________________
- સવદત-સિદ્ધાંત-સારસંગ્રહ
૨૦૯ જેના મનની લાગણું સુખમાં ઉદય પામતી નથી અને દુઃખમાં અસ્ત થતી નથી, પણ જે કંઈ પ્રાપ્ત થયું હોય તેમાં જેની એક જ સ્થિતિ હોય, તે જીવન્મુક્ત કહેવાય છે. ૬૮
यो जागर्ति सुषुप्तिस्थो यस्य जाग्रन्त्र विद्यते।। यस्य निर्वासनो बोधः स जीवन्मुक्त उच्यते ॥ ९६९ ॥
જે સુષુપ્તિમાં રહ્યો હોય છતાં જાગે છે, જેને જાગ્રત અવસ્થા હોતી નથી અને જેનું જ્ઞાન વાસનારહિત હોય, તે જીવન્મુક્ત કહેવાય છે. ૯૬૯
रागद्वेषभयादीनामनुरूपं चरन्नपि। . योऽतोमवदत्यच्छः स जीवन्मुक्त उच्यते ॥९७०॥
રાગ, દ્વેષ, ભય વગેરેને અનુસરીને જે વર્તતે હેય, છતાં અંતઃકરણમાં આકાશ જે અત્યંત સ્વચ્છ હોય, તે જીવન્મુક્ત કહેવાય છે. ૯૭૦
यस्य नाहंकृतो भावो बुद्धिर्यस्य न लिप्यते । कुर्वतोऽकुर्वतो वापि स जीवन्मुक्त उच्यते ॥ ९७१॥
જેનો ભાવ અહંકારવાળો ન હોય અને કંઈ કરે કે ન કરે, છતાં જેની બુદ્ધિ લેપાતી નથી, તે જીવન્મુક્ત કહેવાય છે. ૯૭૧ __ यः समतार्थजालेषु व्यवहार्यपि शीतलः।
परार्थेष्विव पूर्णात्मा स जीवन्मुक्त उच्यते ॥९७२॥
જે સમગ્ર પદાર્થોમાં વ્યવહાર કરતા હોય, છતાં શીતલ સ્વભાવને રહે અને સર્વ પદાર્થો જાણે પારકા જ છે, એમ તેઓ વિષે દષ્ટિ કરી પૂર્ણાત્મા બને, તે જીવન્મુક્ત કહેવાય છે. ૯૭૨
द्वैतवजितचिन्मात्रे पदे परमपावने । मक्षुब्धचित्तविश्रान्तः स जीवन्मुक्त उच्यते ॥ ९७३॥
જેનું ચિત્ત, કેઈ પણ વિષયમાં વ્યાકુળ થયા વિના કેવળ તરહિત અને પરમ પવિત્ર માત્ર ચિતન્યરૂપ પદમાં જ વિશ્રાંતિ પામ્યું હોય, તે જીવન્મુક્ત કહેવાય છે. ૯૭૩
