Silakkhandhavagga Abhinava Tika Part 1

Author(s): Vipassana Research Institute Igatpuri
Publisher: Vipassana Research Institute Igatpuri

Page 422

(१.१.१००-१०४-१००-१०४)
दिधम्मनिब्बानवादवण्णना
३९९
तप्पटिपक्खधम्मवसेन वा पवत्तो उपरिसुत्तपदेसो । तथा हि सो “येन पन धम्मेन...पे०... ककचूपमा आगता''तिआदिना (दी० नि० अट्ठ० १.१००-१०४) अट्ठकथायं वुत्तो, यथापाकिमयं विभागोति दस्सेति "तत्था"तिआदिना। तत्थ “एवं वुत्ते नन्दो गोपालको भगवन्तं एतदवोचा''ति पठन्ति, तं न सुन्दरं सुत्ते तथा अभावतो । “एवं वुत्ते नन्दगोपालकसुत्ते भगवन्तं एतदवोचा''ति पन पठितब्बं तस्मिं सुत्ते “अञ्जतरो भिक्खु भगवन्तं एतदवोचा'ति अत्थस्स उपपत्तितो। इदहि संयुत्तागमवरे सळायतनवग्गे सङ्गीतसुत्तं । गङ्गाय वुरहमानं दारुक्खन्धं उपमं कत्वा सद्धापब्बजिते कुलपुत्ते देसिते नन्दो गोपालको “अहमिमं पटिपत्तिं पूरेस्सामी"ति भगवतो सन्तिके पब्बज्जं, उपसम्पदञ्च गहेत्वा तथापटिपज्जमानो नचिरस्सेव अरहत्तं पत्तो। तस्मा “नन्दगोपालकसुत्त"न्ति पञायित्थ । “किं नु खो भन्ते"तिआदीनि पन अञतरोयेव भिक्खु अवोच । वुत्तहि तत्थ “एवं वुत्ते अञतरो भिक्खु भगवन्तं एतदवोच 'किं नु खो भन्ते, ओरिमं तीर'न्तिआदि।
तत्रायमत्थो - एवं वुत्तेति “सचे खो भिक्खवे, दारुक्खन्धो न ओरिमं तीरं उपगच्छती''तिआदिना गङ्गाय वुरहमानं दारुक्खन्धं उपमं कत्वा सद्धापब्बजिते कुलपुत्ते देसिते । भगवन्तं एतदवोचाति अनुसन्धिकुसलताय "किं नु खो भन्ते''तिआदिवचनमवोच । तथागतो हि “इमिस्सं परिसति निसिन्नो अनुसन्धि कुसलो अत्थि, सो मं पहं पुच्छिस्सती"ति एत्तकेनेव देसनं निट्ठापेसि । ओरिमं तीरन्ति ओरिमभूतं तीरं । तथा पारिमं तीरन्ति । मज्झे संसीदोति वेमज्झे संसीदनं निम्मुज्जनं । थले उस्सादोति जलमज्झे उद्विते थलस्मिं उस्सारितो आरुळहो । मनुस्सग्गाहोति मनुस्सानं सम्बन्धीभूतानं, मनुस्सेहि वा गहणं । तथा अमनुस्सग्गाहोति आवट्टग्गाहोति उदकावट्टेन गहणं । अन्तोपूतीति वक्कहदयादीसु अपूतिकस्सापि गुणानं पूतिभावेन अब्भन्तरपूतीति ।
“अथ खो अञ्जतरस्स भिक्खुनो"तिआदि मज्झिमागमवरे उपरिपण्णासके महापुण्णमसुत्तं (म० नि० ३.८८-९०) तत्रायमत्थो- इति किराति एत्थ किर-सद्दो अरुचियं, तेन भगवतो यथादेसिताय अत्तसुञताय अत्तनो अरुचियभावं दीपेति । भोति धम्मालपनं, अम्भो सभावधम्माति अत्थो । यदि रूपं अनत्ता...पे०... विज्ञाणं अनत्ता । एवं सतीति सपाठसेसयोजना। अनत्तकतानीति अत्तना न कतानि, अनत्तभूतेहि वा खन्धेहि कतानि । कमत्तानं फुसिस्सन्तीति कीदिसमत्तभावं फुसिस्सन्ति । असति अत्तनि खन्धानञ्च खणिकत्ता तानि कम्मानि कं नाम अत्तानं अत्तनो फलेन फुसिस्सन्ति, को
399