________________
૦૪
સ વેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસ ગ્રહ
સામે જોઈ રહ્યા છે!!” આવી વૈરાગ્યપૂર્વક ઇચ્છા થાય, તેને વિદ્વાના ‘શુભેચ્છા’ કહે છે. ૯૪૧
शास्त्रसजनसंपर्कवैराग्याभ्यासपूर्वकम् ।
सदाचारप्रवृत्तिर्या प्रोच्यते सा विचारणा ॥ ९४२ શાસ્ત્રો અને સજ્જનાના સંબધ કરવાથી વૈરાગ્ય થાય; અને પછી અભ્યાસપૂર્વક સદાચારમાં જે પ્રવૃત્તિ થાય તેને ‘વિચારણા' કહે છે. ૯૪૨
विचारणाशुभेच्छाभ्यामिद्रियार्थेष्वरकता ।
यत्र सा तनुतामेति प्रोच्यते तनुमानसी ॥ ९४३ ॥ ઉપર કહેલી વિચારણા અને શુભેચ્છાના ચેગથી ઇન્દ્રિયાના વિષયા ઉપર રાગ ન રહે; અને મનની સ્થિતિ ( એ વિષયા ઉપર) જ્યારે પાતળી પડી જાય, ત્યારે એ ‘તનુમાનસી’ કહેવાય છે. ૯૪૩
भूमिका त्रितयाभ्यासाश्चित्ते ऽर्थविरतेर्वशात् ।
સત્ત્વગુણસ્વરૂપે તે
स्वात्मनि स्थिते शुद्धे सत्वापत्तिरुदाहृता ॥ ९४४ ॥ ઉપરની ત્રણે ભૂમિકાએના અભ્યાસથી ચિત્તમાં પદાર્થો ઉપરના વૈરાગ્ય થાય; અને તેને લીધે શુદ્ધ બની રહે, તે ‘સત્ત્વાપત્તિ’ કહેવાય છે. ૯૪૪ तथाचतुष्टयाभ्यासादसंखर्गफला तु या । रूढवत्त्वचमत्कारा प्रीका संसतिनामिका ॥ ९४५ ॥ ઉપરની ચાર પ્રકારની ભૂમિના અભ્યાસથી જેમાં અસંગતારૂપી ફળ થાય છે; અને સત્ત્વગુણુના ચમત્કાર ખૂબ જામે છે, તે ‘સ’સક્તિ” નામે જ્ઞાનભૂમિ છે. ૯૪૫
भूमिकापंचकाभ्यासात्स्वात्मारामतया भृशम् । आभ्यंतराणां बाह्यानां पदार्थानामभावनात् ।। ९४५ ॥ परप्रयुक्तेन चिरप्रयत्नेनावबोधनम् । पदार्थाभावता नाम षष्ठी भवति भूमिका ॥ ९४७ ॥
સ. સા.
