________________
સર્વ વેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસ પ્રહ વારંવાર મનન કરવું જોઈએ અને તે જ પ્રમાણે મનમાં રહેલી વિપરીત આત્મબુદ્ધિ (એટલે ચિત્તમાં રહેલું વિજાતીય શરીરાદિનું જ્ઞાન) નાશ ન પામે, ત્યાં સુધી મોક્ષને ઈચ્છતા મનુષ્ય નિરંતર ધ્યાન કરવું જોઈએ. આ દશ્ય પ્રપંચ, તર્ક દ્વારા જેકે દૂર થઈ ગયો હોય, તે પણ અપરોક્ષ બ્રહ્મજ્ઞાન દ્વારા તેને જ્યાં સુધી વિલય ન થાય, ત્યાં સુધી આવા (મુમુક્ષ) ભિક્ષુએ ધ્યાન વગેરેને સારી રીતે અવશ્ય કરવાં જ જોઈએ. ૮૧૫-૮૧૮
સમાધિના બે પ્રકારે સવિકલ્પ-નિર્વિકલ્પઃ
તેમાંની સવિકલ્પ સમાધિનું સ્વરૂપ सविकल्पो निर्विकल्प इति द्वधा निगद्यते । समाधिः सविकल्पस्य लक्षणं वच्मि तच्छृणु ॥ ८१९ ॥ शानाधविलयेनैव ज्ञेये ब्रह्मणि केवले। तदाकाराकारितया चित्तवृत्तेरवस्थितिः ॥ ८२०॥ सद्भिः स एव विज्ञेयः समाधिः सविकल्पकः। मृद एवावभानेऽपि मृण्मयद्विपमानवत् ॥ ८२१ ॥ सन्मात्रवस्तुमानेऽपि त्रिपुटी भाति सन्मयी। समाधिरत एवायं सविकल्प इतीर्यते ॥ ८२२ ॥
સવિકલ્પ અને નિર્વિકલ્પ-એમ બે પ્રકારની સમાધિ કહેવાય છે. તેમાંથી સવિકલ્પ સમાધિનું લક્ષણ કહું છું, તે સાંભળ. જ્ઞાન આદિને નાશ થયા વિના જ ય અદ્વૈત બ્રામાં ચિત્તવૃત્તિ તદાકાર સ્વરૂપે જે રહે, તેને જ સત્પરુષો “સવિકલ્પ” સમાધિ કહે છે.
જેમ “માટીને હાથી માટી જ છે” એવું જ્ઞાન હોવા છતાં તે જ્ઞાન સાથે માટીને હાથી પણ જણાય, તેમ “જગતમાં દરેક પદાર્થો બ્રહ્મ જ છે” એવું જ્ઞાન થયા છતાં તે જ્ઞાન સાથે જ્ઞાતા, શેય અને જ્ઞાન-એ ત્રિપુટી પણ બ્રહ્મસ્વરૂપે તેમાં જણાય છે, (પણ એ ત્રિપુટીને બ્રહ્મસ્વરૂપે તદ્દન વિલય થઈ ગયો છે
