________________
93
સતપુરુષનું ચરિત્ર એ દર્પણ છે
(૪) કંઈ પરોપકાર, દાન, લાભ કે અન્યનું હિત કરીને આવ્યો હો તો આનંદ માન, નિરાભીમાની રહે.
તું સમૃદ્ધ છે તો જ તારાથી પરોપકાર, દાન કે અન્યનું હિત થશે. ત્યાં તારે એમ સમજવાનું છે કે જેના પર તું ઉપકાર કરે છે, જેને તું દાન આપે છે કે જેના હિતના અર્થે કંઈ કર્તવ્ય કરે છે. તેઓ તારા ઉપકારી છે, તેઓ શુભ નિમિત્ત બનીને આવ્યા કે જેથી આવા કાર્યો થઈ શક્યા. વળી દાન કે પરોપકાર થયાં તે પણ પૂર્વે થયેલાં પાપનાં પ્રાયશ્ચિત રૂપે પણ હોઈ શકે. જો એમ જ હોય તો દેણું ચૂકવતાં અભિમાન શાનું? હળવા થયાનો આનંદ હોય! અથવા અપરિગ્રહભાવની પુષ્ટિનાં નિમિત્તો જો માનીએ તો પણ આનંદનું જ કારણ બને. માટે આ કાર્યો એ તો મુમુક્ષુનું પણ કર્તવ્ય જ છે.
(૫) સૃષ્ટિનાં દુ:ખ પ્રનાશન કરું.
અહીં શ્રીમદ્ભુ એવી શિખ આપે છે કે આખીય સૃષ્ટિને પોતા સમ ગણી - જેમ પોતાનાં દુ:ખોનું ભાન થતાં તે દુઃખોને દૂર કરવાનો ત્વરિત પ્રયત્ન થાય છે તેમ - તેનાં દુઃખોનું ભાન થાય અને સત્વરે તે દુઃખોનો નાશ કરવા માટે, દૈષ્ટિને ઉદાર અને દિલને વિશાળ બનાવી પ્રયત્ન કરજે.
આમ પુન્યથી સંપન્ન અને ધનથી સમૃદ્ધ વ્યક્તિઓને, અન્યનાં દુ:ખો દૂર કરવા માટે શ્રીમદ્ભુ આદેશ આપતા હોય એવું જણાય છે. આજ સુધી શ્રીમદ્ભુનાં આ વિચારોની અવગણના જ થઈ છે. તેઓના આ પાસાને કોઈ સ્પર્શતું જ નથી. એમ લાગ્યા કરે છે. તો હવે પુણ્ય અને દાન આ બન્ને સમૃદ્ધિ જેમની પાસે છે તેઓએ શ્રીમદ્ભુનાં આ વિચારોને સમજી આદરવા જોઈએ.
શ્રીમદ્જીના હૈયાતી કાળમાં આ દેશની જે દશા હતી, સામાજિક - રાષ્ટ્રિય અરાજકતા હતી, અધર્મનું જોર વધ્યું હતું જે તેઓને ભાલા બરછીના ઘાથી પણ અસહ્ય વેદાતું હતું. તો આજે તો આ દેશની અને દુનિયાની પરિસ્થિતિ મહાભંયકર છે. ચારે બાજુ ભ્રષ્ટાચાર અને ત્રાસવાદનું સામ્રાજ્ય ફેલાયેલું જોવા મળે છે. હિંસા-જૂઠ-ચોરી-પ્રપંચ-કૌભાંડ-બળાત્કારવિષયલોલુપતા વગેરે વગેરે ન ગણાવી શકાય એટલી બદી ફેલાયેલ છે.
