapadamAM varNavelI hakIkata ane tenAM prakaraNo vize vicAravAnuM che. dhammapadanA AraMbhamAM ja jaNAvela che, ke "badhA vicAromAM mana AgevAna che'. "keAI duSTa manathI bole ke bIjI kAMI pravRtti kare, tenI pAchaLa dukha cAlyA kare che." Ama kahIne buddha guru manazuddhinI agatya upara vizeSa bhAra mUke che. vaidika paraMparAmAM ane jenA paraMparAmAM paNa "mana iva manuSyAno jAra vana-mokSayoH" kahIne saMkalpazuddhi upara savizeSa bhAra mUkelo che. saMkalpazuddhi sivAya zuddha pravRtti thaI zakatI nathI ane te vinA vyaktine ke samUhane sukha saMtoSa maLavAno saMbhava nathI. e mATe satya, saMyama, saMtApa, aparigraha, ahiMsA, brahmacarya, prajJAvikAsa vagere guNo khIlavavA joIe ane kodha, deha, IrSA, vaira, bha, moha, hiMsA, asatya vagere durgaNane choDI devA joIe. A ja hakIkata AraMbhathI aMta sudhI A graMthamAM varNavAyelI che. keAI vivekI saMgrahakAre A hakIkatane A graMthamAM chavvIza vargomAM goThavelI che; ane vargamAM AvatI hakIkata uparathI ke varganA AraMbhamAM AvatA zabda uparathI vA varganI racanApaddhatine AdhAre amuka amuka gAthAnA samUhane amuka amuka varganAM nAma apAyelAM mAlUma paDe che. pahelA varganuM nAma "yama" varga che. temAM babe gAthAdvArA sAmasAmA virodhI viyAnuM nirUpaNa Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 6 che. pahelI gAthAmAM duHkha vize ane bIjI gAthAmAM sukha vize; e ja pramANe, trIjI gAthAmAM varanI azAMti vize ane ceAthI gAthAmAM vaitI zAMti vize; sAtamI gAthAmAM mAranA prabhAva vize ane AThamI gAthAmAM mAranA asAmarthya' vize varNaveluM che; arthAt gAthAnA yamakra (joDI) dvArA prathama vargamAM viSaya varNana karela che, mATe tenuM nAma 'yamakavaga '; bIjA apramAdavaga'nA viSaya tenA nAma dvArA ja jANItA che. trIjA puSpanna`'mAM badhI thaI ne seALa gAthAo che, temAM mAtra sAtamI ane caudamI e e gAthA sivAya bAkInI adhI gAthAomAM ' puSpa 'zabdanA kAI ne kAI prakAre ullekha Ave che; eTale A vamAM upamA tarIke puSpa' zabdane upayAga che, tema tenA kharA artha mAM paNa tene prayAga (gA. 6) che; tathA 'kAmadevanAM zastro ' arthAMmAM ane ' vAsanA' a mAM paNa te ahIM vaparAyelA che; ane jyAM puSpa ' zabdanA cekakheA ullekha nathI, tyAM paNa sugaMdhavALI vastuenI hakIkata AvelI che, eTale A vanuM nAma 'puSpavarga' geAThavyuM jaNAya che. A vargomAM AvelI chaThThI gAthA vanA pracalita bhAvamAM kharAkhara ge|vAtI nathI; paraMtu saMgrahakAre temAM 'puSpa' zabda AvelA joI ne tene A vargamAM gehavI dIdhI lAge che. pAMcamA varganI seALa gAthAomAM 'khAsa' zabdanA ullekhavALI vadhAre gAyA che; eTale A va te 'khAlavaJa'' kahelA jaNAya che. chaThThA varganI gAthAmAM paDitAnA AcaraNo vizenI hakIkatA batAvela che ane temAM kAI kAI gAthAmAM ' paDita' zabdane ullekha paNa che, tethI enuM nAma ' paDitava' kalpeluM lAge che. AThamA vanI gAthAomAM sastra ane zata saMkhyA ApIne je kahevAnu che, te kahI batAvela che. ane prAraMbhanI gAthAmAM sahastra' zabdanA ullekha pazu che; mATe enuM nAma 'saxvaga' rAkheluM heAI zake. navameA nAgava`: nAga eTale hAthI. hAthI yuddhamAM vizeSa kAma Ave che'. 'hAthI vanamAM ekaleA kare che', enu rUpaka rIte sAdho 'hAthI' jevA thavAnI vRtti rAkhavI e sUcanA A vamAM che; mATe AnuM nAma nAgava'nAga ' uparAMta ahIM hAthI ' apanA khInta kuMjara' mAtaMga' 'hathI' zabda pazu ' " Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaparAyelA che. teramA varganI tamAma gAthAomAM leka, paraleka, devaleka ke savvaleka zabdano nirdeza karIne kahevAnI hakIkata kahelI che, tethI tenuM nAma "lekavacca' rAkheluM jaNAya che. ekavIsamo "prakIrNakavarga prakIrNaka eTale paracUraNa. A vargamAM keTalIka paracUraNa hakIkata ApelI che ane sAthe zrI buddhanA zrAva, zrI buddhine dharma, zrI buddhane saMgha vagere vize sAMpradAyika lAge tevI hakIkata ApelI che. bIjA koI saMpradAyanI AmAM avagaNane nathI; paraMtu pitAnA saMpradAyane savizeSa utkarSa sucavelA che; arthAta je leke buddhanA zrAvaka hAya, teo AvA prakAranA hoya che evI hakIkata ApelI che tyAre bIjAnA anuyAyI vize kazuM jaNAvela nathI. A ja rIte, bAkInA tamAma vargonAM nAme dhammapadanA saMyukAre goThavelAM che. gAthAonI saMkalanAmAM koI khAsa tattvanI vaijanA jaNAtI nathI, paraMtu A cAraso ne vIza gAthAno saMgraha saLaMga rAkhavA jatAM kadAca vizeSa dIrghakAya thaI javAno saMbhava hoI saMgrahakAre potAnI icchA pramANe enA vibhAga karelA lAge che. haju paNa barAbara pRthakkaraNa karavAmAM Ave, to ekabIjA varganI gAthA ekabIjA vargamAM samAI zake ema che; eTale ke "nirayavargo'nI gAthA "bAlava'mAM, "buddhavaga'nI gAthA paMDitavarga'mAM-ema keTalA ya vargonI gAthA bIjA vargomAM goThavI zakAya ema che. ane je gAthAo kayAM ya na goThavAya evI nIkaLe, tene mATe vaLI eka judA varga pADI zakAya athavA temane prakIrNaka vargamAM mUkI zakAya. kahevAnuM tAtparya e, ke A varganI ejanA pAchaLa kaI viziSTa uddeza jaNAto nathI. sugama rIte kaMThastha rAkhavA mATe A varganI yojanA thaI hoya ema bhAsa thAya che. A prasaMge samagra bauddha sAhityane paricaya ane temAM dhammapadanuM sthAna e vize jarUra lakhavuM joIe; paraMtu e badhuM lakhavA jatAM eka moTA nibaMdha lakhavo paDe ane "satuM sAhitya'nI zreNImAM Ama karavuM na pisAya ema samajIne ja e badhuM lakhavuM jatuM karuM chuM; ane e bAbatanI jijJAsA rAkhanArAone vidyApIThavALA dhammapadanI prastAvanA vAMcavAnI bhalAmaNa karuM chuM. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 dhammapadanA aMtaraMga paricaya vize vaidika paraMparA sAthe ane jenaparaMparA sAthe tenAM vacananI tulanA karavA uparAMta temAM AvelA Atmavarga ane brAhmaNavarga vize khAsa vivecana karavAnuM che. e vivecana karatAM pahelAM bhAratIya mAnasanA kharA pArakhu kavikuLaguru zrI ravIMdranAtha ThAkara mahAzaye dhammapada vize je abhiprAya vyakta karela che, teno thoDe utAre ahIM Apa ucita jaNAya che. teo kahe che, ke dhammapadanI vicArapaddhati ApaNuM dezamAM hamezAM cAlatI AvelI vicArapaddhatino ja sAdhAraNa namUno che. budhe A badhA vicArone cAre taraphathI kheMcI, potAnA karI, barAbara goThavI thAyI rUpamAM mUkI dIdhA; je chUTuM chavAyuM hatuM, tene ekatAnA sUtramAM parevIne mANasone upayogamAM Ave evuM karyuM. tethI ja jema bhAratavarSa pitAnuM svarUpa bhagavadgItAmAM prakaTa kare che, gItAnA upadeSTAe bhAratanA vicArone jema ekasthAne ekatrita rUpa ApyuM che, te ja pramANe dhammapada graMthamAM paNa bhAratanA manane paricaya ApaNane thAya che. tethI ja dhammapadamAM zuM, ke gItAmAM zuM, evI aneka vAto che, jenA jevI ja bIjI bhAratanA bIjA aneka graMthomAM maLI Ave." "have savAla e che, ke kalyANane zA mATe mAnavuM ? samasta bhAratavarSa zuM samajIne lAbha karatAM kalyANane, prema karatAM zreyane adhika mAne che? teno vicAra karavo joIe." - " je vyakti saMpUrNa che, tene sAra-narasuM kAMI nathI. AtmaanAtmanA yugamAM sArAM-narasAM sakaLa karmano uddabhava che; eTale prathama A Atma-anAtmanA satya saMbaMdhane nirNaya karavo Avazyaka che. A saMbaMdhano nirNaya karavo ane tene svIkAra karIne jIvanakArya calAvavuM, e hamezAM bhAratavarSanI sarvathI mukhya pravRtti hatI." bhAratavarSamAM Azcarya to e dekhAI Ave che, ke bhinna bhinna saMpradAye A saMbaMdhano nirNaya bhinna bhinna rIte karyo che, chatAM vyavahAramAM sarva eka ja sthaLe AvIne maLyA che. bhinna bhinna ane svataMtra rIte bhAratavarSe eka ja vAta kahI che." "eka saMpradAya kahe che: Atma-anAtma vacce koI bheda kharo ra Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 nathI. bhedanI pratIti thAya che tenuM kAraNa avidyA che. ' paraMtu jo eka sivAya bIjAM nathI, tA sArA-narasAnA kAM savAla ja raheteA nathI. paNa ema sahelathI tenA phaDacA AvatA nathI. je ajJAnathI eka vastu te e che ema jaNAya che, te ajJAnanA nAza karavA jeI e--nahiM te mAyAnA cakramAMthI duHkhanA aMta ni Ave. A lakSa taraph diSTa rAkhIne amuka kAryo sAruM ke narasuM te nakkI karavuM joI e. "" (C " bIjo eka saMpradAya kahe che: A sa`sAra kare che tenI sAthe baMdhAI ne ApaNe vAsanAne lIdhe pharIe chIe, duHkhI thai e chIe. eka kama sAthe bIjA kane ema aMtahIna kazRMkhalA racyAM jaI e chIe. te ka pAzanuM chedana karI mukta thavu, e ja manuSyanu eka mAtra dhyeya che. '' " paraMtu tyAre te| sakaLa ka ja aMdha karavAM paDe. tema nathI. eTale saDelathI phaDaceA nathI AvatA. kamane evI rIte niyaMtrita karavAM joI e, ke jethI kamanAM ducchedya baMdhana dhIme dhIme zithila thatAM jAya. A dizAmAM daSTi rAkhIne kayuM ka azubha te nakkI karavu joI e." "" trIjo eka sapradAya kahe che : A sauMsAra bhagavAnanI lIlA che. A lIlAnA mULamAM tene prema che, Anada che; te samajI zakIe temAM ja ApaNI sAkatA che. '' " A sA katAne! upAya paNa pUrvokta e saMpradAyAnA upAyathI vastutaH bhinna nathI. ApaNI vAsanA dA! zakIe nahiM, te bhagavAnanI icchA samajI zakIe nahi. bhagavAnanI icchAmAM ja peAtAnI icchAnu yuktidAna te ja kharI mukti che. te muktine lakSyamAM rAkhIne zubhAzubha karmanA niya karavA joi e. ' "" jemaNe advaitAna Mdane lakSya rAkhyuM che, teo paNa vAsanA-mehanuM chedana karavA udyama karI rahyA che; jeekanI anata zRMkhalAmAMthI mukti meLavavAnI icchAvALA che, teo pazu vAsanAne chedI nAkhavA "" Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 Io che; ane bhagavAnanA premamAM jeo potAnI jAtane lIna karI devAmAM zreya mAnanArA che, teo paNa viSayavAsanAne tuccha gaNavAne upadeza kare che." je A saghaLA bhinna bhinna saMpradAyanA upadeza ja mAtra ApaNA jJAnane viSaya hota, to te ApaNuM paraspara virodhano pAra na raheta; paraMtu A bhinna bhinna saMpradAyoe temanA bhinna bhinna tatvane AcAramAM utAravAno prayatna karyo che. te tatva game teTaluM sUkSma athavA game teTaluM thula hoya ane tenuM vyavahAramAM anusaraNa karavAne game teTalI muzkelIo paDe, to paNa ApaNuM guruoe nirbhaya citta te sarvane ravIkAra karIne te tavane AcAramAM saphaLa karavAno prayAsa karyo che." eTale tattvajJAna jeTale dUra pahoMcyuM che, teTale dUra bhAratavarSa AcArane paNa kheMcI gayuM che. bhAratavarSe vicAra tathA AcAramAM bheda mAnya nathI; tethI ja ApaNuM dezamAM karma e ja dharma che. ApaNe kahIe chIe, ke manuSyanA karmImAtranuM carama lakSya karma dvArA mukti che. muktinA uddezathI karma karavuM e dharma che." "prathama ja kahI gayA chIe, ke vicAranI bAbatamAM ApaNAmAM jeTalI vibhinnatA che, teTalI ja AcAranI bAbatamAM ekatA che. advaitAnuM bhavane mukita kaho, athavA saMskAra jemAMthI jatA rahyA che tevA nivANuMne mukita mAno, athavA bhagavAnanA aparimeya premAnaMdane ja mukti gaNe, prakRtibhedane lIdhe mukitano amuka Adarza amuka mANasane AkarSaNa kare, paNa te mukitane mArge javAnA upAyamAM to eka prakAranI ekatA ja che. te ekatA bIjI kAMI nahi paNa karmamAtrane nivRtti tarapha vALavAnI che. sIDInI pAra javAno upAya sIDI ja che, tema bhAratavarSamAM karmanI pAra javAno upAya karma ja che. ApaNAM saghaLAM zAstrapurANAmAM A ja upadeza che; ane ApaNe samAja A ja bhAvanA upara sthapAyelo che." che "prAcIna sAhitya': pR. 101, 105, 101, 107, 108 ane 109 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ApaNA kavivaranuM vivecana eTaluM badhuM spaSTa che, ke te vize kazuM lakhavApaNuM rahetuM nathI; chatAM ApaNAmAMnA je keTalAka anubhavapramANa nathI, kevaLa zAstrapramANuko che, temane sAru vadika paraMparAnAM ane jainaparaMparAnAM vacanane saMkSipta sAra ApavAthI e vivecana vizeSa upAdeya bane e daSTithI A nIce te banne paraMparAnAM mULa vacano nahi paNa temanI saMkSipta sAra ApI dauM. mahAbhArata zAMti. parva adhyAya 299mAM bhISma pitAmahe sAdhyo ane haMsano saMvAda dharmajijJAsu rAja yudhiSThirane je pramANe kahI saMbhaLAvyo che, te saMkSepamAM A pramANe che : "yudhidhira beTayA: "he pitAmaha! vidvAna manuSyo ema kahe. che, ke saMsAramAM satya, saMyama, kSamA ane prajJA prazaMsApAtra che, te A vize tamAro zo abhiprAya che ?' "Smi belyA: "he rAjA yudhiSThira ! A vize tane eka saMvAda kahI saMbhaLAvuM chuM. sAlvee kaMsane mokSadharma vize pUchayuM ane haMse tene uttara A pramANe Apyo :--- mekSanI prApti mATe tapa ane saMyama AcaravAM, satya bolavuM, manano jaya kare, hadayanI badhI gAMThene kAre karIne priya tathA apriya vRttione pitAnA kabajAmAM rAkhavI, koInuM haiyuM bhedAI jAya evAM vacana na bolavAM, kUra vANuM na belavI. halakI vRttiovALA pAsethI zAstrane na samajavAM, jenAthI bIjAne uga ane baLatarA thAya evI vANuM na bolavI, sAme bIjo koI vacananAM bANathI ApaNane lIdhe, te e samaye zAMti ja rAkhavI. rIpe bharAvAne prasaMga AvatAM je prasannatA dAkhave che, te bIjAnAM sakatone laI le che. anyano tiraskAra karanArA bhabhakatA krodhane je mANasa kabajAmAM rAkhe che, te mudata ane IrSyA vagarane bIjAnAM sukatane laI le che. koI Akroza kare, to paNa sAme kazuM bolavuM nahi; koI mAre te hamezAM sahana ja karavuM-A jAtanI rItane Arya pue satya, saraLatA ane akraratA kahe che. satya vedanuM rahasya che, satyanuM rahasya saMyama che, saMyamanuM rahasya mekSa che Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M A anuzAsana badhA leAkeAnuM che. je kAI jora para AvelA peAtAnI vANInA vegane, mananA vegane, krodhanA vegane, tRSNAnA vegane, peTanA vaigane ane upasthanA vegane sArI rIte sahana kare che, tene ja huM brAhmaNa kahuM chuM, muni kahuM chuM. krodha karanArAe! karatAM krodhI uttama che, sahana nahi karanArAo karatAM sahana karanArA uttama che, janAvara karatAM mANusa uttama che ane ajJAnI karatAM nAnI ja uttama che. paMDita puruSa apamAna maLatAM amRta maLavA jevI saMtRpti anubhave. apamAna pAmelA sukhe sUe ane apamAna karanAra nAza pAme. je kAI krodhI hAI ne yajJa kara, dAna de, tapa tape, heAma kare, tenuM badhuM yamarAjA harI jAya che: krodhI mANasanA e badhA zrama aphaLa thAya che.' have jainapara parAnAM AcAraaMgasUtranAM vacanAnA saMkSipta sAra A pramANe cheH-- 66 A saMsArI jIva aneka kAmeAmAM cittane dADAve che. te cALaNI ke dariyA jevA lAbhane bharapUra karavA mathe che; tethI te bAene mAravA, herAna karavA, kabaje karavA, dezane havA, dezane herAna karavA ane dezane kabaje karavA taiyAra thAya che. " parAkramI sAdhake krodha ane tenu kAraNa je ga tene bhAMgI nAkhavAM ane lebane lIdhe meATA duHkhathI bharelI narakagatie javu paDe che ema jANavuM; mATe mekSanA athI sAdhaka vIra puruSa hiMsAthI dUra rahevuM ane zezaka-saMtApa na karavA. 66 - he puruSa ! tuM ja tArA mitra che; zA mATe bahAra mitrane zodhe che?" " huM puruSa ! tuM tArA AtmAne ja kabje karI rAkhIne du:khathI chUTI zakIza.'' " huM puruSa ! tu satyane ja barAbara samaja. satyanI AjJA pramANe vanArA muddhimAna sAdhakA mRtyune tarI jAya che ane dharmAcaraNa karIne kalyANune sArI rIte "" jue che. ' Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A jagatamAM je kaMI zramaNa tathA brAhmaNe che, teo judA judA vivAda kare che- jema ke "ame dIThuM che, ame sAMbhaLyuM che, ame mAnyuM che, ame nakkI jANyuM che tathA cAre bAju upara nIce tapAsI joyuM che, ke sarva prANa, sarva bhUta, sarva jIva tathA sarva sara haNavA yogya che, dabAvavA yogya che, pakaDavA cogya che, saMtApa ApavA yogya che ane katala karavA yogya che; ema karatAM kazo doSa thato nathI." A vacana anAnuM che. temanAmAM jeo Arya puruSa che teo ema kahI gayA che, ke e tamAruM dIThuM, sAMbhaLyuM, mAneluM, nakkI jANeluM ane cAre bAju tapAsI joyeluM barAbara nathI. tame je evuM kahe che, ke "sarva jIvone mAravAmAM kazo doSa nathI', e tamAruM kathana anArya vacanarUpa che. ane ame to ema kahIe chIe, ema bhASaNa karIe chIe, ema prarUpaNa karIe chIe ane enuM prajJApana karIe chIe, ke tamAma jIvone haNavA nahi, dabAvavA nahi, pakaDavA nahi, saMtApa Apa nahi ane katala karavA nahi. ema karavAmAM kazo doSa nathI, e Aryavacana che." "he pravAdIo ! ame tamane pUchIzuM, ke tamane zuM sukha apriya che ke duHkha apriya che? "he pupa ! jene tuM haNavAno vicAra kare che, te tuM pote ja che; jene tuM dabAvavAno vicAra kare che, te tuM pote ja che; jene tuM saMtApa ApavAno vicAra kare che, te tuM pote ja che; jene tuM pakaDavAne-tAbe karavAna-vicAra kare che, te tuM pote ja che; ane jenI tuM katala karavAno vicAra kare che, te tuM pote ja che. saraLa puSpo AvI samaja dharAve che; mATe koI jIvane haNavo nahi ane bIjA pAse haNAvo paNa nahi." * AcArAMgasUtraH ravajI devarAja-pU0 5, 52,55, 63, 64, 84 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bauddhaparaMparAno A dhammapada graMtha vAcakonI sAme ja che. eTale emAMthI koI vacano laIne ahIM Apa nathI, bAkI, upara mahAbhAratamAM ane "AcArasaMgamAM je bhAvamAM vacano kahyAM che, te ja bhAvanAM vacane dhammapadamAM bhaya' paDyAM che; eTale vAcako pitAnI meLe ja enI tulanA karI zakaze. upara ApelAM vaidika, jaina ane bauddha paraMparAonAM vacanathI e spaSTa thAya che, ke ApaNuM mahAkavinA kahevA pramANe e traNe paraMparAnA prAcIna graMthe samagra bhAratavarSanA manane paricaya Ape che. Arya bhASAonA pravAhe judA judA phaMTAyA che; chatAM koI paNa prakhara bhASAzAstrI te judA judA pravAhonuM paraspara tolana karIne ema kahI zake ema che, ke e tamAma Arya bhASAonA mULamAM eka ja pravAha kAma kare che, tema dharmanA pravAhe judA judA bhale kaMTAyA ane tenAM bAhya kalevaro bhale virUpa thaI gayAM, chatAM te badhAnA mULamAM eka zreyaniSThA athavA AtmanikA kAma karI rahI che ema koI paNa dharmapravAhano marmasparzI abhyAsI kahI zake ema che; ane Ama che mATe ja ApaNe eka bIjA pravAhane oLakhavA buddhipUrvaka prayatna karavo joIe ane ApaNI mAnasika ke dunyavI zAMti mATe sarvadharma samabhAvanI bhAvanA ApaNAmAM prabaLapaNe keLavavI joIe. - have ahIM e batAvavAnuM che, ke e traNe pravAhanA prAcIna graMthomAM zabadaracanA paNa keTalI badhI eka sarakhI che. A nIce je vacano ApavAnA che, temAM aitihAsika krama pramANe vaidika vacano prathama bhAgamAM mUkelAM che ane jaina vacane bIjA bhAgamAM mUkelAM che. sarakhAmaNunI cIjanA be bhAgamAM A pramANe che - prathama bhAgamAM pahelo *artha, pachI vaidika vacana ane tenI sAme dhammapadanuM vacana. e ja pramANe bIjA bhAgamAM pahele ja artha, pachI jaina AgamanuM vacana ane tenI sAme dhammapadanuM vacana. * zAMtiparva ane navacananA uparanI paMktivAra zabdazaH A badhA arthe TippaNamAM ApelA che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhammapada pamAdo maccuno padaM / appamAdo amatapadaM / apramAdavarga, 1 pApAsAdamAruyha asoko sokini prj| pavvato va bhummaDhe dhIro bAle avekkhti|| apramAdavarga, 8 mahAbhArata-zAMtiparva mRtyurApadyate mohAt / 0245 satyena sAthate mRtaHI pR0 pa33 prajJAprAsAdamAruhya yazocyaH zocato janAn micchAniva za0: sarvAn prAjJo'nupazyati // uttamAM buddhimAsthAya brahmabhUyAn bhaviSyasi saMtIrNaH sarvasaMsArAt prasannAtmA vikalmaSaH // bhUmiSThAnIva bhUtAni parvatastho nizAmaya / akrudhyan aprahRSyazca / na nRzaMsamatistathA // pR0 474 mULa ane TIkA puSpANIva vicinvantam anyatra gatamAnasam / mohane lIdhe mRtyu thAya che. satyane lIdhe amRta maLe che- amara thavAya che. prajJAnA prAsAda upara caDIne zoka vagarane zoka karatA janone parvata upara rahelo jamIna upara rahelAnI peThe prAnuM badhAne jue. uttamabuddhine Azraya karIne brahArUpa thaIza pupphAni heva pacinaMtaM vyAsattamanasaM nrN| sarvasaMsArathI tarI cUkele prasanna AtmA, pApa vagarano jamIna upara rahelAMnI peThe bhUtone parvata upara rahelo hoya tema jo krodha na kara, harSa na karato tathA akara manavALe. jANe ke puSpone na viNato hoya jenuM mana bIje raheluM che, evA tene Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kavaraNamAsAdya mRtyurAdAya gacchati // 50 288 saMcinvAnamevainaM kAmAnAmavitRptakam / vyAghraH pazumivAdAya mRtyurAdAya gacchati // 50278 puSpANIva vicinvanta - manyatra gatamAnasam / anavApteSu kAmeSu mRtyurabhyeti mAnavam // saMcinvAnakamevainaM kAmAnAmavitRptakam / vRkIvoraNamAsAdya mRtyurAdAya gacchati // 50 533 yathA madhu samAdatte rakSan puSpANi SaTpadaH / tadvadarthAn manuSyebhyaH AdadyAdavihiMsayA | - (duryodhana pratye vidurne| upadeza) jema varu dheTAne laI jAya, tema mRtyu upADIne cAlyuM jAya che. saMcaya karatAM ja ene kAmeAthI tRpti nahi pAmelAne jema vAdha pazune laI jAma tema mRtyu upADIne cAlyuM jAya che. jANe ke phUlAne na vISNutA hAya jenuM mana khIje rahelu che, evA tene kAmabhoge nahi prApta thatAM 25 sutaM gAmaM mahogho va maccu AdAya gacchati // pupphAni deva pacinaMta vyAsattamanasaM naraM / atittaM yeva kAmesu antako kurute vasaM // yathApi bhramaro puSkaM aurgaMdhaM aheThayaM / paleti rasamAdAya evaM gAme munI care // puSpavarga, 4-5-1 mRtyu upADIne cAlyuM jAya che. sacaya karatAM ja ene kAmethI tRpti nahi pAmelAne jema varu dheTAne laI jAya tema mRtyu upADIne cAlyuM jAya che. jema madha le che bacAvatA phulane bhamare! te pramANe dhanane manuSyA pAsethI levuM joI e ahiMsApUrvaka Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakunAnAmivAkAze matsyAnAmiva codke| padaM yathA na dRzyeta tathA jJAnavidAM gatiH // 50 312 zakuntAnAmivAkAze matsyAnAmiva codke| yathA gatirna dRzyeta tathA jJAnavidAM gatiH // pR. 453 yassAsavA parikkhINA AhAre ca anissito mujato animitto ca vimokkho yassa gocaro AkAse va sakuMtAnaM padaM tassa duranayaM // yesaM saMniyo natthi ye parijAtabhojanA suJato animitto ca vimokkho yesaM gocaro AkAse va sakuMtAnaM gati tesaM durancayA // 2426 taka, 4-3 sahassamapi ce vAcA antthpdsNhitaa| ekaM atthapadaM seyyo yaM sutvA upsmmti|| sahasava, 1 sukhakAmAni bhUtAni yo daNDena na hiMrAti / asaduccairapi proktaH zabdaH smupshaamyti| dIpyate tveva lokeSu zanairapi subhaassitm|| manaso'pratikUlAni pretya ceha vAJchasi / pakSIonuM jema AkAzamAM mAchalAMonuM jema pANImAM pagaluM dekhAtuM nathI tema jJAnIonI gati che. pakSIonI jema AkAzamAM mAchalAMonI jema pANImAM gati dekhAtI nathI tema jJAnIonI gati che. boTe moTethI paNa belAyelo zabda zAMta thaI jAya che dIpe che te ja lokamAM dhIme paNa beleluM subhASita. manane apratikULa para janmamAM ane ahIM Icchata ho, t| Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUtAnAM pratikUlebhyaH nivartasva yatendriyaH // 0 132 AtmaivAdau niyantavyaH duSkRtaM snniycchtaa| daNDayeca mahAdaNDairapi bandhUnanantarAn // anAmnAyamalA vedA brAhmaNasyAvataM malam / malaM pRthivyA vAhIkAH strINAM kautuhalaM malam // asano sukhamesAno pecca so labhate sukhaM // 6 , 4 attAnameva paThamaM patirUpe nivesaye atha manusAsevya na kilisevya pNddito|| sAmavarga, 2 asajjhAyamalA maMtA anuTTAnamalA ghraa| malaM vaNNassa kosajja pamAdo rakkhato malaM // malitthayA ducaritaM macchara dadato malaM / malA ve pApakA dhammA asmi loke paramhi ca // malakA , 7-8 taM puttapasusammattaM vyAsattamanasaM nrN| muttaM gAmaM mahogho va maccu AdAya gacchati // bhAgavA, 15 avata e brAhmaNane mela che mUrakha leke e pRthvIno mela che kutUhala e strIono mela che. te putra pazuthI saMpanna vizeSa Asakta manavALAne sUtelA vAghane moTuM pUra laI jAya tema mRtyu laIne cAlyuM jAya che. taM putrapazusaMpanna vyAsaktamanasaM naram suptaM vyAnaM mahogho vA mRtyurAdAya gacchati // 0 533 bhUtAnAM pratikaLAthI aTakI jAya jiteMdriya. pahelAM potAnA AtmAne ja niyama- mAMsAvA duSkRtanuM niyamana karanAre (pachI) 3, mhaa| paDe najIkanA baMdhuone paNa. anAjJAya e vedono mela che Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taM putrapazusaMpannaM cyAsaktamanasaM naram / suptaM vyAghro bhRgamiva mRtyurAvAya chati pR. 299 jainasUtra uttarAdhyayana cocchida siNehamappaNo kumuyaM sAraiyaM va pANiyaM / saMtImaggaM ca vRhae ava 10 gADha 28-36 ucchida sinehamattano kumudaM sAradikaM va paannin|| saMtimaragamava brahma nivyAnaM gugatena desitN|| mArga varga, 13 na saMti putlA tANAya na pitA na pi baMdhavA / aMtakenAdhipannassa natthi jAtima tANatA mArgava, 16 mAyA piyA nhusA bhAyA bhajjA puttA ya orasA / nAlaM te mama tANAya luppaMtassa sakammuNA // - a. 6 gA0 3 jaheha sIho va miyaM gahAya maccU naraM nei hu aMtakAle na tassa mAyA va piyA va mAyA kAlammi tammaMsahA bhavaMti te putrapazuthI saMpanna vizeSa Asakta manavALA puruSane sUtelA mRgane vAgha laI jAya tema mRtyu laIne cAlyuM jAya che. vicchedakara ne AtmAne zaradaRtunuM kamaLa jema pANIne kheravI nAkhe zAMtine mArganI vRddhi kara. mAtA pitA putravadhU bhAI bhArajA ane peTanA sagA putra mArA bacAva mATe te samartha nathI potAnAM karmone lIdhe lepa pAmatA. jema siMha haraNane laIne cAlyA jaya che. tema aMtakAle manuSyane mRtyu laI jAya che tenA mAtA pitA ke bhAIo te kAle temAM bhAgIdAra thatAM nathI. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na tassa dukkhaM vibhayaMti nAio na mittavaggA na suyA na baMdhavA a 13 gA022-23 jahA pommaM jale jAyaM novala vAriNA / evaM alittaM kAmehiM taM vayaM vUma mAhaNaM // aloluyaM muhAjIvi aNagAraM akiMcanaM / asaMsattaM hitthesa taM vayaM vRma mAhaNaM // cittamaMtamacittaM vA appaM vA jai vA bahuM / na giNhai adattaM je taM vayaM vUma mAhaNaM // tavassiyaM kise deta avaciyamaMsasoNiyaM / suvvayaM pattanivvANaM taM vayaM bUma mAhaNaM // 22202510 27-28-25-22 tenuM du:kha tenA nAtIlA vaga letA nathI ane mitravaga, putra ke bhAI e. jema padma pANImAM thayela che pANIthI lepAtuM nathI ema kAmeAvaDe je alipta che tene ame brAhmaNa kahIe chIe. aleAlupa mudhAjIvI anagAra akiMcana, gRhasthAmAM saMbaMdha vinAnA 29 vAri pokkharapatte va Aggeriva sAsapo / yo na liMpati kAmesu tamahaM brUmi brAhmaNaM // asaMsa gahi anagArehi cUbhayaM / anokasAriM apicchaM tamahaM brUmi brAhmaNaM // yodha dIghaM va rassaM vA aNuM thUlaM subhAmubhaM / loke adinnaM nAdiyati tamahaM brUmi brAhmaNaM // mukuladharaM jantuM kisaM dhamanisaMdhataM ekaM vanasmi jhAyantaM tamahaM brUmi brAhmaNaM // zrAhmajuvaMrga, 18-22-27-13 tene ame brAhmaNa kahIe chIe. jIvavALu ke nirjIva, thAvu ke vadhAre je adatta leteA nathI tene ame brAhmaNu kahIe chIe. tapasvI, imo, saMyabhI, zarIramAM mAMsa ane leAhI ochAM che; sArA vratavALA ane nirvANugata tene ame brAhmaNu kahIe chIe. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 na vi muMDieNa samaNo oMkAreNa na bNbhnno| na muNI raNNavAseNa kusacIreNa tAvaso // samayAe samaNo hoi baMbhacereNa bNbhyo| nANeNa u muNI hoi taveNa hoi taavso|| a. 25 gA0 31-32 na muNDakena samaNo avvato alika bhaNaM / icchAlomasamApano samaNo kiM bhvissti?|| yo ca sameti pApAni aNuM phalAni svvso| samitattA hi pApAnaM samaNo ti pavucati // na tena bhikkhU hoti yAvatA bhikkhate pre| vissaM dhamma samAdAya bhikkhU na hoti tAvatA // na monena munI hoti muLaharUpo aviddasu // pApAni parivajeti sa munI tena so munI / / dhabharathara10-11-13-14 sace labheya nipakaM sahAyaM saddhicaraM sAdhuvihAri dhiirN| abhibhuyya savvAni parissayAni AhAramicche miyamesaNijjaM sahAyamicche niuNatthavuddhi / niyamiccheja vivegajoggaM muMthI zramaNa thavAtuM nathI ekArathI brAhmaNa thavAtuM nathI jaMgalavAsa karavAthI muni thavAtuM nathI ane DAbhanAM cIra paheravAthI tApasa yAtunathI. samatAne lIdhe zramaNa kahevAya, brahmacaryane lIdhe brAhmaNa kahevAya, jJAnane lIdhe muni kahevAya ane tapane lIdhe tApasa kahevAya. mita ane eSaNaya AhArane che, nipuNArtha buddhivALAne sAthIrUpe che, vivekavALA-ekAMtavALA sthAnane 4cche. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 samAhikAme samaNe tvssii|| na vA labhejA niuNaM sahAyaM guNAhiyaM vA guNao samaM vaa| ego vi pAvAi vivajayaMto vihareja kAmesu asajjamANo // careyya tena'ttamano satImA no ce labhetha nipakaM sahAyaM saddhicaraM sAdhuvihAri dhIra rAjA va raheM vijitaM pahAya eko care mAtaGgarajje va nAgo // ekassa caritaM seyyo natthi bAle shaaytaa| eko caraM na pApAni kayirA appossuko mAtaMgarale va naago|| nAgapaMga,4-10-11 sukhakAmAni bhRtAni / 65, 3-4 jainasUtra AcAra-aMga savve pANA piyAuyA muhasAyA dukkhapaDikUlA appiyavahA piyajIviNo jIviukAmA savvesi jIviyaM piyN| 250 2, 082-83 kA aratI ke AgaMde etthaM pi aggahe cre| savvaM hAsaM pariccaja AlINagutto parivvae / 50 3, 10 201 ko nu hAso kimAnando nicca pajjalite sati / 023, samAdhinI IcchAvALAzramaNa paravI. je nipuNa sAthI na maLe to guNAdhika vA samAnaguNavALe te pApone tajato ekalo paNa vihare kAmamAM AsaktinarAkhato. badhAM prANone AyuSya priya che, sukha priya che, hunathI gamatu', nathI gamatA, jIvavuM priya che, jIvavAnI IcchA che, badhAMne jIvana priya che. zuM udvega ane ze AnaMda? e sthAne paNa Asakti vinAne rahe badho parihAsa tajI daIne saMyamapUrvaka vicara. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ alaM bAlassa saMgaNaM veraM vaDDhati apaNo / a 3, 20 181 jainasUtra sUtrakRta-aMga evaM nu samaNA ge micchadiTThI aNAriyA / asaMkriyAI saMti saMkiyAI asaMkiNo // o 6, gA. 10 jainasUtra-dazavaikAlika jahA dumassa puSphesa bhamaro AviyaI rasaM / naya puSkaM kilAmei so ya pINei appayaM // a 1, gA. 2 poggalANa parINAmaM tesiM nacA jahA tahA / viNIyato vihare sIIeNa appaNA // 250 8, 10 10 mAlatI seAbatathI sa tethI peAtAnu vara vadhe che. e pramANe zramaNe keTalAka mithyAdaSTi anAya azakitAmAM zaMkA rAkhe che zakitamAM zakA rAkhatA nathI. jema jhADanAM phUlAmAMthI 31 natthi bAle sahAyatA mAsavarga, 2 alajitAye lajjati lajjitAye na lajjare / micchAdiTThisamAdAnA sattA gacchaMti duggatiM // naravarga, 11 yathApi bhamaro pupphaM vaNNagaMdhaM aheThayaM / paleti rasamAdAya evaM gAme sunI care // puSpavarga, 6 yato yato sammasati saMdhAnaM udayabbayaM / labhati pItipAmojjaM amataM taM vijAnataM // bhikSuvarga, 15 bhamare! rasa pIve che, phUlane pIDA karatA nathI, ane peAtAnI jAtane tRpta kare che. te pudgaleAnA pariNAmane sAcI rIte jANIne tRSNA vagaranA thaI ne vihare zItala thayelA AtmAvaDe. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ usameNa haNe kohaM mANaM maddavayA jiNe / mAyaM ca'javabhAveNaM lobhaM saMtosao jiNe // a. 8, gA. 39 hatthasaMjae pAyasaMjae vAyasaMjae sNjiNdie| ajjhapparae susamAhiyappA suttatthaM ca viyANai je sa bhikkhU // a0 10, mAtra 15 jenasUtra uttarAdhyayana appA ceva dameyavvo appA hu khalu duddmo| baBI TUMto suNI rorU assi loe parattha y|| a. 1, gA. 15 suttesu yAvI paDibuddhajIvI na vIsase paMDie Asupanne / a. 4, gA. 6 zAMti vaDe krodhane haNe komaLatA vaDe mAnane jIte ane saraLatA vaDe paTane saMtoSa vaDe lebhane jIte. hAtha vaDe saMyamavALo, paga vaDe saMyamavALA vANInA saMyamavALo, saMyamita iMdrivALA adhyAtmamAM tatpara, susamAdhiyukta AtmAvALA akodhena jine ko asAdhu sAdhunA jine| jine kadariyaM dAnena saccena alikavAdinaM // dhavaga, 3 hatthasa to pAdasaJato vAcAya saJato smtuttmo| ajjhattarato samAhito eko saMtusito tamAhu bhikkhu // bhikSuvarga, 3 dharmapada attAnaM ce tathA kayirA yathaJamanusAsati sudaMto bata dammetha attA hi kira duimo|| Atmavarga, 3 appamatto pamattemu muttemu bhujaagro| apramAdava, 9 e je zAstra ne tenA arthane samaje te bhikSu kahevAya. AtmAne ja dama joIe. AtmA ja durdama che, damelo AtmA ja sukhI thAya che, A loka ane paralokamAM. sUtelAomAM paNa jAgaraNa sAthe jIvato paMDita ane AzuprAsa temane vizvAsa na kare. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cIrAjiNaM nagiNiNaM jaDI saMghADimuMDiNaM / eyANi vina tAyaMti dussIlaM paDiyAgayaM // a 1, gA0 21 jo sahassaM sahassANaM saMgAme dujjaye jiNe / evaM jiNejja appANaM esa se paramo jao // appANameva jujjhAhi kiM te jujjheNa bajjhao / apamA jatA sumeha // 2250 8, 10 34-35 jainasUtra uttarAdhyayana mAse mAse tu jo bAlo kusaggeNaM tu bhuMjae | na so sukkhAyassa dhammassa kalaM agghara solasi // 250 4, gA0 44 cAmaDAnAM cIra, nagna rahevuM, jaTA rAkhavI saMbADI paheravI ke mAthe muMDAvavuM e badhAM rakSaNa karatAM nathI duHzIla AcaravALAnuM. hArane hajAre guNe eTalAene duya saMgrAmamAM jIte te karatAM eka AtmAne jIte, tA te tenA bhAre jaya che. AtmAnI sAthe ja jhUjha 34 na naggacariyA na jaTA na pakA nAnAsa kA thaMDilasAyikA vA / rajo ca jalaM ukkuTikappadhAnaM sodheMti ma avitiSNakakhaM // haMDavarga, 13 yo sahassaM sahassena rAMgAme mAnuse jine / ekaM ca jeyya attAnaM save saMgAmanuttamo // ve jitaM seo atA yA cAyaM itarA pajA attadaMtassa posarasa nizdhaM saJjatacArino // sahasravarga, 4-5 dhammapada mAse mAse kusaggena bAlo bhuMjetha bhojanaM / na so saMkhAta dhammAnaM kalaM agghati solasi // mAsavarga, 11 zuM tane mAra jhavAthI evI rIte AtmAe ja AtmAne jItIne sukha vadhe che. hite hine je mUDha DAbanI aNI upara caDe eTalu khAya tApaNu te sArI rIte kahevAyalA dhanI seALamIkalAne paNa pahAMcatA nathI. Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 uparanI tulanAmAM mahAbhArata, jainasUtra ane dhammapadanAM keTalAMka padmo akSarazaH sarakhAM che ane keTalAMka athanI STie sarakhAM che. ATalI ce|DI tulanAthI ema te spaSTa jaNAya che, ke A rIte vaidika paraMparA jainaparaparA ane bauddhaparaparA hradaye eka sarakhI che; e zaka vagaranI vAta che. vizeSa rIte anveSaNa karIe, te te traNe paraparAnA prAcIna graMthAmAM A jAtanI khIjI aneka samAnatAe spaSTapaNe upalabdha che. e samAnatAone ja AmajanatAsudhI phelAvavI ghaNI jarUranI che. tema thavAthI janatAnI dRSTi sakANuM maTI vizALa banaze, samabhAva 3LavAro, sa`dhama samabhAvanI bhAvanA pedA thaze ane dezamAM cAlatA dharmane nAme caDelA kalaDu paNa zAMta thaze. dhammapadanA chellA varganuM nAma brAhmaNavarga che; temAM tene huM brAhmaNa kahuM chuM " evuM dareka blekamAM ceAthA caraNamAM kahIne brAhmaNunAM lakSaNo varNavI khatAvelAM che. jainaparaparAnA uttarAdhyana stranA paccIzamA jAnja (yajJIya) adhyayanamAM ' tene ame brAhmaNa kahIe chIe' evuM dareka gAyAnA chellA caraNamAM kahIne vIgatathI brAhmaNunAM lakSaNe khatAvelAM che. e ja pramANe, mahAbhAratanA zAMtinA 245 mA adhyAyamAM ' tene deve brAhmaNa jANatA hatA ' ema kahrIne aneka padyomAM brAhmaNanuM svarUpa batAvelu che. e uparathI sApha sApha mAlUma paDe che, ke janmathI kAI brAhmaNarUpe janmatuM nathI, janmathI uccatA ke nIcatA hAtI nathI; uccatAnA AdhAra guNe! ane karmo che, bhrAhmaNatvanuM mULa guNA ane karmamAM che. janmathI brAhmaNa mAnavAnI ke janmathI uccatA huM nIcatA mAnavAnI prathA mithyA che, ema e traNe paraMparAnA graMthA spaSTapaNe kahe che. vaidika paraMparAmAM janma pAmelA vidyAvAridhi zrImAna khANu bhagavAnadAsajI ' mahAvIravANI 'nI prastAvanAmAM 'mahAbhAratanAM A vacanA TAMkI batAve che:-~~ 66 na yonirnApi saMskAraH na zrutaM na ca saMtatiH / kAraNAni dvijatvasya vRttameva tu kAraNam // na vizeSo'sti varNAnAM sarvaM brAhmamidaM brahmaNA pUrvasRSTaM hi karmabhirvarNatAM jagat / gatam // .. Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthAta brAhmaNatvanuM kAraNa cAritra ja che. bIjAM kAI eTale brAhmaNInI kukSithI janma le, saMskAra, vidyA, ke saMtati-temAMnuM koI kAraNu brAhmaNatvanuM nathI. sarva vargomAM koI jAtanI vizeSatA nathI. AkhuM jagata brahmAe sarajeluM che, mATe "brAhma' che. te brAhma jagata judAM judAM karmo vaDe judI judI varNarUpatAne pAmeluM che. bhAratavarSanI prasiddha prasiddha pramukhaparaMparAo AvI spaSTa hakIkata kahe che; chatAM ApaNuM lokonuM brAhmaNatvanA mULane lagatuM ajJAna haju sudhI khasatuM nathI e bhAre AzcaryanI vAta che. jema ugyatA ke ziSTatA janmathI sAMpaDatI nathI, tema nIyatA paNa amuka jAtiomAM janma levAne kAraNe ja che e paNa taddana asatya che. A hakIkata paNa uparanI traNe paraMparAo spaSTa zabdomAM svIkAre che; chatAM ApaNI prajAnuM devuM ane keTaluM badhuM ghara ajJAna che, ke te pote potAnAM zAstravAkayonI paNa avagaNanA kare che ane aspRzyatAnA bhUtane haju lagI cheDI zakatI nathI. dhammapadamAM badANavarganI pahelAM eka migvarga che. temAM bhikSanuM-tyAgInuM saMnyAsInuM vAstavika ravarUpa batAveluM che. bhikSunuM AvuM ja svarUpa "mahAbhArata'ne zAMtiparvamAM paNa sthaLe sthaLe nirapeluM che ane jainasUtromAM te te pade pade jaNAveluM che, eTaluM ja nahi, paNa dazavaikAlika sUramAM to te bhiluM kahevAya evuM chelluM vAkya mUkIne dazamAM adhyayanamAM 21 gAthAo dvArA bhikSunuM kharuM svarUpa batAveluM che. traNa paraMparAne anusaratI ApaNI prajA e vize savizeSa lakSya kare, to bhikSu vizenuM tenuM ghora ajJAna TaLI jAya ane vartamAna bhisaMsthA paNa prajAne upayogI nIvaDe. dhammapadamAM bArame "attavaSNa' che. "atta' eTale AtmA. A vargamAM AtmAne saMyamamAM rAkhavuM vagere aneka hakIkata kahelI che. "AtmA ja AtmAne nAtha che, bIjo koI tene nAtha nathI" evuM kahIne AtmAnA agAdha sAmarthane paNa vicAra temAM karela che. pApa-puNyano kartA AtmA che ane tenAM phaLa bhogavanAra paNa AtmA che, e prakAranA aneka jAtanA vicAro A vargamAM batAvelA Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 che. e badhuM vAMcyA pachI je tArkike buddhagurune "anAtmavAdI' kahIne vagere che, temanA vize anAsthA thaI Ave che. A vargamAM ema paNa kaheluM che, ke zuddhi ke azuddhi vyaktigata hoya che, bIje koI bIjA koI ne zuddha karI zakato nathI; arthAta vyaktimAtra pote pitAnI zuddhi-azuddhimAM svataMtra che. A uparathI paNa buddha gune anAtmavAdI kahIne zI rIte vagevAya? dIghanikAyanA pAyAsisuraMtamAM paNa A vize vigatavAra carcA saMvAdarUpe karelI che, e vAMcyA pachI paNa buddhabhagavAnane "anAtmavAdI' mAnavAne mana taiyAra thatuM nathI. citta ane AtmA e banne judAM judAM che, mATe ja dhammapadamAM eka cittavarga che ane tethI judo A Atmavarga che. ethI kaMI citta ane AtmAne eka samajavAnI bhUla na kare; AtmAnA svarUpa vize buddha bhagavAnane bhale kaI judo anubhava hoya, paNa uparanAM temanAM vacano jotAM nirvANuvAdI te mahApurAne "anAtmavAdI" kahevAnI hiMmata thatI nathI ja. gujarAtanA prakhara tatvaciMtaka satrata vidyAvAridhi zrI AnaMdazaMkarabhAI e pitAne "ApaNe dharma'mAM gautamabaddha nirIzvaravAdI ke sevaravAdI' A mathALA nIce je kAMI lakhyuM che, te vizeSa dhyAnapUrvaka vAMcavA lAyaka che; ane temaNe e ja pustakamAM "dhama pada'nA mathALA nIce je gaMbhIra ane mananIya hakIkata lakhelI che, te paNa dhyAnapUrvaka vAMcavA jevI che. mahAbhAratakAre Dhola vagADIne kaheluM che, ke - "oyAtrArtha ghasya niyama: zrataH " arthAt yAtrAnI vyavasthA mATe ja dharmane niyama karela che. lokyAtrA eTale najare dekhAtA saMsAranI suvyavasthA. e suvyavasthA Take, lekamAM zAMti jaLavAya ane tamAma prajA saMtoSI rahI ekabIjAne sukhakara nIvaDe, e mATe ja dharmano niyama karela che; chatAM mUDhamanavALA ApaNe e dharmane kevaLa paraleka mATe-je loka dekhAtA nathI tevA pakSa lAka mATe-AdarapAtra mAnela che; ane A leka mATe dharmanuM jANe kazuM ja prayojana nathI ema vartI rahyA chIe. ApaNe e ajJAna bhAMge ane dharmane ApaNe ApaNuM pratyakSa AcaraNamAM ja upayogamAM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ laI e, e mATe "mahAbhArata', "gItA" ane "jainasUtra'nAM vacano jeTaluM ja A "dhammapada' paNa ApaNane upagI nIvaDe evuM che. A anuvAdanuM nAma sarala anuvAda che. je bhASAmAM "dhammapada' mULa lakhAyela che, te bhASAnI vAkyaracanA ane cAla gujarAtInI vAkyaracanAmAM vizeSa bheda che; temAM ya padyanI bhASA karatAM gadyanI bhASAmAM vaLI vizeSa taphAvata hoya che. e daSTie A anuvAdamAM koI kAI sthaLe zadanI ke kriyApadanI vadhaghaTa karavA jeTalI chUTa levI paDI che; ane bhASAnI janAmAM mULa zabdone kama paNa badalavo paDela che. AvA graMthanA jema jema vizeSa anuvAda thAya ane te paNa judA judA abhyAraNIo dvArA, tethI vAyaMkAne vizeSa sugamatA thavAno saMbhava che; eTale dhammapadanA eka be karatAM ya vadhAre anuvAde IcchavAjoga che. - vidyArthIomAM sarvadharmasamabhAvanAnA saMskAra reDavAnI daSTie Ano ke AvAM bIjAM vyApaka pustakono saraLa anuvAda temane sArA svAdhyAyane rUpe jAya e vizeSa ucita che. A graMthanI vaijanA pramANe "bhAratanI vyApaka vANI' eziyAno mahAghoSa' evA evA aneka graMthanI racanA karAvavI Avazyaka che. bhAratanI vyApaka vANImAM veda, upaniSada, AraNyaka, gItA, mahAbhArata, bhAgavata ane gavAsika AdimAMthI tathA jaina Agama ane bauddha tripiTakomAMthI vyApaka bhAvavALA gadya ke padya vacaneno saMgraha rahevo joIe ane sAthe tene sarala anuvAda paNa rahe joIe. Avo graMtha eka bhAgamAM na samAI zake, te tene cAra-pAMca bhAga thavA joIe. pachI "eziyAno mahAvae graMthamAM upara jaNAvelAM zAstro uparAMta jarathusta dharmagraMthomAMthI, bAIbala ane kurAnamAMthI paNa gadya va padya vacanono saMgraha temanAM saraLa anuvAda ane samajUtI sAthe rahevuM joIe. AvA prakAranA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthA ApaNI prajAmAM dharma vize jarUra na prakAza pADaze; ane ekabIjAnA dharma vize je ApaNuM gerasamaja pravartI rahI che, tene dUra karI te te dharmo pratye ApaNumAM jijJAsA pedA karaze; ane pariNAme sau koI potapotAnA dharmamAM daDhamULa banI bIjAnA dharmo pratye udAratA keLavavA jeTalI sarvadharma samabhAvanI bhAvanAthI raMgAze. tethI sarvadharmasamabhAvanA premIonuM ane khAsa karIne lokahitakara sAhitya pracAraka A "saratuM sAhitya vardhaka kAryAlaya'nA saMcAlakonuM A bAbata khAsa dhyAna kheMcuM chuM. A saraLa anuvAdanI sAthe sAthe nIce TippaNe ApelAM che. temAM dhammapada'nA keTalAka lekonA arthanI vizeSa spaSTatA karelI che. koI pAribhAvaka hakIkatanuM vivecana karela che ane sAthe sAthe jaina ane vidika paraMparAnA zabdonI sAthe prastuta "dhammapada'nA keTalAka zabdanI yathAsthAna AvazyaktAnusAra tulanA paNa karelI che ane AvA vyApaka graMthamAM paNa sAMpradAyikatAnI gaMdha peTA sivAya nathI rahI e paNa sapramANa jaNAvela che. A anuvAdane saraLa karavA yathAmati lakSya rAkhela che; chatAM koI pAribhASika vA anya cUka rahI gayelI dhyAnamAM Ave, te bauddha paMDito jarUra sUcana karavA kRpA kare. A aMge keTalI saphaLatA maLI che, e te vAcake jANe. A pravRttimAM sahAyabhUta thavA mATe mAnanIya zrI dharmAnaMdajI kosaMbIjano huM savizeSa RNuM chuM ane bhAI dhIrajalAla dhanajIbhAI zAhano sahakAra mAre mATe sarane ramaraNIya che. bhUlacUka levI devI. becaradAsa dezI Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sastu sAhitya" eTale " UMcAmAM UMcuM sAhitya : graMthonuM sUcipatra zAstra graMthe-mULa tathA anuvAda ekAdaza sakadharmULa sahita saraLa bhASAMtara ... .. 480 1-4 baLavAna bane!-kamane zreSThatama upadeza-gujarAtI bhASAMtara, zrI. sAtavalekarajInI TIkA sAthe yajurvedane adhyAya 1 le ... ... ... 112 0-8 viveka cUDAmaNizaMkarAcArya viracita : mULa sahita bhASAMtara 160 0-12 chavabhuktiviveka-mukti mATe mArgadarzana Apate prAcIna graMtha 220 1-4 aSTAvakragItA-mULa loko tathA saraLa artha . . 72 04 mahAvAkaya ratnAvali-saraLa artha sAthe .. .. .. 144 0-12 ekAdaza upaniSada-mULa ko sAthe saraLa anuvAda 452 2-8 bahadAraNyaka ane bIjA 100 upaniSado-mRLa loke tathA saraLa anuvAda: (chapAya che.) viduranIti-mULa loko tathA saraLa bhASAMtara ... * 168 0-12 manusmRti-saraLa bhASAMtara, mULa heko sahita ... ... 640 3-0 AyadharmanIti ne cANakayanItisAra-pasaMda karI cUMTelA dharmanItinA ko, saraLa artha sAthe .. 208 7-8 viSNusahastranAma-bhagavAna viSNunAM hajAra nAmo, artha sAthe 128 0-4 zAstragraMtho-mAtra anuvAda saMpUrNa mahAbhArata-bhASAMtara daLadAra sAta saMzomAM... 5208 45-0 zrImada bhAgavata-be graMthamAM bhASAMtara AvRtti 11mI,27citro 1240 8-0 ,, -bhAga bIje-(AvRtti 8ma) zraka maLaze 667 3-0 bhagavatI (devI) bhAgavata-saraLa bhASAMtara, moTA akSaromAM 928 6-0 vicAra sAgara-vedAMtanAM dehana-sArarUpa tattvajJAnanuM pustaka 432 2-8 laghu yogavAsiSTha-mahAmUlA jIvananI dareka paLa cAgapUrNa vitAvavA preraNA ApatuM ajoDa purataka . papa4 2-8 , yogavAsiSTha mahArAmAyaNa-cAra daLadAra graMtha: verAgya, mumukSA, utpatti, rithati, upazamane nivaNa-A cha prakara 1908 12-0 mahAbhAratanuM zAMtiparva--rAjadharma, Apaddharma ane mokSadharma-cAre varNa, AzramanA sAmAnya dharmo 856 -8 i and Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 0 anya dhArmika graMtho savavedAMta-siddhAMta sArasaMgraha .. .. . ra24 1-4 dhammapada-mULa tathA gu. anuvAda: paM. becaradAsanI TIkA sAthe 180 1-0 svarUpa vicAra-guru ziSyanA saMvAdarUpe ... ... 104 0-10 datta-parazurAma athavA AtmadazanagabhagavAna dattAtreya praNIta tripurArahasya, jJAnakhaMDa, vistRta vivaraNa sAthe 344 2-0 AtmarAmAyaNa-rAmAyaNanI TUMkI kathA sAthe tatvajJAna samajAvatuM adhyAtma viSayanuM saraLa pustaka 140 paramAnaMdanI prApti-le dhIrajalAla sAMkaLiyA : zuddhAdvaita matathI brahmanuM nirUpaNa karatuM pustaka, rasika vAtacItarUpe 264 mokSamALA-zrImad rAjacaMdrakUta jainatatvajJAnanuM uttama pustaka mahAtmA gAMdhIjIno paricaya sAthe... .. 180 parama sukhI thavAnA upAya-zrImannathurAma zarmAnAM dhArmika vyAkhyAnone upayogI saMgraha 346 prabhumaya jIvananuM rahasya-mahApuruSonA upadeza-bhajana I. 168 vivekAnaMdasAra-vivekAnaMdanA samagra upadezanA sArarUpe 264 rAmaNakathAmRta-upadeze, bAdhaka vAtacItanA prasaMge I0 800 5-0 tukArAma gAthA-be graMthomAM-prabhuprema, bhakti, jJAna ane vairAgyapreraka 414 marAThI abhaMgenuM saraLa bhASAMtara 1860 - 6-0 dAsabodha-bhaktinirUpaNa, jamaduHkhanirUpaNa, nava prakAranI bhakti, brahmanirUpaNa, piMDa ane brahmAMDa, sArAsAra . vicAra i. aneka prakAranA samartha rAmadAsanA upadeze 668 2-8 svAmI rAmatIrthanA sadupadeza-AtmakRpA, brahmacarya, rASTrIya dharma, AtmasAkSAtkArano vidhi, prArabdha nahi paNa puruSArtha, yajJanuM rahasya, AnaMda, jIvato keNa che? vagere bAbate samajAvatAM- vyAkhyAna ityAdi-(graMtha 1 lA rUpe) ... .pa64 2 8 sadupadezo-(graMtha 3 jA rUpe) ... ... ... para0 2-8 svAmI vivekAnaMdanA upadeze-dharma eTale zuM? bhaktinuM kharuM svarUpa, vedAMtanuM kArya, bharatakhaMDanuM bhaviSya, ApaNuM kartavya, punarjanama, bhaktiyoga, mUrtipUjA, prabhuprerita vAta, patro ityAdi sapadeza-(bhAga 4-5 rUpe) AvRtti 2 ja 600 2 0 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 384 bhaktiyoga-(bhAga 8mA rUpe) AvRtti 2 jI... pAta layeAga ne jJAnayeAga (bhAga 10-11 rUpe) 560 pAta jala yAgasUtra-bhagavAna pAtajalinAM yogasUtra, atha tathA svAmI vivekAna dhrujInA vivecana sAthe jJAnayAga-AtmA, vyAvahArika vedAMta, kalyANune 5ya, yAjJavaya ne maitreyI 10 upara vivekAno ApelAM vyAkhyAnA 266 rAjayAga--(svAmI vivekAna kRta) sAdhana, prANa, prANanu AdhyAtmika rUpa, prANanA saMyama, pratyAhAra, dhAraNA, dhyAna, samAdhi ityAdi ... AkhyAMnamALA-matha ! leA tathA bIjo-10 ana'taprasAda kRta bhakto, RSi-munie tathA deva-devIonAM kula 43 AkhyAnAnA uttama sagraha vaidika vinaya-dararojanA svAdhyAya mATe cUMTelA 360 vedama'trA, bhASAMtara vistRta samajUtI sAthe upadezasArasa graha -mahAtmA tiruvalluvaranA vedatulya upadero 384 subAdharatAkara-dhanItinAM preraka 105 dRSTAMtA... 40 sva. paDhiyAraSkRta pustaka ... ... ra ... ... 428 13 0-12 1. ... 2-0 svarganuM vimAna-bhaktimArganA 325 TUMkA ramUjI dAkhalA 37ra svarganI sUcI-satana rAkhatAM zIkhavanAra' pustaka . 371 2-0 sva nA jAne-bhaktimAga'nI trIjI cApaDI-daSTAMtA sAthe 312 svarganA prakAza-jJAna ane paramArthanA saba`dha tathA pAgala haranAthanI jANavA lAyaka vAtA svarganA AnaMda--bhaktinA aneka prakArAnI samaja svarganI sIDI-meAkSamArganAM 12 pagathiyAMnI samaja... svarganI sahaka-svaga prAptine DhakA ne saraLa raste batAvanAra sasAramAM svarga-sa`sArane svarUpa banAvanAruM pusta sAcu svaga-bhakti ne jJAnaviSayaka sAdI vAtA-draSTAMta sAthe rAmAyaNo 835 360 360 468 - 2.. hata 492 1-0 3-11 18 300 2-6 giradhakRta rAmAyaNu-kavi giradharadAsanI hastaprata uparathI mAnasa rAmAyaNa e bhAgamAM de!hA-cApAI, bALameAdha lipi ane bhASAMtara gujarAtImAM : 70 citrA sAthe 1400 762 0-12 --- 2-0 2-0 2-0 2-0 2-0 20 * * 4-9 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 tulasIkRtta zamAyaNu-be bhAgamAM, dA-cApAI gujarAtI lipimAM atha sAtheH 36 citro sahita bhAga 2 jo-AvRtti 7 mI vAEsIki rAmAyaNa-navI AvRtti sarvara pAraze. 22 "9 ... ... bhAga 2 jo AvRtti 3 jI phruTaka maLaze. 764 86 bhagavad gItAe ..G tathA 368 36. ' zrImad bhagavadgItA-pa. sAtavalekarachanI purUSA bAdhinI TIkA sAthe : traNa ma thAmAM zrImad bhagavadgItA-meTA akSara : gujarAtI saralA sahita 248 zrI jJAnasatra gItA-mULa zlokA, gujarAtI padaccheda zabdArtha sAthe zrI jJAnasatra gItA gujarAtI lipimAM kSeAkeA, padaccheda tathA zabdArtha sahita A jJAnezvarI bhagavadgItA-bhagavAna jJAnezvare lakhelI aneka dAkhalA-draSTAMtathI gItA samanavatI sAvAtha dIpikA nAmanI TIkA-saraLa artha sAthe zrImad bhagavadgItA eka bhAjI leAka ne bIjI bAju bhASAtara, kaMda kAxpADa, khaDapaTTInAM pUrAM zrImad bhagavadgItA-mAtra gujarAtI sASAMtara, dArU5 Apitta 20 mI, megha paTTInAM pUThAM.. mU--mUja mAttItAH (mAtra saskRtamAM pATha karanArA mATe) pAna 112: meTA akSara 0-14 pAna 208: madhyama akSara avadhUtagItA-mULa aArka tathA saraLa bhASAMtara . 040 1989 para ... 1431 --- 3-0 640 ... ... jIvanacaritrA ... bhaktarAja hanumAna-TU'kuM' jIvana caritra macchu mahaSi -(le. vAmI mAdhavatI') TUMkA paricaya ne meSa 184 sAI bAbAriAraDInA prakhyAta saMtanuM caritra svAmI sahajAnaDha-caritra ne upadeze| caitanya mahAprabhu-traNa grAmAM-vistRta caritra (sacitra) 1596 jJAnezvara mahArAja ne mahAtmA ekanAtha : be caritre zakRSNa paramahaMsa preraNAdAyI adbhuta caritra svAmI vivekAna'4-jIvananA prasaMge AlekhatuM vistRta caritra 784 504 60 3-0 1200 12-0 0-12 1-4 1-4 982 40 7. 4 0-4 1-0 6 2-0 xt 3-0 336 19 -- -~ 2-< 3-0 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svAmI rAmatIrtha-vistRta caritra, vedAMtanA upadeze sAthe 272 7-0 saMta tukArAma-mahArASTranA suprasiddha saMtanuM vistRta caritra 648 2-8 svAmI zrI brahmAnaMdajI ne zivAnaMdanAM caritra .. 424 1-6 zrI rAmacaMdra datta ne nAgamahAzayanAM caritro . 336 0 ma sarayadAsajI, bhUdhara bhakta ne jAnakIdAsajInAM caritro 256 0 10 bhakta caritra-nAbhAkRta bhAtamALamAM nahi AvelAM 24 bhaktonAM addabhuta ane preraNAdAyI caritro (AvRtti 2 ) para8 2 8 Adarza caritrasaMgraha-bhAga 2 : bodhaka 70 kAM caritro 624 2-8 bhAratanA vIrapuru-etihAsika 40 vIra punAM caritra u36 1 4 murilama mahAtmAo-96 muslima sUphI saMtonAM caritro 7pa6 2 4 vIra durgAdAsa athavA mAruM saradAre-mAravADanA rAjapUta yuganA A narakesarInuM dhIravabharyuM vattAMta 304 1--- saMtavANI-bhajana ityAdi paricita padasaMgraha-khAsa pasaMda karIne cUMTalAM 607 bhajane 400 -12 bhajanasAgara judA judA bhaktonAM 931 uttama bhajanone saMgraha 688 2- akhAnI vANu-adharA zabdonA artha tathA sudhArA vadhArA sAthe pa04 3-0 Tag:-pasaMda karelA abhaMgono saMgraha marAThImAM... 120 - 5 prItamadAsanI vANuM-dhoLa, chappA, kA, mahinA I.no saMgraha pa60 29-8 dIvAne sAgara-jIvanasAphalyane ullAsa Apate gajhalasaMgraha 480 4-8 jIvana-pagale--(kALe)-vanapatha ujALavA preraNAdAyI kALyasaMgraha . .. 112 0-10 mIrAM ane narasiMha-(saMpAdakaH nyAyamati harasiddhabhAI diveTiyA) pasaMda karelAM 193 bhajane tathA pade 1 0-12 khAsa strI upayogI graMthe- zrI zAradAmaNi devI-muM caritra ... ... . 104 7-8 strIonA vividha prazno-strIonI keLavaNI, lagna, vArasA hakka, gAmaDAMnI strIonA prazna, kAryakSetra, zArIrika saMpatti, gRhaudyoga tathA strIonI pharaja che. aneka viSaye 264 1 8 kalayANamayI-vAtAnA svarUpamAM strIetkarSanI bhAvanAne rajU karato graMtha: strIonA rogo ane tene upAyo sAthe : Atti 2 jI . . 224 1-0 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa bhAratanI devIe-traNa graMtho prAcIna tathA arvAcIna para8 satIonAM caritro sauthI moTo ne sasta saMgraha 2268 9 0 kacALu mAtA ane sadaguNuM putrI-strIupayogI TUMkI cAra vAta-bAlikAo mATe khAsa upayogI TakI vAta-catha 1 - sAmAjika nirdoSa 6 vAte 588 2 8 che ke 2-kuTuMba mATe upayogI pa7 vAto pa76 2-8 >> , 5 muM-strIpuruSane upayogI pa6 vAte 408 2 8 -sarva mATe upakAraka 86 vAte 720 2 8 bALako mATenA purata ke - bAlabhArata-(sacitra) saMkSipta mahAbhArata ... ... ra88 1-8 birabala ane bIjA-le jatIndra ha. daveH bAdazAha ane birabalanI tathA bIjI ramUjI vAtane saMgraha 280 sadaguNu kALake-68 khA banAvIne saMgraha... .. 136 bhAratIya nItikathAo- "mahAbhAratamAMthI para TUMkI vArtA 192 7-8 subodhaka nItikathA-sva. "birabata 15ra bedhada vAte 232 0-8 bALakanI vAto- bhAga 1 : bedhaprada ra vAto ... 84 che - bhAga 2 : bAghaprada 61 lekhono saMgraha 264 - 8 prakIrNa sAhitya suvarNayuga-zrI. kanaiyAlAla munazInA lekheno saMgraha 92 0-8 AtmanirIkSaNane saMkalpa-ramaNalAla desAI ravasudhAraNA mATe preraNA ApatuM uttama purataka (bIjI AvRtti) 168 gujarAtanI gajhalo-(dI. ba. kRSNalAla jhaverI saMpAdita) judI judI 89 uttama gajhalone saMgraha .. karachanI vArtA-(le. DuMgarazI dharamazI saMpaTa). kacchadezanI rAjapUta yuganI ghaTanAo Alekhate maMtha 354 sAhityaprAraMbhikA-le hiMmatalAla gaNezajI aMjAriyAH gujarAtI sAhityanA vikAsane ItihAra: 15ra -- utsAha ane cetanApreraka graMtho-- aMtaranI vyathA-le, "sapAna" :: 5 AtmakathA 192 1-4 subodha kathAsAgara-bedhadAyaka 55 dAMtane saMraha 464 2-0 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 bhAgaLadhasA--puzA gaTTu dhI kraTanuM bhASAMtara Atti cha 48 sukhI jIvananAM sAdhana-AnaMdI jIvana mATe utsAha preraka kAra Adarza dRSTAMtamALA-bhAga 1-2-mahApuruSeAnA jIvanaprasaMgA parathI medhaka ane anukaraNIya 819 dRSTAMtAnA sagraha 928 katalakhAnuM-zramajIvIenAM anekavidha du:khA tathA nikAnI nirdayatA darzAvatI navalakthA (apTana silekRta) zubhasa'graha-(bhAga 2 ne 9) gharagaththu davAo tathA upayAgI mAhitInA 313 lekhAnA sagraha subAdha puSpavATikArokhasAdIkRta H A pustakamAM rAjanIti, tyAgInI raheNIkaraNI,maunanA mahimA,zikSaNanuM phaLa che. 136 vaidaka tathA vijJAnanA prathA ... ... mArAkanA guNadoSa-lekhaka : DaeNA. virAlAla ke. parIkha Ayurveda paddhatithI rAjIdA khArAka mATe mAdana 696 3 0 r ApatuM purataka : sudhArAvadhArA sAthenI navI AvRtti auSadhi palatA-jaDa ane haDIsA zA upara 43 vanauSadhionA sevana viSe samajUtI abhiSaka athavA hiMdustAnanA vaidyarAja-10 mI AvRtti: ane vanaspationA guNa-dekha, upayoga tema ja rAga, tenAM lakSaNa ne kAraNu tathA upacArAnA mahAna graMtha AreAgya viSe sAmAnya jJAna-ma0 gAMdhIkRta H zarIraracanA, havA, pANI, khArAka, kasarata, kapaDAM, pANInA tathA mATInA upacAra,airamata, garbha veLA strI--puruSanuM bya vagere 128 TUMka sabaMdhI vicArAtma graMthamAM, Arogya ane vaidakane lagatA upayAgI 291 lekhAnA sagraha 1116 1280 50 832 -~ 19 Ayurveda nibaMdhamALA--be graMthamAM : vaidha tilakacaMda tArA"dataH Ayurveda pramANe aneka roga,tenAM lakSaNa, kAraNa, upAyo tema ja anubhUta upacArA bAbate uttama graMtha 11pa2 4-0 sastuM sAhitya vardhaka kAryAlaya ka 13 0-13 bhadra, nadI jayAne te, sezansa kATa pAse, amadAvAda ane kAlakhAdevI rADa, hAthI bIlDiM''ga, trIje mALe, muMbaI-ra -'{ 0-20 6. .. 3-12 44 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sastuM sAhitya" eTale "UMcAmAM UMcuM sAhitya" sarve 5 cogI sAhityazreNI" 18 pustakanI pahelI yojanA 0 A zreNInA dareka pustakanI chUTaka kiMmata dasa AnA raheze. badhAM pustako mATe nAma noMdhAvanArane 18 pustake dasa rUpiyAmAM maLaze. TapAlathI magAvanAre rUA. 1-8-0 TapAlakharcane mokalavo. prasiddha thanArAM puratamAM saMjogavazAta saMsthA pheraphAra karI zakaze. nIcenAM tera pustako taiyAra che 1. prakAzanAM pagalAM: (sacitra) lekhaka zrI. karasanadAsa mANeka * jagatanA bhinnabhinna dharmonI preraka kathAo 1-10 2. zekhanI DhagalI : (sacitra) lekhaka : zrI. "saujanya' * vArtAnA svarUpamAM saMsAranI saLagatI samasyAo 0-10 3. hAsyataraMga : (sacitra) lekhaka zrI. retIndra ha. dave * jIvanamAM dararoja dekhAtA prasaMge uparanA kaTAkSa-lekho 0-10 4, jIvananI kalA : lekhaka zrI. ravizaMkara mahetA * jIvananI saphaLatA mATenuM vyavahAru mArgadarzana 0-10 5. jagatamAM jANavA jevuM:(sacitra) le cheTAlAla kAmadAra * jagatanI addabhutatA ane upayogitAne paricaya 0-10 6. jIvanaparivartana: (sacitra) lekhaka zrI. "sapAna' + jIvanapalaTAnI eka karuNa-maMgala saLaMga vArtA -10 7. itihAsane ajavALe: (sacitra) le. IMdra vasAvaDA * ItihAsanI parAkramI vyaktionI jIvanarekhA 0-10 8. gRhajIvananI kalA : (sacitra) le. "samAjazAstrI" * gharamAM sukha ne saMpathI kema rahI zakAya tenAM sUcane 0-10 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 0-10 0-10 0-10 9 gAmaDuM bele che: (sacitra) lecunIlAla maDiyA * hiMdanA namUnArUpa eka gAmaDAnuM sAcuM jIvana 10. gRhajIvananAM dazya: (sacitra) lekhikAH zrI. kumuda zeTha ApaNuM gRhakuTuMbanAM sAcAM zabdacitro 11. mAre bhArata deza: (sacitra) le. kAntilAla parIkha * bhAratavarSanAM sauMdarya ane vaividhyano paricaya " 12, ArogyasAdhanA : (saMcitra) leDuMgarazI dha saMpaTa * ArogyanA saMrakSaNa aMge mArgadarzana 13. bhagavAnanAM che: (sacitra) le. purAtana buca * harijanonA jIvanaprasaMgonA dUbahU citAra 1-10 nIcenAM pAMca pustake have pachI prakaTa thaze pAMca pustake taiyAra thaye tenAM nAma ane lekhaka viSe jAherAta karavAmAM Avaze. AjanI dhAraNA pramANe e pustakomAM nIcenA vidhAna samAveza thaze?14. ravIndra-jIvana: * kavivara ravIndranAtha TAgoranA jIvanane preraNAtmaka paricaya 15, gujarAtanA sevake : * AjanA gujarAtane ghaDanArA mUMgA sevakanI jIvanakyA 16, mAtRtva : * bALaucherane lagatA prazno ane uttara 17, jAgrata nArI : * nArIjIvanane preraNA ApatA lekho ne jIvanacaritra 18. sAhasa kathAo : * lokakalyANa arthe sA karanArA vIrenI kathAo sastuM sAhitya vardhaka kAryAlaya bhadra, nadI javAne raste, sezansa korTa pAse, amadAvAda ane kAlabAdevI roDa, hAthI bIDiMga, trIje mALe, muMbaI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - TAiTala pAna khIjAnuM cAlu zrImata zathAya te: purAtana buca : jagadguru Ada za'karAcArya'nu' dna'' jIvana ane kvana * sata kabIra-lekhakaH purAtana muca: kabIrajInA jIvana ane upadeza 56 zrI tailaMga svAsI, vizuddhAnaMda tathA pauhArIbAkhA-nAM caritrA 98 bALakAnA vivekAna'-bALApayAgI dna'' caritra-navI AvRtti 56 aNNAjo ne navuM relave sTezana-le. zrI. cunIlAla 10 zAha jIvananA samalai zrI. seApAna navajAta ahiMsAnuM rahasyae vRddha puruSa !- AzAne ajavALe-zrImatAnA saDA( kAvya )-Izvara bALakriyA ... .. kALasukhI ane bIjI vAtA-lekhaka cunIlAla maDiyA .. " >> zayadA .4. *** dvAvaNanI dhArane bIjI vAtA-lekhaka : pherInI mosama ne bIjI vAtA lekhaka : bALasAdha-vA rUpe dhAmika zikSaN . jayabhAratI-( kAvya ) zrI. ' rAyadA 'kRta bhAratanI caDatI paDatInuM digdAna " ... ... kayAreka A : : : : ... ... 4 tr r OM rr 36 R 0-3 0-3 sastu sAhitya vardhaka kAryAlaya zake, sezansa korTa pAse, pe. be na'. pa, amadAvAda ane kAlabAdevI rADa, hAthI mIlDiMga, trIje mALe, zuMari 0-8 *** -4 'huM 0-8 0-8 0-8 -- 0-8 0-3 o- 3 -p x 4 e ayAyI gItA-mULa leAkA tathA anya sAthe vibhunI vATe ne rAmAyaNanI ratnaprabhA-upadezayukta svAda Adhunika ane rAmAyaNa yuganI tulanA sAthe 164 0-8 0-f 0-3 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chellI RSI sadImAM mahAgujarAta maharSi yAna sarasvatI, mahAtmA gAMdhIjI ane bhikSu akha hAna e traNa mahApuruSa ApyA che. e traNe mahApuruSAe janatAnA hitanA mahAna siddhAMta vicAyo,jAhera kI ne peAtAnAja jIvana dvArA aneka surazIonA sAmane karIne kriyAnA pradezamAM e siddhAMtane saphaLa karyAM. saMta ane kama yegI evA bhikSu khakhaDAna hai janasevAna gAra dekhADyo che. 1874 / 1942 temaNe ajJAnarUpI aMdhApA dUra karavA mATe pustakA dvArA uttama nAmanApI rasAyana lAkhA gujarAtIone pUruM pADayu che. temaNe RSimunienI vANI ane vidvAna lekhakAnA vicArane pracAra karI, janatAne navuM jIvana ApyuM che. temaNe sAhityanA mahAna kSetramAMthI traNa se| jeTalAM uttama pusta| cUMTIne A rIte tha rIte, saraLa ane sahelAIthI vAMcI zakAya tevA meDhA mArAmAM chapAvyAM ane tenI lAkhA pratA garIkhamAM garIba mAsane pAsAma enI sastI kiMmate gujarAtanA daredharamAM pahoMcADI che, A agragaNya saMtapuruSa pavanto mAM nityam' e gItAmaLa pramANe cheka chevaTanI ghaDI sudhI gujarAtanA jIvanamAM aneka zubha sArA reDyA che. te zreSTha kArya temanI pAchaLa mAlu rahe tevI vyavasthA paNa temaNe karI che. jJAnanuM dAna e sauthI UMcuM dAna che, ane e pradezamAM pahelI patie mesanAra dAtA bhikSu akhaMDAnaM sthAna gujarAtanA gauravamAMtinA rAjIvanamAM apratima raheze. sastuM sAhitya vardhaka kAryAlaya { ELLE zabana Page #54 -------------------------------------------------------------------------- _