________________
શ્રીમત શંકરાચાર્ય વિરચિત
વિવેચૂડામણિ
सर्ववेदान्तसिद्धान्तगोचरं तमगोचरम् । गोविन्दं परमानन्दं सद्गुरुं प्रणतोऽस्म्यहम् ॥१॥
જાણવા અશક્ય છતાં સર્વ વેદાંતના સિદ્ધાંતથી જેમને જાણી શકાય છે, એ પરમ આનંદસ્વરૂપ સદ્દગુરુ શ્રી ગોવિંદને હું પ્રણામ કરું છું.
આત્મજ્ઞાનનું મહત્ત્વ जन्तूनां नरजन्म दुर्लभमतः पुंस्त्वं ततो विप्रताः तस्माद्वैदिकधर्ममार्गपरता विद्वत्वमस्मात्परम् । ...
आत्मानात्मविवेचनं स्वनुभवो ब्रह्मात्मना संस्थिति- કુંત્તિની વાત મોટિવુ પુર્ઘઉંના ૪ ૨ . પ્રાણીઓને પહેલાં તે મનુષ્યજન્મ દુર્લભ છે; પછી પુરુષ થવું અને પછી બ્રાહ્મણપણું મેળવવું મુશ્કેલ છે; બ્રાહ્મણ થયા પછી વેદધર્મને અનુસરવું અને પછી વિદ્વાન થવું કઠિન છે; તે પછી પણ આત્મા અને અનાત્માનું પૃથક્કરણ, ખરે અનુભવ, આત્મા પિતે બ્રહ્મરૂપ છે એ સમજ્યા પછીની સ્થિતિ અને મુક્તિ-એ તે કોડે જન્મોનાં પુણ્ય વિના મળતાં નથી.
दुर्लभं त्रयमेवैतद्देवानुग्रहहेतुकम् । मनुष्यत्वं मुमुक्षुत्वं महापुरुषसंश्रयः ॥ ३ ॥ ૧ ચેતન અને જડનું મેદાન–જેમ કે, જડદેહથી ચેતન આત્મા જુદ છે, એવું જ્ઞાન.
