Book Title: Sarvvedant Siddhant Sar Sangraha
Author(s): Girjashankar M Shastri
Publisher: Sastu Sahitya Vardhak Karyalay

View full book text
Previous | Next

Page 179
________________ સર્વ વેદાંત-સિદ્ધાંત-સારસ પ્રહ વારંવાર મનન કરવું જોઈએ અને તે જ પ્રમાણે મનમાં રહેલી વિપરીત આત્મબુદ્ધિ (એટલે ચિત્તમાં રહેલું વિજાતીય શરીરાદિનું જ્ઞાન) નાશ ન પામે, ત્યાં સુધી મોક્ષને ઈચ્છતા મનુષ્ય નિરંતર ધ્યાન કરવું જોઈએ. આ દશ્ય પ્રપંચ, તર્ક દ્વારા જેકે દૂર થઈ ગયો હોય, તે પણ અપરોક્ષ બ્રહ્મજ્ઞાન દ્વારા તેને જ્યાં સુધી વિલય ન થાય, ત્યાં સુધી આવા (મુમુક્ષ) ભિક્ષુએ ધ્યાન વગેરેને સારી રીતે અવશ્ય કરવાં જ જોઈએ. ૮૧૫-૮૧૮ સમાધિના બે પ્રકારે સવિકલ્પ-નિર્વિકલ્પઃ તેમાંની સવિકલ્પ સમાધિનું સ્વરૂપ सविकल्पो निर्विकल्प इति द्वधा निगद्यते । समाधिः सविकल्पस्य लक्षणं वच्मि तच्छृणु ॥ ८१९ ॥ शानाधविलयेनैव ज्ञेये ब्रह्मणि केवले। तदाकाराकारितया चित्तवृत्तेरवस्थितिः ॥ ८२०॥ सद्भिः स एव विज्ञेयः समाधिः सविकल्पकः। मृद एवावभानेऽपि मृण्मयद्विपमानवत् ॥ ८२१ ॥ सन्मात्रवस्तुमानेऽपि त्रिपुटी भाति सन्मयी। समाधिरत एवायं सविकल्प इतीर्यते ॥ ८२२ ॥ સવિકલ્પ અને નિર્વિકલ્પ-એમ બે પ્રકારની સમાધિ કહેવાય છે. તેમાંથી સવિકલ્પ સમાધિનું લક્ષણ કહું છું, તે સાંભળ. જ્ઞાન આદિને નાશ થયા વિના જ ય અદ્વૈત બ્રામાં ચિત્તવૃત્તિ તદાકાર સ્વરૂપે જે રહે, તેને જ સત્પરુષો “સવિકલ્પ” સમાધિ કહે છે. જેમ “માટીને હાથી માટી જ છે” એવું જ્ઞાન હોવા છતાં તે જ્ઞાન સાથે માટીને હાથી પણ જણાય, તેમ “જગતમાં દરેક પદાર્થો બ્રહ્મ જ છે” એવું જ્ઞાન થયા છતાં તે જ્ઞાન સાથે જ્ઞાતા, શેય અને જ્ઞાન-એ ત્રિપુટી પણ બ્રહ્મસ્વરૂપે તેમાં જણાય છે, (પણ એ ત્રિપુટીને બ્રહ્મસ્વરૂપે તદ્દન વિલય થઈ ગયો છે

Loading...

Page Navigation
1 ... 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218