________________
સર્વ વેદાંત-સિદ્ધાંત-સાસ ગ્રહ
૨૧૩
જેમ સર્પની કાંચળી સર્પથી છૂટી થઈને જીવ વિનાની રાડા ઉપર પડી હાય ત્યારે સર્પ તેને પેાતાની માનતા નથી; તે જ પ્રમાણે જ્ઞાની પુરુષ સ્થૂલને તથા સૂક્ષ્મ શરીરને પેાતાનુ માનતા જ નથી; કારણ કે પ્રત્યગાત્માના જ્ઞાનરૂપ અગ્નિથી તેનુ' મિથ્યા જ્ઞાન કારણુ સાથે નાશ પામ્યુ. હેાય છે, વળી તે ‘નેતિ નૈતિ' એવા અરૂપવાદમય જ બને છે, તેથી શરીરરહિત થાય છે. વિશ્વતૈજસ અને પ્રાજ્ઞ—એ ત્રણ; વિરાટ, હિરણ્યગર્ભ અને ઈશ્વરએ ત્રણ; તેમ જ બ્રહ્માંડ, પિડાંડ અને ભ્રૂર્ આદિ બધા લેાકા પાતપાતાની ઉપાધિના વિલય થતાં જ પ્રત્યગાત્મામાં લય પામે છે; એટલે પછી શાંત, શાંત અને શાંત સત્ય જ ખાકી છે, ખીજું કાંઈ પણ હેાતું નથી. ૯૮૮–૯૯૨
कालमेवं वस्तुमेदं देशमेदं स्वमेदकम् ।
किंचिद्भेदं न तस्यास्ति किंचिद्वापि न विद्यते ।। ९९३ ।। કાળના ભેદ, વસ્તુના ભેદ અને દેશના ભેદ-એ બધા સ્વરૂપના જ ભેદુ છે, આત્મસ્વરૂપને કાઈ ભેદ જ નથી; અથવા ભેદ જેવી કાઈ વસ્તુ જ નથી. ૯૯૩
जीवेश्वरेति वाक्ये च वेदशास्त्रेष्वहंत्विति । इदं चैतन्यमेवेत्यहं चैतन्यमित्यपि ।। ९९४ ॥ इति निश्वयशून्यो यो विदेहो मुक्त एव सः । ब्रह्मैव विद्यते साक्षाद्वस्तुतोऽवस्तुतोऽपि च ।। ९९५ ॥ तद्विद्याविषयं ब्रह्म सत्यज्ञानसुखात्मकम् ।
शान्तं च तदतीतं च परं ब्रह्म तदुच्यते ॥ ९९६ ॥
66
જીવ અને ઈશ્વર આવાં વાકચ વેદ અને શાસ્ત્રોમાં છે, પણ તેમાં ‘હું” એવું ચૈતન્ય જ છે; આ બધું ચૈતન્ય જ છે;
"2
અને ‘હું” એ પણ્ ચૈતન્ય જ છે. શૂન્ય થયા. હાય, તે વિદેહમુક્ત છે.
આવા નિશ્ચયથી પશુ જે વસ્તુરૂપે અને અવસ્તુરૂપે પણ સાક્ષાત્ બ્રહ્મ જ છે; એ બ્રહ્મ
