Book Title: Sarvvedant Siddhant Sar Sangraha
Author(s): Girjashankar M Shastri
Publisher: Sastu Sahitya Vardhak Karyalay

View full book text
Previous | Next

Page 164
________________ સર્વવેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસંગ્રહ अविरुवं पदार्थान्तरांशं स्वांशं च तत्कथम् । एकं पदं लक्षणया संलयितुमर्हति ॥ ७५० ॥ पदातरेण सिद्धायां पदार्थमिती स्वतः । तदर्थप्रत्ययापेक्षा पुनर्लनणया कुतः ॥७५१ ॥ तस्मात्तत्त्वमसीलपत्र लक्षणा मागलक्षणा । वाक्यासत्वाखंडेकरसतासिद्धये मता ॥ ७५२ ॥ તત” પદ અને “વમૂ” પદ પોતાના વાચ્યાર્થીનો વિરોધી ભાગ ત્યજી દઈ અવિરોધી ભાગ સાથે જ બીજા “સના અર્થને તથા “સ્વ” ના અર્થને અહી જણાવે છે (અને તે ભાગત્યાગલક્ષણાથી જ બની શકે છે). આ ભાગત્યાગલક્ષણથી કયું સાધ્ય સિદ્ધ થાય છે ? આવી શંકા ન કરવી; કેમ કે અવિરુદ્ધ બીજા પદાર્થનો અંશ અને પિતાનો અંશ-એ બન્નેને એક જ પદ (ઉપર દશ વેલી બ) લક્ષણાથી કેવી રીતે જણાવી શકે? એક પદના અર્થનું જ્ઞાન જયાં બીજા પદથી સિદ્ધ થતું હોય અને પોતાની મેળે જ એ બીજા અર્થનું જ્ઞાન જરૂરી હોય, ત્યાં એ (ઉપર દર્શાવેલી બે ય) લક્ષણાથી શું થઈ શકે? માટે જ આ “તત્વમસિ” વાક્યમાં આખા વાક્યર્થનું સત્પણું અને અખંડ એકરસપાસું જાણવા સારુ “ભાગત્યાગલક્ષણ” માનવામાં આવી છે. ૭૪૮-૭૫૨ ભાગત્યાગલક્ષણનું સ્વરૂપ भागं विरुद्धं संत्यज्याविरोधो लक्ष्यते यदा।। सा भागलझणेन्याहुर्लक्षणशा विवक्षणाः ॥ ७५३ ॥ જેને લીધે વિરુદ્ધ ભાગને ત્યાગ કરી અવિરોધ જણાય, તેને લક્ષણવેત્તા પંડિતો ભાગત્યાગલક્ષણ” કહે છે. ૭૫૩ सोऽध देवदत्त इति वाक्य वाक्यार्थ एव वा । देवदतैक्यरूपस्थवाक्यार्थानवक्षोधकम् ॥ ७५४ ॥

Loading...

Page Navigation
1 ... 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218